Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia Wacław Banasik (spr.)

Sędzia Katarzyna Mirek - Kwaśnicka

Sędzia Renata Wanecka

Protokolant: Katarzyna Lewandowska

po rozpoznaniu na rozprawie 15 stycznia 2020r. w P.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie z 18 lipca 2019 r.

sygn. akt I C 960/16

1.  prostuje oczywistą omyłkę w zaskarżonym wyroku i w miejsce błędnie wpisanej siedziby powoda (...) wpisać prawidłowo (...);

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i powództwo oddala w całości oraz w punkcie III i zasądzone koszty procesu podwyższa do 3590,47 (trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt 47/100) złotych;

3.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 794/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 18 lipca 2019 r., sprostowanym następnie wyrokiem Sądu Okręgowego w Płocku z 15 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. akt IV Ca 794/19, Sąd Rejonowy w Ciechanowie, zasądził od pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 442,80 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 lutego 2016 r. do dnia zapłaty (punkt I), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt II), zasądził od powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. na rzecz pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. kwotę 1748,49 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt III), nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 140,00 zł tytułem uzupełnienia kosztów procesu orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017 r. (punkt IV).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym:

W dniu 27 listopada 2015 r. w W. na skrzyżowaniu ulic (...) doszło do zdarzenia drogowego z udziałem pojazdów: jednego marki M. nr rej. (...) - sprawcy kolizji oraz drugiego marki V. nr rej. (...). Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu (...) S.A. V. (...) w W..

T. R., właściciel pojazdu marki V. nr rej. (...) zgłosił szkodę do zakładu ubezpieczeń sprawcy kolizji. W dniu 23 grudnia 2015 r., zakład ubezpieczeń przyznał T. R. odszkodowanie z tytułu kosztów naprawy pojazdu w łącznej kwocie 7520,26 zł.

Przy zgłoszeniu szkody T. R. otrzymał od zakładu ubezpieczeń informację na temat najmu pojazdu zastępczego, oferty zakładu ubezpieczeń w tym zakresie z uwzględnieniem stawek najmu w zależności od klasy pojazdu, lecz bez wskazania konkretnej firmy, jak też o prawie ubezpieczyciela do weryfikacji stawki najmu pojazdu zastępczego.

T. R. w okresie od 28 grudnia 2015 r. do dnia 7 stycznia 2016 r. (11 dni) korzystał z pojazdu zastępczego marki S. (...) nr rej. (...) na podstawie umowy najmu zawartej z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.. Cena najmu wynosiła 250,00 zł netto za dobę tj. łącznie za 11 dni - 3382,50 zł brutto. T. R. wybrał ofertę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś., która została mu polecona w warsztacie, w którym naprawiał samochód.

W dniu 28 grudnia 2015 r., pomiędzy T. R. a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. doszło do zawarcia umowy cesji wierzytelności, na mocy której T. R. w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 27 listopada 2015 r. likwidowaną przez (...) S.A. V. (...) w W., przeniósł wszelkie przysługujące mu wierzytelności z tytułu tej szkody związane ze zwrotem kosztów z tytułu najmu auta zastępczego na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś..

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. zgłosił roszczenie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego do (...) S.A. V. (...) w W. pismem z dnia 25 stycznia 2016 r. Decyzją z dnia 1 lutego 2016 r. otrzymał zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 3 dni w łącznej kwocie 479,70 zł brutto tj. przy przyjęciu stawki za dobę najmu na kwotę 130,00 zł netto.

Samochód T. R. marki V. nr rej. (...) był do czasu naprawy jezdny, zaś proces przygotowania naprawy (oględziny, sporządzenie i zaakceptowanie kalkulacji naprawy, zamówienie i odbiór części) nastąpił przed oddaniem pojazdu do naprawy.

