Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Izabella Stawicka

Sędziowie: SO Katarzyna Biernat – Jarek (sprawozdawca)

SR (del.) Anna Kruszewska

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2016 roku w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. J.

przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki dotyczącej sprawy z wniosku wierzyciela (...) Bank (...) S.A. w W. z udziałem dłużnika M. K. w przedmiocie nadzoru nad egzekucją z nieruchomości prowadzoną przez komornika R. P. do sygn. akt III KM 1675/15, prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie pod sygn. akt I Co 4726/13/K

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie pod sygnaturą I Co 4726/13/K doszło do przewlekłości postępowania;

2.  zasądzić od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie na rzecz skarżącego M. J. kwotę 2.000,00 zł (dwa tysiące złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałej części;

4.  zarządzić zwrot na rzecz skarżącego M. J. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie kwoty 100,00 zł (sto złotych);

5.  zasądzić od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie na rzecz skarżącej M. J. kwotę 120,00 (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania wywołanego wniesieniem skargi.

UZASADNIENIE

W skardze złożonej w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki M. J. domagał się stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie z wniosku wierzyciela (...) Bank (...) S.A. w W. z udziałem dłużnika M. K. w przedmiocie nadzoru nad egzekucją z nieruchomości prowadzoną przez komornika R. P. do sygn. akt III KM 1675/15, prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie pod sygn. akt I Co 4726/13/K. Skarżący domagał się przyznania od Skarbu Państwa kwoty 10.000 złotych oraz zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skarżący podnosił, iż w dniu 28 kwietnia 2015 roku przystąpił do licytacji wymienionej wyżej nieruchomości za kwotę 374.000,00 złotych, wobec czego Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 roku udzielił skarżącemu przybicia. Na potrzeby nabycia tej nieruchomości zaciągnął pożyczkę hipoteczną, której koszty przez cały czas trwania ponosi. W dniu 12 maja 2015 roku do sądu wpłynęły zażalenia na postanowienie o przybiciu. Zażalenie te były niepodpisane ani opłacone. Dopiero 25 czerwca 2015 roku Sąd wezwał do uzupełnienia braków zażaleń poprzez przedłożenie odpowiedniej liczby ich egzemplarzy i wniesienia opłat od zażaleń. Sąd nie wezwał skarżących do złożenia podpisu na zażaleniach. W dniu 27 lipca 2015 roku do sądu wpłynęło pismo J. K. stanowiącej odpowiedź na wezwanie sądu do uzupełnienia braków zażalenia, w którym to piśmie J. K. wniosła o zwolnienie jej z kosztów opłaty od zażalenia, nie załączając jednakże do tego wniosku oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym. Następnie 6 listopada 2015 roku Sąd zwolnił skarżących P. i J. K. z kosztów sądowych w postaci opłaty od zażalenia zapewne na skutek złożonego przez skarżącego wniosku o przyśpieszenie rozpoznania sprawy. W dniu 8 grudnia 2015 roku Sąd podjął decyzję o wezwaniu skarżących do uzupełnienia braków zażaleń poprzez przedłożenie podpisanych egzemplarzy zażalenia. Zażalenia nie zostały przekazane do rozpoznania sądowi odwoławczemu. Wobec tak przedstawionej sytuacji skarżący wskazał, iż od wydania postanowienia o przybiciu do dnia wniesienia skargi minęło 9 miesięcy. M. J. podnosił, iż Sąd w czerwcu 2015 r. winien w jednym wezwaniu określić wszystkie braki zażaleń. Zwrócił też uwagę, że od lipca 2015 r., tj. od chwili otrzymania przez Sąd wniosków o zwolnienie z kosztów sądowych w postaci opłat od zażaleń Sąd aż do listopada 2015 r. nie podejmował żadnych czynności w przedmiocie rozpoznania tych wniosków. Zdaniem skarżącego od lipca do listopada 2015 roku Sąd nie podejmował w sprawie żadnych czynności, a skarżący przez cały ten okres ponosi koszty zaciągniętej na potrzeby nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym pożyczki hipotecznej, a nie może przy tym w żaden sposób korzystać z nieruchomości, którą wylicytował. Skarżący z powodu opisanej wyżej przewlekłości jest narażony na ponoszenie strat oraz utratę korzyści, których się spodziewał po zakupie nieruchomości, z której prowadzona jest egzekucja, albowiem zamierzał zamieszkać w nabytej nieruchomości, a środki uzyskane ze sprzedaży nieruchomości, w której zamieszkuje, przeznaczyć na spłatę pożyczki hipotecznej zaciągniętej na potrzeby nabycia nieruchomości objętej egzekucją w niniejszym postępowaniu.

