Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie A. S. (1) i M. S. wystąpili z pozwem przeciwko A. M. (1) i A. M. (2), domagając się ustalenia prawa do otrzymania lokalu socjalnego.

W uzasadnieniu podnieśli, iż utracili prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) w toku postępowania egzekucyjnego toczącego się pod sygn. akt Km 1279/15. Wskazali, iż razem z nimi w w/w lokalu mieszkalnym zamieszkuje 16 – letni syn A. S. (2) M.. W tej sytuacji zarówno mu, jak też jego opiekunom przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tj. z 2014r. poz. 150 z późn. zm.).

Pozwani A. M. (1) i A. M. (2) co do zasady nie kwestionowali powództwa, podnosząc iż mimo wydanego przez sąd orzeczenia o przysądzeniu na ich rzecz przedmiotowego prawa, w dalszym ciągu pozbawieni są prawa do jego korzystania.

Sąd ustalił, co następuje:

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2015r. w sprawie sygn. akt I. Co. 1279/15 Sąd Rejonowy w Suwałkach I Wydział Cywilny przysądził na rzecz A. M. (1) i A. M. (2) prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) o powierzchni 60 m 2 oraz udziałem do (...) części w częściach wspólnych budynku i gruntu, dla którego to prawa urządzona jest księga wieczysta o numerze (...). Jednocześnie nakazał dłużnikom A. S. (1) i M. S., aby wydali na rzecz nabywców w/w lokal mieszkalny.

Sąd zważył, co następuje:

Na gruncie niniejszej sprawy powodowie A. S. (1) i M. S. utracili prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) na skutek licytacji ich mieszkania w postępowaniu egzekucyjnym toczącym się pod sygn. akt Km I.Co 1279/15. Utrata przedmiotowego prawa do lokalu nie jest zatem następstwem rozstrzygnięcia przez sąd sporu o lokal pomiędzy uprawnionym, a nieuprawnionym, gdyż nie jest to przecież w żadnej mierze postępowanie rozpoznawcze. Sąd egzekucyjnym bowiem, po przeprowadzeniu licytacji prawa do lokalu dokonuje przybicia na rzecz licytanta, który własność rzeczy nabywa w zasadzie bez żadnych obciążeń. W tym miejscu wskazać należy, iż wydane przez sąd orzeczenie w ogóle nie musi zawierać nakazu opróżnienia lokalu przez dłużnika, gdyż z mocy prawa (art. 999 kpc) powstaje skutek prawny polegający na przyznaniu właścicielowi uprawnienia do wprowadzenia go w posiadanie. Za tym idzie obowiązek dłużnika do opróżnienia lokalu, bez potrzeby uzyskiwania przeciwko niemu osobnego tytułu sądowego. Ustawodawca zatem expressis verbis wyposażył postanowienie o przysądzeniu własności w atrybut tytułu egzekucyjnego w zakresie wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości. Zgodnie z art. 999 § 1 kpc prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Uczynił to bez zastrzeżenia, iż postanowienie dla swej zdatności do egzekucji musi zawierać wyraźny nakaz wydania nieruchomości nabywcy. Żaden przepis szczególny nie nakłada na sąd egzekucyjny takiego obowiązku. Gdyby postanowienie o przysądzeniu własności miało ów nakaz zawierać – to jak każde inne przeczenie sądu nakładające obowiązek określonego świadczenia – korzystałoby z przymiotu tytułu egzekucyjnego na podstawie ogólnego przepisu art. 777 § 1 pkt. 1 kpc. W tej sytuacji unormowanie zawarte w art. 999 kpc należałoby uznać za zbędne, co trudno pogodzić z zasadą racjonalnego działania prawodawcy. Przyjęcie odmiennego zapatrywania prowadziłoby do wniosku, iż w razie niezamieszczenia w postanowieniu o przysądzeniu własności nakazu wydania nieruchomości nabywca musiałby wytoczyć odrębny proces o jej wydanie i uzyskać kolejny tytuł egzekucyjny opiewający na to samo świadczenie. Taki stan rzeczy – zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 lutego 2006r. sygn.. III CZP 127/05 – prowadziłby do dysfunkcjonalności przepisów regulujących egzekucję z nieruchomości i pozostawałby w oczywistej sprzeczności z celem unormowania zawartego w art. 999 § 1 kpc. W świetle powyższego, przyjąć należy, że postanowienie o przysądzeniu zawiera w sobie implicite nakaz wydania nieruchomości nabywcy.

