Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lipca 2019 r. w G.

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko K. G.

o zachowek

I.  zasądza od pozwanej K. G. na rzecz powoda Z. G. kwotę 38.888,88 zł (trzydzieści osiem tysięcy osiemset osiemdziesiąt osiem złotych 88/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 maja 2019r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od powoda Z. G. na rzecz pozwanej K. G. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

III.  wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygnatura akt: I C 254/19

UZASADNIENIE

Powód Z. G. wniósł pozew przeciwko K. G. domagając się od pozwanej zapłaty kwoty 38.888,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zachowku po E. G..

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że spadek po E. G. nabyła w całości na podstawie testamentu jego żona tj. pozwana. Powód wskazuje, iż jest synem spadkodawcy i przy dziedziczeniu ustawowym przysługiwałby mu udział w wysokości 1/3 spadku. W skład spadku po zmarłym E. G. wchodzi udział w wysokości ½ części w prawie współwłasności nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...), którego wartość kształtuje się na poziomie około 350.000 zł. Substrat zachowku wynosi 175.000 zł, gdyż nieruchomość wchodzi w skład wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej K. i E. G.. Zważywszy, że powód jest osobą trwale niezdolną do pracy należy mu się zachowek w wysokości 2/3, a zatem w kwocie 38.888,88 zł. Powód wskazał, że nie otrzymał zachowku w postaci darowizny, powołania do spadku, ani też zapisu.

(pozew k. 3, pismo procesowe z dnia 12 grudnia 2018r. k. 30-33)

W odpowiedzi na pozew pozwana uznała powództwo w całości i wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, wskazując, że powód nie podjął się pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, przed złożeniem pozwu nie wezwał jej do spełnienia świadczenia, choć pozwana była gotowa zaspokoić roszczenie bez wszczynania zbędnego postępowania. Tym samym pozwana wskazała, że nie dała powodu do wytoczenia powództwa, co na mocy art. 101 kpc uzasadnia żądanie zwrotu kosztów procesu.

(odpowiedź na pozew k. 65-65v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca E. G. zmarł w dniu 5 lutego 2008r. W chwili otwarcia spadku zmarły pozostawał w związku małżeńskim z pozwaną K. G.. Spadkodawca pozostawił dwóch synów: powoda Z. G. i M. G..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 25 kwietnia 2017r. w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku k. 35)

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2017r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt VII Ns 3372/16 Sąd Rejonowy w Gdyni stwierdził, że spadek po E. G., na podstawie testamentu z dnia 22 lutego 1996r., otwartego i ogłoszonego w dniu 13 lutego 2016r., nabyła w całości wprost żona K. G..

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 25 kwietnia 2017r. w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku k. 35)

W skład majątku spadkowego po E. G. wchodził udział w wysokości ½ części w prawie własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o odpis z księgi wieczystej k. 36-40)

Wartość rynkowa nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...) według stanu na dzień 5 lutego 2008r. wynosiła 350.000 zł.

(okoliczność bezsporna)

Powód Z. G. jest osobą trwale niezdolną do pracy.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o ekspertyza lekarska k. 5)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był bezsporny, a Sąd w całości ustalił go na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową. Oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej ww. dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dokumenty w postaci postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku czy odpisu z księgi wieczystej mają charakter dokumentów urzędowych i w związku z tym korzystają one z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, których w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie wzruszyła w trybie art. 252 kpc. W przypadku pozostałych dokumentów mających charakter dokumentów prywatnych, żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów ani nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Sąd także nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności przedmiotowych dokumentów. Wobec uznania powództwa przez pozwaną nie było potrzeby prowadzenia dalszego postępowania dowodowego, albowiem jak wskazuje się w orzecznictwie jeśli strona pozwana uznała powództwo sąd zwolniony jest z obowiązku przeprowadzania postępowania dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 listopada 2015r., I ACa 647/15, L.).

Podstawę prawną powództwa stanowi przepisy art. 991 kc, zgodnie z którym zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Zważyć należy, iż przy pierwszej czynności procesowej pozwana uznała powództwo w całości. Zgodnie zaś z art. 213 § 2 kpc Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Jak wskazuje się w judykaturze związanie sądu uznaniem powództwa nie zwalnia go od oceny skuteczności oświadczenia pozwanego w kontekście materiału dowodowego. Materiał dowodowy nie może bowiem przeczyć zasadności oświadczenia o uznaniu powództwa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 czerwca 2018r., VII AGa 332/18, L.). Po wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału dowodowego oraz okoliczności sprawy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do stwierdzenia, że uznanie powództwa jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego bądź zmierza do obejścia prawa. Niewątpliwie pozwana K. G. jest spadkobiercą testamentowym E. G.. Okoliczność ta wynika z postanowienia Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 25 kwietnia 2017r. w sprawie o sygnaturze VII Ns 3372/16 w sprawie stwierdzenia nabycia spadku po E. G.. Kluczowym dla rozstrzygnięcia kwestii wysokości zachowku jest ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych, którzy byliby powołani do dziedziczenia gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu. Zgodnie z treścią art. 931 § 1 kc w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Nie ulega wątpliwości, iż spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim z pozwaną i miał dwóch synów, którzy pozostawali przy życiu w chwili otwarcia spadku. Powód będący synem spadkodawcy także należy do kręgu spadkobierców ustawowych E. G.. Zważywszy na powyższe, w razie dziedziczenia ustawowego każdemu z trojga spadkobierców ustawowych przypadłby udział w wysokości 1/3 części spadku. Z uwagi na fakt, iż powód jest osobą trwale niezdolną do pracy, co wynika z załączonej prywatnej ekspertyzy medycznej, która nie była kwestionowana przez pozwaną, to przysługiwałoby mu roszczenie o zapłatę zachowku w wysokości 2/3 udziału spadkowego, jaki przypadłby mu w razie dziedziczenia ustawowego tj. w wysokości 2/9 części spadku (1/3 x 2/3).

