Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

S. F. wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. 10 628,27 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Uzasadnił roszczenie brakiem zapłaty pełnego odszkodowania z tytułu kosztów naprawy pojazdu.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W. uwzględnił roszczenie, wydając 12 maja 2016 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 38).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości (k. 50-52).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w S. (dalej zwanego także (...) S.A.) kwoty 3398,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W uzasadnieniu powód wskazał, że dochodzona kwota stanowi odszkodowanie należne mu na podstawie umowy cesji wierzytelności od pozwanego jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, obejmujące koszt niepokrytej części najmu auta zastępczego.

Sąd uwzględnił roszczenie powoda, wydając 14 maja 2018 roku nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 38).

(...) S.A. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosło o oddalenie powództwa w całości. Pozwany zakwestionował roszczenie w zakresie wysokości stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego oraz czasu jego trwania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

5 października 2017 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został pojazd F. (...) o nr rej. (...), stanowiący własność P. S.. Pojazd sprawcy kolizji objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie umowy zawartej z ubezpieczycielem (...) S.A. w S..

(okoliczności bezsporne)

Samochód miał uszkodzony tylny zderzak oraz mocowanie tłumika.

(zeznania P. S. – k. 166, protokół – k. 55-57, dokumentacja zdjęciowa – k. 50-51)

Przed kolizją poszkodowany korzystał z pojazdu na co dzień w celach zawodowych i prywatnych.

(zeznania P. S. – k. 166)

5 października 2017 r. uszkodzony pojazd został przyjęty do warsztatu, a P. S. zawarł z (...) sp. z o. o. umowę najmu pojazdu zastępczego według stawki 276,75 zł brutto za dobę.

(umowa – k. 16v, protokół – k. 18)

6 października 2016 r. przedstawiciel warsztatu zgłosił telefonicznie szkodę (...) S.A. W dniu zgłoszenia szkody (...) S.A. poinformowało drogą e-mailową – na podany przez przedstawiciela warsztatu adres poczty elektronicznej – o możliwości zorganizowania przez ubezpieczyciela najmu pojazdu zastępczego oraz weryfikacji stawek do „poziomu gwarantowanego przez E. (...)”.

(korespondencja e-mail – k. 52-54)

11 października 2017 r. (...) S.A. ponownie przekazało przedstawicielowi warsztatu informację o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela, informując o weryfikacji okresu najmu i jego stawki do wysokości określonej w treści informacji. Do tego, poinformowało o możliwości skorzystania z organizowanego przez siebie najmu pojazdu zastępczego także po rozpoczęciu najmu pojazdu zastępczego od innego podmiotu, z podstawieniem pojazdu zastępczego we wskazane przez poszkodowanego miejsce.

(protokół – k. 55-57)

Naprawa F. (...) została zakończona 23 października 2017 r., a w kolejnym dniu poszkodowany go odebrał i zwrócił pojazd zastępczy. Najem pojazdu zastępczego trwał od 5 do 24 października 2017 r. (19 dni). (...) sp. z o. o. wystawiła 24 października 2017 r. fakturę wobec poszkodowanego z tytułu czynszu najmu pojazdu zastępczego na 5258,25 zł brutto.

(karta czynności warsztatu – k. 37, protokół – k. 18, faktura – k. 18v)

24 października 2017 r. poszkodowany zbył na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, przysługującą mu wobec ubezpieczyciela OC sprawcy szkody.

(umowa cesji – k. 19).

30 października 2017 r. (...) sp. z o.o. wezwała (...) S.A. do zapłaty 5258,25 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego. 10 listopada 2017 r. (...) S.A. przyznało poszkodowanemu 1860 zł zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, uznając za zasadny czas najmu 13 dni oraz weryfikując stawkę najmu do 135 zł brutto.

(wezwanie – k. 23-24, oświadczenie – k. 58-59)

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów. Nie budziła wątpliwości Sądu autentyczność zgormadzonych w aktach dokumentów, w tym akt szkody w formie elektronicznej.