Zauważyć należy, iż w sensie prawnym, utrata prawa do lokalu prze dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym, postrzegana być powinna jako wybrany przez niego sposób zapłaty długu. Jakkolwiek postępowanie egzekucyjne jest oczywiście postępowaniem przymusowym, tym mniej to od woli dłużnika zależy czy zostanie ono wszczęte, czy tez dobrowolnie uiści on dług. Nie jest też tu stosowane prawo materialne w celu nakazania dłużnikowi wydania rzeczy.

W tym miejscu wskazać trzeba, iż jeśli chodzi o skonkretyzowanie osoby dłużnika zobowiązanego do wydania nieruchomości, żadne przepisy nie nakładają na sąd egzekucyjny obowiązku wskazania dłużnika w postanowieniu wydanym na podstawie art. 998 § 1 kpc. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności stanowi tytuł egzekucyjny do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości przeciwko także niewymienionemu w tym tytule dłużnikowi egzekwowanemu.

Podkreślić należy, iż w postępowaniu rozpoznawczym ustalenie uprawnienia do lokalu socjalnego może nastąpić tylko w dwóch przypadkach, które zostały określone w przepisach art. 14 i art. 35 ustawy z dnia 21 czerwca 2016r. o ochronie praw lokatorów (…)., przy czym lokatorem – według definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt. 1 cyt. ustawy – jest najemca lub osoba używająca lokalu na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.

Podkreślenia wymaga, iż przepis art. 14 cyt. Ustawy, na który wskazywali powodowie jako podstawę zgłoszonego przez nich żądania, nie stosuje się do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które uprawnione były do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo towarzystwem budownictwa społecznego (art. 14 ust. 7 ustawy cyt.).

Odnośnie zgłoszonego żądania wskazać należy, iż przepis art. 14 cyt. Ustawy odnosi się do obligatoryjnego (pozytywnego lub nie) orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego w wyroku nakazującym eksmisję pozwanego. Przyjmuje się przy tym, iż późniejsze orzekanie w tym przedmiocie jest w ogóle niedopuszczalne (por. uchwalę SN z dnia 12.04.2001r., sygn. III CZP 8/01, OSNC 2001 nr 10, poz. 146).

Jak już wskazano, powodowie utracili prawo do przedmiotowego lokalu w postępowaniu egzekucyjnym. W takim przypadku ustawodawca zrealizował wynikający z art. 71 Konstytucji nakaz ochrony przed bezdomnością. W szczególności przepis art. 1046 kpc stanowi, jeżeli dłużnik ma wydać nieruchomość lub pomieszczenie, a z tytułu wykonawczego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina wskaże tymczasowe pomieszczenie zastępcze lub dłużnik znajdzie takie pomieszczenie, chyba że pomieszczenie zastępcze wskaże wierzyciel. Wymogi, jakie powinno posiadać pomieszczenie zastępcze, opisuje § 6 tego przepisu. Jedynie w przypadku, gdy postępowanie egzekucyjne, mające na celu opróżnienie lokalu, prowadzone jest w oparciu o tytuł wykonawczy wydany przed datą wejścia w życie ustawy o ochronie praw lokatorów, a taka sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie, dopuszczalne jest – jak stanowi o tym przepis art. 35 ustawy – zawieszenie postępowania egzekucyjnego w celu umożliwienia dłużnikowi wystąpienia z powództwem opartym na przepisie art. 14 ustawy o ustalenie prawa do lokalu socjalnego. Jest to jednak przepis intertemporalny i jako taki nie może by wykładany rozszerzająco. Racją jego istnienia jest zapewnienie osobom, o których mowa w art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) ochrony w postaci lokalu socjalnego, ale tylko wtedy gdy przed 10 lipca 2001r. zostało wydane ( a nie wykonane) orzeczenie nakazujące opróżnienie lokalu.

Mając na uwadze powyższe, powództwo o ustalenie prawa do lokalu socjalnego zgłoszone przez powodów nie zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało jego oddaleniem.