Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Nowak (spr.)

Sędziowie: SO Joanna Czernecka

SO Jarosław Tyrpa

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi P. B.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt I Ns 1222/02/S

postanawia:

I. stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pod sygnaturą I Ns 1222/02/S doszło do naruszenia prawa skarżącego P. B. do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

II. przyznać skarżącemu P. B. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie kwotę 6000 (sześć tysięcy) złotych;

III. zalecić Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie podjęcie czynności zmierzających do merytorycznego rozpoznania, a w szczególności aktualizację opinii biegłych oraz wyznaczenie terminów rozpraw w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia zarządzenia o wyznaczeniu terminu rozprawy;

IV. w pozostałej części skargę oddalić;

V. zwrócić skarżącemu kwotę 100 (sto) złotych uiszczonych tytułem opłaty od skargi;

VI. zasądzić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz skarżącego kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania skargowego.

UZASADNIENIE

W dniu 1 marca 2016 r. P. B. złożył skargę w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Skarżący wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt I Ns 1222/02/S, przyznanie od Skarbu Państwa kwoty 20.000 zł, a ponadto o wydanie Sądowi Rejonowemu zalecenia podjęcia w zakreślonym terminie odpowiednich czynności, tj. wyznaczenia terminu rozprawy w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące, wyznaczanie kolejnych terminów w odstępach nie dłuższych niż 3 miesiące oraz rozpoznanie wniosków skarżącego, w tym wniosku o wydanie postanowienia częściowego. Skarżący wniósł także o zasadzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu podniesiono, że dnia 7 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Krakowie wydał postanowienie, w którym jednoznacznie stwierdził, że doszło do przewlekłości postępowania. Pomimo wydania powyższego postanowienia i stwierdzenia przewlekłości w sprawie, aktywność Sądu Rejonowego w przedmiotowym zakresie przez ponad 3 lata od jego wydania została ograniczona do rozpoznania sprawy „wpadkowej” tj. o uzgodnienie księgi wieczystej między B. W. (1) a J. W. . Dnia 28 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy wydał postanowienie wstępne, które dnia 15 stycznia 2015 roku zostało zaskarżone apelacją B. W. (1). W dniu 17.11.2015r. do sygn. II Ca 1595/15 apelacja została oddalona. Pomimo, że Sąd Okręgowy w Krakowie w powołanym postanowieniu wyraźnie wskazał na szereg sytuacji, w których Sąd Rejonowy dopuścił się przewlekłości, przeciąga się ona o kolejne ponad 3 lata w którym to okresie rozpoznanie istoty sprawy tj. zniesienie współwłasności nie przybliżyło się. Co więcej z uwagi na upływ czasu straciły aktualność opinie biegłych co generować będzie dalsze koszy i „rozciągnięcie sprawy w czasie” . Skarżący nadal pozostaje w niepewności, co do możliwego wyniku toczącego się niemal 14 lat postępowania, a to z kolei powoduje zrozumiały w tej sytuacji stres i frustrację, jak również szkody majątkowe po stronie uczestnika. Przewlekłość postępowania sądowego uniemożliwia uczestnikowi korzystanie w pełni z nieruchomości, w której wraz z wnioskodawcą posiadają 91,7 % udziałów w prawie własności i od wielu lat domaga się wydania postanowienia częściowego w przedmiocie zniesienia współwłasności. W tym czasie Skarżący ponosi koszty nakładów na nieruchomość, która popada w ruinę, w związku z tym, że pozostali uczestnicy nie są w żaden sposób zainteresowani dokonywaniem nakładów na tym etapie postępowania i nie współdziałają w zarządzie nieruchomością. Zdaniem skarżącego nie ulega wątpliwości, że sam 14-letni okres trwania postępowania oraz fakt, że mimo uprzedniego wydania postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie o stwierdzeniu przewlekłości, w sprawie nadal niewiele się dzieje, świadczą same przez się o przewlekłości postępowania. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż skarżący, wywiązując się terminowo z wszelkich obowiązków nałożonych przez Sąd, w żaden sposób nie opóźnił postępowania.

