Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Paweł Duda

Protokolant: Weronika Kutyła

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Agencji (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) Agencji (...) z siedzibą w W. na rzecz A. K. kwotę 654.791 zł (sześćset pięćdziesiąt cztery tysiące siedemset dziewięćdziesiąt jeden złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 lutego 2019 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) Agencji (...) z siedzibą w W. na rzecz A. K. kwotę 43.557 zł (czterdzieści trzy tysiące pięćset pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego).

Sygn. akt XXV C 2335/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 lutego 2020 r.

A. K. pozwem z dnia 28 października 2018 r. wniósł o zasądzenie od (...) Agencji (...) w W. kwoty 654.791 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 30 maja 2016 r. pomiędzy powodem a (...) Agencją (...) (zwaną dalej również: (...)) zawarta została umowa o dofinansowanie projektu pn. „Wdrożenie ekologicznej technologii programu regranulatu (...) wykorzystującej tworzywa sztuczne pozyskane
z recyklingu”, na podstawie której (...) zobowiązała się wypłacić powodowi na poczet realizacji projektu wsparcie ze środków publicznych do maksymalnej wartości 6.849.850 zł. Zgodnie z umową powód winien wybrać wykonawców w sposób zgodny z wytycznymi horyzontalnymi oraz wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków.
W rezultacie kontroli realizacji projektu (...) zarzuciła powodowi nieprawidłowości (naruszenie zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania oferentów) przy wyborze dostawcy linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych. W związku z tymi zarzutami (...) uznała część kosztów za niekwalifikowane i nałożyła na powoda korektę finansową
w wysokości 25% wartości zamówienia na dostawę linii granulującej, wzywając powoda do zwrotu części dofinansowania w kwocie 611.625 zł z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych, a następnie zgłaszając żądanie wypłaty z gwarancji bankowej. W ocenie powoda takie działania (...) nie znajdowały oparcia w przepisach prawa ani
w postanowieniach umowy o dofinansowanie, gdyż nie doszło do zarzucanych przez (...) nieprawidłowości. Powód w celu zabezpieczenia się przed dalszymi negatywnymi konsekwencjami działań instytucji przekazał na rachunek (...) kwotę 654.791 zł
z zastrzeżeniem zwrotu świadczenia w rozumieniu art. 411 pkt 1 k.c. W sprawie niniejszej powód dochodzi zwrotu powyższej kwoty jako pobranej bez podstawy prawnej.

(...) Agencja (...) w odpowiedzi na pozew wniosła
o oddalenie powództwa w całości.

Na uzasadnienie pozwana Agencja podała, że powód w zapytaniu ofertowym na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych wyznaczył czas dostawy przedmiotu zamówienia na 3 miesiące od daty podpisania umowy z wybranym dostawcą, pomimo zebrania informacji na etapie szacowania wartości przedmiotu zamówienia przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, że czas realizacji takiego zamówienia wyniesie 5-7 miesięcy. Wyznaczony termin dostawy był rażąco krótki i jak się okazało niemożliwy do dotrzymania, gdyż po zawarciu umowy z wykonawcą został przedłużony, co stawiało wybranego wykonawcę w uprzywilejowanej pozycji wobec pozostałych potencjalnych wykonawców. Zdaniem (...), takie postępowanie powoda nie zachowywało zasad uczciwej konkurencji
i równego traktowania wykonawców, a w konsekwencji naruszało § 16 ust. 4 i 7 umowy
o dofinansowanie, jak i pkt 6.5 ppkt 1 „Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020” z dnia 10 kwietnia 2015 r. Wobec tego (...) uprawniona była do żądania zwrotu dofinansowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. od 2005 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w zakresie produkcji opakowań z tworzyw sztucznych i odzysku surowców
z materiałów segregowanych ( informacje z CEIDG – k. 26 i k. 48).

W 2015 r. (...) Agencja (...), jako instytucja pośrednicząca dla działania 1.3 Ponadregionalne powiązania kooperacyjne; poddziałania 1.3.1 Wdrażanie innowacji (...) w ramach osi priorytetowej I: Przedsiębiorcza (...) Programu Operacyjnego (...) 2014-2020, ogłosiła konkurs na wybór projektów do dofinansowania realizowanych na terytorium makroregionu (...) dotyczącej inwestycji początkowej i prowadzących do stworzenia innowacyjnych produktów poprzez wdrożenie (własnych lub nabytych) wyników prac B+R.

W wyniku uwzględnienia wniosku A. K. o dofinansowanie projektu, (...) Agencja (...) (instytucja pośrednicząca) i A. K., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (beneficjent), działając na podstawie ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz. U. z 2016 r., poz. 217), zawarli w dniu 30 maja 2016 r. umowę nr (...) o dofinansowanie projektu pn. „Wdrożenie ekologicznej technologii produkcji regranulatu (...) wykorzystującej tworzywa sztuczne pozyskane z recyklingu”, zwaną dalej „umową
o dofinansowanie”. Na podstawie umowy o dofinansowanie instytucja pośrednicząca przyznała beneficjentowi dofinansowanie w wysokości nie większej niż 6.849.850 zł
i nieprzekraczającej 70% kwoty poniesionych wydatków kwalifikowanych (§ 5 umowy). Beneficjent zobowiązał się do realizacji projektu zgodnie z obowiązującym aktami prawa krajowego i unijnego, a także postanowieniami umowy, w tym wytycznymi horyzontalnymi w zakresie kwalifikowalności wydatków i wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków, w szczególności w zakresie: a) ogólnych i szczegółowych zasad kwalifikowalności wydatków, b) wydatków niekwalifikowalnych, c) zamówień publicznych i zasady uczciwej konkurencji, d) uproszczonych metod rozliczania wydatków, e) dokumentowania wydatków kwalifikowalnych, f) dochodów wygenerowanych w trakcie
i po zakończeniu realizacji projektu, a także z należytą starannością, w szczególności ponosząc wydatki celowo, rzetelnie, racjonalnie i oszczędnie z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, zasady optymalnego doboru metod
i środków służących osiągnięciu zakładanych celów oraz w sposób, który zapewni prawidłową i terminową realizację projektu oraz osiągnięcie wskaźników produktu i rezultatu zakładanych w projekcie (§ 2 i 3 umowy).

