Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku W. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wzrost świadczenia - z tytułu opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...)

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 4 lipca 2013 r. sygn. akt III U 142/13

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 1289/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił przyznania wnioskodawcy W. G. prawa do dodatku z tytułu opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...). W uzasadnieniu organ rentowy wyjaśnił, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców i własnym od 1959 r. do 14 sierpnia 1990 r. zostały uwzględnione do świadczenia rolniczego przyznanego przez KRUS. Jednocześnie zaznaczył, że decyzją z 26 marca 1990 r. odmówiono wnioskodawcy prawa do przyznania dodatku z tytułu opłacania składek na KRUS w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1984 r.

Skarżąc powyższą decyzję odwołaniem wnioskodawca W. G.wniósł o przyznanie prawa do dodatku z tytułu opłacania składek na KRUS. Wskazując na przebieg pracy zawodowej, w tym na legitymowanie się piętnastoletnim okresem pracy w szczególnych warunkach, podkreślił, iż przysługuje mu prawo do dochodzonego dodatku za okres opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolnikóww latach 1965 – 1984 oraz za okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 22 sierpnia 1959 r. do 10 sierpnia 1961 r., podkreślając, że dotychczas nie zwracał się o ustalenie prawa do renty rolniczej.

Kolejną decyzją z 25 lipca 2012 r. organ rentowy, w oparciu o przepisy ustawy
z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, odmówił wnioskodawcy prawa do renty inwalidy wojskowego, wskazując w uzasadnieniu na treść wyroku z 10 lutego 2005 r, którym Sąd oddalił odwołanie wnioskodawcy w sprawie o prawo do określonego wyżej świadczenia.

Skarżąc odwołaniem powyższą decyzję W. G. wniósł o przyznanie renty inwalidy wojskowego, w uzasadnieniu podnosząc, że fakt zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby w czasie pełnienia służby wojskowej wypełnia ustawową definicję inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą wojskową.

Odpowiadając na odwołania organ rentowy podtrzymał stanowiska prezentowane w zaskarżonych decyzjach. W uzasadnieniu pozwany organ naprowadził, na treść zaświadczeń Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, z których wynika, iż wnioskodawca posiada uprawnienie do renty rolniczej. Przy ustaleniu prawa do tego świadczenia uwzględniono skarżącemu okres jego pracy w gospodarstwie rolnym od 28 sierpnia 1959 r. do 31 grudnia 1990 r. w tym okres opłacania składki na (...) od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1990 r. Odnosząc się z kolei do odwołania od decyzji z 25 lipca 2012 r. pozwany wskazał na brak przedłożenia przez wnioskodawcę nowych dokumentów, które miałyby wpływ na zmianę zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z 14 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji z 16 lipca 2012 r., zaś odwołanie od decyzji z 25 lipca 2012r. odrzucił.

Sąd Okręgowy ustalił, że W. G.(ur. (...)) ma ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzją z 26 marca 1990 r. organ rentowy przyznał na jego rzecz prawo do renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin. Do ustalenia tego prawa przyjęto okresy pracy w gospodarstwie rolnym od 23 sierpnia 1959 r. do 31 grudnia 1990 r., w tym okres opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolnikówod 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1990 r.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy powołując art. 10 ustawy emerytalno – rentowej, zaznaczył, że sporny okres został zaliczony do świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników, w związku z czym decyzja organu rentowego z 16 lipca 2012 r. jest prawidłowa. Wobec powyższego wniesione od niej odwołanie, jako bezzasadne, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc zostało przez Sąd oddalone.

Odnosząc się do decyzji z 25 lipca 2012 r. Sąd I instancji wskazał, że już w decyzji z 21 lutego 2008 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do renty inwalidy wojskowego, bowiem stwierdzona u W. G. całkowita niezdolność do pracy, nie powstała w czasie służby wojskowej. Decyzja ta poddana została weryfikacji sądowej, i ostatecznie w jej wyniku uznana została za prawidłową. Uznając, że w tej sytuacji roszczenie wnioskodawcy zostało już prawomocnie osądzone, na podstawie art. 199 §1 pkt. 2 kpc wniesione odwołanie Sąd odrzucił, wskazując, że po uprawomocnieniu się wydanych w tym przedmiocie orzeczeń, nie zaszły żadne nowe zdarzenia powodujące konieczność rozpoznania sprawy na nowo. Końcowo Sąd I instancji zaznaczył, że zawnioskowane przez odwołującego dowody z zeznań świadków, jak też z opinii biegłego na okoliczność wysokości świadczenia, w prowadzonym postępowaniu okazały się zbędne. Nadto, oddalając wniosek o przeprowadzenie dowodu z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności na okoliczność schorzenia, jakie wnioskodawca nabył w czasie pełnienia służby wojskowej, Sąd stwierdził, że okoliczność na którą dowód ten został zawnioskowany nie była w sprawie kwestionowana przez organ rentowy.

Skarżąc powyższy wyrok apelacją wnioskodawca zarzucił naruszenie:

- art. 10 ustawy systemowej z 13 października 1998 r. w zw. z art. 477 ¹⁴ kpc, a to przez odmówienie mu prawa do dodatku z tytułu opłacania składek na FUSR, w sytuacji gdy nie zwracał się do KRUS o ustalenie uprawnień do renty rolniczej,

- art. 217 kpc przez pominięcie zgłoszonych w sprawie dowodów,

- art. 30 ust. 1 pkt. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 2 i 3 i art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i wojennych oraz ich rodzin w zw. z art. 199 § 1 kpc z uwagi na prawomocne osądzenie w związku z tym samym roszczeniem.