Pismem z dnia 25 marca 2016 r. Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, zgłaszając swój udział w sprawie wniósł o oddalenie skargi jako bezzasadnej. W uzasadnieniu wskazano na tok czynności przed Sądem Rejonowym oraz podniesiono, że w sprawie nie doszło do przewłoki w postępowaniu, a czynności były podejmowane bez zbędnej zwłoki. Postępowanie o sygnaturze akt I Ns 1222/02/S ma za przedmiot zniesienie współwłasności dwóch nieruchomości. Sprawy tej kategorii, zwłaszcza jeżeli dodatkowo dotyczą ścisłego centrum K., zawsze należy zaliczyć do najpoważniejszych i najtrudniejszych spraw, jakie mogą być rozpoznawane na poziomie sądów rejonowych. De lege lata zupełnym wyjątkiem jest aby zniesienie współwłasności podobnej nieruchomości kończyło się w innym trybie niż po wieloletnim postępowaniu i po rozwikłaniu złożonych zaszłości pomiędzy współwłaścicielami. W trakcie postępowania zostały złożone bardzo poważne wzajemne roszczenia o dokonanie określonych rozliczeń pomiędzy współwłaścicielami. Oczywiste jest, ze dokonanie prawidłowych rozliczeń współwłaścicieli nieruchomości o skomplikowanej i zabytkowej strukturze architektonicznej (czyli także wymagającej dużych środków) oraz złożonym i temporalnie zmiennym składzie właścicielskim dodatkowo i znacznie utrudnia szybkie procedowanie sprawy o zniesienie współwłasności. Nie wydaje się przy tym znacznym nadużyciem twierdzenie, ze dyspozycja normy zawartej w art. 618 k.p.c. jest w takich wypadkach zazwyczaj kontrproduktywna w stosunku do celu, jaki przyświecał ustawodawcy stanowiącemu ten przepis. W sprawie obecnie występuje kilkanaście podmiotów (łączna liczba uczestników i wnioskodawca), a relacje pomiędzy ich interesami cechują się wielowektorową sprzecznością. Są to kolejne niewymagające dalszej argumentacji fakty wpływające istotnie na stopień skomplikowania sprawy i czas potrzebny do jej rozpoznania bez zbędnej zwłoki. Ponadto zwrócono uwagę na przeciążenie Sądu Rejonowego ilością spraw.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy istotny dla rozpoznania skargi:

Na skutek skargi H. B. z dnia 14 listopada 2012 roku na przewlekłość postępowania o sygn. akt I Ns 1222/02/S, postanowieniem Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału II Cywilnego - Odwoławczego z dnia 22 lutego 2013 roku, sygnatura akt II S 11/13, stwierdzono przewlekłość w tej sprawie. Wobec powyższego ocenie podlega postępowanie przed Sądem Rejonowym w okresie od wydania ww. postanowienia w przedmiocie stwierdzenia przewlekłości postępowania w okresie wcześniejszym.