Rozpoczęcie projektu ustalono na dzień 1 stycznia 2016 r., a okres kwalifikowalności wydatków od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. Beneficjent zobowiązał się do zrealizowania projektu w okresie kwalifikowalności wydatków (§ 6 i § 7 umowy).

Zgodnie z umową, dofinansowanie jest przekazywane beneficjentowi w postaci zaliczki lub refundacji poniesionych przez beneficjenta wydatków kwalifikowalnych
w postaci płatności pośrednich i płatności końcowej, na podstawie wniosków o płatność składanych przez beneficjenta do instytucji pośredniczącej (§ 10 umowy).

Paragraf 16 umowy o dofinansowanie regulował wybór wykonawcy w ramach projektu. Postanowiono w nim, że udzielanie zamówienia w ramach projektu następuje zgodnie z wytycznymi horyzontalnymi w zakresie kwalifikowalności wydatków oraz wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków, w szczególności
w zakresie: sposobu upublicznienia zapytania ofertowego i wyniku postępowania o udzielenie zamówienia, określenia warunków udziału w postępowaniu, sposobu opisu przedmiotu zamówienia, określenia kryteriów oceny ofert i terminu ich składania (§ 16 ust. 4). Beneficjent zobowiązał się do ponoszenia wydatków z zachowaniem zasady uczciwej konkurencji, efektywności, jawności i przejrzystości oraz niedokonywania zakupów towarów i usług od podmiotów powiązanych z nim kapitałowo i osobowo (§ 16 ust. 7) oraz do określenia niezawężających konkurencji i jakościowych kryteriów oceny ofert składanych
w ramach postępowania o udzielenie zamówienia, zawierających wymagania związane
z przedmiotem zamówienia (§ 16 ust. 11). W § 16 ust. 9 umowy wskazano, że w przypadku naruszenia praz zamówień publicznych instytucja pośrednicząca stosuje rozporządzenie
w sprawie taryfikatora, które w odniesieniu do wydatków poniesionych z naruszeniem zasad określonych w ust. 4 stosuje się odpowiednio. „Rozporządzeniem w sprawie taryfiaktora” określono w umowie rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień (pkt 17 preambuły umowy).

Zgodnie z umową o dofinansowanie, w przypadku: 1) wykorzystania dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, 2) wykorzystania dofinansowania z naruszeniem procedur,
o których mowa w art. 184 ustawy o finansach publicznych, 3) pobrania dofinansowania nienależnie lub w nadmiernej wysokości – stosuje się art. 207 ustawy o finansach publicznych (§ 25 ust 3 umowy).

W umowie o dofinansowanie postanowiono, że ilekroć w umowie jest mowa
o „nieprawidłowości”, należy przez to rozumieć nieprawidłowość, o której mowa w art. 2 pkt 36 rozporządzenia ogólnego, tj. każde naruszenie prawa unijnego lub krajowego dotyczącego stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego
i Rybackiego, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem (§ 1 pkt 8 umowy).

( ogłoszenie o konkursie - k. 54-55v., Umowa nr (...)
o dofinansowanie Projektu Nr (...) „Wdrożenie ekologicznej technologii produkcji regranulatu (...) wykorzystującej tworzywa sztuczne pozyskane
z recyklingu - k. 27-41, informacja z CEIDG – k. 26).

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na latach 2014-2020 (tzw. wytycznymi horyzontalnymi), udzielanie zamówienia publicznego w ramach projektu następuje zgodnie: a) ustawą Pzp – w przypadku beneficjenta będącego podmiotem zobowiązanym zgodnie z art. 3 ustawy Pzp do jej stosowania, albo b) zasadą konkurencyjności, w przypadku beneficjenta nie będącego podmiotem zobowiązanym zgodnie z art. 3 Pzp do jej stosowania, w przypadku zamówień
o wartości przekraczającej 50 tys. PLN netto, tj. bez podatku od towarów i usług (podrozdział 6.5 pkt 2). W wytycznych horyzontalnych postanowiono nadto, że warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego określane są w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia publicznego, przy czym nie mogą one zawężać konkurencji poprzez ustanawianie wymagań przewyższających potrzeby niezbędne do osiągniecia celów projektu i prowadzących do dyskryminacji wykonawców (sekcja 6.5.1 pkt 5).

W myśl pkt. 5 sekcji 6.5.3. wytycznych horyzontalnych, w celu spełnienia zasady konkurencyjności należy:

a)  upublicznić zapytanie ofertowe zgodnie z warunkami, o których mowa w pkt. 7, przy czym zapytanie ofertowe zawiera co najmniej:

i.  opis przedmiotu zamówienia publicznego, który nie powinien odnosić się do określonego wyrobu lub źródła lub znaków towarowych, patentów, rodzajów lub specyficznego pochodzenia, chyba że takie odniesienie jest uzasadnione przedmiotem zamówienia publicznego i został określony zakres równoważności (z uwagi na konieczność ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa dopuszcza się możliwość ograniczenia zakresu opisu przedmiotu zamówienia, przy czym wymagane jest przesłanie uzupełnienia wyłączonego opisu przedmiotu zamówienia do potencjalnego wykonawcy, który zobowiązał się do zachowania poufności w odniesieniu do przedstawionych informacji),

ii.  warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, przy czym stawianie warunków udziału nie jest obowiązkowe,

