Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Aleksandra Gawlas

Protokolant: stażysta Katarzyna Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2016 r. na rozprawie sprawy

z powództwa A. G.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. G. kwotę 15 000 zł (piętnaście tysięcy złotych 00/00) z odsetkami ustawowymi od dnia 9.01.2014r. do dnia 31.12.2015r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. G. kwotę 3 167 zł ( trzy tysiące sto sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Kędzierzynie – Koźlu zwrócić pozwanemu (...) S.A. w W. kwotę 75 zł (siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem niewykorzystanej części zaliczki uiszczonej na poczet opinii biegłego sądowego.

Sygn. akt I C 358/14

UZASADNIENIE

A. G. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od (...) S.A. w W. kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dóbr osobistych na skutek tragicznej śmierci wnuka powoda - A. W.. Żądał nadto zasadzenia odsetek ustawowych od wskazanej kwoty od dnia 09.01.2014r., do dnia zapłaty. Wnioskował wreszcie o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w kosztów zastępstwa prawnego w kwocie 2.400 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Jak argumentował, w dniu 03.01.2007r., na skutek wypadku drogowego, spowodowanego przez A. Z. , który naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, śmierć poniósł wnuk powoda A. W.. Przebieg wypadku, sprawstwo i wina A. Z. została stwierdzona wyrokiem karnym Sądu Rejonowego w Raciborzu z dnia 11.06.2007r. W dacie zdarzenia, sprawca wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy zawartej z pozwanym. Powód zgłosił pozwanemu roszczenie o wypłatę kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć wnuka. Pozwany, decyzją z dnia 08.01.2014r. odmówił wypłaty żądanej kwoty. Tymczasem powód do dziś nie potrafi pogodzić się ze śmiercią wnuka. Wspomina go jako osobę życzliwą, radosną, pomocną, o wielkim sercu. W dacie śmierci wnuk powoda miał 17 lat. Powód nie potrafił poradzić sobie z tą tragedią, wymagał stałej pomocy i wsparcia ze strony rodziny. Odwiedza grób wnuka i codziennie o nim myśli. W tych okolicznościach, zdaniem powoda, roszczenie o zadośćuczynienie, znajdujące podstawę prawną w treści art. 448k.c. w zw. z art. 24 k.c., jest w pełni usprawiedliwione. Żądanie zapłaty odsetek ustawowych powód uzasadnił treścią przepisu art. 481 par. l k.c., wskazując, że decyzja pozwanego z dnia 08.01.2014r. była kończącą proces likwidacji szkody.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł, że w odniesieniu do powoda, który był dziadkiem zmarłego, brak jest podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia w oparciu o konstrukcję przepisu art. 446 § 4 k.c. i art. 448 k.c. Jakkolwiek, zdaniem pozwanego, powód na pewno odczuł negatywnie nagłą stratę wnuka, jednak, w chwili jego śmierci zamieszkiwał z małżonką oddzielnie, prowadząc odrębne gospodarstwo domowe, a kontakty z wnukiem miały miejsce sporadycznie. W wyniku śmierci wnuka powód nie stał się osobą samotną, ma również dorosłe dzieci, na których wsparcie i pomoc może liczyć. Zdaniem pozwanego, powód nie wykazał, aby śmierć wnuka wywołała u niego jakiekolwiek problemy natury psychologicznej, że zmagał się z depresją, stanami lękowymi, czy, że obniżeniu uległa jego aktywność życiowa. Nie wymagał również leczenia w związku z tym zdarzeniem. Naturalny proces żałoby występujący

l

u powoda, nie daje podstaw do uwzględnienia żądania. Pozwany przeciwstawił się żądaniu co do wysokości, zarzucając, iż przyznanie powodowi zadośćuczynienia w kwocie 15.000 zł doprowadzi do jego bezpodstawnego wzbogacenia. Na koniec wskazał, że przyznanie odsetek ustawowych za opóźnienie dłużnika ze spełnieniem świadczenia, na gruncie art. 448 k.c., można uznać za uzasadnione dopiero od daty wyrokowania, nie zaś, jak chce tego powód, od dnia wydania decyzji zakładu ubezpieczeń w przedmiocie likwidacji szkody. Dopiero bowiem w chwili wyrokowania konkretyzuje się zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, obowiązek pozwanego zapłaty określonej kwoty zadośćuczynienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 03.01.2007r. pomiędzy miejscowościami S. i P., kierujący pojazdem marki F. (...) A. Z., nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że jadąc z nadmierną prędkością i nie dostosowując jej do warunków drogowych, stracił panowanie nad pojazdem, wpadł w poślizg, co skutkowało dachowaniem pojazdu i uderzeniem w przydrożne drzewo. W wyniku zdarzenia śmierć poniósł pasażer samochodu F. (...) A. W. - wnuk A. G..