Z ich treścią korespondowały zeznania P. S. i R. P.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Bezsporna w sprawie była odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku komunikacyjne-go, w którym uszkodzony został F. (...) poszkodowanego P. S.. Odpowiedzialność bezpośredniego sprawcy szkody wynika z art. 436 § 2 k.c., natomiast odpowiedzialność pozwanego ma charakter akcesoryjny na podstawie zawartej ze sprawcą zdarzenia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (art. 822 § 1 i 4 k.c.). Odpowiedzialność swoją pozwany uznał już w postępowaniu likwidacyjnym, w którym wypłacił poszkodowanemu kwotę odszkodowania z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Powód był legitymowany czynnie do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie za wydatki poniesione przez poszkodowanego w związku z najmem pojazdu zastępczego, a jego uprawnienie wynikało z zawartej z poszkodowanym umowy przelewu wierzytelności.

Zakres odpowiedzialności pozwanego jako ubezpieczyciela określa art. 36 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 473, zwana dalej ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych), nakazujący ustalenie i wypłatę odszkodowania w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym. Artykuł 361 § 1 k.c. ogranicza je do normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Odnośnie do roszczenia odszkodowawczego w zakresie wydatków na najem pojazdu zastępczego, nie budzi obecnie kontrowersji w orzecznictwie (por. uchwały Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11; z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, z 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17), że wydatki z tego tytułu, jako koszty niwelujące niemożność korzystania z pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego w wypadku, stanowią część szkody podlegającą naprawieniu. Warunkiem jest, aby poniesione w tym celu wydatki były celowe i ekonomicznie uzasadnione, pozwalając na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się usunąć w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Zasada ta nie była objęta sporem w niniejszej sprawie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył rozmiaru kosztów podlegających rekompensacie, które wyznaczane są przez dwie zmienne: uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość dziennej stawki najmu. Spór w niniejszej sprawie obejmował oba czynniki.

Sąd ocenił, że najem pojazdu zastępczego był uzasadniony w całym okresie od 5 do 24 października 2017 r. sąd miał na uwadze, że uszkodzenia F. obejmowały także mocowanie tłumika. Istniały zatem racjonalne przyczyny, aby poszkodowany oddał go niezwłocznie do warsztatu w celu uniknięcia oberwania tłumika i powiększenia szkody z tej przyczyny. Nie należy od poszkodowanego wymagać wiedzy technicznej umożliwiającej pewną ocenę, czy uszkodzony pojazd nadaje się do używania. Sąd przyjął, że przesłanki, którymi kierował się poszkodowany, oddając swój pojazd do warsztatu były racjonalne, zatem już od tego momentu istniała po jego stronie celowa potrzeba korzystania z pojazdu zastępczego. Pozwany nie wykazał jednocześnie, aby czas naprawy pojazdu F. (...) był zawyżony, a na nim w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu jako na podmiocie, który z okoliczności tej wywodził skutki prawne (art. 6 k.c.). Dlatego sąd przyjął, że celowy czas najmu pojazdu zastępczego trwał 19 dni.

Odnośnie do stawki najmu pojazdu zastępczego przypomnieć należy, że wydatki na ten cel podlegają rekompensacie w ramach odszkodowania tylko, o ile są one celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wynika to z art. 362 i 826 § 1 k.c., które nakładają na poszkodowanego obowiązek przeciwdziałania powiększeniu szkody. Istotne w niniejszej sprawie było przedstawienie przez pozwanego wyczerpującej propozycji zorganizowania najmu pojazdu zastępczego 11 października 2017 r.

Nie miała znaczenia okoliczność, że propozycja została skierowana do pełnomocnika poszkodowanego. Pełnomocnik działa bowiem w imieniu i na rachunek mocodawcy, zatem należy przyjąć, że złożenie mu propozycji najmu pojazdu zastępczego jest równoważne w skutkach ze złożeniem propozycji samemu mocodawcy. Należało ocenić, że podmiot upoważniony do zgłoszenia szkody i udostępnienia pozwanemu uszkodzonego pojazdu do oględzin, był także upoważniony do odbioru oświadczenia pozwanego w zakresie możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego.

