Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2019 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. K.

z udziałem Prezesa Sądu Okręgowego w (...)

o stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w (...) pod sygn. akt II C 1264/17 i przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. akt III Cz 1748/18,

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w (...) pod sygn. akt II C 1264/17 wystąpiła przewlekłość postępowania;

2.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. akt III Cz 1748/18 wystąpiła przewlekłość postępowania;

3.  przyznać skarżącemu od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w (...)) kwotę 1.000 (jeden tysiąc złotych);

4.  przyznać skarżącemu od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w (...)) kwotę 1.000 (jeden tysiąc złotych);

5.  zobowiązać Sąd Rejonowy w (...) i Sąd Okręgowy w (...) do niezwłocznego podjęcia czynności w sprawie;

6.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

7.  zasądzić od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w (...) i Sądu Okręgowego w (...)) na rzecz skarżącego kwoty po 120 (sto dwadzieścia) złotych, łącznie 240 (dwieście czterdzieści) złotych, tytułem kosztów postępowania skargowego.

SSA Grzegorz Stojek SSA Aleksandra Janas SSA Irena Piotrowska

Sygn. akt V S 48/18

UZASADNIENIE

J. K. wystąpił ze skargą o stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w (...) pod sygn. akt II C 1264/17 i przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. akt III Cz 1748/18. Wprawdzie z treści skargi literalnie wynikało jedynie, że zawarte w niej żądanie odnosi się do postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w (...), to jednak z uwagi na zamieszczone uzasadnienie oraz przywołanie sygnatury akt Sądu Rejonowego w (...) działającego jako sąd pierwszej instancji należało przyjąć, że w swej istocie skarga ma za przedmiot zarówno etap postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i drugoinstancyjnego (zażaleniowego).

Skarżący wywodził, że w dniu 3 kwietnia 2018r. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w (...) wydane w dniu 7 marca 2018r., które nie zostało rozpoznane do chwili wniesienia skargi.

