Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2018 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi (...) Z. R., T. J. Spółka Jawna w J.

o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie sygn. akt VI Gc 1084/14 Sądu Rejonowego (...)w (...) i w sprawie sygn. akt XIX Ga 1240/17 Sądu Okręgowego w (...)

p o s t a n a w i a:

1.  stwierdzić, iż w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w (...)w (...)w sprawie o sygn. akt VI GC 1084/14 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącej od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w (...)w (...)) kwotę 2000 (dwa tysiące) złotych;

3.  zwrócić skarżącej opłatę od skargi w kwocie 200 (dwieście) złotych;

4.  oddalić skargę w pozostałym zakresie.

SSA Lucjan Modrzyk SSA Jadwiga Galas SSA Aleksandra Janas

Sygn. akt V S 22/18

UZASADNIENIE

(...) Z. R., T. J. Spółka Jawna w J. w skardze na przewlekłość postępowania wniesionej w toku postępowania w sprawach:

- Sądu Rejonowego (...)w (...)Wydział VI Gospodarczy sygn. akt VI GC 1084/14;

- Sądu Okręgowego w (...)Wydział XIX Gospodarczo – Odwoławczy wniosła o:

- stwierdzenie przewlekłości postępowania;

- przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej kwoty 2000 zł;

nakazanie podjęcia czynności zmierzających do niezwłocznego wyznaczenia terminu rozprawy;

- zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego;

zwrot uiszczonej opłaty od Skarbu.

Prezes Sądu Okręgowego w(...)i Prezes Sądu Rejonowego w (...)w (...)wnosili o oddalenie skargi.

Sąd Apelacyjny zważył:

Skarga jest częściowo uzasadniona.

Za takim stanowiskiem przemawia uporządkowany chronologicznie przebieg postępowania. Pozew w niniejszej sprawie wniesiony został 18 lipca 2014 r., a 4 sierpnia 2014 r. wydano nakaz zapłaty, od którego sprzeciw pozwana wniosła 28 sierpnia 2014 r. 8 października 2014 r. odpis sprzeciwu doręczono powódce, która odniosła się do niego pismem z 24 października 2014 r. 6 listopada 2014 r. pozwana zgłosiła wnioski dowodowe. 16 listopada 2014 r. wyznaczono rozprawę na dzień 25 lutego 2015 r. – dopuszczono dowodów z dokumentów i zeznań świadka – rozprawę odroczono z uwagi na ewakuację sądu (alarm bombowy). Na rozprawie 20 maja 2015 r. przesłuchano świadków i strony i dopuszczono dowód z opinii biegłego. Akta przesłano 26 maja 2015 r. – termin przedłużono do 17 lipca 2015 r. i w tej dacie biegły złożył opinię. Opinię przesłano stronom 31 lipca 2015 r. Powódka złożyła zarzuty do opinii 24 sierpnia 2015 r. i zarzuty przesłano biegłemu 30 września 2015 r. Biegły odpowiedział na zarzuty powódki pismem, które wpłynęło do Sądu 13 października 2015 r. i 17 listopada 2015 r. przesłano je stronom. Powódka odniosła się do stanowiska biegłego pismem złożonym 3 grudnia 2015 r. 12 stycznia 2016 r. wyznaczono rozprawę na 12 kwietnia 2016 r. i 26 kwietnia 2016 r. wydano wyrok.

Wniosek pozwanej o sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem złożono 9 maja 2016 r. Odpis wyroku z uzasadnieniem przesłano pełnomocnikowi pozwanej 7 czerwca 2016 r., a 11 lipca 2016 r. pozwana wniosła apelację z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych.

Wniosek został rozpoznany 13 września 2016 r. a 7 października 2016 r. pozwana wniosła zażalenie.