W odpowiedzi na złożoną skargę Skarb Państwa reprezentowany przez Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie wskazał, iż jest ona niezasadna i wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że na czas trwania postępowania wpływ miał zbieg okoliczności polegający na zaginięciu pism z dnia 27 lipca 2015 r. oraz z dnia 28 lipca 2015 r., zawierających wniosek o zwolnienie od kosztów i dołączeniu tych pism dopiero w listopadzie 2015 r., oraz błąd polegający na przeoczeniu przy dokonywaniu pierwszego wezwania, że zażalenie złożone przez dłużników nie jest podpisane. Na czas trwania postępowania wpływ miał także złożenie przez dłużników zażalenia zawierającego liczne braki oraz złożenie przez nich wnioski o zwolnienie od kosztów. Sąd podjął próbę naprawienia popełnionych błędów, bowiem zwolniono dłużników od kosztów pomimo nieprzedłożenia przez nich formularza zawierającego oświadczenie o stanie majątkowym i dochodach. Zażalenie dłużników zostało oddalone, zaś po zwrocie akt przez Sąd Okręgowy nabywcy licytacyjni zostali niezwłocznie wezwani do uiszczenia brakującej części ceny. Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie zajął stanowisko, iż nawet jeśli przyjąć, że w przedmiotowej sprawie miała miejsce przewlekłość, to nie miała ona charakteru rażącego, była nieznaczna i wobec tego nie uzasadnia przyznania kwoty pieniężnej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Analiza akt sprawy I Co 4726/13/K wskazuje na następującą sekwencję czynności:

Po licytacji przeprowadzonej w dniu 28 kwietnia 2015 dłużnicy J. K. oraz P. K. złożyli zażalenia na postanowienie o udzieleniu przybicia.

W dniu 9 czerwca 2015 r. wydano zarządzenie o wezwaniu dłużników do usunięcia braków formalnych i fiskalnych zażalenia poprzez przedłożenie trzech egzemplarzy zażalenia oraz uiszczenie opłaty w kwocie 30 zł.

W dniach 27 lipca 2015 r. i 28 lipca 2015 r. do Sądu wpłynęły pisma dłużników zawierające wnioski o zwolnienie od ponoszenia opłat sądowych.

Pisma te jednak nie zostały dołączone do akt z niemożliwych do ustalenia przyczyn i ich dołączenie i przedłożenie Przewodniczącemu Wydziału nastąpiło dopiero w dniu 6 listopada 2015 r. Postanowieniem z dnia 6 listopada 2015 r. Sąd zwolnił dłużników od kosztów sądowych w zakresie opłaty od zażalenia, zaś w dniu 8 grudnia 2015 r. wydano zarządzenie o wezwaniu dłużników do usunięcia braków formalnych zażaleń na postanowienie z dnia 28 kwietnia 2015 r. poprzez ich podpisanie. Jednocześnie w dniu 11 grudnia 2015 r. sporządzono uzasadnienie postanowienia z dnia 28 kwietnia 2015 r. Pismo zawierające usunięcie braków zostało złożone przez dłużników w dniu 11 stycznia 2016 r. i w dniu 4 lutego 2016 r. polecono przedstawić akta Sądowi Okręgowemu z zażaleniem na postanowienie z dnia 28 kwietnia 2015 r.

Przedstawione okoliczności prowadzą do wniosku , że skarga M. J. była zasadna, albowiem analiza akt sprawy I Co 4726/13/K wskazała na zaistniałą w okresie od dnia 16 lipca 2015 r. do dnia 6 listopad 2015 r. bezczynność Sądu. W podanym okresie Sąd podjął jedynie czynności, mające na celu zlokalizowanie pism J. K. i P. K., które wpłynęły do Sądu odpowiednio w dniu 27 lipca 2015 r. oraz w dniu 28 lipca 2015 r. Ostatecznie powyższe pisma zostały odnalezione i przedłożone do referatu Sędziego dopiero w dniu 2 listopada 2015 r.