Zarządzeniem z dnia 28 lutego 2013 r. polecono wpisanie do rep. zażalenia uczestniczki J. P. z dnia 14 lutego 2013 r. na postanowienie z dnia 29 stycznia 2013 r., dołączenie dowodów doręczenia wcześniejszego postanowienia, wezwano o usunięcie braków formalnych ww. zażalenia oraz polecono przedstawić akta Sądowi Okręgowemu celem rozpoznania wcześniej złożonych zażaleń. W dniu 28 lutego 2013 r. B. W. (1) złożył pismo, w którym sprzeciwił się postanowieniu z dnia 29 stycznia 2013 r. W dniu 1 marca 2013 r. akta przedstawiono Sądowi Okręgowemu w Krakowie. Postanowieniem z dnia 20 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Krakowie rozpoznał zażalenia. Akta ponownie wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 27 marca 2013 r. Zarządzeniem z dnia 13 maja 2013 r. uchylono zarządzenie z dnia 28 lutego 2013 r. (pkt 3 a) i wezwano J. W. do uzupełnienia braku fiskalnego zażalenia z dnia 14 lutego 2013 r. poprzez uiszczenie opłaty w kwocie 500 zł. Na rozprawie w dniu 20 maja 2013 roku przesłuchano wezwanych świadków i wobec nierozpoznania zażaleń na postanowienie o przekazaniu sprawy z powództwa B. W. (1) przeciwko J. W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym do rozpoznania w trybie nieprocesowym w ramach niniejszego postępowania, rozprawę odroczono z terminem na piśmie. W dniu 7 czerwca 2013 r. wpłynęło zażalenie J. W. na zarządzenie z dnia 13 maja 2013 r. Zarządzeniem z dnia 7 sierpnia 2013 r. wezwano B. W. (2) uzupełnienia braku fiskalnego zażalenia z dnia 28 lutego 2013 r. Zarządzeniem z dnia 8 sierpnia 2013 r. polecono akta przedstawić Sądowi Okręgowemu w związku zażaleniem J. W. na zarządzenie z dnia 13 maja 2013 r., które zostało rozpoznane postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013 r. poprzez uchylenie zaskarżonego zarządenia. Akta ponownie wpłynęły do wydziału w dniu 5 września 2013 r. W dniu 4 września 2013 r. wpłynęło zażalenie B. W. (1) na zarządzenie z dnia 7 sierpnia 2013 r. Zarządzeniami z dnia 6 września 2013 r. wezwano B. W. (1) i J. W. o usunięcie braków fiskalnych zażaleń na postanowienie z dnia 29 stycznia 2013 r.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 15 października 2013 roku doszło do zmiany referenta w sprawie na SSR Sylwię Maj-Michaldo. Zarządzeniem z dnia 28 października 2013 r. polecono dołączyć brakujące dowody doręczenia oraz zwrócić się do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza o nadesłanie akt księgi wieczystej (...) oraz przedłożenie akt do postępowania międzyinstancyjnego. Zarządzeniem z dnia 6 listopada 2013 r. polecono doręczyć odpisy zażaleń, przedstawienie akta referentowi celem rozważenia podjęcia bieżących czynności oraz przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu po dołączeniu dowodów doręczenia odpisów zażaleń. Akta przedstawiono Sądowi Okręgowemu w dniu 10 grudnia 2013 r., a zostały one zwrócone po rozpoznaniu zażalenia w dniu 19 grudnia 2013 r. Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2013 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze uczestnika D. B. i wyznaczono termin rozprawy na dzień 26 lutego 2014 r. wzywając uczestników do osobistego stawiennictwa oraz o przedstawienie w terminie tygodniowym listy pytań do jednego ze świadków. W dniu 23 stycznia 2014 r. zarządzono dołączenie dowodu doręczenia. Na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 roku dopuszczono dowód z zeznań wskazanego świadka, a po rozprawie podjęto czynności mające na celu przeprowadzenie dowodu przed odpowiednim organem w Norwegii: zwrócono się do tłumacza przysięgłego języka norweskiego o przetłumaczenie listy pytań do świadka, a po przedłożeniu tłumaczenia w dniu 24 kwietnia 2014 roku skierowano odezwę do Royal Ministiy of Justice and Public Security Department of Civil Affairs w Norwegii. W dniu 23 marca 2014 r. ponownie przedstawiono akta Sądowi Okręgowemu, a zostały one sprostowane po sprostowaniu wcześniejszego postanowienia, w dniu 31 marca 2014 r. Zarządzenie w przedmiocie nadania korespondencji zagranicznej wydano w dniu 24 kwietnia 2014 r. Postanowieniem z dnia 20 maja 2014 r. przyznano wynagrodzenie tłumaczowi przysięgłemu. Zarządzeniem z dnia 10 czerwca 2014 roku wyznaczono rozprawę na dzień 5 września 2014 roku, na którą wezwano uczestników J. W. oraz B. W. (1), celem ich przesłuchania. Zarządzeniem z dnia 29 lipca 2014 r. polecono odnotować prawomocność postanowienia z dnia 20 maja 2014 r. oraz polecono Oddziałowi Finansowemu dokonanie wypłaty na rzecz tłumacza. W dniu 7 sierpnia 2014 została zwrócona po wykonaniu odezwa skierowanado Royal Ministry of Justice and Public Security Department of Civil Affairs w Norwegii. Na rozprawie w dniu 5 września 2014 roku nie stawił się uczestnik B. W. (1) i przedłożył zwolnienie lekarskie za okres od dnia 18 sierpnia 2014 roku do dnia 9 września 2014 roku, wobec czego rozprawę odroczono na dzień 19 listopada 2014 roku pouczając uczestnika o konieczności przedłożenia zaświadczenia od lekarza sądowego. Jednocześnie zwrócono się do tłumacza przysięgłego języka norweskiego o przetłumaczenie nadesłanych zeznań świadka E. S.. W okresie przed kolejną rozprawą wpływały pisma stron, w tym zawierające wnioski. W dniu 14 października 2014 r. wydano zarządzenie dotyczące przedłożonego tłumaczenia oraz faktury jak również w przedmiocie doręczenia odpisów złożonych pism. Na rozprawie w dniu 19 listopada 2014 przesłuchano strony, zamknięto rozprawę w zakresie ustalenia, czy udziały w nieruchomości stanowią współwłasność majątkową małżeńską J. W. i B. W. (1) oraz wydano postanowienie o oddaleniu wniosku uczestniczki M. P. o uchylenie postanowienia o zabezpieczeniu z dnia 3 października 2002 roku w dniu 28 listopada 2014 roku wydano postanowienie wstępne, którym oddalono wniosek B. W. (1). Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 r. sprostowano oczywistą omyłkę w postanowieniu z dnia 28 listopada 2014 r. i zarządzono doręczenie odpisu postanowienia wstępnego z uzasadnieniem. W dniu 16 grudnia 2014 r. wpłynęło zażalenie uczestniczki M. P. na postanowienie odmawiające uchylenia zabezpieczenia z dnia 19 listopada 2014 r. W dniu 16 stycznia 2015 roku została wniesiona przez uczestnika B. W. (1) apelacja. Zarządzeniem z dnia 20 stycznia 2015 r. wezwano o usunięcie braków ww. apelacji. Zarządzeniem z dnia 2 marca 2015 r. wezwano uczestnika B. W. (1) o usunięcie braków złożonego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 11 marca 2015 r. oddalono wniosek o wydanie postanowienia częściowego, albowiem postanowienie wstępne z dnia 28 listopada 2014 r. nie jest prawomocne. Zarządzeniem z dnia 1 kwietnia 2015 r. polecono ustalenie czy wpłynęła opłata od uczestnika B. W. (1). W dniu 22 kwietnia 2015 r. zarządzono doręczenie odpisu apelacji, a po dołączeniu dowodu doręczenia przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu. Po uiszczeniu przez uczestnika opłaty, akta w dniu 31 lipca 2015 r. zostały przedłożone wraz z apelacją Sądowi Okręgowemu w Krakowie, który postanowieniem z dnia 17 listopada 2015 roku oddalił apelację uczestnika. Akta zostały ponownie zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 1 lutego 2016 r. Zarządzeniem z dnia 2 marca 2016 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 1 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz. 1843 ze zm.) przewlekłość postępowania zachodzi, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wnosi skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuca przewlekłość postępowania.

