Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Pietkun

Sędziowie: SSA Irena Różańska-Dorosz (spr.)

SSO del. Artur Tomanek

Protokolant: Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 maja 2015 r. sygn. akt V U 121/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawczyni kwotę 510 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 27 listopada 2014 r. i przyznał wnioskodawczyni M. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, poczynając od dnia 1 października 2014 r.

Powyższe orzeczenie Sąd pierwszej instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

M. K., urodzona (...), nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego oraz posiada na dzień 1 stycznia 1999 r. ogólny staż ubezpieczeniowy w wysokości 22 lat, 11 miesięcy i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W dniu 22 października 2014 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 27 listopada 2014 r. organ rentowy odmówił przyznania wnioskodawczyni prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wskazując w uzasadnieniu, że na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udokumentowała wymaganego 15-letniego stażu pracy warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych nie został uwzględniony okres wykonywania pracy przez wnioskodawczynię od 1 września 1976 r. do 31 sierpnia 1981 r. w Spółdzielni Pracy (...) w W. oraz od 1 września 1981 r. do 14 lipca 1997 r. w Spółdzielni (...) w K..

M. K. w okresie od 1 września 1974 r. do 31 sierpnia 1976 r. była zatrudniona jako pracownik młodociany w (...) Spółdzielni Pracy w W., gdzie odbywała praktyczną naukę zawodu dziewiarki szydełkarki płaskiej w ramach wstępnego stażu, który miał miejsce do 30 listopada 1976 r. Następnie, po zakończeniu stażu wstępnego, tj. od 1 grudnia 1976 r., została zatrudniona na podstawie umowy o pracę w Zakładzie (...) w W. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy w systemie pracy akordowej. Powierzono jej obowiązki dziewiarki szydełkarki płaskiej. Praca ta miała charakter stojący. Maszynę należało obsługiwać ręcznie. Wnioskodawczyni pracowała wyłącznie na tej maszynie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w systemie zmianowym. Pracowano na jednej wielkiej hali, gdzie znajdowało się około 10 ręcznych szydełkarek, 6 karsów oraz 3 interloki. Na hali panował hałas, unosił się kurz pochodzący przede wszystkim z wełny. Na hali nie znajdowały się żadne środki ochronne w postaci masek czy słuchawek. W czasie zatrudnienia ww. zakładzie pracy wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym w okresie od 10 lutego 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r.

W sierpniu 1981 r. Zarząd Spółdzielni (...)w K. zwrócił się o przekazanie na mocy wzajemnego porozumienia M. K. z dniem 1 września 1981 r. do pracy, a (...) Spółdzielnia Pracy w W. wyraziła zgodę na przejście wnioskodawczyni do ww. zakładu pracy. Z dniem 1 września 1981 r. wnioskodawczyni rozpoczęła pracę w Spółdzielni (...) w K. w punkcie usługowym dziewiarskim, gdzie przez kilka miesięcy pracowała na szydełkarce, robiąc swetry. Została zatrudniona na stanowisku kierownika punktu usługowego znajdującego się w B.. Pracę wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako kierownik wykonywała takiej same czynności, jak inni pracownicy zatrudnieni w charakterze dziewiarzy, lecz dodatkowo była odpowiedzialna za dokumentację. Następnie z dniem 4 stycznia 1982 r. powierzono jej obowiązki dziewiarza-kołdarza, pracując tym samym przy produkcji kołder z surowców własnych spółdzielni, tj. z pierza oraz wełny nasączanej różnymi chemikaliami. Kołdry te składowane były w tym samym pomieszczeniu, gdzie je produkowano. Przy produkcji kołder pracowała do 1986 r., tzn. do czasu, gdy punkt ten zlikwidowano ze względu na małą opłacalność produkcji tych wyrobów. Od 1 lipca 1986 r. wnioskodawczyni wykonywała pracę cerowaczki w wykańczalni w pełnym wymiarze czasu pracy, stale. Wnioskodawczyni w tym czasie była już w ciąży. Pracę cerowaczki powierzano w szczególności kobietom w ciąży ze względu na to, że była to praca siedząca. Cerowaczki pracowały także na hali produkcyjnej. Zajmowały się poprawianiem i zszywaniem braków w skarpetach, które uzyskały negatywną ocenę kontroli jakości produktu. Od 18 listopada 1986 r. do 31 sierpnia 1987 r. wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym. Z dniem 1 września 1987 r. została przeniesiona do działu formowania skarpet i rajstop, pracując na stanowisku formierza skarpet stale i w pełnym wymiarze godzin pracy. W dziale tym panowała bardzo duża temperatura. Następnie do dnia rozwiązania umowy o pracę, tj. do 14 lipca 1997 r., pracowała jako dziewiarka na owerlokach. Stosunek pracy ustał na mocy porozumienia stron.