W dalszej kolejności należało ustalić substrat zachowku. Zgodnie z treścią art. 993 kc substrat zachowku obejmuje czystą wartość spadku powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych. Ustalenie wartości stanu czynnego spadku następuje poprzez zestawienie i wycenę wszystkich praw (aktywów) należących do spadku, następnie – od tak ustalonej wartości stanu czynnego spadku – odejmuje się wartość stanu biernego (pasywów) spadku. Na podstawie zaoferowanego materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że w skład majątku spadkowego po E. G. wchodził udział w wysokości ½ części w prawie własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wartość rynkowa tego prawa nie była kwestionowana i według stanu na dzień 5 lutego 2008r. wynosiła 350.000 zł. Zważyć jednak należy, iż z uwagi na fakt, że ww. nieruchomość lokalowa wchodziła w skład majątku wspólnego małżonków E. i K. G., to w skład spadku wchodził jedynie udział w wysokości ½ części tego prawa. Wartość tego udziału odpowiadała połowie wartości całego prawa i wynosiła 175.000 zł. Z okoliczności sprawy nie wynika, aby istniały jakiekolwiek darowizny podlegające doliczeniu do stanu czynnego spadku, bądź długi spadkowe. W konsekwencji Sąd ustalił wartość substratu zachowku na kwotę 175.000 zł. Jak wskazano powyżej w przypadku dziedziczenia ustawowego po E. G. udział spadkowy powoda wyniósłby 1/3, zaś należny mu zachowek 2/3. W tych okolicznościach powodowi należy się po ojcu zachowek w wysokości 38.888,88 zł (175.000 zł x 1/3 x 2/3). W tym stanie rzeczy, powództwo należało uznać za uzasadnione, a uznanie powództwa za skuteczne. W związku z powyższym, na podstawie art. 991 kc, należało zasądzić na rzecz powoda kwotę 38.888,88 zł tytułem zachowku po E. G.. Na mocy art. 481 kc i art. 455 kc od powyższej kwoty Sąd zasądził ustawowe odsetki za opóźnienie od doręczenia pozwu tj. od dnia 28 maja 2019r., zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 101 kpc. Zgodnie z tym przepisem zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. W rozumieniu przepisu pozwany nie daje powodu do wytoczenia sprawy, jeżeli jego postępowanie i postawa wobec roszczenia strony powodowej oceniona zgodnie z doświadczeniem życiowym usprawiedliwiają wniosek, iż strona powodowa uzyskałaby zaspokojenie roszczenia bez wytoczenia powództwa (por. A. Zieliński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2017). Pierwszą czynnością będzie odpowiedź na pozew bądź oświadczenie złożone na pierwszym posiedzeniu sądowym (por. K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–366, Wyd. 7. Warszawa 2016). Uznanie powództwa w warunkach art. 101 kpc nie wymaga jednoczesnego spełnienia świadczenia (por. E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 24, 2019). W ocenie Sądu zostały spełnione wszystkie przesłanki o jakich mowa w art. 101 kpc. Po pierwsze, należy wskazać, że przy pierwszej czynności procesowej tj. w odpowiedzi na pozew pozwana w całości uznała powództwo. Oświadczenie pozwanej było jednoznaczne, wyraźne, stanowcze i nie nasuwa żadnych wątpliwości. Nadto, przed wniesieniem pozwu powód nie wzywał pozwanej do zapłaty zachowku. Nie dołączono bowiem do akt sprawy żadnego dowodu potwierdzającego skierowanie do pozwanej na etapie przedprocesowym jakichkolwiek roszczeń w tym przedmiocie. Twierdzenie pełnomocnika powoda złożone na rozprawie, iż wezwania takie były kierowane do pozwanej ustnie, zostało w całości zakwestionowane przez pełnomocnika pozwanej i w konsekwencji uznać należało, iż również ta okoliczność nie została udowodniona. Jednocześnie, zważywszy na treść oświadczenia pozwanej należało uznać, że gdyby powód zgłosił się do niej z żądaniem zapłaty zachowku, to uzyskałby zaspokojenie swojego roszczenia bez potrzeby występowania na drogę postępowania sądowego. Na zasądzoną kwotę składają się: opłata za czynności fachowego pełnomocnika pozwanej – adwokata w stawce minimalnej obliczonej od wskazanej wartości przedmiotu sporu, zgodnie z treścią § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (3.600 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Na mocy art. 333 1 pkt 2 kpc Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, zważywszy na uznanie roszczenia przez pozwanego.