Analizując terminowość i prawidłowość podjętych w sprawie czynności, uwzględniając charakter sprawy, stopień jej skomplikowania, jak również jej znaczenie dla skarżących, nie sposób odeprzeć zarzutu skarżących, że w toku prowadzonego przez Sąd Rejonowy postępowania doszło do naruszenia ich prawa do rozpoznania sprawy bez uzasadnionej zwłoki. Od dnia złożenia wniosku w 2002 roku do dnia dzisiejszego minęło 13 lat, a sprawa zniesienia współwłasności od roku 2010 jest na etapie, kiedy należałoby podjąć ostateczne decyzje i przystąpić do jej zakończenia. Na dzień dzisiejszy stan sprawy przedstawiał się następująco:

1) w sprawie została złożona opinia B. C. odnośnie samodzielności lokali i prac, których wykonanie umożliwiałoby wydzielenie jako samodzielnych lokali, które dotychczas samodzielne nie były,

2) została złożona opinia szacunkowa i dotycząca rozliczenia wartości i pożytków z lipca 2007 roku sporządzona przez biegłego W. K.,

3) zostały złożone opinie z dnia 13 lipca 2009 roku (biegli P. P. i S. S.) dotyczące wartości nieruchomości, wartości nakładów, odszkodowań za bezumowne korzystanie i kosztów przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego,

4) w aktach znajdują się protokoły przesłuchań stron z 2010 roku.

5) w aktach znajdują się pisma z końca 2014 roku precyzujące stanowiska stron i ich wszelkie roszczenia z tytułu rozliczeń.