Wyrokiem z dnia 11.06.2007r. Sąd Rejonowy w Raciborzu w sprawie sygn. akt II K 468/07, uznał A. Z. winnym popełnienia przestępstwa z art. 177 par. 2 k.k., którego następstwem była śmierć A. W. i skazał sprawcę wypadku na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat.

Dowody: akta sprawy IIK 468/07 Sądu Rejonowego w Raciborzu.

Sprawca zdarzenia był ubezpieczony w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W..

bezsporne

W dacie zgonu A. W. miał 16 lat. Mieszkał wraz z rodzicami i młodszym bratem w miejscowości oddalonej o 6 kilometrów od miejsca zamieszkania A. G. i jego żony. Był „oczkiem w głowie" dziadków. Pamiętał o urodzinach i imieninach dziadka. Jako dziecko, przygotowywał dla niego laurki. Prosił A. G. o rady, słuchał jego opowieści o wojnie. A. W. odwiedzał dziadków co najmniej raz w tygodniu. Przyjeżdżał do nich rowerem, czasem również po szkole. Miał wraz z dziadkiem wspólne hobby. Pomagał mianowicie A. G. reperować rowery, telewizory, radioodbiorniki, dzięki czemu zainteresował się informatyką. Uczestniczył także w remoncie dachu domu należącego do A. G.. Wakacje A. W. również spędzał u dziadka. Wraz z bratem przebywali u niego zwykle przez dwa tygodnie, wracali na krótko do domu rodzinnego i udawali się ponownie do dziadka. Po zakończeniu szkoły A. W. chciał zamieszkać z dziadkami i otworzyć u nich warsztat samochodowy. A. G. bardzo cieszył się z decyzji wnuka. Liczył na jego opiekę na starość. Wraz z żoną zamierzali darować wnukowi dom.

Dowody: zeznania świadka U. W. k. 39-40 oraz e-protokół z dnia 10.04.2015r., 00:10:11 - 00:21:17; wyjaśnienia powoda A. G. k. 49-51 oraz e-protokół z dnia 03.07.2015r., 00:05:26- 00:14:25.

W chwili śmierci A. W., A. G. miał 72 lata. Utrata wnuka wpłynęła na psychikę powoda bardzo negatywnie. Wśród osób najbliższych nie ma już nikogo, kto by z nim współdziałał, czy również wyręczał w cięższych, „męskich" pracach, do których przygotowywał od dzieciństwa wnuka A.. Z tego powodu A. G. niemalże zupełnie ograniczył zakres wykonywanych prac, co z kolei przełożyło się na widoczny spadek jego ogólnej aktywności i przyśpieszyło proces jego starczej degradacji. Ujemne skutki straty wnuka są dla powoda nie do oszacowania. A. G. żył w przeświadczeniu, że A. W. przejmie jego obowiązki związane z wykonywaniem cięższych prac w gospodarstwie. Tej treści myśli nasilają się obecnie i coraz częściej absorbują powoda, wraz ze spadkiem sił fizycznych i umysłowych. Od śmierci wnuka powód zmienił się osobowościowe, utracił komfort życia. Myśli o przyszłości powodują u powoda nasilenie się smutku i żalu po stracie wnuka. A. G. zamyka się w sobie, izoluje się od szerszego grona ludzi, wówczas rozpamiętuje ból wywołany stratą. Aktualnie powód ma objawy psychologicznej zmiany, przejawiające się chwiejnym nastrojem, płaczliwością, obniżonym poziomem zainteresowań ogólnospołecznych i rodzinnych, obniżoną zdolnością odczuwania przyjemności i satysfakcji w życiu codziennym; objawy somatycznej zmiany, co polega na lękowej samoobserwacji pogarszającego się ogólnego stanu zdrowia powoda; objawy psychomotorycznej zmiany, polegającej na obniżeniu napędu życiowego, spadku ogólnej wydolności psychofizycznej, spowolnieniu reakcji psychofizycznych, szybkim zniechęcaniu się, przyjmowaniu postawy rezygnacyjnej; objawy poznawcze zmiany, przejawiające się trudnością koncentracji, nasileniem problemów z pamięcią, lękiem przed przyszłością, obniżoną samooceną, obawą utraty bezpieczeństwa w przyszłości. Powód nie korzystał dotychczas z pomocy psychologa. Pozostaje pod opieką żony i córek.