(...).  kryteria oceny oferty,

iv.  informację o wagach punktowych lub procentowych przypisanych do poszczególnych kryteriów oceny oferty,

v.  opis sposobu przyznawania punktacji za spełnienie danego kryterium oceny oferty,

vi.  termin składania ofert, przy czym termin na złożenie oferty wynosi nie mniej niż 7 dni kalendarzowych od daty ogłoszenia zapytania ofertowego w przypadku dostaw i usług, a 14 dni kalendarzowych od daty ogłoszenia zapytania ofertowego w przypadku robót budowlanych,

vii.  informacje na temat zakresu wykluczenia, o którym mowa w pkt 8
(tj. podmiotów powiązanych z beneficjentem osobowo lub kapitałowo),

viii.  określenie warunków zmian umowy zawartej w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, o ile przewiduje się możliwość zmiany takiej umowy,

b)  wybrać najkorzystniejszą spośród złożonych ofert spełniającą warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w oparciu o ustalone
w zapytaniu ofertowym kryteria oceny.

( wytyczne horyzontalne w zakresie kwalifikowalności wydatków – k. 56-63).

W dniu 24 czerwca 2016 r. (...) i A. K. zawarli aneks do umowy
o dofinansowanie, na mocy którego zmieniono § 7 ust. 1 umowy postanawiając, że okres kwalifikowalności wydatków projektu rozpoczyna się w dniu 1 lipca 2016 r. i kończy się
w dniu 30 czerwca 2017 r. ( Aneks nr (...) – k. 253-254).

Przedmiotowy projekt realizowany przez A. K. obejmował zakup 11 środków trwałych, w tym linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych, ich instalację, rozruch, wyprodukowanie partii próbnej i zbadanie parametrów wyjściowych produktu. W 2015 r. powód przeprowadził rozeznanie rynku celem oszacowania budżetu przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Powód informował oferentów, że zamierza złożyć wniosek
o dofinansowanie w konkursie ogłoszonym przez (...) i że ocena wniosku trwa około pół roku. W wyniku tego rozeznania powód uzyskał następujące oferty dostawy linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych: 1) ofertę firmy (...) z 19 października 2015 r. za cenę 1.396.000 euro netto, termin dostawy 6 miesięcy, 2) ofertę (...) Sp. z o.o. z 21 października 2015 r. za cenę 3.495.000 zł netto, termin dostawy 7 miesięcy, 3) ofertę (...) – A. B. z 21 października 2015 r. za cenę 1.448.928 euro, termin dostawy 5-6 miesięcy.

Po złożeniu wniosku o dofinansowanie powód uzyskał jeszcze ofertę dostawy linii granulującej od (...) M. Ż. z dnia 4 kwietnia 2016 r. za cenę 4,4 – 4,6 mln zł netto z terminem dostawy 3 miesiące i ponownie ofertę od (...) Sp. z o.o. z dnia 7 lipca 2016 r. za ceną 3.495.000 zł netto z terminem dostawy 3 miesiące ( oferta (...)
z 19.10.2015 r. – k. 98-106, oferta (...) Sp. z o.o. z 21.10.2015 r. – k. 107-108v., oferta (...) – A. B. z 21.10.2015 r. – k. 109-118, oferta (...) M. Ż.
z 04.04.2016 r. – k. 197, oferta (...) Sp. z o.o. z 07.07.2016 r. – k. 198, zeznania świadka M. S. – k. 381-382).

W dniu 8 lipca 2016 r. A. K. sporządził zapytanie ofertowe na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych, w związku z realizacją przedmiotowego projektu pn. „Wdrożenie ekologicznej technologii programu regranulatu (...) wykorzystującej tworzywa sztuczne pozyskane z recyklingu”. Miejsce dostawy określone w zapytaniu ofertowym było zlokalizowane w R.. Jako kryteria wyceny ofert podano: cenę 60%, gwarancję 20%, serwis 20%. Termin realizacji dostawy określony został na
3 miesiące od udzielenia zamówienia. W zapytaniu ofertowym wskazano, że zamawiający zastrzega sobie prawo do zmiany terminu realizacji przedmiotu zamówienia, a nowe terminy będą ustalane w konsultacji z wyłonionym wykonawcą. Ogłoszenie o powyższym zamówieniu zostało opublikowane w dniu 14 lipca 2016 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz na stronie (...) a także na stronie internetowej powoda. Termin składania ofert ustalono do dnia 19 sierpnia 2016 r. (zapytanie ofertowe z dnia 08.07.2016 r. na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych – k. 66v.-72, ogłoszenie o zamówieniu – k. 64-66, informacja o ogłoszeniu –
k. 91-97, zeznania świadka M. S. – k. 381-382).

W odpowiedzi na powyższe zapytanie ofertowe powód otrzymał jedną ofertę dostawy linii granulującej, złożoną w dniu 17 sierpnia 2016 r. przez (...) Sp. z o.o. za cenę 3.495.000 zł netto plus podatek VAT 803.850 zł, tj. 4.298.850 zł brutto. W wyniku rozstrzygnięcia postępowania dotyczącego przedmiotowego zamówienia oferta spółki (...) została wybrana przez powoda ( oferta (...) Sp. z o.o. z 17.08.2016 r. – k. 75v.-78, protokół
z wyboru najkorzystniej oferty – k. 72v.-73, informacja o wybranym wykonawcy – k. 78v.-79).

W dniu 31 sierpnia 2016 r. A. K., jako zamawiający, i (...) Sp. z o.o., jako wykonawca, zawarli umowę, na podstawie której wykonawca zobowiązał się do dostawy fabrycznie nowej linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych o specyfikacji zgodnej
z ofertą wykonawcy z dnia 17 sierpnia 2016 r. oraz dostarczenia niezbędnej dokumentacji do linii, w terminie do 3 miesięcy od dnia podpisania umowy, za wynagrodzeniem w wysokości brutto 4.298.850 zł (umowa nr (...). (...) z dnia 31.08.2016 r. - k. 79v.-81v.)