Wnioskodawczyni pobierała wielokrotnie zasiłek chorobowy po dniu 14 listopada 1991 r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawczyni było uzasadnione. Sąd ten, powołując się na art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazał, że wśród prac wymienionych w załączniku do cytowanego powyżej rozporządzenia, w wykazie A, w dziale VII, pod poz. 4 wymieniono prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Jak podał Sąd pierwszej instancji, poza sporem w sprawie było, że skarżąca, w dniu wydania zaskarżonej decyzji, miała ukończony wiek 55 lat, legitymowała się ponad 20-letnim okresem ubezpieczenia i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Spornym natomiast pozostawało czy skarżąca na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, gdyż organ rentowy odmówił przyznania prawa do spornego świadczenia, wskazując na brak świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W tym zakresie Sąd Okręgowy zaznaczył, powołując się na stanowisko orzecznictwa i judykatury, że niedysponowanie przez skarżącą świadectwem pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jeszcze, że wnioskodawczyni takiej pracy nie wykonywała.

W ocenie tego Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w postaci zeznań świadków oraz wnioskodawczyni wynika, że w trakcie zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy w W., wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych w charakterze dziewiarki szydełkarki płaskiej. Pracę tę wykonywała od 1 grudnia 1976 r. Wnioskodawczyni pracowała wyłącznie na tej maszynie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w systemie zmianowym. Sąd opisał, że pracowano na jednej wielkiej hali, gdzie znajdowało się około 10 ręcznych szydełkarek, 6 karsów oraz 3 interloki. Na hali panował hałas, unosił się kurz pochodzący przede wszystkim z wełny. Na hali nie znajdowały się żadne środki ochronne w postaci masek czy słuchawek. Jak wskazał Sąd, z dniem 1 września 1981 r. wnioskodawczyni rozpoczęła pracę w Spółdzielni (...) w K. w punkcie usługowym dziewiarskim, gdzie przez kilka miesięcy pracowała na szydełkarce, robiąc swetry. Została zatrudniona na stanowisku kierownika punktu usługowego znajdującego się w B.. Pracę wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako kierownik wykonywała takie same czynności, jak inni pracownicy zatrudnieni w charakterze dziewiarzy, lecz dodatkowo była odpowiedzialna za dokumentację. Następnie, z dniem 4 stycznia 1982 r. powierzono jej obowiązki dziewiarza-kołdarza, które wykonywała także w pełnym wymiarze godzin pracy i stale, pracując tym samym przy produkcji kołder z surowców własnych spółdzielni, tj. z pierza oraz wełny nasączanej różnymi chemikaliami. Kołdry te składowane były w tym samym pomieszczeniu, gdzie je produkowano. Przy produkcji kołder pracowała do 1986 r., czyli do czasu, gdy punkt ten zlikwidowano ze względu na małą opłacalność produkcji tych wyrobów. Od 1 lipca 1986 r. wykonywała pracę cerowaczki w wykańczalni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracowała w dalszym ciągu na hali produkcyjnej, gdzie swoje obowiązki pełniły także dziewiarki. Sąd Okręgowy wskazał, że cerowaczki zajmowały się poprawianiem i zszywaniem braków w skarpetach, które uzyskały negatywną ocenę kontroli jakości produktu. Z dniem 1 września 1987 r. została przeniesiona do działu formowania skarpet i rajstop, pracując na stanowisku formierza skarpet stale i w pełnym wymiarze godzin pracy. W dziale tym panowała bardzo duża temperatura. Następnie, aż do dnia rozwiązania stosunku pracy, tj. do 14 lipca 1997 r., pracowała jako dziewiarka na owerlokach.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawczynię w Spółdzielni Pracy (...) w W. oraz w Spółdzielni (...) w K. Sąd pierwszej instancji oparł się na spójnych i wiarygodnych zeznaniach świadków, zeznaniach wnioskodawczyni oraz dobrze zachowanych aktach osobowych, gdzie dokładnie opisano stanowiska pracy powierzane w spornym okresie wnioskodawczyni. Sąd dał wiarę ww. zeznaniom, uznając te dowody za logiczne i wzajemnie się uzupełniające oraz korelujące z zapisami zachowanych akt osobowych i angaży wnioskodawczyni.