Dowody: opinia biegłego z zakresu psychologii k. 58-60.

Nieruchomość, która miała przypaść A. W., A. G. przekazał córce U. W..

Dowody: wyjaśnienia powoda A. G. k. 49-51 oraz e-protokół z dnia 03.07.2015r., 00:14:25.

Pismem z dnia 23.12.2013r. powód zgłosił stronie pozwanej szkodę związaną z utratą osoby bliskiej, domagając się zapłaty od zakładu ubezpieczeń kwoty 15.000 zł.

Decyzją z dnia 08.01.2014r. Pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia.

Dowody: akta szkody.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Ustalając stan faktyczny w zakresie dotyczącym życia, stosunków rodzinnych powoda przed i po śmierci A. W., sąd oparł się na zeznaniach przesłuchanej w charakterze świadka U. W. (córki powoda i matki zmarłego) oraz wyjaśnieniach powoda A. G., które to były spójne i wzajemnie się uzupełniały. Dokonując oceny roszczenia pozwu, sąd posiłkował się nadto dowodem z opinii biegłego z zakresu psychologii.

W sprawie bezsporna była zasada odpowiedzialności strony pozwanej wynikająca z zawarcia ze sprawcą wypadku A. Z. umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jak i kwestia jego winy. Oś sporu koncentrowała się natomiast wokół zagadnienia dotyczącego wystąpienia przesłanek przyznania ^ zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w wyniku utraty osoby najbliższej, określonych w art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c.

W ocenie sądu, strona powodowa sprostała ciężarowi dowiedzenia zasadności roszczenia. W tej mierze istotną rolę odegrały wnioski zawarte w opinii pisemnej biegłego z zakresu psychologii. Sąd przyjął jako własne ustalenia i założenia przyjęte w tej opinii, uznając, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do podważenia jej prawidłowości. Żadna ze stron nie kwestionowała konkluzji biegłego.

Odpowiedzialność pozwanego (...) S.A. za szkodę w niniejszej sprawie wynika z art. 822 § l k.c. w związku z art. 34 ust. l ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) (Dz. U. nr 124 póz. 1152 ze zm.). Ze wskazanych przepisów jednoznacznie wynika, że co do zasady zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną w takim zakresie, jak osoba odpowiedzialna za szkodę. Z kolei podstawę prawną żądania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej przewiduje przepis art. 448 k.c. w związku z art. 23 k.c. Przepis ten, zgodnie z ugruntowaną już linią orzeczniczą, znajduje zastosowanie do stanów faktycznych powstałych przed dniem 03 sierpnia 2008r., a zatem przed wejściem w życie przepisu art. 446 § 4 k.c. (por. uchwały SN z dnia 20 grudnia 2012r., sygn. akt III CZP 93/12, z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10 i z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11).

Zgodnie z treścią art. 448 k.c. „w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia". W orzecznictwie słusznie podkreśla się, że zasądzenie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. uzależnione jest od zaistnienia realnych cierpień wywołanych zerwaniem więzi emocjonalnej na skutek śmierci osoby najbliższej, a tym samym naruszenia prawa do życia w pełnej rodzinie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 07.06.2013r., I ACa211/13).

