Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 marca 2019r., wydanym
w sprawie z wniosku M. C. z udziałem W. C., M. Ł., R. M., T. M., F. P. i Skarbu Państwa – Starosty B. o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez uwłaszczenie, Sąd Rejonowy
w B. postanowił:

1.  oddalić wniosek,

2.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Orzeczenie to zapadło w stanie faktycznym, którego najważniejsze elementy były następujące:

nieruchomość rolna położona w M. gm. Brzeziny, województwo (...) stanowi działkę gruntu o powierzchni 3,54 ha o numerze ewidencyjnym (...), objęta jest księgą wieczystą o nr (...). Skarb Państwa figuruje w wypisie z rejestru gruntów oraz w księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości.

4 listopada 1971r., jak również przez wiele lat przed tą datą, nieruchomość uprawiali rolniczo J. i J. małżonkowie M., będący przodkami wnioskodawcy i uczestników.

23 kwietnia 1975r. Państwowy Fundusz Ziemi zawiadomił miejscowy D. Ewidencji Gruntów, że działka nr (...) stanowi własność tego Funduszu, dlatego też do ewidencji gruntów wpisać należy Skarb Państwa.

30 grudnia 1980r. zmarł J. M. (1), a spadek po nim na podstawie ustawy odziedziczyła jego żona i dzieci, natomiast wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne nabyła J. M. (2) w 4/16 części oraz W. C., T. M. i Z. M. po 3/16 części.

15 kwietnia 1992r. M. C. otrzymał od babki J. M. (2)
i wujostwa T. M. i Z. M. oraz matki - W. C., nieruchomość rolną składającą się z działek o nr (...) położoną we wsi S.. W wypadku J. M. (2) umowa darowizny związana była z zaprzestaniem działalności rolniczej i zdaniem gospodarstwa rolnego za rentę. Umowa darowizny w związku z zaprzestaniem działalności rolniczej została zawarta przez J. M. (2) i M. M. (2) w trybie ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 7, poz. 24 z 1991r.) W umowie tej J. M. (2) złożyła oświadczenie, że poza przekazywanym udziałem w wysokości 20/32 nie jest posiadaczką ani właścicielką żadnego innego gospodarstwa rolnego.

30 grudnia 1993r. M. C. zawarł umowę dzierżawy nieruchomości, o którą chodzi w sprawie, z Wójtem Gminy R. działającym w imieniu Skarbu Państwa, na okres 9 miesięcy, tj. do dnia 30 września 1994r. i poczyniono na niej adnotację o przedłużeniu do dnia 30 września 1995r. Wnioskodawca w dniu 30 grudnia 1993r. podpisał tę umowę.

Wnioskodawca posiadał i władał samodzielnie przedmiotową nieruchomością. Uprawiał ją sam i przy pomocy innych osób. Opłacał podatki od nieruchomości rolnej o powierzchni 3,54 ha, a 28 marca 2013r pisemne oświadczenie, iż posiada umowę dzierżawy z 1992r. na działkę gruntu nr (...). Wówczas wnioskodawca starał się o uzyskanie zaświadczenia urzędowego, że dzierżawił przedmiotowy grunt, bo zamierzał uregulować stan prawny nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 10 października 2016r. w sprawie I Ns 606/15 Sąd Rejonowy w Brzezinach oddalił wniosek M. C. o stwierdzenie nabycia przez niego prawa własności działki nr (...), położonej w M., przez zasiedzenie.

W takich okolicznościach faktycznych Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną żądania wniosku stanowią przepisy uchylonej już ustawy
z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 z późn. zm.). Art. 1 tej ustawy przewidywał nabycie własności nieruchomości rolnej, ale tylko przez posiadaczy samoistnych. Definicję posiadania zawiera art. 336 k.c., w myśl którego posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). W przedmiotowej sprawie ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika posiadanie nieruchomości przez małżonków M., ale nigdy nie miało ono charakteru samoistnego. Przede wszystkim J. M. (2) w umowie darowizny związanej
z zaprzestaniem działalności rolniczej oświadczenia o tym, że nie jest właścicielką ani posiadaczką innego gospodarstwa rolnego niż przekazywane. Poza tym zwrócić uwagę należy na fakt dzierżawienia tej nieruchomości przez M. C., który władał przez pewien okres działką nr (...), wywodząc swoje prawa od J. i J. małżonków M..