Nie miała znaczenia w sprawie okoliczność, że propozycja zorganizowania pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela nie osiągnęła poziomu szczegółowości oferty w rozumieniu art. 66 § 1 k.c. W ocenie Sądu nie było to konieczne, a dostateczne było poinformowanie poszkodowanego o samej możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego i akceptowanej stawce najmu. Mając takie informacje poszkodowany, zobowiązany wszak do minimalizacji szkody i współdziałania z ubezpieczycielem jako dłużnikiem, powinien podjąć inicjatywę w celu ustalenia, czy propozycja pozwanego będzie czynić zadość jego uzasadnionym potrzebom w zakresie korzystania z pojazdu. Na tej podstawie miał także możliwość porównania kosztów najmu pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela z propozycjami dostępnymi na rynku. W razie wątpliwości, powinien zabiegać u ubezpieczyciela o dodatkowe informacje na temat jego propozycji, co wynika wszak z obowiązku współdziałania stron przy wykonywaniu zobowiązania (art. 354 § 2 k.c.). Drobne zaś niedogodności z tym związane, jak konieczność podjęcia kontaktu telefonicznego z pozwanym, same nie uzasadniają odmowy skorzystania ze złożonej propozycji.

Z powodu braku przejrzystej informacji o weryfikacji stawek najmu pojazdu zastępczego sąd nie uwzględnił informacji przekazanej 6 października 2017 r. W wiadomości e-mail z tej daty znajduje się stwierdzenie o weryfikacji stawek najmu do wysokości „gwarantowanych” przez pozwanego. Z informacji tej nie wynika, jakie są stawki „gwarantowane”, ani że odpowiadają wysokości stawek brutto przykładowo wskazanych jako oferowane przez wypożyczalnie współpracujące z pozwanym.

W niniejszej sprawie poszkodowany utrzymywał stosunek najmu pojazdu zastępczego przez 19 dni przy stawce 276,75 zł za dobę. Poniesienie wydatków na ten cel w kwocie wyższej niż akceptowana przez pozwanego przy zignorowaniu jego propozycji najmu pojazdu zastępczego musi wynikać z uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, aby możliwe było dochodzenie wydatkowanej nadwyżki (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, III CZP 20/17). Wiąże się to z zasadą, że rekompensacie podlegają wyłącznie celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego. W ocenie sądu takie uzasadnione potrzeby istniały w jego przypadku przez pierwsze 9 dni najmu pojazdu zastępczego. Do 11 października 2017 r. poszkodowany nie miał świadomości, że pozwany może zorganizować i weryfikuje najem pojazdu zastępczego według stawki niższej niż ta, po której najmował pojazd. Nie sprzeniewierzał się zatem zasadzie minimalizacji szkody, korzystając z pojazdu zastępczego rozliczanego według stawki wyższej.

Jednakże sytuacja poszkodowanego uległa zmianie po uzyskaniu wskazanych informacji. W ramach ciążącego na nim obowiązku niepowiększania szkody powinien był on zwrócić pojazd zastępczy powodowi i dokonać najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego. Wprost możliwość udostępnienia pojazdu zastępczego w takiej sytuacji pozwany wskazał w informacji z 11 października 2017 r. Rozsądny termin na podjęcie takiego działania to 3 dni, tj. do 14 października 2017 r. W dalszym zatem okresie 10 dni celowy i ekonomicznie uzasadniony był najem pojazdu zastępczego według stawki 135 zł za dobę, akceptowanej przez pozwanego i wynikającej z przedstawionej poszkodowanemu propozycji najmu pojazdu zastępczego. Wówczas pojazd poszkodowanego nie był jeszcze naprawiany, nie zostały zamówione części, poszkodowany mógł zatem się spodziewać, że naprawa będzie wymagać czasu. Zmiana dostawcy pojazdu zastępczego miała zatem sens ekonomiczny. Takie zachowanie poszkodowanego spełniałoby obowiązujący go standard przeciwdziałania powiększaniu szkody. W ocenie sądu nie stanowiłoby to jednocześnie nadmiernej niedogodności dla niego, skoro pozwany zaproponował podstawienie pojazdu zastępczego w dogodne dla poszkodowanego miejsce. Tym samym, w okresie 10 dni koszty najmu w zakresie przewyższającym stawki określone przez pozwanego zostały poniesione wbrew zasadzie minimalizacji szkody i jako takie nie pozostają z nią w normalnym związku przyczynowym. Pozwany nie ponosi za nie odpowiedzialności.