W świetle takiego stanu sprawy jak i odpowiedzi na skargę nie ma racjonalnych przyczyn, dla których Sąd wyznacza rozprawę na czerwiec 2016 roku, nie planując – jak wynika z zarządzenia o wyznaczaniu rozprawy – żadnych czynności dowodowych na tej rozprawie. Wyznaczenie rozprawy, na etapie, kiedy aktualizacji wymagają opinie biegłych, które są niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, na której nie planuje się żadnych czynności dowodowych nie może być oceniane pozytywnie z punktu widzenia metodologii pracy sędziego i realizacji zasady wyznaczonej art. 6 §1 k.p.c. Przy czym z zarządzenia nie wynika, co miałoby być przedmiotem tej rozprawy i jaki jest jej cel. Na tym etapie postępowania nie ma potrzeby wyznaczania rozprawy, chyba że Sąd zamierzałby przesłuchać strony odnośnie zgłoszonych roszczeń rozliczenia pomiędzy współwłaścicielami, ich aktualnej sytuacji materialnej i rodzinnej oraz potrzeb w zakresie przyznania części lub całości nieruchomości. W chwili obecnej jako, że minęło od lipca 2009 roku prawie 7 lat koniecznym wydaje się uzupełnienie opinii co obecnego do stanu technicznego nieruchomości, przeszacowanie wartości nieruchomości, ewentualnie, gdy Sąd uzna za zasadne prowadzenie dowodu w zakresie rozliczeń pomiędzy współwłaścicielami w części, która nie została objęta poprzednimi opiniami.

Jednakże i na wcześniejszym etapie postępowania Sąd nie ustrzegł się działań, które nie mogą być pozytywnie oceniane. Za czynność taką nie sposób bowiem uznać nieprzeprowadzenie dowodów na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 roku. Trudno uznać za „zaawansowany stan sprawy” sytuację, gdzie wystarczyło przejrzeć trzy tomy sprawy i przeczytać dokładnie kilka kart akt, aby stwierdzić, że mają być słuchane 2 strony, małżonkowie odnośnie tego z jakich środków nabyli udział w nieruchomości.

Kolejny okres przewłoki to czas od 14 stycznia do 11 marca 2014 roku, w którym z niewiadomych przyczyn nie zleca się tłumaczenia pytań do świadka mieszkającego w Norwegii. W okresie od 26 lutego do 5 września 2014 roku poza skierowaniem odezwy, która notabene wraca wykonana w dniu 7 sierpnia nie są wykonywane żadne czynności poza wyznaczeniem rozprawy zarządzeniem z dnia 10 czerwca 2014 roku. Niezasadnie jest odraczana rozprawa z dnia 5 września albowiem uczestnik nie przedkłada zaświadczenia od lekarza sądowego i nawet o takowe się go nie wzywa, a zaświadczenie k. 4296 ma adnotacje, że chory może chodzić.

Okres od 28 listopada 2014 roku do dnia 1 lutego 2016 roku nie budzi zastrzeżeń tut. Sądu.

Pozostają zatem jeszcze dwie kwestie, a mianowicie kwestia celowości wydawania postanowienia wstępnego z dnia 28 listopada 2014 roku oraz wydania postanowienia odnośnie postanowienia częściowego, o które wnioskuje skarżący.

Odnośnie kwestii postanowienia wstępnego to chociaż z punktu widzenia metodologii pracy sędziego można dywagować, czy celowym było jego wydawanie, to jednak z światle przepisów art. 618 k.p.c. i art. 318§1 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c. rozstrzyganie w tym zakresie pozostawiono ocenie Sądu orzekającego i w tym zakresie, szanując zasadę niezawisłości Sądu nie można uznać tej decyzji za błędną i skutkującą niezasadnym przedłużeniem się postępowania.

Z podobnych przyczyn brak jest możliwości nakazania Sądowi wydania postanowienia częściowego w nin. sytuacji procesowej. Po pierwsze postanowienie częściowe w sprawie o zniesienie współwłasności może tylko i wyłącznie kompleksowo rozstrzygać o jakimś składniku majątkowym, co oznacza, że nie można przydzielić części nieruchomości, nie można też przydzielając w całości nieruchomość nie orzekać o spłatach i dopłatach oraz wzajemnych rozliczeniach z tytułu posiadania i innych z art. 618 k.p.c. Ponadto przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują obligu wydania postanowienia o oddaleniu wniosku strony o wydanie postanowienia częściowego, a zatem brak jest podstaw do upatrywania w tym przewłoki Sądu jak i do wydawania zaleceń do wydania takiego postanowienia.

