Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Lutostańska,

Sędziowie: SO Małgorzata Tomkiewicz,

SO Dariusz Firkowski (spr.),

Protokolant: st. sekr. sądowy Marzena Wach

przy udziale Prokuratora del. do Prokuratury Okręgowej Radosława Smoktunowicza

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2014r.

sprawy W. K.i S. K.

oskarżonych o przestępstwo z art. 233§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżone i ich obrońców

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 19 września 2013r.sygn. akt II K 519/13

I zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej W. K.uchyla i na podstawie art.17§1pkt.3 kpk postępowanie umarza,

II zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej S. K.zmienia i uniewinnia ją od popełnienia zarzucanego jej czynu,

III koszty procesu w sprawie ponosi Skarb Państwa,

IV zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów A. G.i P. D.kwoty 420 ( czterysta dwadzieścia ) zł tytułem opłat za obronę z urzędu odpowiednio oskarżonych W. K.i S. K.w postępowaniu odwoławczym oraz kwoty 96,60 (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy ) zł tytułem podatku VAT od tych opłat.

Sygn. akt VII Ka 1125/13

UZASADNIENIE

1.W. K. została oskarżona o to, że :

I. W dniu 7 lutego 2012 r. w O.przy ul. (...), składając mające służyć za dowód zeznania w sprawie autentyczności podpisów złożonych na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011 r. wniesionego w sprawie (...) Prokuratury Rejonowej O.-Północ w O., po uprzednim pouczeniu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz wiedząc o prawie do odmowy odpowiedzi na pytania, o którym mowa w art. 183 k.p.k., zeznała nieprawdę podając, że widniejące na wymienionym dokumencie podpisy o treści (...)oraz (...)zostały nakreślone przez te, wymienione osoby, podczas gdy sporządziła je inna nieustalona osoba,

tj. o czyn z art. 233 § 1 k.k.

2. S. K. została oskarżona o to, że :

II. W dniu 1 marca 2012 r. w O.w Komendzie (...)Policji przy ul. (...), składając mające służyć za dowód zeznania dotyczące autentyczności podpisów złożonych na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011 r. wniesionego w sprawie (...) Prokuratur Rejonowej O.-Północ w O., po uprzednim pouczeniu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz wiedząc o prawie do odmowy odpowiedzi na pytania, o którym mowa w art. 183 k.p.k., zeznała nieprawdę podając, że widniejące na wymienionym dokumencie podpisy o treści (...)oraz (...)zostały nakreślone przez te, wymienione osoby, podczas gdy sporządziła je inna nieustalona osoba,

tj. o czyn z art. 233 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 19 września 2013r. w sprawie
II K 519/13

orzekł

I oskarżone W. K.i S. K.uznał za winne popełnienia zarzucanego im czynu i za to na podstawie art. 233 §1 kk skazał oskarżone, a na podstawie art. 233 §1 kk w zw. z art. 58 § 3 kk i wymierzył im kary grzywien w wymiarze po 50 (pięćdziesiąt) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na 10 (dziesięć) złotych.

II. na podstawie art. 69 §1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 2 kk wykonanie wymierzonych w pkt I kar grzywien warunkowo zawiesił obu oskarżonym na okres próby 2 (dwóch) lat.

III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii adwokackiej adw. A. G.kwotę 804 (osiemset cztery) zł wraz z należnym od tej kwoty podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonej W. K.wykonywaną z urzędu, w tym kwotę 300 (trzysta) zł za postępowanie przygotowawcze.

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii adwokackiej adw. P. D.kwotę 804 (osiemset cztery) zł wraz z należnym od tej kwoty podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonej S. K.wykonywaną z urzędu, w tym kwotę 300 (trzysta) zł za postępowanie przygotowawcze.

V. na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżone od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w całości.

Od powyższego wyroku apelację wniosły oskarżone oraz ich obrońcy.

Oskarżone W. K.i S. K. zaskarżyły przedmiotowe orzeczenie w całości. Z treści złożonej apelacji wynika, iż skarżące zarzucają orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieuwzględnieniu tego, iż córka oskarżonej W. K.- E.podpisała się w imieniu oskarżonych na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011 r. wniesionego w sprawie (...)Prokuratury Rejonowej O.-Północ w O., w dobrej wierze, gdyż będąc chorą, nie miała świadomości tego, że nie powinna się podpisać.

Skarżące podnosząc powyższy zarzut wniosły o uchylenie wyroku i umorzenie sprawy.

Obrońca oskarżonej W. K.zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonej.

