Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w S.

z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt I C 39/12

I.  prostuje oznaczenie strony pozwanej w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w miejsce (...) SA w W.” wpisuje „(...) Spółka Akcyjna
w W.” w odpowiednim przypadku;

II.  oddala obie apelacje;

III.  koszty postępowania apelacyjnego pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 607/13

UZASADNIENIE

Powódka A. K. wniosła pozew przeciwko (...) S.A. w W. domagając się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty:

1)  200.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, którą doznała w wyniku wypadku drogowego (...);

2)  1.850zł tytułem odszkodowania za koszty powstałe na skutek leczenia;

3)  600zł tytułem renty począwszy od kwietnia 2010r. w związku ze zwiększeniem się potrzeb oraz zmniejszeniem widoków powodzenia na przyszłości.

W piśmie procesowym z dnia 15 marca 2013r. powód rozszerzyła żądanie pozwu o dalszą kwotę 3.605,62zł z tytułu kosztów leczenia oraz dojazdów.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu koszów procesu.

Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 41.605,62zł, w tym 38.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 czerwca 2013r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 5.050,20zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w S. kwotę 2.091zł tytułem części opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której zwolniona była powódka.

Powyższy wyrok Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

(...) w miejscowości K. doszło do wypadku drogowego, na skutek tego, że R. M. kierując samochodem osobowym marki S. (...) naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym przez to, że w trakcie wykonywania skrętu w lewo na łuku drogi w prawo nie dostosował prędkości jazdy do warunków drogowych, stracił panowanie na pojazdem, zjechał na przeciwległy pas ruchu i zderzył się czołowo z nadjeżdżającą z naprzeciwka kierującą samochodem marki A. (...) T. K., w następstwie czego doznała (...) R. M. został uznany za wyłącznie winnego wypadku i wyrokiem (...).

Sprawca posiadał ważną polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wykupioną u pozwanego.

Bezpośrednio po zdarzeniu powódka została przewieziona do (...) w G. na Oddział (...) Powódka poddana została zabiegowi operacyjnemu polegającemu na (...). Po hospitalizacji powódka zgodnie z zaleceniami poszpitalnymi kontynuowała w(...) w B.. W pierwszym okresie po wypadku powódka wymagała(...) co wiązało się ze znacznym ograniczeniem w czynnościach życia codziennego, (...).

W związku ze zgłaszanymi dolegliwościami dotyczącymi(...) powódka była konsultowana (...) w ramach Poradni (...) w B..

W związku z zasadniczym urazem, którego powódka doznała na skutek wypadku, kontynuowała leczenie (...), którego koszt wyniósł 350zł, a następnie (...), które trwa do dzisiaj. Prognozowany koszt całego procesu leczenia został określony przez lekarza na kwotę 7.000zł, z czego 4.600zł zostało wydatkowane z tego tytułu przez powódkę do 16 listopada 2011r.

W dniu 8 kwietnia 2010r. działający w imieniu powódki pełnomocnik dokonał zgłoszenia szkody i pozwany przystąpił do analizy przesłanej dokumentacji. Pismem z dnia 17 maja 2010r. pozwany uznał zgłoszone roszczenie w zakresie zadośćuczynienia jak i odszkodowania obejmującego dietę, leczenie i wyjazdy. Decyzja ta została następnie uzupełniona o dalszy zwrot częściowy kosztów leczenia(...). Przyznana kwota zadośćuczynienia wynosiła 9.000zł, natomiast odszkodowania 5.200zł. W dniu 22 listopada 2010r. powódka złożyła odwołanie od tej decyzji, w następstwie czego pozwany podwyższył kwotę zadośćuczynienia do łącznej wysokości 12.000zł. Trwały uszczerbek na zdrowiu, jakiego doznała powódka w wyniku wypadku drogowego został określony na 12%.

Biegła sądowa z zakresu (...) stwierdziła, że powódka w wyniku wypadku doznała złamania (...) (...)Dalsze leczenie powódki w placówkach medycznych (...) było konsekwencją i pozostawało w bezpośrednim związku z urazami, których doznała ona w czasie wypadku. Obrażenia, a następnie proces leczenia wiązał się z dolegliwościami w postaci bólu i cierpienia o dużym natężeniu, (...) Powodowało to ograniczenie w samodzielnym funkcjonowaniu i(...), co utrzymywało się jeszcze do (...), kiedy powódka wróciła do szkoły. (...). Obrażenia jakich doznała powódka spowodowały u niej trwały uszczerbek na zdrowiu w postaci (...) Zdaniem biegłej prawidłowo przebiegający proces leczenia(...) zezwolił na całkowity powrót powódki do aktywności życiowej i stanu przed wypadkiem. Jednocześnie biegła po analizie rachunków dokumentujących dotychczas poniesione przez powódkę koszty leczenia uznała, że były w pełni uzasadnione i niezbędne dla odzyskania przez powódkę sprawności.