Powyższe skutkowało wydaniem postanowienia w przedmiocie zwolnienia dłużników od kosztów sądowych w dniu 6 listopada 2015 r.

Nie uszło uwagi Sądu Okręgowego, iż poza wskazaną wyżej opieszałością, podejmowane w sprawie czynności nie były poprawne, co skutkowało przedłużaniem postępowania o dalsze, zbędne okresy. Przede wszystkim Sąd zwrócił uwagę, że w dniu 12 maja 2015 r. wpłynęły do sądu zażalenia P. K. i J. K. na postanowienie z dnia 28 kwietnia 2015 r. Sąd wezwał dłużników do uzupełnienia braków zażaleń poprzez ich podpisanie dopiero 7 miesięcy później, pomimo, iż już wcześniej wezwał wyżej wymienionych o uzupełnienie braków w postaci uiszczenia opłaty od zażalenia.

Zwrócić należy uwagę, że stwierdzenie przewlekłości postępowania następuje w sytuacji, gdy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 2 ust. 1 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy zatem w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie orzeczenia. Czynności procesowe powinny zabierać odpowiednią ilość czasu, a zatem być podejmowane bez zbędnej zwłoki, która wskazywałaby na bezczynność sądu lub bezproduktywność podejmowanych działań. W myśl natomiast art. 1 ust. 1 wskazanej ustawy do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy. Jak wskazuje się w orzecznictwie, przez przewlekłość postępowania rozumie się nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy długotrwałe zaniechanie przez sąd czynności lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 roku, III SPP 14/11, niepubl.).

Mając zatem powyższe na uwadze Sąd Okręgowy wskazuje, że w sprawie wystąpił niewątpliwie okres bezczynności na który wskazał zarówno skarżący jak i Prezes Sądu, wynikający z zaniedbań techniczno organizacyjnych związanych z obiegiem akt, ale także z braku należytego nadzoru nad terminowością i prawidłowością podejmowanych w sprawie czynności.

Pomimo uznania skargi za zasadną Sąd Okręgowy nie znalazł wystarczających przesłanek, przemawiających za przyznaniem skarżącemu żądanej z tego tytułu kwoty 10.000 zł.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 cyt. wyżej ustawy sąd może w razie uwzględnienia skargi, na żądanie skarżącego, przyznać od Skarbu Państwa odpowiednią sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 zł. Zasądzenie odpowiedniej sumy stanowi rekompensatę za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Żądanie skarżącego nie mogło zostać uwzględnione w rozmiarze szerszym niż określony w punkcie 2. postanowienia.

Sąd Okręgowy miarkując wysokość zasądzonej na rzecz skarżącego kwoty wziął pod uwagę poczynione powyżej ustalenia oraz charakter sprawy w jakiej doszło do przewłoki postępowania i stwierdził, że przy uwzględnieniu charakteru zaistniałej przewlekłości zasadnym jest zasądzenie tytułem poniesionej przez skarżącego szkody kwoty 2.000 zł. Podkreślić bowiem należy, że ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. jest w znacznym zakresie aktem o charakterze publicznoprawnym, gdyż jej podstawową funkcją jest wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego (por. uzasadnienia uchwał Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2005 r., HI SPP 113/04, OSNP 2005 nr 9, poz. 134 oraz z dnia 19 stycznia 2005 r., III SPP 115/04, OSNP 2005 nr 9, poz. 135). "Przyznanie sumy pieniężnej" pełni więc rolę sankcji dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości. Powinno ono też stanowić względem skarżącego rekompensatę tego, co określane jest jako "szkoda niepieniężna", "szkoda niemajątkowa", "krzywda moralna", a przyznana kwota w tym kontekście jest adekwatna do zaistniałej przewłoki. Wskazać przy tym należy, że przyznana kwota nie ma charakteru odszkodowawczego , rekompensującego poniesione ewentualne straty materialne , które mogą być dochodzone odrębnie.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 i ust.4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki zobowiązując jednocześnie do zwrotu uiszczonej opłaty od skargi na podstawie art. 17 ust. 3 cyt. ustawy.

Uwzględniając wniosek M. J., zasądzono na jego rzecz poniesione koszty zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika zgodnie z § 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.