Skarżący wyrokowi temu na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to

art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. polegające na skazaniu oskarżonej za przestępstwo określone w art. 233 § 1 k.k., podczas gdy złożyła ona zeznania w charakterze świadka, mimo iż winna być przesłuchana w charakterze podejrzanej, a złożone zeznania odnosiły się do okoliczności związanych z czynem, za który odpowiedzialność mogła ponosić oskarżona, wobec czego zarzucany oskarżonej czyn nie zawierał znamion czynu zabronionego z art. 233 § 1 k.k.

Stawiając powyższy zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej W. K.od zarzucanego jej czynu.

Obrońca oskarżonej S. K.zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonej.

Skarżący wyrokowi temu na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a polegającą na naruszeniu art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez skazanie oskarżonej S. K.za przestępstwo określone w art. 233 § 1 k.k., podczas gdy złożyła ona w postępowaniu karnym zeznania w charakterze świadka, które odnosiły się do okoliczności związanych z zarzucanym jej czynem w odrębnym postępowaniu karnym,

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, iż zeznania złożone przez oskarżoną S. K.w dniu 1 marca 2012 roku w ramach postępowania prowadzonego pod sygnaturą (...)stanowiły dowód, podczas gdy prawidłowa ocena wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności treść złożonych zeznań prowadzi do odmiennego wniosku.

Stawiając powyższy zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej S. K.od zarzucanego jej czynu, ewentualnie z ostrożności procesowej - o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy S. K. w pełni zasługuje na podzielenie.

Natomiast wprawdzie brak jest podstaw do uniewinnienia W. K., to jednakże apelacja jej obrońcy zasługuje na podzielenie w takim zakresie w jakim podniesione w niej okoliczności oraz wynikające z akt sprawy i załączników pozwalają na zmianę wyroku i umorzenie co do niej postępowania.

W tożasamy sposób potraktować należy nieformalną apelację oskarżonych.

Na wstępie zauważyć należy, że zgromadzone dowody Sąd I instancji poddał prawidłowej analizie i na ich podstawie trafnie ustalił stan faktyczny. Podzielić zatem należało stanowisko Sądu Rejonowego co do tego, nie polegały na prawdzie relacje oskarżonej W. K. i oskarżonej S. K. odpowiednio z dnia 7 lutego 2012r. i z dnia 1 marca 2012r. co do złożenia przez wymienione podpisów na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011r. Powyższe wynika nie tylko z analizy wyjaśnień oskarżonych w sprawie II K 519/13 ale przede wszystkim z wniosków płynących z opinii jak na k.11-19.

Pomimo powyższego nie sposób jest jednakże podzielić argumentacji Sądu I instancji wskazującej za zawinienie S. K.. Trafnie bowiem jej obrońca podniósł, że przy przesłuchaniu tej oskarżonej w dniu 1 marca 2012r. doszło do obrazy art.313§1 kpk, zgodnie z którym „jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju”. W ocenie Sądu Okręgowego analiza akt spawy (...) ewidentnie wskazuje na to, że w dniu 1marca 2012r. istniały dane uzasadniające dostatecznie podejrzenie, że określona osoba popełniła czyn zabroniony co w konsekwencji winno prowadzić do przesłuchania S. K.w charakterze podejrzanej a nie świadka .

Mianowicie zwrócić uwagę należy, że S. K.nie została tak jak W. K.przesłuchana w sprawie(...)w dniu 7 lutego 2012r., które to postępowanie toczyło się w sprawie kierowania gróźb wobec W. K.. Ponadto podkreślić należy, że w czasie przesłuchania W. K.w dniu 7 lutego 2012r. wymieniona oprócz złożenia zeznań dotyczących kierowanych wobec niż gróźb wypowiedziała się na okoliczność podpisów złożonych pod zażaleniem z dnia 12 listopada 2011r. Po pouczeniu w trybie art.183 kpk W. K.zeznała, że pod pismem sporządzonym przez E. P.( jej córkę ) podpisy złożyły: ta ostatnia, ona sama oraz córka S. K.–k.75-76 akta (...). Wreszcie pomimo złożenia tożsamych zeznań odnośnie osób, składających podpisy pod przedmiotowym zażaleniem przez E. P.–k.79 akt (...) w dniu 16 lutego 2012r. wszczęto dochodzenie w sprawie podejrzenia popełnienia czynu z art.270§1 kk –k.19 i w sprawie (...)w dniu 1 marca 201r.przesłuchano S. K.w charakterze świadka. Jeszcze raz przy tym podnieść należy, że wymieniona miała być przesłuchana jako świadek w dniu 7 lutego 2012r. w sprawie gróźb kierowanych wobec jej matki, jednakże do takiego przesłuchania nie doszło z uwagi na niestawiennictwo S. K.. W dniu 1 marca 2012r. doszło natomiast do przesłuchania S. K.przy czym nie na okoliczności dotyczące gróźb wobec ale od razu odnośnie kwestii złożenia podpisu na dokumencie jak na k.41 akt (...). Tym samym nie budzi wątpliwości, że organ procesowy już przed dniem 1 marca 2012r. powziął uzasadnione wątpliwości co do autorstwa podpisów pod przedmiotowym zażaleniem i formalnym tego wyrazem było wyrazem było wszczęcie postępowania w sprawie (...). Co więcej znamienne jest, że w sprawie (...) organ procesowy zaniechał dalszego przesłuchiwania S. K.na okoliczność gróźb do czego uprzednio usilnie dążył.