Aneksem do powyższej umowy zawartym w dniu 24 października 2016 r. strony zmieniły termin do wykonania przedmiotu umowy na 7 miesięcy od podpisania umowy. Wydłużenie terminu realizacji dostawy wynikało ze zmiany lokalizacji dostawy linii granulującej. Urządzenia z projektu objętego umową z (...) miały być pierwotnie zlokalizowane w głównym zakładzie produkcyjnym powoda w R..
W 2016 r. powód realizował w tym samym miejscu jeszcze jeden projekt – (...) finansowany przez ambasadę Norwegii. W trakcie dostawy maszyn okazało się, że moc przyłączeniowa jest niewystarczająca do uruchomienia dwóch projektów w jednym zakładzie produkcyjnym. Wobec tego lokalizacja linii granulującej została zmieniona na inny zakład produkcyjny powoda położony w tej samej miejscowości ( Aneks do umowy nr (...) zawarty w dniu 24.10.2016 r. – k. 82, zeznania świadka M. S. –
k. 381-382, decyzja Wójta Gminy T. o środowiskowych uwarunkowaniach
z 18.01.2017 r. – k. 322-339).

Linia granulująca z tworzyw sztucznych została dostarczona przez (...) Sp. z o.o.
w umówionym terminie. W dniu 27 marca 2017 r. (...) Sp. z o.o. podpisali protokół zdawczo-odbiorczy, w którym A. K. potwierdził właściwą pracę linii
w zgodności z umową, właściwe przeszkolenie pracowników w zakresie obsługi linii oraz kompletność dostarczonego sprzętu. Powód zapłacił wykonawcy umówioną cenę za linię granulującą ( protokół zdawczo-odbiorczy z 27.03.2017 r. – k. 90v., faktury – k. 82v.-90).

W okresie od 17 lipca 2017 r. do 4 sierpnia 2017 r. Ministerstwo Finansów – Departament Audytu Środków Publicznych przeprowadziło kontrolę projektu pn. „Wdrożenie ekologicznej technologii programu regranulatu (...) wykorzystującej tworzywa sztuczne pozyskane z recyklingu” w miejscu realizacji projektu w R.,
w zakresie audytu gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej
w ramach Programu Operacyjnego (...) 2014-2020. Kontrolerzy Ministerstwa Finansów nie stwierdzili nieprawidłowości w zakresie postępowania na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych (protokół z kontroli Ministerstwa Finansów z dnia 11 sierpnia 2017 r- k. 134 - 150).

W okresie od 17 do 19 października 2017 r., po złożeniu wniosku o płatność końcową przez powoda, kontrolerzy (...) przeprowadzili kontrolę przedmiotowego projektu
w miejscu realizacji projektu. Celem kontroli były sprawdzenie, czy projekt jest realizowany zgodnie z postanowieniami umowy o dofinansowanie, czy współfinansowane produkty
i usługi zostały dostarczone, wydatki faktycznie poniesione, a cele projektu i wskaźniki określone umową o dofinansowanie zostały osiągnięte, a także weryfikacja zgodności projektu i poniesionych wydatków z przepisami prawa krajowego i wspólnotowego, w tym
w obszarze udzielania zamówień publicznych. W protokole z kontroli (...) sformułował zarzuty co do sposobu realizacji projektu w zakresie postępowania na zakup linii myjącej i na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych. W zakresie postępowania na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych (...) wskazała w protokole kontroli na naruszenie zasady uczciwej konkurencji oraz równego traktowania oferentów polegające na tym, że beneficjent w zapytaniu ofertowym wyznaczył czas dostawy przedmiotu zamówienia na 3 miesiące od daty podpisania umowy z wykonawcą, mimo że w ofertach przedłożonych
w ramach szacowania wartości przedmiotu zamówienia czas realizacji został określony przez wszystkich potencjalnych wykonawców na 5-7 miesięcy. Jednocześnie w toku realizacji przedmiotu zamówienia na mocy zapisów wprowadzonych aneksem do umowy, wykonawca uzyskał możliwość dostarczenia i przekazania przedmiotu zamówienia w terminie wynoszącym 7 miesięcy, mimo że w umowie z dostawcą nie określono okoliczności, dla których zmiana terminu byłaby dopuszczalna. Zdaniem kontrolerów (...), powód już
w momencie wszczęcia postępowania zakładał wydłużenie terminu realizacji zamówienia
i dysponował wiedzą, że wskazany przez niego pierwotny termin nie będzie możliwy do dotrzymania. Późniejsze wydłużenie czasu realizacji uzgodnione z wybranym wykonawcą stawiało go w uprzywilejowanej pozycji wobec pozostałych potencjalnych wykonawców. Takie postepowanie beneficjenta mogło spowodować odstąpienie od składania ofert przez tych wykonawców, którzy nie byli w stanie sprostać realizacji dostawy we wskazanym
w zapytaniu terminie. W odniesieniu do tej nieprawidłowości zgodnie z § 16 ust. 4 i 9 umowy o dofinansowanie zespół kontrolujący stwierdził wystąpienie naruszeń skutkujących koniecznością nałożenia korekty finansowej w wysokości 25% wartości zamówienia z poz. 20 załącznika do rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień (Dz. U. z 2016 r., poz. 200, ze zm.) –
z tytułu dyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia (informacja pokontrolna do kontroli projektu – k. 152-155v., zeznania świadków: D. S. – k. 379v.-380, W. G. – k. 380-381, H. G. – k. 382-382v., A. A. –
k. 382v., M. Z. – k. 391-392, S. J. – k. 392-393).