Biegły z zakresu (...) nie stwierdził zmian pourazowych kostnych. W dokumentacji brak jest informacji o leczeniu (...). Również biegła (...) nie stwierdziła u powódki trwałego uszczerbku na zdrowiu po wypadku.

Sąd I instancji wskazał, że powyższych ustaleń dokonał w oparciu o załączone do akt dokumenty oraz opinię biegłych.

Motywując swoje rozstrzygnięcie w zakresie zadośćuczynienia Sąd I instancji uznał, że kwota 38.000zł jest odpowiednia z uwagi na obrażenia odniesione przez powódkę, konieczność poddania się zabiegowi, ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, odczuwany ból przez okres 3 miesięcy, zwłaszcza przy (...). Sąd Okręgowy uznał, że łączna kwota zadośćuczynienie jest adekwatna do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę (art. 445 § 1 kc), zaś w pozostałym zakresie oddalił powództwa. O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 kc i art. 455 kc zgodnie z żądaniem pozwu.

Tytułem zwrotu kosztów leczenia Sąd I instancji na podstawie art. 444 § 1 kc zasądził kwotę 3.605,62zł, z tym 1.700zł tytułem zwrotu kosztów wizyt u lekarza i 1.905,62zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu do lekarza.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc i art. 100 kpc.

Od powyższego wyroku apelacje wniosły obie strony.

Pozwany zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo co do kwoty 25.000zł tytułem zadośćuczynienia zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 445 § 1 kc prowadzącą do zasądzenia zbyt wysokiej kwoty zadośćuczynienia w stosunku do doznanej przez powódkę krzywdy;

2)  naruszenie prawa procesowego, w szczególności przepisu art. 233 kpc poprzez niewłaściwe, dowolne dokonanie przez Sąd oceny zebranego w toku postępowania materiału dowodowego oraz brak wszechstronnego rozważania zebranego materiału dowodowego;

3)  dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego;

4)  niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie w tym zakresie powództwa, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Nadto skarżący domagał się zwrotu kosztów postępowania.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo oraz rozstrzygającej o kosztach postępowania zarzucając:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego, polegającą na całkowitym pominięciu zarówno w zakresie ustaleń faktycznych jak i rozważań prawnych kwestii związanych z niematerialną krzywdą doznaną przez powódkę w wyniku wypadku(...)związaną szczególnie z doznanym bólem, przeżytym cierpieniem, wstydem i udręką wywołaną (...) które to okoliczności mają istotne znaczenie w przedmiotowej sprawie;

2)  naruszenie art. 455 § 1 kc poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że zadośćuczynienie w łącznej kwocie 50.000zł jest odpowiednie, a więc spełnia swój kompensacyjnych charakter, podczas gdy taka wysokość zadośćuczynienie nie stanowi odzwierciedlenia doznanej przez powódkę krzywdy psychicznej i szkody fizycznej oraz doznanego przez nią trwałego uszczerbku na zdrowiu, a tym samym nie może w pełni spełnić swej kompensacyjnej funkcji.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie dalszej kwoty 50.000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 7 czerwca 2013r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu.

W odpowiedzi na apelację powódki pozwany wniósł o jej oddalenie i zwrot kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje stron nie są zasadne.

Wbrew przeciwnym twierdzeniom skarżącego, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego bez przekroczenia granic określonych w art.233 § 1 kpc i właściwie ustalił wszystkie istotne dla sprawy fakty, zaś ustalenia te Sąd Apelacyjny aprobuje i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Odnosząc się do kwestii trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki wyjaśnić w tym miejscu należy, że Sąd I instancji ustalił, że uszczerbek ten został określony na 12% przez pozwanego w toku postępowania szkodowego oraz że według biegłych nie stwierdzono u powódki trwałego uszczerbku na zdrowiu. Podnoszone w tym kontekście zarzuty pozwanego są więc w istocie bezprzedmiotowe i chociaż w uzasadnieniu błędnie wskazano, że uszczerbek ten pozwany określił na 12% zamiast 11%, jednak uchybienie to nie miało wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia.