Akta z zażaleniem przesłano do Sądu Okręgowego w (...) 1 grudnia 2016 r. Zażalenie zostało oddalone postanowieniem z 1 marca 2016 r. i zarządzono jego doręczenie pełnomocnikom stron. Z uwagi na brak dowodu doręczenia postanowienia przesyłkę reklamowano - odpowiedź Poczty Polskiej zwrócono 11 lipca 2017 r. i akta zwrócono do Sądu Rejonowego 28 lipca 2017 r. 25 sierpnia 2017 r. zarządzono wezwanie pozwanej do uiszczenia opłaty od apelacji (zarządzenie wykonano 7 września 2017 r.).

Opłata wpłynęła 19 września 2017 r. i 11 października 2017 r. zarządzono przesłanie odpisu apelacji pełnomocnikowi powódki (zarządzenie wykonano 2 listopada 2017 r., a dowód doręczenia 7 listopada 2017 r.).

17 listopada 2017 r. akta z apelacją przesłano do Sądu Okręgowego w (...).

Zarządzeniem z 23 listopada 2017 r. Przewodniczący wydziału XIX Gospodarczo-Odwoławczego zarządził, że z uwagi na to, że najbliższy termin rozprawy wyznaczony w kolejności wpływu przypada na drugą połowę 2018 r. wstrzymane jest wyznaczenie terminu rozprawy.

18 kwietnia 2018 r. poinformowano pełnomocnika powoda, że obecnie na 22 października 2018 r. wyznaczone są rozprawy w kolejności wpływu – ostatnia o sygnaturze XIX Ga 1022/18.

Przedmiotem postępowania wywołanego skargą na przewlekłość postępowania zgodnie z ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.), zwaną dalej w skrócie: ustawą, jest badanie podniesionego przez składającego skargę zarzutu, że doszło do naruszenia przysługującego mu prawa do sądu poprzez przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawie. Za przewlekłość postępowania uważa się, że są to wszystkie te sytuacje, w których pomimo realnych możliwości sprawnego prowadzenia postępowania, postępowanie to (na skutek nieuprawnionych działań lub zaniechań sądu) „przewleka się” – a stan ten utrzymuje się przez pewien okres czasu (trwa).

Dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy zgodnie z treścią art. 2 ust. 2 cyt. ustawy ocenić w szczególności terminowość
i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty. Ponieważ ustawa mówi o nieuzasadnionej zwłoce w rozpoznaniu sprawy, ta wymaga zawinionego, nieusprawiedliwionego obiektywnymi przesłankami opóźnienia
w podejmowaniu czynności przez sąd.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, iż postępowanie przed Sądem Rejonowym (...)w sprawie sygn. akt VI GC 1084/14 trwało dłużej niż to konieczne.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uznać należy, iż postępowanie trwa przewlekle (w ocenie całego postępowania) jeżeli pomiędzy zasadnymi czynnościami Sądu następuje przerwa ponad miesięczna. W oczywisty sposób nie można tego czasu dokładnie określić co do dnia, ale okres braku zasadnych czynności przekraczający dwa miesiące z całą pewnością powinien zostać uznany za przewlekłość postępowania.

Takiej przerwy w zasadnych czynnościach Sądu nie sposób dopatrzeć się w postępowaniu od chwili wniesienia pozwu do daty przekazania akt z zażaleniem pozwanej na odmowę zwolnienia od opłaty od apelacji w dniu 1 grudnia 2016 r.

Dalsze czynności podejmowane były przez Sąd Okręgowy w (...)w postępowaniu incydentalnym - zażaleniowym.

Jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przez „tok postępowania” w rozumieniu art. 2 ust 1 i art. 5 ust. 1 cyt. ustawy należy rozumieć „postępowanie co do istoty sprawy”, a nie postępowanie incydentalne (uboczne), którego bieg nie powoduje „przejścia” istoty sprawy do Sądu wyższej instancji (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 lutego 2017 r., III SPP 2/17, z 10 stycznia 2017 r., III SPP 66/16, z 13 listopada 2014 r., III SPP 277/14, OSNP 2017, ust. 1, poz. 13).