Jednym z elementów, jakie winny decydować o stwierdzeniu przewlekłości postępowania jest charakter sprawy oraz jej znaczenie dla stron. Jak wynika z akt sprawy opóźnienia w rozpoznaniu sprawy ma duże znaczenie albowiem dotyczy ona majątku istotnego dla stron.

Opóźnienia w podejmowaniu decyzji i czynności w kontekście stwierdzenia przewlekłości postępowania, nie można usprawiedliwiać brakami kadrowymi, nawet jeśli odpowiedzialność za ich wystąpienie nie leży po stronie Sądu (Sędziego), na co zwraca uwagę odpowiedź na skargę. Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki było skutkiem przyjętych przez państwo polskie zobowiązań międzynarodowych i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w wyroku z dnia 26 października 2000 roku w sprawie Kudła przeciwko Polsce (skarga nr 30210/96) stwierdził, że w krajowym porządku prawnym brak jest instrumentu prawnego zapewniającego skarżącym dochodzenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Obowiązek przestrzegania przyjętych zobowiązań międzynarodowych i zapewnienia obywatelom ochrony w celu ich dochodzenia spoczywa na państwie jako takim. Dlatego też obowiązek zorganizowania warunków należytego sprawowania władzy jurysdykcyjnej spoczywa na wszystkich jego władzach (organach). Nie można go odnosić tylko do organów władzy sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości). Państwo ma więc obowiązek takiego zorganizowania warunków sprawowania władzy jurysdykcyjnej (w tym zapewnienia optymalnej obsady kadrowej), aby nie dochodziło do przewlekłości postępowania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005 r., III SPP 34/05, OSNP 2005 nr 20, poz. 327 oraz z dnia 3 czerwca 2005 r., III SPP 109/05, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 33). Podniesiony przez Skarb Państwa brak zapewnienia należytej kadry do obsługi referatów sędziów i ich nadmierne obciążenia, jakkolwiek faktycznie uniemożliwiające sprawne rozpoznawanie spraw, nie może jednak usprawiedliwiać państwa, jako podmiotu naruszającego postanowienia Konwencji. Wskazywanej przy tym w odpowiedzi na skargę sytuacji nie można także uznać za nagłej, nieprzewidywalnej i przejściowej, która nie daje się możliwa do zapobieżenia przy założeniu sprawnej organizacji działania wymiaru sprawiedliwości. Władze państwowe (ustawodawcza, wykonawcza) powinny podjąć bowiem przedsięwzięcia (legislacyjne, organizacyjne, finansowe), które pozwoliłyby na rozpoznanie spraw bez nieuzasadnionej zwłoki. Konwencja nakłada bowiem na państwa obowiązek zorganizowania systemu prawnego w sposób umożliwiający sądom spełnienie wymagań art. 6 ust. 1 Konwencji (por. orzeczenie ETPCz z dnia 13 lipca 1983 r., skarga nr 8737/79, w sprawie Zimmermann i Steiner przeciwko Szwajcarii).