Pismem z dnia 6 grudnia 2017 r. A. K. wniósł zastrzeżenia do informacji pokontrolnej wskazując m.in., że: określony w zapytaniu ofertowym termin realizacji zamówienia był możliwy do zrealizowania przez potencjalnych dostawców oraz uzasadniony z punktu widzenia potrzeb beneficjenta, terminy dostaw wskazywane w ofertach zebranych na etapie szacowania nie miały wpływu na końcową wycenę linii, termin realizacji zamówienia nie stanowił opisu przedmiotu zamówienia, warunków udziału w postępowaniu ani kryterium oceny ofert, zapytanie ofertowe zostało opublikowane w bazie konkurencyjności na co najmniej 30 dni zgodnie z wymaganiami wskazanymi w wytycznych horyzontalnych, wskazana w informacji pokontrolnej nieprawidłowość nie spełnia definicji zawartej w art. 2 pkt 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...), brak jest podstaw do naliczenia korekty, gdyż opis przedmiotu zamówienia nie został określony w sposób dyskryminacyjny (pismo powoda z 06.12.2017 r. – k. 156-173).

Przy piśmie z dnia 5 stycznia 2018 r. (...) przesłała powodowi ostateczną informację pokontrolną z przeprowadzonej kontroli projektu, w której podtrzymała wcześniejsze zarzuty dotyczące postępowania na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych co do naruszenia zasady uczciwej konkurencji oraz równego traktowania oferentów. W rezultacie (...) uznała za niekwalifikowane koszty związane z zakupem linii granulującej w wysokości 873.750 zł (pismo (...) z 05.01.2018 r. wraz ostateczną informacją pokontrolną – k. 174-185).

A. K. w piśmie z dnia 11 stycznia 2018 r. skierowanym do (...) podtrzymał zastrzeżenia do protokołu kontroli wskazując, że nie doszło do ograniczenia zasady równości oraz zasady konkurencyjności, kryteria oceny ofert były obiektywne, jednakowe dla wszystkich oferentów i nie dotyczyły terminu realizacji, termin realizacji był realny,
a beneficjent przewidział możliwość jego zmiany. Do pisma powyższego powód dołączył odpisy ofert na dostawę linii granulującej (...) Sp. z o.o. z dnia 7 lipca 2016 r. i (...) M. Ż. z dnia 4 kwietnia 2016 r., w których wskazano termin dostawy wynoszący 3 miesiące ( pismo powoda z 11.08.2018 r. wraz z załącznikami – k. 186-198).

Pismem z dnia 19 marca 2018 r. (...) poinformowała powoda o nałożeniu korekty finansowej w wysokości 611.625 zł (liczonej jako 70% od kwoty 873.750 zł) w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie wyboru wykonawcy linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych i wezwała powoda na podstawie art. 207 ust. 8 o finansach publicznych do zwrotu tej kwoty wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków, tj. 11 maja 2017 r., w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania (pismo (...) z 19.03.2018 r. – k. 203-204v.).

Pismem z dnia 22 marca 2018 r. (...) skierowała do Banku Spółdzielczego (...) (...) w K. żądanie zapłaty z gwarancji bankowej nr (...) z dnia
30 października 2016 r., zmienionej aneksem nr (...) z dnia 29 czerwca 2017 r., kwoty 611.625 zł z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków do dnia ich zwrotu, przy czym na dzień 31 marca 2018 r. kwota ta wynosi 655.193 zł. Wskazana wyżej gwarancja bankowa wystawiona została przez Bank Spółdzielczy (...) (...) w K. tytułem zabezpieczenia wykonania zobowiązań A. K. wynikających z umowy o dofinansowanie przedmiotowego projektu (żądanie zapłaty z gwarancji z 22.03.2018 r. – k. 205, gwarancja bankowa należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie nr (...) wystawiona w dniu 03.20.2016 r. – k. 206, aneks nr (...) do gwarancji bankowej sporządzony 29.06.2017 r. –
k. 207).

W celu uniknięcia uruchomienia gwarancji bankowej A. K. w dniu 19 marca 2018 r. przekazał na rachunek bankowy (...) kwotę 654.791 zł z zastrzeżeniem jej zwrotu w rozumieniu art. 411 pkt 1 k.c., wynikającą z wezwania do zapłaty sformułowanego
w piśmie (...) z dnia 19 marca 2018 r. Pismem z dnia 29 marca 2018 r. powód poinformował (...) o przekazaniu na jej rachunek w/w kwoty, oświadczył, iż przelew środków dokonany został z zastrzeżeniem jego zwrotu w rozumieniu art. 411 pkt 1 k.c., wezwał (...) do podjęcia negocjacji celem rozstrzygnięcia zaistniałego pomiędzy stronami sporu co do zasadności nałożenia korekty finansowej oraz wezwał (...) do niezwłocznego wycofania żądania uruchomienia gwarancji bankowej (pismo powoda z 29.03.2018 r. - k. 50-52).

(...) w piśmie z dnia 19 kwietnia 2018 r. poinformowała powoda, że wobec zakończenia procesu wnoszenia zastrzeżeń do informacji pokontrolnej i wyczerpania procedury wynikającej z art. 25 ustawy wdrożeniowej (...) nie może podjąć innych czynności, w tym negocjacji, w odniesieniu do stwierdzonych nieprawidłowości oraz że była uprawniona do sformułowania żądania zapłaty z gwarancji ( pismo (...) z 19.04.2018 r. –
k. 53-53v.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za wiarygodne obiektywne dowody z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadka M. K.,
w których świadek opisała okoliczności przygotowania przez powoda zapytania ofertowego na dostawę linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych i wcześniejszego rozeznania rynkowego przeprowadzonego przez powoda, publikacji zapytania ofertowego przez powoda, przyczyny zmiany umowy z wybranym wykonawcą w zakresie dostawy linii granulującej. Zeznania tego świadka były spójne wewnętrzne oraz korespondowały z dowodami
z dokumentów, składając się wraz z nimi na logiczną całość tworzącą opisany wyżej stan faktyczny sprawy.