Jak wynika z ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, A. W. należał niewątpliwie do grona najbliższej rodziny powoda. A. G. był z wnukiem silnie związany emocjonalnie, spędzał z nim sporo czasu również dlatego, że łączyły ich wspólne zainteresowania. Śmierć A. W. przekreśliła wszelkie plany powoda na przyszłość związane z wnukiem, co sprawia, że strata była jeszcze bardziej dotkliwa. Z tych przyczyn sąd uznał, że w następstwie wypadku, któremu uległ A. W., doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia, sąd miał natomiast na uwadze rodzaj naruszonego dobra, zakres naruszenia i trwałość skutków tego naruszenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, z l kwietnia 2004 r., II CK 131/03, z 19 sierpnia 1980 r., IV CR 283/80, z 9 stycznia 1978 r., IV CR 510/77). Należy podkreślić, że zasadniczą przesłanką przy określaniu wysokości zadośćuczynienia jest stopień natężenia wskazanych elementów. To one bowiem składają się na pojęcie „krzywdy". Jednocześnie, skoro celem zadośćuczynienia jest złagodzenie doznanej krzywdy oraz to, iż ma ono charakter kompensacyjny, to jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Należy mieć jednak i na uwadze, iż wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierna w stosunku do doznanej przez powoda krzywdy oraz aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła sąd do przekonania, że również co do wysokości, roszczenie powoda należy w pełni uwzględnić. Jak już wyżej wskazano, strata wnuka była dla powoda zdarzeniem wiążącym się z ogromną krzywdą i szeregiem traumatycznych odczuć. Z niesprzecznych zeznań świadka U. W. oraz wyjaśnień A. G., w powiązaniu z treścią opinii biegłego z zakresu psychologii, należało przyjąć, że strata wnuka wywołała w sferze psychosomatycznej powoda nieodwracalne, negatywne skutki. Przyczyniła się do spadku zainteresowań, ograniczenia zakresu codziennych obowiązków, braku pozytywnego myślenia o przyszłości, a co najistotniej sze, nie można wykluczyć, że wpłynęła w znacznym stopniu na przyśpieszenie niekorzystnych zmian inwolucyjnych w organizmie powoda i szybsze nasilanie się cech zespołu demencji starczej (opinia biegłego k. 60). Rokowania na przyszłość są złe, zatem pomoc, którą mógłby powód uzyskać od wnuka A. W., gdyby ten żył, byłaby nie do przecenienia, zwłaszcza, że zakres udzielania powodowi koniecznej pomocy przy czynnościach życia codziennego, z każdym dniem znacząco wzrasta. W tych okolicznościach, w ocenie sądu, wysokość żądanej przez powoda kwoty zadośćuczynienia (15.000 zł) należało uznać za adekwatną do rozmiaru doznanej przez niego krzywdy. Jednocześnie, w ocenie sądu, brak podstaw do uznania, że zasądzona kwota jest nadmierna wobec aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa.

Roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych znajduje oparcie w art. 481 § l k.c.: „Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody (...)"oraz § 2 tegoż artykułu: „Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry

oznaczona, należą się odsetki ustawowe (...)."Zgodnie z treścią art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powód przed wytoczeniem powództwa wzywał pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia, na co wskazują akta szkody, decyzją z dnia 08.01.2014r. odmawiając wypłaty żądanej kwoty, zatem sąd odsetki zasądził od dnia 09.01.2014r. Jak wynika z treści wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia z dnia 18 stycznia 2012 r. sygn. I A Ca 930/11 „zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia powinien spełnić swoje świadczenie na rzecz poszkodowanego niezwłocznie po otrzymaniu od niego stosownego wezwania, a jeśli tego nie czyni, popada w opóźnienie uzasadniające naliczenie odsetek od należnej wierzycielowi sumy". Jednocześnie, zgodnie z brzmieniem art. 481 § 2 k.c. obowiązującym od dnia 01.01.2016r. (Dz. U. z dnia 9 listopada 2015 r.) sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1.01.2016r. do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu uzasadnia art. 98 § l i § 3 kpc oraz art. 99 k.p.c. Na zasądzoną kwotę składają się następujące wartości cząstkowe: równowartość opłaty od pozwu w kwocie 750 zł; wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 2.400 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz.U. Nr 163, póz. 1349 ze zm.) oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł [część IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej - Dz.U. Nr 225, póz. 1653 ze zm.).

W punkcie 3 wyroku zarządzono wypłacenie przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Kędzierzynie - Koźlu na rzecz pozwanego kwoty 75 zł, tytułem zwrotu niewykorzystanej części zaliczki uiszczonej przez niego na poczet opinii biegłego sądowego (art. 84 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Biorąc pod rozwagę poczynione ustalenia faktyczne, treść przywołanych przepisów prawa oraz przeprowadzone rozważania należało orzec jak w sentencji wyroku.