Technologiczny czas naprawy pojazdu T. R. wynosił jeden dzień. Faktyczny czas jego naprawy w warsztacie wynosił 3 dni, w tym demontaż części, pasowanie nowych elementów, lakierowanie. Średnia cena wynajmu pojazdu w W. i okolicach wynosiła w latach 2015 - 2016, przy uwzględnieniu notowań 10 wypożyczalni samochodów stawek najmu na pojazdów klasy tożsamej dla V. oraz przy uwzględnieniu gradacji stawek za najem w stosunku do długości okresu najmu pojazdu zastępczego, 260 zł netto za dobę najmu.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie całokształtu przeprowadzonego postepowania dowodowego.

W ocenie Sądu I instancji powództwo (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. zasługuje na uwzględnienie jedynie w niewielkiej części.

Powód jako następca prawny T. R. dochodził swego roszczenia na zasadach ogólnych, wynikających z art. 361 - 363 k.c. Sąd Rejonowy w oparciu o 363 § 1 k.c. wskazał, że naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego: bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Za wydatek niezbędny (celowy) Sąd I instancji uznał wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu.

W ocenie Sądu Rejonowego powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. nie wykazał, do czego jest zobowiązany z mocy art. 6 k.c., że uzasadniony był najem pojazdu zastępczego za okres 11 dni, a nie 3 dni jak przyjął to zakład ubezpieczeń i potwierdził w swojej opinii biegły sądowy R. C.. Sąd przyjął natomiast za zasadne ustalenie stawki dziennej najmu pojazdu zastępczego na kwotę 250,00 zł netto zgodnie z umową pierwotnego wierzyciela T. R. oraz nabywcy wierzytelności (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś., uznając w tym zakresie żądanie powoda. Przyjęta stawka najmu pojazdu zastępczego jest niższa niż wskazana przez biegłego sądowego R. C., co wskazuje na zasadność przyjęcia stawki najmu prawie dwukrotnie wyższej niż akceptowana przez zakład ubezpieczeń. Sąd I instancji stwierdził, że zastrzeżenia zakładu ubezpieczeń nie mogą wyłączać woli poszkodowanego do zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego z innym podmiotem świadczącym tego rodzaju usługi niż wskazany przez ubezpieczyciela, jeżeli tylko stawki najmu proponowane w tym innym zakładzie (wypożyczalni) nie odbiegają od przeciętnych stawek na danym rynku lokalnym, którym w realiach niniejszej sprawy jest przede wszystkim teren W. i okolic.

W ocenie zatem Sądu I instancji, zachowanie poszkodowanego T. R., który zawiera umowę najmu pojazdu zastępczego na okres prawie czterokrotnie dłuższy niż faktyczny czas naprawy pojazdu, nie może zasługiwać na aprobatę. Natomiast zakład ubezpieczeń, pomimo zakwestionowania wysokości stawki najmu, który przedstawił ofertę najmu pojazdów w zdecydowanie niższej stawce, nie wykazał, że stawka zaproponowana przez niego jest adekwatna do klasy pojazdu oraz ekonomicznie uzasadniona.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 442,80 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 lutego 2016 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części jako niezasadne.

Sąd I instancji przyjął, że wysokość kosztów najmu pojazdu zastępczego usprawiedliwiona jest do kwoty 922,50 zł przy przyjęciu, że faktyczny czas naprawy pojazdy wynosi 3 dni w stawce dziennej 250,00 zł netto tj. 307,50 zł brutto. Zakład ubezpieczeń wypłacił dotychczas powodowi należność w kwocie 479,70 zł, a zatem do dopłaty pozostaje należność w kwocie 442,80 zł. Sąd zasądził od powyższej należności odsetki ustawowe zgodnie z żądaniem pozwu tj. w wysokości odsetek kapitałowych, a nie odsetek ustawowych za opóźnienie. Sąd bowiem – zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. – nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.

Odsetki ustawowe od kwoty 442,70 zł, Sąd Rejonowy zasądził zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 5 lutego 2016 r. tj. od dnia wymagalności roszczenia zgodnie z terminem wynikającym z faktury.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł stosownie do art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając, przy uwzględnieniu, że powód wygrał proces jedynie w 15 %.