Nietrafne były twierdzenia strony powodowej o tym, że poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie za poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego pod warunkiem, że wydatki te odpowiadają stawkom rynkowym. Nie mają podstawy w tym zakresie odwołania do orzecznictwa sądowego, dopuszczającego swobodę wyboru warsztatu naprawczego przez poszkodowanego, o ile stosowane przez niego ceny usług mieszczą się w przedziale rynkowym. Argumenty te nie mają bowiem znaczenia w niniejszej sprawie wobec innego charakteru doznanej szkody. Podkreślić należy (co omówił Sąd Najwyższy w wymienionej wcześniej uchwale w sprawie o sygn. III CZP 20/17), że roszczenie o odszkodowanie w wysokości kosztów naprawy pojazdu powstaje już w momencie jego uszkodzenia i może być dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem. Natomiast roszczenie o odszkodowanie w wysokości wydatków poniesionych na najem pojazdu zastępczego powstaje dopiero w wyniku ich rzeczywistego dokonania. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu, służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej, interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody, lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia lub zniszczenia pojazdu. W konsekwencji różne są wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363 § 1 zd. 2 k.c., o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę.

Ostatecznie sąd ocenił, że wydatki na najem pojazdu zastępczego należne poszkodowanemu wyniosły 3840,75 zł (276,75 zł x 9 + 135 zł x 10). Pozwany pokrył szkodę z tego tytułu w zakresie kwoty 1860 zł. Zasądzeniu na rzecz powoda podlegała zatem kwota 1980,75zł.

Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty od 14 listopada 2017 r. do dnia zapłaty. Zgłoszenie szkody z tytułu wydatków na najem pojazdu zastępczego nastąpiło 30 października 2017 roku. Roszczenie to ma charakter bezterminowy, a pozwany winien był spełnić świadczenia z niego wynikające niezwłocznie (art. 455 k.c.). Nie znajduje tu zastosowania termin 30-dniowy wynikający z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, bowiem szkoda została pierwotnie zgłoszona już wcześniej i zakład ubezpieczeń miał czas na zbadanie okoliczności zdarzenia i ustalenie kwestii odpowiedzialności za jego zasadnicze skutki. Sąd ocenił, że zakład ubezpieczeń winien spełnić świadczenia z tytułu dalszych skutków zdarzenia w terminie 14-dniowym od daty dowiedzenia się o nich, zważywszy na nieskomplikowany charakter roszczeń. Zatem zasadne było w całości w świetle art. 481 k.c. żądanie powództwa w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie.

Wobec częściowego uwzględnienia żądań powództwa Sąd rozdzielił stosunkowo koszty procesu między stronami na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd ustalił, że powód wygrał sprawę w 58 %. Na koszty procesu poniesione przez powoda złożyły się opłata od pozwu w kwocie 170 zł, stawka wynagrodzenia pełnomocnika wykonującego zawód adwokata w kwocie 900 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Po stronie pozwanej koszty procesu wyniosły 7,38 zł w związku z notarialnym poświadczeniem odpisu pełnomocnictwa. Należny powodowi był zwrot kosztów w wysokości 630,46 zł.

Zarządzenie: (...).