Prezesi obu Sądów wnieśli o oddalenie skargi z uwagi na brak przewlekłości postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Jak stanowi art. 2 ust.1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018r., poz.75), o przewlekłości postępowania można mówić wtedy, gdy postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Z akt sprawy II C 1264/17 Sądu Rejonowego w (...) (sygn. akt III Cz 1748/18 Sądu Okręgowego w (...)) wynika, że postępowanie zostało zainicjowane pozwem spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G., która żądała zasądzenia od pozwanego J. K. kwoty 2269,46zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. W dniu 22 grudnia 2016r. w sprawie wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uproszczonym, od którego pozwany wniósł sprzeciw. Termin rozprawy wyznaczono na 26 maja 2017r. – w tym dniu Sąd Rejonowy odebrał od stron oświadczenia o ich stanowisku w sprawie oraz zobowiązał strony do przedstawienia dokumentów, na których opierały swe twierdzenia. Na kolejnym terminie rozprawy (w dniu 4 lipca 2017r.) przeprowadzono postępowanie dowodowe, a także, w związku z zarzutami podniesionymi przez pozwanego, zobowiązano pełnomocnika powódki do przedstawienia określonych dokumentów, sama rozprawa została natomiast odroczona do 18 sierpnia 2017r. Przed rozprawą pełnomocnik powódki złożył wymagane dokumenty, natomiast pozwany wystąpił z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, przedstawił także na piśmie swoje stanowisko co do dochodzonych roszczeń. Postanowieniem z 4 sierpnia 217r. Sąd Rejonowy w (...) ustanowił dla pozwanego radcę prawnego z urzędu i niezwłocznie zwrócił się do Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. o wskazanie osoby pełnomocnika. Spowodowało to konieczność zmiany terminu rozprawy na 27 października 2017r., o czym strony zostały poinformowane. Pismem z 28 sierpnia 2017r., które wpłynęło do Sądu Rejonowego w dniu 4 września 2017r., pozwany wniósł o wyłączenie sędzi referent, której zarzucił brak bezstronności. Postanowieniem z 25 września 2017r. wniosek ten oddalono. Jednocześnie w dniu 3 października 2017r. pozwany poinformował o rezygnacji z pomocy prawnej świadczonej przez radcę prawnego wyznaczonego z urzędu, a to z uwagi na jej nieprofesjonalizm. Na rozprawie w dniu 27 października 2017r. pozwany oświadczył, że wniósł zażalenie na postanowienie w przedmiocie oddalenia jego wniosku o wyłączenie sędziego (wpływ do Sądu w dniu 27 października 2017r.), co spowodowało konieczność ograniczenia rozprawy do przedstawienia stanu sprawy i jej odroczenia z terminem z urzędu. Zarządzeniem z 2 listopada 2017r., doręczonym w dniu 27 listopada 2017r., wezwano pozwanego do usunięcia braków formalnych i fiskalnych zażalenia, a następnie postanowieniem z 13 grudnia 2017r. uwzględniono jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w tym zakresie, po czym akta przekazano Sądowi Okręgowemu w (...) celem rozpoznania zażalenia. Zarządzeniem z 8 lutego 2018r. nakazano zwrot akt celem wykazania terminowości wniesienia zażalenia. Akta sprawy wpłynęły do Sądu Rejonowego w (...) w dniu 21 lutego 2018r., a następnie postanowieniem z dnia 7 marca 2018r. Sąd ten odrzucił zażalenie pozwanego na postanowienie z 25 września 2017r. jako spóźnione. Jak ustalono, termin do wniesienia zażalenia upłynął bowiem w dniu 16 października 2017r.W dniu 3 kwietnia 2018r. pozwany wniósł zażalenie na to postanowienie, podtrzymując swoje zarzuty odnośnie sędzi referent, a wezwany do uiszczenia opłaty od zażalenia wystąpił o zwolnienie go od tego obowiązku (w dniu 11 maja 2018r.). Postanowieniem z 21 maja 2018r., wniosek uwzględniono. Na prośbę z 27 czerwca 2018r. zarządzeniem z 5 lipca 2018r. akta sprawy zostały udzielone Prokuraturze Rejonowej (...)w (...), gdzie fizycznie przekazano je dopiero w dniu 7 sierpnia 2018r. Zwrot akt po wykorzystaniu nastąpił 13 sierpnia 2018r., po czym w dniu 16 października 2018r. przedstawiono je Sądowi Okręgowemu w (...) celem rozpoznania zażalenia pozwanego. Zarządzeniem z 17 października 2018r. Przewodniczący Sądu Okręgowego polecił zwrot akt do Sądu Rejonowego celem podjęcia czynności w związku z wnioskiem pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie z 25 września 2017r. Po tej dacie żadne merytoryczne czynności nie zostały w sprawie podjęte.