Sąd uznał za wiarygodne również zeznania świadków D. S., W. G., H. G., A. A., M. Z., S. J., w których osoby te przekazały informacje o przebiegu i wynikach kontroli realizacji przedmiotowego projektu oraz nałożeniu korekty finansowej na powoda, ponieważ zeznania tych osób pozostawały w zgodzie wzajemnie ze sobą i z dokumentami stanowiącymi materiał dowodowy sprawy, zatem nie budziły wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda w dochodzone w rozpatrywanej sprawie podlega ocenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), które wskazane zostały przez powoda jako podstawa żądania. W myśl art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści
w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia powstaje przy zaistnieniu trzech przesłanek. Po pierwsze, korzyść musi być uzyskana bez podstawy prawnej, co ma miejsce, gdy u jej podstaw nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustawy, ani orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. Po drugie, korzyść musi mieć wartość majątkową, możliwą do określenia w pieniądzu. Po trzecie, korzyść musi być uzyskana kosztem innej osoby, co oznacza istnienie powiązania pomiędzy wzbogaceniem po jednej stronie, a zubożeniem po drugiej stronie. Szczególnym rodzajem bezpodstawnego wzbogacenia jest tzw. świadczenie nienależne, o którym mowa
w art. 410 k.c. Świadczenie jest nienależne w sytuacjach określonych w art. 410 § 2 k.c.,
w tym również w przypadku, gdy spełniający świadczenie nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył. Sytuacje kwalifikowane jako świadczenie nienależne zakładają uzyskanie korzyści majątkowej w następstwie świadczenia, czyli zachowania zmierzającego do wykonania zobowiązania. Przeszkody do uwzględnienia żądania powoda dochodzonego pozwem nie będzie stanowił art. 411 pkt 1 k.c., gdyż powód płacąc na rzecz pozwanego kwotę pieniężną, której zwrotu domaga się w pozwie, zastrzegł jej zwrot.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było rozstrzygnięcie, czy nałożenie przez pozwanego na powoda korekty finansowej wypłaconego wcześniej dofinansowania było zasadne, tj. czy znajdowało należytą podstawę prawną w zawartej przez strony umowie
o dofinansowanie oraz znajdujących zastosowanie przepisach prawa.

Sankcję w postaci zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, wraz z odsetkami określonymi jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków, przewiduje art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 869) w przypadku: 1) wykorzystania środków niezgodnie z przeznaczeniem,
2) wykorzystania środków z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 tejże ustawy, tj. określonych w umowie międzynarodowej lub innych procedur obowiązujących przy ich wykorzystaniu, 3) pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 207 ust. 8 przywołanej ustawy, instytucja pośrednicząca wzywa beneficjenta dofinansowania do zwrotu środków w terminie 14 dni od doręczenia wezwania, a po bezskutecznym upływie terminu uprawniona jest, stosownie do 207 ust. 9, do wydania decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz termin zwrotu środków. Do regulacji tej odsyłała również umowa o dofinansowanie
w § 25 ust. 3.

Przypomnieć należy, że nakładając na powoda korektę finansową (...) zarzuciła powodowi naruszenie zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania oferentów
w postępowaniu na zakup linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych.

W zawartej przez strony umowy o dofinansowanie powód zobowiązał się do udzielania zamówień w ramach projektu zgodnie z wytycznymi horyzontalnymi w zakresie kwalifikowalności wydatków oraz wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków, w szczególności w zakresie: sposobu upublicznienia zapytania ofertowego
i wyniku postępowania o udzielenie zamówienia, określenia warunków udziału
w postępowaniu, sposobu opisu przedmiotu zamówienia, określenia kryteriów oceny ofert
i terminów ich składania ( art. 16 ust. 4 umowy), do ponoszenia wydatków z zachowaniem zasady uczciwej konkurencji, efektywności, jawności i przejrzystości oraz do niedokonywania zakupów towarów i sług od podmiotów powiązanych z nim kapitałowo lub osobowo (art. 16 ust. 7 umowy) oraz do stosowania niezawężających konkurencji i jakościowych kryteriów oceny ofert składanych w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zawierających wymagania związane z przedmiotem zamówienia (art. 16 ust. 11 umowy). Wskazana wyżej zasada uczciwej konkurencji nie została zdefiniowana w umowie o dofinansowanie.

Z kolei cytowane już wcześniej Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków
w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na latach 2014-2020 (wytyczne horyzontalne), znajdujące zastosowanie do przedmiotowej umowy, przewidywały, że udzielanie zamówienia publicznego w ramach projektu następuje zgodnie zasadą konkurencyjności, w przypadku beneficjenta nie będącego podmiotem zobowiązanym zgodnie z art. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych do jej stosowania (podrozdział 6.5 pkt 2) oraz że warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego określane są w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia publicznego, przy czym nie mogą one zawężać konkurencji poprzez ustanawianie wymagań przewyższających potrzeby niezbędne do osiągniecia celów projektu i prowadzących do dyskryminacji wykonawców (sekcja 6.5.1 pkt 5). W wytycznych horyzontalnych, w sekcji 6.5.3. pkt 5 postanowiono, że w celu spełnienia zasady konkurencyjności należy:

a)  upublicznić zapytanie ofertowe zgodnie z warunkami, o których mowa w pkt. 7, przy czym zapytanie ofertowe zawiera co najmniej:

i.  opis przedmiotu zamówienia publicznego, który nie powinien odnosić się do określonego wyrobu lub źródła lub znaków towarowych, patentów, rodzajów lub specyficznego pochodzenia, chyba że takie odniesienie jest uzasadnione przedmiotem zamówienia publicznego i został określony zakres równoważności (z uwagi na konieczność ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa dopuszcza się możliwość ograniczenia zakresu opisu przedmiotu zamówienia, przy czym wymagane jest przesłanie uzupełnienie wyłączonego opisu przedmiotu zamówienia do potencjalnego wykonawcy, który zobowiązał się do zachowania poufności w odniesieniu do przedstawionych informacji),

ii.  warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, przy czym stawianie warunków udziału nie jest obowiązkowe,