Oznacza to, że ewentualne uchybienia co do sprawności postępowania w postępowaniu zażaleniowym powoduje przewlekłość postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Akta z zażaleniem pozwanej wpłynęły do Sądu Okręgowego w (...)9 grudnia 2017 r. i 1 marca 2017 r. zażalenie zostało rozpoznane postanowieniem sygn. akt XIX Gz 1036/16.

Termin rozpoznania zażalenia nie budzi zastrzeżeń w przeciwieństwie do dalszych podejmowanych czynności. Odpis postanowienia z uzasadnieniem, został przesłany 16 marca 21017 r. do pełnomocników obu stron. Z uwagi na brak dowodu doręczenia pełnomocnikowi powódki złożono reklamację do doręczyciela , która została zwrócona 11 lipca 2017 r. a akta zwrócono Sądu pierwszej instancji 28 lipca 2017 r.

Zarządzenie doręczenie odpisu postanowienia pełnomocnikowi powódki było bezzasadne i zbędne. Zgodnie z art. 394 § 1 pkt 2 k.p.c. zażalenie przysługuje stronie, której odmówiono zwolnienia od kosztów sądowych, a zatem nie przysługuje przeciwnikowi.

Zgodnie z art. 395 § 1 akta sprawy przesyła się do Sądu drugiej instancji bez doręczenia odpisu zażalenia stronie przeciwnej w przypadku, gdy ustawa przewiduje doręczenie zaskarżonego postanowienia tylko jednej stronie.

W przypadku postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych takim przepisem ustawowym jest art. 111 a u.k.s.c., zgodnie z którym postanowienie to doręcza się tylko wnioskodawcy. Oznacza to, że strona przeciwna nie jest uczestnikiem postępowania zażaleniowego dot. odmowy zwolnienia od kosztów sądowych, a zatem brak jest podstaw do doręczenia jej postanowienia Sądu drugiej instancji.

Nieprawidłowe zarządzenie w tym zakresie spowodowało, że postępowanie zażaleniowe mogło zakończyć się z chwilą doręczenia postanowienia pełnomocnikowi pozwanej w dniu 20 marca 2017 r. i akta mogły być niezwłocznie zwrócone do Sądu pierwszej instancji, a zostały faktycznie 28 lipca 2017 r. tj. ze zwłoką ok. czterech miesięcy.

Wobec powyższego należało przyznać skarżącej od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w (...) w (...)na podstawie art. 12 ust. 4 cyt. ustawy kwotę 2000 złotych zgodnie z jej wnioskiem i na mocy art. 17 ust. 3 cyt. ustawy zwrócić skarżącej opłatę od wniosku – kwotę 100 złotych.

Brak było natomiast podstaw do zasądzenia na rzecz pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, gdyż przepisy ustawy z 17 czerwca 2004 r. nie przewidują takiego obowiązku Skarbu Państwa.

W pozostałej części – co do postępowania apelacyjnego przed Sądem Okręgowym w (...) skarga podlegała oddaleniu. Odległy termin rozprawy apelacyjnej nie wynikał z braku czynności tego Sądu lecz istniejącej zaległości wynikającej z ilości wpływających spraw i trudności kadrowych. Wprawdzie okoliczności te co do zasady nie mogą być przyczyną uznania braku przewlekłości postępowania ale zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 21 lutego 2018 r., III SPP 3/2018) przyjmuje się, że o przewlekłości postępowania apelacyjnego można mówić w przypadku bezczynności Sądu drugiej instancji polegającej na niewyznaczeniu rozprawy apelacyjnej, która trwa co najmniej 12 miesięcy. Taka sytuacja w niniejszej sprawie, w chwili wniesienia skargi nie nastąpiła, a zatem skarga zgodnie z art. 12 ust. 1 cyt ustawy podlegała oddaleniu.

SSA Lucjan Modrzyk SSA Jadwiga Galas SSA Aleksandra Janas