Z powyższych ustaleń wynika, że skarga J. K. co do wystąpienia przewlekłości postępowania okazała się zasadna, przy czym przewlekłość miała miejsce po dniu wydania postanowienia w przedmiocie wniosku pozwanego o wyłączenie sędziego. Do tej daty wszystkie czynności procesowe podejmowano terminowo (bez jakiejkolwiek zwłoki), a czas trwania postępowania związany był ze sposobem obrony pozwanego i składanymi przez niego wnioskami procesowymi. Odmiennie sprawa przedstawia się po rozstrzygnięciu wniosku o wyłączenie sędziego. Ponieważ zażalenie pozwanego na to rozstrzygnięcie zostało wniesione po upływie terminu i jako takie podlegało odrzuceniu, zbędne było wzywanie skarżącego do usunięcia jego braków, co wiązało się także z rozpoznaniem wniosku pozwanego o zwolnienie od opłaty od zażalenia, niecelowe było także przekazywanie akt Sądowi Okręgowemu wraz z zażaleniem. Do wydłużenia toku postępowania ponad potrzebę związaną z charakterem sprawy przyczyniło się również zwrócenie akt Sądowi Rejonowemu celem zbadania terminowości wniesienia zażalenia, choć w okolicznościach sprawy uchybienie terminowi było oczywiste i powinno skłonić Sąd Okręgowy do wydania stosownego rozstrzygnięcia. Zapadło ono dopiero w dniu 7 marca 2018r. w sądzie pierwszej instancji. Dalsze procedowanie w sprawie także było nadmiernie długotrwałe – po uwzględnieniu wniosku pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty od zażalenia, co nastąpiło postanowieniem z 21 maja 2018r., a także doręczeniu odpisu zażalenia stronie przeciwnej, akta sprawy należało niezwłocznie przekazać Sądowi Okręgowemu. Tymczasem w sprawie miało to miejsce dopiero w dniu 16 października 2018r. Nie można jednocześnie przyjąć, że na taki stan rzeczy wpłynęło udzielenie akt Prokuraturze Rejonowej (...) w (...), skoro jednostka ta zwróciła akta po tygodniu od ich otrzymania. Z kolei Sąd Okręgowy uchylił się od rozpoznania zażalenia, ponownie zwracając akta z powołaniem się na złożony wniosek o przywrócenie terminu, dotyczący zażalenia na postanowienie z 25 września 2017r. Oczywistym jest, że zażalenie na postanowienie o odrzuceniu spóźnionego zażalenia i wniosek o przywrócenie terminu wzajemnie się wykluczają – podstawę zażalenia stanowi bowiem zarzut o zachowaniu terminu, natomiast wniosek opiera się na twierdzeniu, że uchybienie terminu nie było zawinione. Jeżeli jednak strona – tak jak w rozpoznawanej sprawie – podtrzymuje obydwa środki, sąd nie może uchylić się od rozpoznania zażalenia, uzasadniając to złożeniem wniosku o przywrócenie terminu. Obowiązkiem sądu jest rozstrzygnięcie o zasadności odrzucenia zażalenia i dopiero w razie uznania, że nie zostało ono wniesione w terminie, aktualizuje się argumentacja związana z brakiem zawinienia w uchybieniu terminu, co stanowi istotę omawianego wniosku.

Ponieważ – jak już o tym była mowa – do chwili obecnej nie rozpoznano zażalenia na postanowienie z 7 marca 2018r., zasadnie twierdzi skarżący, że postępowanie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych. Przewlekłość postępowania wystąpiła zarówno w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w (...), jak i w postępowaniu przed tamtejszym Sądem Okręgowym, co uzasadniało uwzględnienie skargi na podstawie art.12 ust.2 powołanej wyżej ustawy. Jednocześnie w oparciu o art.12 ust.3 ustawy nakazano Sądom obu instancji niezwłoczne podjęcie czynności w sprawie, wymaganych stosownie do stanu postępowania. Zgodnie z art.12 ust.4 ustawy przyznano skarżącemu od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...) i Sądu Okręgowego w (...) łącznie kwotę 2000zł – po 1000zł od każdego z Sądów, a to z uwagi na zbliżony okres przewlekłości (art.12 ust.7 ustawy). Z uwagi na uwzględnienie skargi, zasądzenie odpowiedniej kwoty było obligatoryjne, co wynika z art.12 ust.4 ustawy. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 zł. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Ponieważ postępowanie w sprawie trwa trzeci rok i iloczyn liczby lat oraz stawki na jeden rok wynosi 1500zł, skarżącemu należy się minimalna kwota wynosząca 2000zł. Dalej idące żądanie zostało oddalone (na mocy art.12 ust.1 ustawy) ponieważ w sprawie nie wystąpiły przesłanki do podwyższenia wskazanej stawki, o czym mowa w zdaniu drugim ust.4. Czas trwania postępowania pozostaje również w związku z działaniami samego pozwanego, nie przemawiała za tym także waga sprawy – ma ona charakter majątkowy, a dochodzona należność główna wynosi jedynie 2.269,46zł.

O kosztach postępowania skargowego rozstrzygnięto na podstawie art.100 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art.397 § 2 k.p.c. i art.8 ust.2 powołanej ustawy oraz § 20, § 8 ust.1 pkt 3 oraz § 10 ust.2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz.1800 ze zm.).

SSA Grzegorz Stojek SSA Aleksandra Janas SSA Irena Piotrowska