Wobec tego wprawdzie składając zeznania jak na k.35-36 w sprawie (...) S. K.została pouczona o treści art.183 kpk, to jednakże uznać należy, że nie stanowiło to dla niej wystarczających gwarancji procesowych, które w tym wypadku mogły być jedynie zapewnione przy zastosowaniu instytucji z art.313§1 kpk . W tym miejscu odwołać się należy także do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 26 kwietnia 2007r. w sprawie I KZP 4/07 zgodnie, z którym: „ nie ponosi odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1 k.k. osoba, która przesłuchana została w charakterze świadka wbrew wynikającemu z art. 313§1 k.p.k. nakazowi przesłuchania jej jako podejrzanego ”- OSNKW 2007/6/45.

Mając na uwadze powyższe okoliczności zaskarżony wyrok w stosunku do S. K.zmieniono i uniewinniono ją od czynu z art.233§1 kk albowiem składając w dniu 1 marca 2012r. zeznania określonej treści faktycznie realizowała ona swoje prawo do obrony. Dla zaakcentowanie wyrażonego stanowiska zacytować należy fragmenty argumentacji z uzasadnienia wskazanej już wyżej uchwały Sądu Najwyższego gdzie między innymi stwierdzono, że:

-„w treści art. 313 § 1 k.p.k. upatrywać należy zakazu przesłuchania określonej w nim osoby w charakterze innym, jak tylko podejrzanego. Trzeba się oczywiście zgodzić z czynioną często uwagą, że należy unikać przesłuchania takiej osoby w charakterze świadka, lecz nie można na tym spostrzeżeniu poprzestać, kiedy tego nie uniknięto. Nie można też - respektując zasadę prawa do obrony - twierdzić, że skutek tego uchybienia łagodzi fakt, iż świadek ten nie jest pozbawiony prawa do obrony, wobec pouczenia go o uprawnieniu z art. 183 § 1 k.p.k. Za niestosowne uznać trzeba w szczególności podejmowane niekiedy próby zacierania różnicy między statusem świadka i podejrzanego argumentem, że i status oskarżonego (podejrzanego) nie chroni przed nadużyciami ze strony osób prowadzących postępowanie karne. Z treści art. 6 k.p.k. wynika, że prawo do obrony przysługuje oskarżonemu (podejrzanemu). Uzasadnione jest stwierdzenie, że przysługuje również osobie wskazanej w art. 313 § 1 k.p.k., bo nie jej status formalny, lecz określony materialnie obiektywnym stanem dowodów obciążających i obowiązkiem nałożonym przez przepis prawa na organ ścigania, jest w tym zakresie rozstrzygający. Nie jest to kwestia pozostawiona swobodnej decyzji organu ścigania i nie sprowadza się do nieznaczącego naruszenia prawa” oraz:

- „Akceptowanie złożonych w takiej sytuacji zeznań jako podstawy jej ( w tym wypadku S. K. – przypis Sądu Okręgowego w Olsztynie ) odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1 k.k., byłoby akceptowaniem naruszenia prawa do obrony - i to naruszenia polegającego na całkowitym pozbawieniu wszystkich uprawnień wchodzących w zakres tego prawa. Co więcej, oznaczałoby to również aprobowanie praktyki pociągania do odpowiedzialności karnej za zachowania zgodne z uprawnieniami przysługującymi na podstawie przepisów prawa, przy jednoczesnym bagatelizowaniu naruszenia prawa przez organ zobowiązany do jego stosowania”.

Odnośnie oskarżonej W. K., to w pełni odnoszą się do niej uwagi wskazujące na chronologię i porządek czynności procesowych przeprowadzonych z jej udziałem. Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego co do tej oskarżonej brak było podstaw do podzielenia argumentacji obrońcy wskazującej na zaistnienie i w tym wypadku okoliczności wskazanych w art.313§1 kpk.