Z tego też względu, nawet jeśli za zaistniałą sytuację w sprawie skarżącej nie ponosi odpowiedzialności Sąd Rejonowy, w tym w szczególności orzekający w sprawie Sędzia to niewątpliwie ponosi ją państwo. Odpowiednie organy władzy państwowej organizujące działanie wymiaru sprawiedliwości winny mieć na uwadze, że sędzia mający na biegu wiele skomplikowanych spraw w referacie, nie będzie w stanie zapewnić dochowania terminów z przyjętych zobowiązań międzynarodowych i wprowadzonych uregulowań krajowych. Jak wyjaśnił w swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka wprowadzona do polskiego porządku prawnego skarga na przewlekłość postępowania jest skutecznym środkiem zapobiegającym zarówno naruszeniu prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie (art. 6 ust. 1 Konwencji) lub jego kontynuacji oraz zapewniającym odpowiednie zadośćuczynienie za każde naruszenie, które już miało miejsce (por. decyzja z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie 50428/99 Dziedzic przeciwko Polsce; decyzja z 1 marca 2005 r. w sprawie 24549/03 Michalak przeciwko Polsce; decyzja z 1 marca 2005 r. w sprawie 15212/03 Charzyński przeciwko Polsce). Samo jednak wprowadzenie tej regulacji nie może być jednak tylko teoretyczne, a przyjęty przez państwo środek winien być efektywny (por. wyrok z 20 lutego 1991 r. w sprawie 11889/85 Vernillo przeciwko Francji; wyrok z 19 lutego 1998 r. w sprawie 26102/95 Dalia przeciwko Francji; wyrok z 14 czerwca 2005 r. w sprawie 61444/00 Krasuski przeciwko Polsce; wyrok z 26 października 2000 r. w sprawie 30210/96 Kudła przeciwko Polsce). O efektywności danego środka można mówić wówczas, gdy państwo zapewnia realne warunki umożliwiające sądom rozpoznanie spraw w rozsądnych terminach i w zgodzie ze standardami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Ich niedostateczne zapewnienie oznacza naruszenie Konwencji, a to skutkować musi odpowiedzialnością państwa, niezależnie od organów odpowiedzialnych za taki stan rzeczy.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 powołanej ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 zł do 20 000 zł. W ocenie Sądu Okręgowego kwota 20.000 zł, której zasądzenia domaga się skarżący jest wygórowana. Należy mieć na uwadze, że przedmiotem niniejszego postępowania jest zniesienie współwłasności dwóch nieruchomości zlokalizowanych w najatrakcyjniejszej części K. i położonych w ścisłym centrum miasta. Przedmiotowy zakres rozpoznania sprawy jest bardzo szeroki, co rzutuje na konieczność podejmowania szeregu czynności o odmiennych zakresach. Z uwagi na wielowątkowy charakter sprawy niniejsza sprawa siłą rzeczy musi być rozpoznawana w dłuższym okresie czasu, co jest wynikiem chociażby konieczności sporządzenia szeregu opinii z różnych dziedzin. Należy podkreślić, że w toku rozpoznawanej sprawy strony zgłosiły roszczenia dotyczące wzajemnych rozliczeń z tytułu pożytków i nakładów czynionych na nieruchomość; każda z tych spraw stanowi w istocie sprawę analogiczną do sprawy o zapłatę, która w braku regulacji objętej art. 618 k.p.c. rozpoznawana byłaby oddzielnie. Nie można także pominąć faktu, że w niniejszej sprawie występuje wielość uczestników, których sprzeczność interesów jest ewidentna, co w oczywisty sposób utrudnia dojście do porozumienia i szybkie zakończenie postępowania. Ponadto należy szczególnie podkreślić, iż okresy przewlekłości nie są rażąco długie, Miarkując wysokość należnej stronie skarżącej kwoty pieniężnej Sąd Okręgowy miał na uwadze skomplikowany charakter postępowania w opisywanej sprawie, która ze swej natury ma charakter długotrwały, dochodząc do przekonania, że kwotą adekwatną do stwierdzonych nieprawidłowości i stopnia ich dolegliwości dla skarżącego będzie kwota 6.000 zł.

Stosownie do treści art. 12 ust. 3 ustawy na żądanie skarżącego lub z urzędu sąd zaleca podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że wydanie zaleceń jest oczywiście zbędne. Zalecenia nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy. Sąd wydał zalecania Sądowi Rejonowemu takie, które mieszczą się w ramach wniosków skargi, a jednocześnie w sposób racjonalny pozwolą zakończyć nin. postepowanie. Kwestia postanowienia częściowego i potrzeby wyznaczenia rozprawy na tym etapie postepowania została wyjaśniona we wcześniejszym fragmencie uzasadnienia,

Nakazanie Skarbowi Państwa dokonania zwrotu na rzecz skarżącego kwoty 100 zł jest podyktowane dyspozycją art. 17 ust. 3 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd z urzędu zwraca uiszczoną od niej opłatę.

O kosztach postępowania skargowego orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c., wobec częściowego uwzględnienia skargi zasądzając na rzecz skarżącego stawkę wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 2400 zł, której wysokość obliczono na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

. SSO Joanna Czernecka SSO Anna Nowak SSO Jarosław Tyrpa