Mając powyższe na uwadze, po uwzględnieniu do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu spornego, Sąd ten uznał, że M. K., mimo braku świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach za sporne okresy zatrudnienia, legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Jednocześnie Sąd ten zwrócił uwagę, że w związku z tym, że M. K. w okresie od 10 lutego 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r. oraz od 18 listopada 1986 r. do 31 sierpnia 1987 r. przebywała na urlopie wychowawczym, okresy te podlegały odliczeniu od ogólnego stażu pracy, bowiem istotą urlopu wychowawczego jest następstwo w postaci zawieszenia podstawowych - zarówno obowiązków, jak i praw pracowniczych, co oznacza, że okres ten nie jest prawnie równoważny ze świadczeniem pracy, czego wyrazem jest fakt, że pracownik w czasie jego trwania nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za pracę. Sąd stwierdził również, że mimo odliczenia tych okresów wnioskodawczyni legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Dalej Sąd wskazał, że wnioskodawczyni wielokrotnie pobierała zasiłek chorobowy po dniu 14 listopada 1991 r., a zgodnie z treścią art. 32 ust. 1a pkt 1 przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W ocenie Sądu Okręgowego nieuwzględnienie okresów pobierania zasiłków chorobowych w niniejszej sprawie do okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie znajduje żadnego uzasadnienia w powszechnie obowiązujących przepisach. Przepisy obowiązujące przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wskazały na konieczność odliczenia od stażu pracy w warunkach szczególnych okresu korzystania z zasiłków chorobowych. Sąd ten powołał się na pogląd Sądu Najwyższego, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. (por. wyrok SN z dnia 23.04.2010 r., II UK 313/09, OSNAP 2011/19-20/260). Inaczej mówiąc, skoro ubezpieczona na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS posiadała wymagany do uzyskania prawa do emerytury w wieku obniżonym ogólny staż ubezpieczeniowy (okres składkowy i nieskładkowy) w wymiarze co najmniej 20 lat oraz minimalny wymagany co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nie spełniała jedynie warunku wieku, to okres pracy w warunkach szczególnych musiał być rozumiany w sposób, jaki był ukształtowany przed wprowadzeniem ust. 1a pkt 1 do treści art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż wymaga tego zasada ochrony ekspektatywy prawa do emerytury.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd pierwszej instancji uznał, że okresy niezdolności ubezpieczonej do pracy i pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego w okresach zatrudnienia w szczególnych warunkach nie wpłynęły na omawiany staż pracy w warunkach szczególnych.

Z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy, w oparciu o cytowane przepisy, orzecznictwo oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku, przyznając wnioskodawczyni prawo do emerytury poczynając od miesiąca, w którym złożyła wniosek na podstawie art. 129 ust. 1 ww. ustawy emerytalnej.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, który zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 32 tejże ustawy oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyjęcie, że praca dziewiarki szydełkarki płaskiej, dziewiarki w usługach, dziewiarki-kołdrzarza, cerowaczki, formierza skarpet, dziewiarki na owerlokach jest pracą w warunkach szczególnych wymienioną w Dziale VII, poz. 4 Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., czyli pracą przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Skarżący zarzucił również naruszenie prawa procesowego, przepisu art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, który nie pozwala na przyjęcie w Wykazie A, Dziale VII, poz. 4, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 8 lutego 1983 r. - w okresie zatrudnienia od 1 września 1976 r. do 31 sierpnia 1981 r. w Spółdzielni Pracy (...) w W. oraz w okresie od 1 września 1981 r. do 14 lipca 1997 r. w Spółdzielni (...) w K. i mając powyższe na uwadze wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, poprzez oddalenie odwołania wnioskodawczyni oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 9 marca 2016 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawczyni oraz nie obciążył M. K. kosztami procesu na rzecz ZUS-u. Sąd te podzielił stanowisko organu rentowego, że wnioskodawczyni w żaden sposób nie udowodniła, że w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Na skutek skargi kasacyjnej wywiedzionej przez M. K., zastępowaną przez pełnomocnika w osobie adwokata, Sąd Najwyższy, wyrokiem z dnia 25 października 2017 r. uchylił ww. wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd drugiej instancji wyrokował pobieżnie i co najmniej przedwcześnie oraz bez wskazania weryfikowalnych motywów zaskarżonego orzeczenia. Sąd Najwyższy uznał, że Sąd Apelacyjny bez należytych refleksji faktycznych i prawnych odmówił zaliczenia skarżącej spornego okresu zatrudnienia do przebytego do 1 stycznia 1999 r. stażu pracy w warunkach szczególnych. W szczególności nie wskazał konkretnych świadków, którzy mieli zeznać, że wnioskodawczyni nie wykonywała wyłącznie szczególnego zatrudnienia przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Ponadto Sąd Apelacyjny nie odniósł się do twierdzenia skarżącej, że nawet bez potencjalnego nieuwzględnienia okresów zatrudnienia na stanowisku szwaczki lub kierownika - dziewiarza w usługach nadal legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę, że wszystkie sporne prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych skarżąca wykonywała na stanowiskach pracy wymienionych pod pozycją 4 Działu VII Wykazu A wydanego na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia - resortowego zarządzenia ministra przemysłu chemicznego i lekkiego. W konsekwencji Sąd ten uznał, że oczywiście niewystarczająca była w sprawie sędziowska ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny, po ponownej analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci zachowanych dokumentów pracowniczych wnioskodawczyni oraz zeznań słuchanych w sprawie świadków i samej M. K. i uwzględnieniu wskazań Sądu Najwyższego stosownie do art. 398 ²⁰ k.p.c. doszedł do wniosku, że wbrew poglądowi apelującego organu rentowego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych i wyczerpujących ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy, a wydany przez ten Sąd wyrok odpowiada prawu.