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 §1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł wnioskodawca, który zaskarżył je w całości. Podniósł, że sporna nieruchomość była w posiadaniu jego poprzedników prawnych od roku 1947. Nie była to nieruchomość państwowa. Państwowy status nieruchomości wynikał z manipulacji urzędowych. Sąd Rejonowy odwołał się do okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia, które miały miejsce w latach 90. i na dodatek zostały wadliwie zinterpretowane. Z tych względów wnioskodawca żądał uchylenia zaskarżonego postanowienia z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania w I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest bezzasadna.

Stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jest prawidłowy (pomijając omyłkowe określenie nazwy miejscowości, na terenie której usytuowana jest sporna nieruchomość – powinno być (...), a nie (...)). Sąd odwoławczy przyjmuje te ustalenia faktyczna za własne.

Apelujący ma sporo racji zarzucając Sądowi Rejonowemu, że jego rozważania na temat charakteru władztwa małżonków M. w stosunku do spornej nieruchomości nie uwzględniają wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Nadto rozważania te rzeczywiście dość dowolnie przekładają znaczenie zdarzeń z lat 90. na stan faktyczny, który ukształtował się wiele lat wcześniej. Oświadczenie J. M. (2) z aktu notarialnego z roku 1992 dotyczyło nieruchomości rolnych, do których osoba ta miała tytuł prawny. Tymczasem poza sporem jest, że do przedmiotowej nieruchomości tytułu takiego nie miała. Także umowy dzierżawy zawierane przez wnioskodawcę musiały uwzględniać stan prawny nieruchomości i ich znaczenie nie przekłada się wprost na charakter władztwa jego dziadków realizowany do listopada 1971 roku. Jednak wadliwości te nie wpłynęły na trafność rozstrzygnięcia
w postaci oddalenia wniosku. Trafnie bowiem Sąd Rejonowy wskazał podstawę prawną rozstrzygnięcia – przepisy ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 ze zm.), której przepisy wyłączały możliwość uwzględnienia wniosku
w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 3 cyt. ustawy z 1971 roku możliwości nabycia własności nieruchomości przez uwłaszczenia nie stosuje się do nieruchomości stanowiących własność Państwa. Tymczasem z ustaleń faktycznych sprawy, które w żaden sposób nie zostały podważone przez skarżącego, wynika okoliczność, że przedmiotowa nieruchomość zasilała Państwowy Fundusz Ziemi, a więc stanowiła własność Skarbu Państwa. W tej sytuacji należało sprawdzić czy nieruchomość była państwowa już w dniu wejścia w życie ustawy z 1971 roku. W tym przypadku bez znaczenia jest okoliczność, że pierwsza wzmianka o państwowym charakterze nieruchomości pochodzi
z 1975 roku. Zaświadczenie z k. 27 tylko stwierdzało istniejący stan prawny,
a nie tworzyło nowy. Trzeba pamiętać, że Państwowy Fundusz Ziemi utworzono z mocy art. 3 ust. 1 dekretu z dnia 6 września 1944 r.
o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. Nr 4, poz. 17 ze zm.). Nie można również pominąć okoliczności, że to źródło państwowego statusu nieruchomości stanowiło podstawę uregulowania stanu prawnego w księdze wieczystej. W takiej sytuacji zapewnienia skarżącego, że nieruchomości nigdy państwowa nie była są gołosłowne i jako takie nie mogą doprowadzić do zanegowania stanu prawnego potwierdzonego wpisem w księdze wieczystej. Zarzuty skarżącego o manipulacjach urzędowych są dowolne i nie znajdują żadnej podstawy w materiale dowodowym sprawy. W konsekwencji należało przyjąć, że w przypadku spornej nieruchomości istniała negatywna przesłanka nabycia własności nieruchomości opisana w art. 3 cyt. ustawy z 1971 roku.

Z tych względów, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.