Od powyższego wyroku pozwany wniósł apelację i zaskarżając jego punkt I w całości oraz pkt III – w części ponad zasądzoną kwotę 1748,49 zł zarzucił mu naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów prowadzącą do nieuwzględnienie oferty najmu pojazdu zastępczego złożonej przez pozwanego, a w konsekwencji zasądzenie kosztów najmu pojazdu zastępczego wg. stawki powoda,

2.  art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. art. 824 ¹ § 1 k.c. w zw. art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania w wysokości przekraczającej wysokość szkody poniesionej przez poszkodowanego.

Mając powyższe na uwadze wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa także w zaskarżonej części, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności Sąd II instancji wskazuje, iż stosując art. 350 § 3 k.p.c. sprostował oczywisty błąd w zaskarżonym wyroku zastępując słowo (...) na (...).

Sąd Okręgowy podzielił argumentację pozwanego przedstawioną w apelacji, że powód nie wykazał, iż zasądzone na jego rzecz odszkodowanie było zasadne.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Jak wynika z powołanej przez Sąd Rejonowy uchwały Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r. III CZP 5/11 odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Sąd II instancji z powyższą tezą się zgadza, jednakże nie można pominąć faktu, iż to na powodzie, zgodnie z art. 6 k.c., ciążył obowiązek wykazania nie tylko tego, że koszty najmu po cenach za jakie ostatecznie poszkodowany wynajął pojazd zastępczy były celowe czy ekonomicznie uzasadnione, ale przede wszystkim, iż poszkodowany realizując nałożony na niego obowiązek podjął przynajmniej próby wyjaśnienia czy ubezpieczyciel faktycznie mógł pomóc mu w zorganizowaniu najmu pojazdu zastępczego i jakie byłyby warunki tego najmu. Ubezpieczyciel prowadząc działalność określonego rodzaju nie zajmuje się bezpośrednio najmem takich pojazdu i jego propozycja nie jest w żadnym razie ofertą w rozumieniu prawa, a jedynie właśnie propozycją pomocy przy zorganizowaniu takiego najmu. Zasady doświadczenia życiowego nakazują zaś przyjąć domniemanie, że przedstawiając taką propozycję ubezpieczyciel ma możliwość udzielenia takiej pomocy. Rolą i obowiązkiem poszkodowanego w tej sytuacji jest ustalenie czy faktycznie warunki takiego najmu byłyby dla niego korzystniejsze. Zaniechanie zaś - przynajmniej próby - podjęcia takich ustaleń czyni zasadnym samo w sobie zarzut przyczynienia się poszkodowanego do zwiększenia rozmiarów szkody (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 11 października 2019 r. XIII Ga 102/19).

Z dokumentacji znajdujących się w aktach sprawy wynika, że ubezpieczyciel zaproponował zorganizowanie pojazdu zastępczego i że ma wynegocjowaną stawkę najmu (k. 79 akt sprawy). Poszkodowany z tej propozycji nie skorzystał, do czego miał oczywiście prawo, jednakże by uznać poniesione przez niego koszty z tytułu wynajęcia samochodu zastępczego za celowe, jego następca prawny powinien wykazać, że najem przez poszkodowanego pojazdu w jego firmie był z jakiegokolwiek powodu bardziej celowy czy ekonomicznie uzasadniony. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r. III CZP 20/17). W ocenie Sądu II instancji powód nie podołał ciężarowi wykazania tych okoliczności, w konsekwencji czego jego roszczenie powinno być w całości oddalone.

Powyższa zmiana orzeczenie co do meritum skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia odnośnie kosztów procesu za I instancję. Pozwanego należało uznać za stronę która wygrała sprawę, w konsekwencji czego, poprzez zastosowanie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł na jego rzecz zwrot kosztów ustalonych na sumę 3590,47 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd II instancji uznał zarzuty poniesione przez pozwanego za zasadne i stosując art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Apelacja okazała się zasadna w całości, w związku z czym Sąd ponowne stosując art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów w postaci wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika – 120 zł, ustalonego na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłaty od apelacji w kwocie 30 zł.