(...).  kryteria oceny oferty,

iv.  informację o wagach punktowych lub procentowych przypisanych do poszczególnych kryteriów oceny oferty,

v.  opis sposobu przyznawania punktacji za spełnienie danego kryterium oceny oferty,

vi.  termin składania ofert, przy czym termin na złożenie oferty wynosi nie mniej niż 7 dni kalendarzowych od daty ogłoszenia zapytania ofertowego w przypadku dostaw i usług, a 14 dni kalendarzowych od daty ogłoszenia zapytania ofertowego w przypadku robót budowlanych,

vii.  informacje na temat zakresu wykluczenia, o którym mowa w pkt 8 (tj. podmiotów powiązanych z beneficjentem osobowo lub kapitałowo),

viii.  określenie warunków zmian umowy zawartej w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, o ile przewiduje się możliwość zmiany takiej umowy,

b)  wybrać najkorzystniejszą spośród złożonych ofert spełniającą warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w oparciu o ustalone
w zapytaniu ofertowym kryteria oceny.

Wytyczne horyzontalne przewidywały jednocześnie, że w przypadku naruszenia przez beneficjenta warunków i procedur postępowania o udzielenie zamówienia publicznego określonych w podrozdziale 6.5 właściwa instytucja będąca stroną umowy uznaje całość lub część wydatków związanych z tym zamówieniem publicznym za niekwalifikowalne, zgodnie z rozporządzeniem ministra do spraw rozwoju regionalnego, wydanym na podstawie art. 24 ust. 13 ustawy wdrożeniowej.

Wskazana wyżej „ustawa wdrożeniowa” to ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1460), która w art. 24 ust. 9 przewidywała, w przypadku stwierdzenia wystąpienia nieprawidłowości indywidualnej
w realizacji projektu przez beneficjenta, nałożenie przez właściwą instytucję korekty finansowej oraz wszczęcie procedury odzyskiwania od beneficjenta kwoty współfinansowania UE w wysokości wartości korekty finansowej, zgodnie z art. 207 ustawy o finansach publicznych. Wartość tej korekty finansowej, jest równa kwocie wydatków poniesionych nieprawidłowo w części odpowiadającej kwocie współfinansowania UE (art. 24 ust. 5 ustawy wdrożeniowej), wartość tej korekty albo wartość wydatków poniesionych nieprawidłowo mogą zostać obniżone, jeżeli Komisja Europejska określi możliwość obniżania tych wartości (art. 24 ust. 6 ustawy wdrożeniowej).

Ustawa wdrożeniowa w art. 2 pkt. 14 określiła nieprawidłowość indywidualną jako nieprawidłowość, o której mowa w art. 2 pkt. 36 rozporządzenia ogólnego, czyli rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 17 grudnia
2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. Rozporządzenie to w art. 2 pkt 36 zdefiniowało „nieprawidłowość” jako każde naruszenie prawa unijnego lub prawa krajowego dotyczącego stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie (...), które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem. Do takiej definicji nieprawidłowości odwoływała się też zawarta przez strony umowa o dofinansowanie
w § 1 pkt. 8.

W celu ustalenia, czy w sprawie niniejszej doszło do nieprawidłowości przy realizacji przez powoda zamówienia na dostawę linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych, uzasadniającej nałożenie korekty finansowej przez (...), należało mieć na uwadze definicję nieprawidłowości wynikającej z przywołanych wyżej aktów prawnych. Wynika z nich, że nie każde naruszenie procedury przy realizacji programów finansowanych ze środków europejskich uzasadnia nałożenie korekty finansowej i nakazanie zwrotu dofinansowania, lecz tylko takie, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii Europejskiej poprzez obciążanie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem.