W uzasadnieniu skarżący naprowadził, że nie składał wniosku o ustalenie prawa do renty rolniczej z KRUS, zaś sama renta została zawieszona z uwagi na pobieranie emerytury z ZUS, co skutkować powinno przyznaniem dochodzonego dodatku. Wyjaśnił również, że w czasie odbywania służby wojskowej zachorował na wirusowe zapalenie wątroby, w związku z tym – pomimo odmiennych twierdzeń ZUS - orzeczone inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową. Nadto podniósł, że Sąd nie rozpoznał zgłoszonego przez niego roszczenia w zakresie zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Kopalni (...) w K. w wymiarze 4 lat 7 m-cy. Zaznaczył, że po uwzględnieniu tego okresu legitymuje się przeszło piętnastoletnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zmianę decyzji organu rentowego z 16 lipca 1012 r. i uwzględnienie odwołania, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Na rozprawie przez Sądem Apelacyjnym pełnomocnik wnioskodawcy oświadczył, że apelacja dotyczy rozstrzygnięcia w przedmiocie decyzji z 16 lipca 2012r.

Sąd Apelacyjny ustali i zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy W. G. jest nieuzasadniona i jako taka podlega oddaleniu. Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z 4 lipca 2013r. jest bowiem orzeczeniem trafnym i zgodnym z prawem.

Na etapie postępowania apelacyjnego przedmiotem postępowania była kwestia wzrostu świadczenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 10 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, należało stwierdzić, iż zarzut ten był nieuzasadniony. Powołany przepis nie stanowił bowiem podstawy prawnej zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji w ocenie prawnej sprawy powołał natomiast art. 10 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który umożliwia uwzględnienie określonych nim okresów pracy w gospodarstwie rolnym, prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, jako okresów składkowych przy ustalaniu prawa do emerytury przewidzianej w powołanej wyżej ustawie oraz obliczaniu jej wysokości, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganego stażu, jeżeli okresy te nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Z dokumentacji pozwanego Zakładu wynika, że decyzją z 26 marca 1990 r. organ rentowy przyznał na rzecz W. G.prawo do renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin. Do ustalenia tego prawa przyjęto okresy pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym od 23 sierpnia 1959 r. do 31 grudnia 1990 r., w tym wskazywany przez niego okres opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolnikówod 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1990 r. Wypłata (realizacja) renty została zawieszona, a to z uwagi na zbieg świadczeń z różnych systemów ubezpieczeń i wybór świadczenia korzystniejszego, na który to fakt wskazuje odwołujący, zaprzeczając tym samym twierdzeniu, iż nie zwracał się z wnioskiem o przyznanie prawa do renty z ubezpieczenia rolniczego. Zawieszenie wypłaty świadczenia rolniczego nie powoduje jednak uchylenia tego uprawnienia, a tym samym okresy, o których mowa w art. 10 ust.1 i 2 wskazanej ustawy, a które zostały uwzględnione do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników nie mogą wpływać na wysokość emerytury z ubezpieczenia pracowniczego. W uzupełnieniu stanowiska Sądu I instancji należy wskazać na uregulowanie zawarte w art. 56 ust.4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczące tzw. zwiększenia emerytury z tytułu opłacania składek na fundusz ubezpieczenia rolników. Powołany art. 56 ust.4 ustanawia zasadę, która ma zrekompensować okres podwójnego ubezpieczenia. Odnosi się ona do możliwości zwiększenia świadczenia, gdy okresów pracy w rolnictwie nie wykorzystano przy ustalaniu prawa do emerytury. Ust.5 tego uregulowania stanowi wyjątek od tej zasady, wskazując na brak przesłanek do zwiększenia emerytury z ubezpieczenia powszechnego, w sytuacji gdy składki opłacane na ubezpieczenie rolnicze zostały skonsumowane przy ustaleniu prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników co, jak wynika z powyższych ustaleń, odnosi się do wnioskodawcy.

Nie znajduje uzasadnienia również zarzut dotyczący braku oceny przez Sąd Okręgowy okresu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych. W tym miejscu należy przypomnieć, iż postępowanie sądowe z odwołania od decyzji organu rentowego ma charakter kontrolny. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy przez sąd wyznacza decyzja organu rentowego od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. W związku z powyższym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłoszonych w toku postępowania sądowego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji (v: postanowienie Sądu Najwyższego z 22 lutego 2012r. sygn. akt II UK 275/11). Przedmiotem sprawy przed Sądem I instancji była kwestia prawa do renty inwalidy wojskowego oraz wzrost świadczenia z uwagi na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Zatem nie istniała podstawa do oceny wymiaru pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych. Tut. Sąd zauważa, iż roszczenie w powyższym zakresie zostało zgłoszone 12 kwietnia 2013r., a więc po wydaniu zaskarżonych decyzji, a tym samym nie stanowiło ono oceny organu rentowego. Stąd też w pierwszej kolejności wniosek w powyższym przedmiocie powinien być skierowany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uzasadnieniem celu tak sformułowanego żądania, a dopiero w następnej kolejności, w sytuacji negatywnego dla wnioskodawcy stanowiska tego organu, poddany ocenie w postępowaniu sądowym.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 kpc.

(...)

(...)

(...)