Kwestia sporna w sprawie dotyczyła udowodnienia przez wnioskodawczynię odpowiedniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Na etapie apelacji ZUS kwestionował uwzględnienie przez Sąd pierwszej instancji do zatrudnienia w warunkach szczególnych pracy wnioskodawczyni na stanowiskach dziewiarki szydełkarki płaskiej, dziewiarki w usługach, dziewiarki - kołdrzarza, cerowaczki, formierza skarpet i dziewiarki na owerlokach jako pracy wymienionej w wykazie A, Dziele VII pod pozycją 4 załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.

W tym miejscu należy przypomnieć, że przepis art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwala kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. nabyć, po osiągnięciu wieku przewidzianego, m. in. w art. 32, prawo do emerytury, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym 65 lat oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 20 lat.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wiek emerytalny pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych określa wydane na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 4 ze zm.). Przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Rozporządzenie określa rodzaje prac wykonywanych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w § 4 - 15 oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Kluczowe dla właściwego rozstrzygnięcia sprawy było ustalenie, czy pracę ubezpieczonej w spornych okresach, którą szczegółowo wyszczególnił i opisał Sąd pierwszej instancji, wobec czego nie ma potrzeby powtarzania zawartych w uzasadnieniu tego sądu konkretnych ustaleń faktycznych w tym zakresie, można zakwalifikować jako wykonywaną przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, wymienioną w wykazie A, dział VII, poz. 4 załącznika do ww. rozporządzenia z 1983 r.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie przekreśla szans danej osoby do uzyskania świadczenia z tego tytułu. Trzeba mieć bowiem na względzie, że świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Jak każdy dokument prywatny świadectwo pracy podlega ocenie Sądu zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.).

Jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego praca wnioskodawczyni wykonywana w (...) Spółdzielni Pracy w W. była świadczona na hali, w narażeniu na znaczny hałas oraz wysokie zapylenie, natomiast w Spółdzielni (...) w K. takie warunki panowały, w okresie, kiedy wnioskodawczyni pracowała jako dziewiarz - kołdrzarz. Na kolejnym stanowisku pracy M. K., jako formierz skarpet narażona była na oddziaływanie wysokich temperatur, a jako dziewiarka wykonująca pracę na owerlokach pracowała w narażeniu na duże zapylenie dzianinami wełnianymi i hałas. Okoliczność, że wnioskodawczyni wykonywała pracę w punkcie usługowym nie przekreśla oceny, że swoje obowiązki świadczyła przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Nie sposób w tym zakresie podzielić stanowiska organu rentowego, że wyłącznie prace dziewiarza falowarek, szydełkarek i osnowarek, osnowacza i przewijacza przy wyrabianiu dzianin na terenie zakładu włókienniczego daje podstawę do przyznania spornego świadczenia. Jest to katalog wybitnie wybiórczy. Po pierwsze bowiem ustawodawca nie wyróżnia w treści rozporządzenia stanowisk pracy w tym względzie. Po drugie natomiast, jeśli się posiłkowo uwzględni stanowiska wymienione w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, to poza wymienionymi przez ZUS, są tam wyliczone takie stanowiska jak: formowacza (poz. 32), cerowacza (poz.54), dziewiarza szydełkarek (poz. 12). W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że takie właśnie prace wykonywała w spornym okresie M. K., pracując w narażeniu na uciążliwości występujące przy obróbce materiałów włókienniczych.

Słusznie zatem i bez przekroczenia granic art. 233 k.p.c. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni w okresie od 1 września 1976 r. do 9 lutego 1979 r., od 1 września 1981 r. do 17 listopada 1986 r. oraz od 1 września 1987 r. do 14 lipca 1997 r., a więc przez ponad 15 lat, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych.

W konsekwencji prawidłowo Sąd ten uznał, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, odmawiająca wnioskodawczyni prawa do wcześniejszej emerytury jest nieprawidłowa i powinna zostać zmieniona.

Z tych też względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji organu rentowego jako bezzasadnej.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym wydano w oparciu o art. 98 k.p.c. oraz przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

SSA Irena Różańska-Dorosz SSA Maria Pietkun SSO del. Artur Tomanek

R.S.