Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2018 r. w Gliwicach

sprawy S. Ż. (Ż.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania S. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 lutego 2018 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od S. Ż. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Teresa Kalinka

Sygn. akt VIII U 1285/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 lutego 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu S. Ż. ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z uwzględnieniem udowodnionych przez ubezpieczonego zarobków jest niższy niż 250%.

W odwołaniu od powyższej decyzji, ubezpieczony wniósł o jej zmianę
i przeliczenie świadczenia w myśl art. 110a. Ubezpieczony podniósł, iż w jego ocenie, przedłożone przez niego dokumenty potwierdzają uzyskiwanie przez niego zarobków na poziomie pozwalającym na wyliczenie wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, niż przyjęty przez ZUS w zaskarżonej decyzji. Ubezpieczony podniósł, iż
w jego ocenie biegły, w oparciu o dokumentację osobową z Spółki (...), będzie w stanie wyliczyć jego zarobki w zakresie niezbędnym do dokonania przedmiotowego przeliczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo ZUS wskazał, że w związku z brakiem dokumentami wykazującej wynagrodzenie osiągnięte przez ubezpieczonego w latach 1966 – 1979, za lata te przyjął kwotę najniższego wynagrodzenia obowiązującego
w poszczególnych latach. Obliczony, w oparciu o te zarobki, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z uwzględnieniem zarobków z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym jest niższy niż 250%, bowiem wyniósł jedynie 229,86%.

Sąd ustalił, co następuje :

S. Ż. na podstawie decyzji (...) Oddział w Z. z 16 czerwca 1997r. uzyskał prawo do emerytury górniczej od 1 maja 1997r. Do ustalenia jej wysokości przyjęto 29 lat i 9 miesięcy okresów składkowych oraz 5 miesięcy okresów nieskładkowych. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie z 8 kolejnych lat kalendarzowych z okresu od stycznia 1982r. do grudnia 1989r., gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 320,53% i zgodnie
z przepisami został ograniczony do 250%.

Następnie ZUS kolejną decyzją z 26 kwietnia 2006r. przyznał ubezpieczonemu prawo do kolejnej emerytury górniczej z dniem 1 lutego 2006r. do wyliczenia wysokości tej emerytury ZUS przyjął podstawę wymiaru poprzednio pobieranej emerytury.

Po uzyskaniu prawa do pierwszego świadczenia, ubezpieczony pozostawał
w zatrudnieniu.

W dniu 6 października 2015r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie emerytury, powołując się na nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z dnia 5 marca 2015r., tj. na podstawie art. 110a ustawy emerytalno – rentowej. Do wniosku ubezpieczony nie załączył nowych dowodów zarobkowych.

W efekcie ZUS w dniu 19 października 2015r. wydał decyzję odmowną.

W dniu 28 grudnia 2017r. ubezpieczony ponownie wniósł o przeliczenie emerytury, na podstawie art. 110a ustawy emerytalno – rentowej. Do wniosku ubezpieczony załączył zaświadczenie Rp-7 z 11 stycznia 2017r., wystawione przez (...) S.A., potwierdzające jego zarobki za lata 1980 – 1997.

W efekcie ZUS w dniu 1 lutego 2018r. wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

Do odwołania ubezpieczony nie załączył nowych dowodów zarobkowych. Wniósł jedynie o przeprowadzenie dowodu z jego dokumentacji osobowej, w oparciu o którą biegły winien odtworzyć zarobki za brakujące lata.

Z kolei w toku procesu, na wezwanie Sądu Spółka (...) S.A.
w B. Oddział w D. Kopalnie (...) w całkowitej likwidacji, nadesłała akta osobowe ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w KWK (...). W szczególności dokumenty te to tzw. ogólna karta przebiegu zatrudnienia, gdzie zawarto informacje ogólne o ubezpieczonym, jak jego dane osobowe, zdobyte wykształcenie, okresy zatrudnienia u poprzednich pracodawców, daty badań okresowych, zmiany stanowiska pracy. Dodatkowo w dokumentacji tej znajdują się dokumenty potwierdzające badania okresowe, karty obiegowe, charakterystyka stanowiska pracy, zaświadczenia pracy potwierdzające okresy zatrudnienia i zajmowane w tym czasie stanowiska pracy. Brak jest natomiast informacji w zakresie stawek zaszeregowania
i zasad premiowania, a zwłaszcza w zakresie konkretnego wynagrodzenia otrzymywanego przez odwołującego.

