Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jerzy Dydo

Sędziowie: SO Barbara Nowicka

SO Longina Góra

Protokolant: Violetta Drohomirecka

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2014 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

przy uczestnictwie O. K.

o stwierdzenie nabycia spadku po A. S.

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 29 maja 2013 r., sygn. akt I Ns 202/12

p o s t a n a w i a:

I.  uchylić zaskarżone postanowienie i wniosek odrzucić;

II.  oddalić wnioski uczestników o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 653/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 maja 2013r. Sąd Rejonowy w Świdnicy w sprawie z wniosku J. S. przy uczestnictwie O. K. stwierdził, że spadek po A. S. zmarłej 19 stycznia 2012r. w W. , ostatnio stale zamieszkałej w S. na podstawie testamentu ustnego z dnia

18 stycznia 2012r. nabył w całości J. S..

Nadto Sąd Rejonowy uchylił akt poświadczenia dziedziczenia

nr (...) sporządzony dnia 9 lutego 2012r. w Ś. przez notariusza K. P. (...) mocą którego spadek po A. S. nabył jej syn O. K..

W ocenie Sądu Rejonowego spadkodawczyni sporządziła w dniu 18 stycznia 2012r. w obecności trzech świadków: J. K., G. M. i R. M. testament ustny, którego treść została stwierdzona przez zgodne zeznania tych świadków, złożone przed sądem. Testament ten uznał za ważny, gdyż została spełniona przesłanka pozwalająca na skorzystanie z tej formy testamentu w postaci obawy rychłej śmierci spadkodawczyni.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik postępowania O. K. zarzucając mu:

1)  naruszenie przepisu art. 952§1 kc przez przyjęcie, że oświadczenie A. S. stanowiła testament ustny sporządzony w stanie obawy rychłej śmierci, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu winna prowadzić do przekonania, że oświadczenie to nie stanowiło testamentu ustnego z uwagi na brak przesłanek dla sporządzenia testamentu szczególnego – brak obawy rychłej śmierci, a nadto możliwość sporządzenia testamentu własnoręcznego, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

2)  naruszenie przepisu art. 233 kpc mające istotny wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów, zeznań świadków oraz przesłuchania wnioskodawcy i nieuwzględnienie, że nie byli oni świadomi, iż są świadkami testamentu, iż testament jest artykułowany, co doprowadziło do rażąco nieprawidłowej oceny dowodu z tych zeznań;

3)  naruszenia przepisu art. 328§2 kpc w zw. z art. 13§2 kpc polegające na braku ustalenia faktów prowadzących do przekonania sądu o istnieniu przesłanki obawy rychłej śmierci, co w konsekwencji prowadzić powinno do przekonania, iż nie zostały one udowodnione.

Wskazując na powyższe zarzuty uczestnik wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że to on jako spadkobierca ustawowy nabył w całości spadek po matce oraz o orzeczenie o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację zważył co następuje:

Apelacja podlegała uwzględnieniu, aczkolwiek z innych przyczyn, niż w niej wskazane.

Począwszy od dnia 2 października 2008r. tj. po wejściu w życie ustawy z 24 sierpnia 2007r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 181 poz. 1287) stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić zarówno w postępowaniu przed sądem w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku (również w postępowaniu o dział spadku) jak i w trybie sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Przepis art. 95 h ustawy z 14 lutego 1991 Prawo o notariacie

(tj. Dz. U. nr 164 z 2014r.) zobowiązuje notariusza do dokonania, niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia, wpisu do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, zaś zarejestrowany

w ten sposób akt poświadczenia dziedziczenia rodzi skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 95 j. ustawy)

Zgodnie z art. 1025§2 kc domniemywa się, że osoba, która uzyskała poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.

Domniemanie prawne zawarte w tym przepisie jest domniemaniem iuris tantum. Domniemanie to może być obalone wyłącznie w drodze postępowania przed sądem spadku w trybie określonym w art.679 kpc, co wynika wprost z treści §4 art. 679 kpc.

W rozpoznawanej sprawie w dniu 9 lutego 2012r. notariusz K. P. prowadząca kancelarię w Ś. spisała protokół dziedziczenia i sporządziła akt poświadczenia dziedziczenia (...) wskazując, że spadek po A. S. zmarłej 19 stycznia 2012r. nabył na podstawie ustawy jej syn O. K. w całości. W tym samym dniu akt poświadczenia dziedziczenia po A. S. został zarejestrowany (wpisany do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną) a O. K. uzyskał potwierdzenie,

że jest spadkobiercą A. S., które jest równoważne z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku.

Sygn. akt II Ca 653/13

- 3 -

W dniu 20 lutego 2012r. do Sądu Rejonowego w Świdnicy wpłynął wniosek J. S. o stwierdzenie nabycia spadku po A. S. na podstawie testamentu ustnego z 18 stycznia 2012r.

Uczestnik postępowania O. K. do odpowiedzi na wniosek dołączył akt poświadczenia dziedziczenia. Na pierwszej rozprawie 25 maja 2012r. wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika podtrzymał wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, zaś pełnomocnik uczestnika także wniósł o stwierdzenie nabycia spadku lecz na podstawie ustawy.

Wniosek J. S. o stwierdzenie nabycia spadku po A. S. podlegał odrzuceniu, bowiem skorygowanie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia mogło nastąpić wyłącznie w trybie szczególnym określonym w art. 679 kpc w postępowaniu o uchylenie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia i stwierdzenie przez sąd nabycia spadku zgodnie

z rzeczywistym stanem prawnym.

Tymczasem Sąd Rejonowy nie bacząc na sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, rozpoznał sprawę tak , jakby była to pierwsza sprawa o stwierdzenie nabycia spadku, zaś wnioskodawca nie zmodyfikował wniosku do zakończenia postępowania.

Nie było również podstaw do uchylenia aktu poświadczenia dziedziczenia z 9 lutego 2012r. o oparciu o przepis art. 669 ¹§1 kpc , bowiem dotyczy on sytuacji, w której w odniesieniu do tego samego spadku zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie i wniosek odrzucił stosownie do przepisu art. 386§3 kpc w zw. z art. 13§2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł zgodnie z art. 520§1 kpc w zw. z art. 391§1 kpc przyjmując, że nie ma uzasadnionych przesłanek do odstąpienia od ogólnej zasady rozstrzygania o kosztach w postępowaniu nieprocesowym, gdyż rozstrzygnięcie sprawy leży w interesie zarówno wnioskodawcy jak

i uczestnika postępowania w takim samym stopniu.