Co się tyczy zarzutu powódki sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego wskazać należy, że zebrane w sprawie dowody pozwalają ustalić, iż powódka na skutek wypadku nie mogła uczęszczać na (...), co wynika z pisemnego oświadczenia powódki (k.33-37), zaświadczenia (k.38) oraz zeznań T. K. (k.115-116). Jednak powyższe uchybienie nie miało wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonego orzeczenia, co zostanie szczegółowo przedstawione w ramach analizy zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Niezasadne okazały się zarzuty obu apelacji dotyczące naruszenia art. 445 § 1 kc, ponieważ wykładania wskazanego przepisu dokonana przez Sąd Okręgowy była prawidłowa i trafna. Sąd I instancji przedstawił wszystkie istotne kryteria, jakie stanowią o przyznaniu zadośćuczynienia, a wynikające z treści w/w przepisu. Po pierwsze winno ono odpowiadać rozmiarowi krzywdy poszkodowanego, która wyraża się m.in. w cierpieniu, bólu. W rozpoznawanej sprawie za zasadne należy także uznać posłużenie się kryteriami wypracowanymi dotychczas w orzecznictwie i w konsekwencji uznać, że na wysokość zadośćuczynienia ma wpływ rodzaj powstałych skutków, w tym ich nieodwracalność, czas trwania, natężenie oraz ograniczenia, jakie w związku z tym powstały w życiu danej osoby oraz inne czynniki o podobnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2012r., I CSK 74/12, Lex nr 1226824, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011r., I PK 275/10, Lex nr 1164114, wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2008r., IV CSK 246/08, Lex nr 590267). Wykładnia przedmiotowego przepisu – przedstawiona przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia – odwołuje się do wyżej przedstawionych przesłanek oraz wypełnia je właściwą treścią. Skarżący natomiast nie przedstawili wystarczających argumentów, które wskazywałyby, iż Sąd I instancji dopuścił się naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię.

Przechodząc do oceny zarzutów obu apelacji kwestionujących wysokość przyznanego zadośćuczynienia wyjaśnić w pierwszej kolejności należy, że ze względu na niewymierność krzywdy, określenie w danym przypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało sądowi, który dysponuje w takim wypadku większym zakresem swobody niż przy ustalaniu szkody majątkowej i odszkodowania koniecznego do jej naprawienia. Innymi słowy charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretnie kwota jest "odpowiednia" z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uznał za niezasadny zarzut apelacji pozwanego naruszenia art. 445 § 1 kc poprzez przyznanie wygórowanego zadośćuczynienia. W pierwszej kolejności należy wskazać, że z poczynionych ustaleń faktycznych nie wynika, że powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu i okoliczność ta nie miała wpływu na wysokość przyznanego zadośćuczynienia. Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że dolegliwość jakie odczuwała powódka mogą być uznane jedynie za uciążliwości i przykrości, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę opinię biegłych. Chybione są także twierdzenia kwestionujące skutki wypadku dla powódki, a powodujące długotrwałe wyłączenie jej z aktywności fizycznej. Uszło uwadze skarżącego, że powódka doznała(...), a zatem co oczywiste nie mogła ona przez pewien okres czasu podejmować także aktywności fizycznej typowej dla dzieci w jej wieku. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie, by z tego typu obrażeniami głowy powódka mogła podejmować jakiekolwiek czynności wymagające zwiększonego wysiłku fizycznego. Z tego względu zarzuty skarżącego nie mogły odnieść zamierzonego skutku i podważyć prawidłowość zaskarżonego orzeczenia.

Chybione okazały się również zarzuty apelacji powódki naruszenia art. 445 § 1 kc. poprzez przyznanie zbyt niskiego zadośćuczynienia. Wysokość zadośćuczynienie w okolicznościach niniejszej sprawy jest adekwatna do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę i w stopniu wystarczającym uwzględnienia dolegliwości natury fizycznej i psychicznej, które były następstwem obrażeń odniesionych w wypadku. W tym kontekście nie sposób pominąć, że wedle opinii biegłych stan zdrowia powódki wrócił do stanu przed wypadkiem. Nie ulega wątpliwości, że powódka odczuwała pewien dyskomfort z uwagi (...), niemniej jednak powódka wróciła (...) Mając powyższe na uwadze, a także uwzględniając, że powódka nie korzystała z pomocy psychologa przyjąć należy, że towarzyszące jej obawy(...) oraz inne tego typu nie wykraczały poza typowe, związane z zaistniała sytuacją i nie mogły stanowić o zwiększeniu przyznanego zadośćuczynienia, którego łączna wysokości (wraz z dotychczas już wypłaconym przez pozwanego) z całą pewnością zrekompensowała powódce także doznane cierpienia psychiczne będące następstwem rzeczonego wypadku.

Reasumując w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma dysonansu pomiędzy poprawnie sformułowanymi przesłankami dotyczącymi zadośćuczynienia w ujęciu ogólnym (uniwersalnym), a zindywidualizowanymi przesłankami, dotyczącymi sytuacji powódki. Zarzut przyznania zadośćuczynienia w niewłaściwej wysokości mógłby zostać uwzględniony tylko w razie wykazania oczywistego naruszenia kryteriów jego ustalania przez Sąd I instancji, czego zarówno powódka jak i pozwany w rozpoznawanej sprawie nie wykazali, a ich zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił obie apelacje jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc mając na uwadze, że obie apelacje okazały się niezasadne, a wysokość poniesionych przez strony kosztów nie pozostawała w dysproporcji.

Ponadto Sąd Apelacyjny jak w punkcie I sentencji wyroku na podstawie art. 350 kpc sprostował oznaczenie pozwanego zgodnie z danymi wynikającymi z odpisu KRS (k.376).