Na podstawie opinii biegłego z 4 listopada 2017r. (k.23-35), Sąd ustalił iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne S. Ż. wynosi:

-

za rok 1975 – 69.823,07 zł,

-

za rok 1976 – 70.200,93 zł,

-

za rok 1977 – 72.013,87 zł,

-

za rok 1978 – 73.840,00 zł,

-

za rok 1979 – 73.840,00 zł,

Z kolei miesięczne wynagrodzenie S. Ż. w roku 1972 wynosi 5.059,00 zł.

Biegły w oparciu o zapisy układów zbiorowych przyjął dniówkowe stawki zaszeregowania. I tak za okres od 1 stycznia 1975r. przysługiwała stawka kwocie 136 zł.

Biegły odtwarzając powyższe zarobki ubezpieczonego, uwzględnił za lata 1981 – 2011 zapisy w Rp-7 wystawionych przez pracodawców, za lata 1966 – 1980 zapisy
w jego dokumentacji osobowej, dotyczące stawki zaszeregowania na stanowiskach: pracownika niewykwalifikowanego pz., cieśli pz, która od 1 stycznia 1975r. wynosiła 136 zł. Dodatkowo biegły uwzględnił stałe dodatki, które niewątpliwie były wypłacane, jak specjalne wynagrodzenie z Karty Górnika, deputat węglowy, dodatek za II i III zmianę, dodatek za 2 niedziele w miesiącu oraz za pracę w święta.

Ostatecznie Sąd w oparciu o wyliczenia biegłego o organu rentowego (k44), ustalił, iż wwpw z najkorzystniejszych 20 lat wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, tj. z lat: 1972, 1975, 1980-1997 wynosi 240,49 %.

Po otrzymaniu odpisów powyższej opinii stronom, żadna z nich jej nie kwestionowała. Strony nie składały też dalszych wniosków dowodowych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt emerytalnych i osobowych ubezpieczonego (koperta k.12) wyjaśnień ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony (k.16) oraz opinii biegłego z zakresu emerytur i rent Z. T.
z 20 października 2018r. (k.23-34) oraz wyliczeń ZUS (k.44).

Sąd w całości podzielił wnioski płynące z opinii biegłego i wyliczeń ZUS, gdyż były logiczne i spójne. Biegły dokonał szczegółowych ustaleń w oparciu o dokumentację osobową, i uzyskane w toku procesu i sporządzania opinii dane. Z kolei organ rentowy wykonał swoje obliczenia zgodnie z zaleceniami Sądu. Zgromadzony materiał dowodowy, Sąd uznał za kompletny, wiarygodny i mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych
i rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Szczegółowe zasady postępowania w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe określa rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Rozporządzenie to w § 21 pkt 1 przewiduje, iż środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W rozpoznawanej sprawie przedmiot sporu sprowadzał się do odtworzenia wysokości wynagrodzenia osiąganego przez ubezpieczonego w okresie jego zatrudnienia w KWK (...) przed rokiem 1980.

Sądu nie wiążą ograniczenia dowodowe, takie jak
w postępowaniu przed organem rentowym i Sąd może ustalać wysokość wynagrodzenia na podstawie dowodów pośrednich. Kluczową jednak kwestią jest, że muszą w rzeczywistości istnieć takie dowody jak choćby szczątkowa dokumentacja osobowa, w oparciu o którą można by potwierdzić takie dowody pośrednie, jakimi mogą być zeznania świadków, czy też zapisy w ich dokumentacji emerytalnej.

Nie można wysokości zarobków, stanowiących podstawę do wyliczenia składek na ubezpieczenie społeczne ustalać w sposób hipotetyczny, oparty jedynie na domniemaniu. Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są bowiem normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wysokości wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Przy obliczaniu wysokości podstawy emerytury, bierze się zatem pod uwagę dokładnie ustaloną wartość - wysokość uzyskiwanego w określonym czasie wynagrodzenia. Tym samym, w sprawie o ustalenie podstawy wymiaru składki, należy dokładnie określić wysokość wszystkich składników wynagrodzenia, które mają być uwzględnione – wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 22 września 2015r. III AUa 370/14 (LEX nr 1927664).