Mianowicie analiza zeznań jak na k.75 akt (...) pozwala na uznanie, że wezwanie na przesłuchanie w dniu 7 lutego 2012r. nadal dotyczyło kwestii jej zawiadomienia o kierowane wobec niej groźby i na te okoliczności była ona przesłuchiwana. Dopiero w trakcie składnia dalszych zeznań W. K.została przesłuchana odnośnie podpisów na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011r. Tym samym, inaczej niż to miało miejsce w stosunku do S. K., organ procesowy w tym wypadku nie dysponował danymi dostatecznie uzasadniającymi podejrzenie czynu zabronionego, co uzasadniałoby przesłuchanie W. K.w charakterze podejrzanej. Zatem pomimo pouczenia w trybie art.183 kpk W. K.zeznała nieprawdę co do podpisów o treści „W. K.” i „S. K.” na przedmiotowym zażaleniu. Tym samym formalne wyczerpanie dyspozycji przez W. K. art.233§1 kk nie budzi wątpliwości.

Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego, to zachowanie W. K.nie stanowiło przestępstwa z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Przede wszystkim dokonując analizy zachowania oskarżonej nie można pominąć okoliczności, iż wymieniona w istocie skoncentrowana była na zagrożeniu dla niej samej w postaci gróźb, co do których złożyła zawiadomienie. Fakt ten nie ekskulpuje wprawdzie zachowania wymienionej, ale w sposób istotny wpływa na ocenę naganności przypisanego jej czynu w zakresie złożenia fałszywych zeznań. Nadto postępowanie W. K.winno być oceniane przez pryzmat skutku, jaki faktycznie spowodowało. Nie można bowiem uznać, aby treść zeznań z dnia 7 lutego 2012r. przyniosło dla innych osób niż ona sama – w postaci toczącego się w sprawie II K 519/13 postępowania- jakiekolwiek ujemne konsekwencje. Tym samym, w kategoriach obiektywnych, należało stwierdzić, iż po stronie oskarżonej nie istniało nasilenie złej woli chociażby w minimalnym stopniu. Powyższe pozwala potraktować społeczną szkodliwość przypisanego jej czynu za znikomą, nie będącą realnym i poważnym zagrożeniem dla porządku prawnego.

O powyższym świadczą wskazane okoliczności dotyczące prowadzenia sprawy z zawiadomienia W. K.o groźby z art.190§1 kk. To postępowanie (...)zostało umorzone a Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2012r. w sprawie (...) utrzymał je w mocy. Wprawdzie w postanowieniu z dnia 16 kwietnia 2012r. przyjęto, że rozpoznaniu podlegało między innymi zażalenie W. K., które faktycznie nie było przez nią podpisane, to nie budzi wątpliwości, że W. K.był pokrzywdzoną w sprawie (...)i jej intencją było zaskarżenie orzeczenia z dnia 31 października 2011r. o odmowie wszczęcia dochodzenia z jej zawiadomienia. Ponadto bezsporne jest to, że na zażaleniu z dnia 12 listopada 2011r. podpis złożyła jedna z pokrzywdzonych tj. E. P.co otwierało możliwość zaskarżenia postanowienia prokuratora z dnia 31 października 2011r.

W konsekwencji czyn z art.233§1 kk zarzucany W. K. cechuje się znikomym stopniem społecznej szkodliwości i tym samym w myśl art.1§2 kk nie stanowi przestępstwa.

Co do apelacji oskarżonych jak na k.187 i 188, to wobec ich nieformalnego charakteru w pełni odnoszą się do nich poczynione wyżej uwagi ustosunkowujące się do zarzutów zawartych w apelacjach obrońców. Faktycznie przy tym skarżące odwołują się do zagadnień nie mogących być przedmiotem niniejszej sprawy i jedynie wskazują, że podpis na zażaleniu w sposób nieświadomy za obie oskarżone został złożony przez E. P.. Zauważyć przy tym należy, że opinia grafologiczna w tym zakresie nie jest kategoryczna-k.18odw.-19.

Mając powyższe na uwadze zaskarżony wyrok:

- w stosunku do oskarżonej W. K.uchylono i na podstawie art.17§1pkt.3 kpk postępowanie umarzono,

- w stosunku do oskarżonej S. K.zmieniono i uniewinnioną ją od popełnienia zarzucanego jej czynu,

Na podstawie art.632pkt.2 koszty procesu w sprawie ponosi Skarb Państwa,

W myśl art.29 ustawy prawo o adwokaturze oraz stosownego rozporządzenia wykonawczego zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów A. G.i P. D.kwoty 420 ( czterysta dwadzieścia ) zł tytułem opłat za obronę z urzędu odpowiednio oskarżonych W. K.i S. K.w postępowaniu odwoławczym oraz kwoty 96,60 (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy ) zł tytułem podatku VAT od tych opłat.