W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w jego aktach osobowych, tj. umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które są pewne, stałe, wypłacane były w danym okresie
i w określonej wysokości. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można zatem ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się
w dokumentacji osobowej ubezpieczonego – wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z 3 czerwca 2015r. III AUa 535/14 (LEX nr 1781979).

Nie ma możliwości wyliczenia wysokości wynagrodzenia, a co za tym idzie - wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione, wynikające
z porównania do wynagrodzenia innych pracowników. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia - oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników - nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. Obliczenie wysokości wynagrodzenia musi być oparte na dokumentacji,
z której wynikają określone kwoty wynagrodzenia. Dopiero zebrana dokumentacja może zostać poparta zeznaniami świadków. Kwestia pobieranego wynagrodzenia musi zostać zatem udowodniona w sposób bezwzględny. Nie jest możliwe udowadnianie jej jedynie przy pomocy zeznań świadków (jak np.: potwierdzanie wystąpienia okresu składkowego poprzez zeznania świadków, że dana osoba w określonym okresie faktycznie wykonywała pracę). Tylko dokumentacja stanowi precyzyjny dowód
w zakresie wysokości wynagrodzenia w postępowaniu sądowym. Na podstawie innych dowodów nie jest możliwe dokładne określenie kwoty wynagrodzenia, a co zatem idzie - ustalenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury - wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 31 marca 2015r. III AUa 1807/14 (LEX nr 1814849).

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony w sposób pewny, tj. za pośrednictwem stosownych dokumentów, wykazał jedynie swoje zarobki z lat 1980 – 1997. Nie wykazał natomiast zarobków uzyskanych przed rokiem 1980.

Na podstawie akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w KWK (...) oraz przepisów płacowych obowiązujących w tym okresie w górnictwie, biegły odtworzył wynagrodzenia odwołującego za nieudokumentowane lata zgodnie
z powyższymi regułami. Wyliczeń dokonał w oparciu o stawki wynagrodzenia zasadniczego, deputatu węglowego, dodatku nocnego, za pracę w niedziele i święta oraz Karty Górnika. W wyliczeniach ujął tylko te dodatki, które bezwzględnie przysługiwały wg. przepisów branżowych. Wyliczenia te mają charakter hipotetyczny, z uwagi jednak na brak kartotek zarobkowych i innych dokumentów płacowych w aktach osobowych odwołującego, niemożliwym jest precyzyjne ustalenie jego wynagrodzeń.

Sąd zgodził się również z ustaleniami organu rentowego, iż wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia, wyliczony w oparciu o zarobki z 20 najkorzystniejszych lat podlegania przez odwołującego ubezpieczeniu społecznemu jest niższy niż 250,00 %. Sąd miał na uwadze, że przy swoich obliczeniach, ZUS uwzględnił zarobki wykazane przez odwołującego w Rp- 7, za lata 1980 – 1997 oraz odtworzone przez biegłego zarobki za lata 1972 i 1975– 1979. Obliczony przez ZUS, z wynagrodzeń udokumentowanych
i odtworzonych przez biegłego, wwpw z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych
z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, z równoczesnym uwzględnieniem zarobków częściowo przypadających po przyznaniu prawa do emerytury, tj. za rok 1997, kształtuje się na poziomie 240,49%, co sprawia, że ubezpieczony nie spełnia jednego z warunków wymaganych do ponownego obliczenia wysokości emerytury w oparciu o omawiany przepis.. Biegły w wyliczeniach uwzględnił też, czego ubezpieczony nie wykazał za pomocą dokumentów, dodatek nocny, za 2 niedziele w każdym miesiącu oraz świąteczny. Również i te hipotetyczne założenia nie pozwoliły na odtworzenie zarobków na poziomie pozwalającym na wyliczenie wwpw powyżej 250%.

Odwołujący ostatecznie nie kwestionował ustaleń biegłego ani też organu rentowego.

Reasumując, Sąd uznał że S. Ż. nie ma prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uznając, że wysokość otrzymywanego świadczeni z ZUS w wysokości ponad 4000 złotych pozwala na uiszczenie kosztów zastępstwa procesowego. Ubezpieczony nie wykazał przesłanek z art. 102 k. p.c.

(-) SSO Teresa Kalinka