Oceniając na tym tle zarzuty postawione powodowi przez (...) co do procedury zastosowanej przy zamówieniu linii granulującej odpady z tworzyw sztucznych stwierdzić należy, że nie miała tu miejsce nieprawidłowość w opisanym wyżej znaczeniu, która uzasadniałaby nałożenie korekty dofinansowania w oparciu o art. 24 ust. 9 pkt 2 ustawy wdrożeniowej, z pozycji 20 załącznika do w/w rozporządzenia 1303/2013. Przy dokonywaniu przedmiotowego zamówienia powód wypełnił bowiem wymogi zasady konkurencyjności określone w podrozdziale 6.5.3 pkt 5 wytycznych horyzontalnych, tj. prawidłowo upublicznił zapytanie ofertowe, właściwie opisał w nim przedmiot zamówienia – w sposób nie odnoszący się do określonego wyrobu lub źródła znaków towarowych, patentów, rodzajów lub specyficznego pochodzenia, podał warunki udziału w postępowaniu, kryteria, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty wraz z informacją o wagach procentowych przypisanych do poszczególnych kryteriów i opisem sposobu przyznawania punktacji za spełnienie danego kryterium, określił odpowiednio termin składania ofert, wskazał informacje na temat zakresu wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia. Sąd nie podziela stanowiska pozwanego, ażeby sposób opisu przedmiotu zamówienia zawężał konkurencję. Na gruncie materiału dowodowego sprawy nie było bowiem podstaw do uznania – jak stwierdziła (...) w protokole z przeprowadzonej u powoda kontroli –
że wyznaczony czas dostawy wynoszący 3 miesiące był rażąco krótki i że mogło to spowodować odstąpienie od składania ofert przez wykonawców, którzy nie byli w stanie zrealizować dostawy w tym terminie. W aktach sprawy znajdowały się dokumenty, z których wynikało, że jeszcze przed publikacją zapytania ofertowego powód w 2016 r. uzyskał od dwóch podmiotów ( (...) Sp. z o.o.) informację o możliwości realizacji dostawy linii granulującej w terminie 3 miesięcy. Pozwany nie wykazał zaś, by wykonanie zamówienia w tym terminie było faktycznie niemożliwe lub bardzo utrudnione dla innych wykonawców, co mogłoby wskazywać na naruszenie przez powoda zasady konkurencyjności lub zasady równego traktowania wykonawców przez zarzucane mu ustanowienie rażącego krótkiego terminu dostawy. Podkreślić należy, że czynione przez powoda wcześniej, tj. w 2015 r., jeszcze przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, rozeznanie rynku miało na celu oszacowanie wartości rynkowej przedmiotu zamówienia,
a nie terminu dostawy. Fakt, że wówczas potencjalni dostawy wskazywali termin dostawy linii granulującej wynoszący od 5 do 7 miesięcy nie oznacza, że wyznaczony przez powoda termin 3 miesięcy był nieodpowiedni, zwłaszcza w świetle późniejszych, wspomnianych wyżej, informacji z 2016 r. od (...) Sp. z o.o. Wobec tego odmienne twierdzenia pozwanego trzeba uznać za gołosłowne, nie znajdujące oparcia w materiale dowodowym sprawy.

W kontekście zapisów pkt. 5 z podrozdziału 6.5.3 wytycznych horyzontalnych wątpliwości mogło budzić natomiast zastrzeżenie przez powoda w zapytaniu ofertowym możliwości zmiany terminu realizacji przedmiotu zamówienia w zakresie dostawy linii granulującej, bez określenia warunków zmiany umowy w tym zakresie. W toku postępowania sądowego wyjaśnione zostało jednak, że zmiana ta wynikała z przyczyn leżących po stronie powoda, związanych ze zmianą lokalizacji przedmiotowego projektu. Zmiana terminu dostawy dokonana została zatem w interesie samego powoda, a nie w interesie dostawcy linii granulującej. Pozwany nie podważył skutecznie w niniejszym procesie powyższych okoliczności wynikających z uznanych za wiarygodne zeznań świadka M. S..

Przede wszystkim jednak w rozpatrywanej sprawie nie było podstaw do stwierdzenia, żeby zarzucane powodowi uchybienia w realizacji zamówienia na dostawę linii granulującej miały lub mogły mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii Europejskiej poprzez obciążanie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem. Dowody zgromadzone w sprawie świadczą o tym, że dostawa została wykonana po cenie nie wyższej od ceny rynkowej, zgodne z wymogiem określonym w rozdziale 8 pkt 2 Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków
w Programie Operacyjnym (...) 2014-2020 r. (tzw. wytycznych programowych – k. 225-252). Z rozeznania rynkowego czynionego przez powoda przed realizacją spornego zamówienia wynika bowiem, że zaproponowana w ofercie (...) Sp. z o.o., wybranej przez powoda w wyniku rozstrzygnięcia zamówienia, cena za dostawę linii granulującej była najniższa spośród wszystkich wcześniejszych ofert, które powód uzyskał podczas czynionego rozeznania rynku. Prowadzi to do wniosku, że nie doszło uszczuplenia budżetu Unii Europejskiej poprzez obciążenie go nieuzasadnionym wydatkiem, wobec czego nie miała miejsca nieprawidłowość w opisanym wyżej znaczeniu. Oznacza to, że nałożenie na powoda przez (...) korekty finansowej nastąpiło niezasadnie.

W konsekwencji pobranie przez pozwanego od powoda kwoty 654.791 zł dokonane zostało bez właściwej podstawy prawnej, a pozwany stał się bezpodstawnie wzbogacony kosztem powoda w zakresie powyższej kwoty pieniężnej. Wobec tego pozwany obowiązany jest do zwrotu powodowi tej kwoty na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Oprócz wskazanej wyżej należności głównej powodowi należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie w jej zapłacie. Stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Termin zapłaty dochodzonej należności nie był oznaczony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania, zatem świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanego do zapłaty (art. 455 k.c.). Powód nie wykazał, żeby przed wszczęciem niniejszego procesu wzywał pozwanego do zwrotu kwoty dochodzonej pozwem. Dlatego jako wezwanie do zapłaty potraktować należy dopiero złożenie pozwu w niniejszej sprawie, którego odpis został doręczony pozwanemu 31 stycznia 2019 r. Należało przyjąć, że pozwany był w stanie przeanalizować należycie żądanie powoda i zwrócić mu nienależnie pobrane świadczenie
w terminie dwóch tygodni, tj. do 14 lutego 2019 r. Pozwany znalazł się zatem w opóźnieniu
w zapłacie w dniu 15 lutego 2019 r., co uzasadniało zasądzenie odsetek od tej daty. Żądanie odsetek za okres wcześniejszy (już od daty złożenia pozwu) na uwzględnienie nie zasługiwało.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd na podstawie powołanych przepisów zasądził od pozwanego na rzecz powoda w pkt. I sentencji wyroku kwotę 654.791 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, a dalej idące żądanie co do odsetek oddalił w pkt. II sentencji wyroku.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. III sentencji wyroku Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Pozwany, jako przegrywający sprawę, obowiązany jest zwrócić powodowi koszty postępowania niezbędne do celowego dochodzenia praw w kwocie łącznej 43.557 zł, na którą składają się uiszczona opłata od pozwu w wysokości 32.740 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego
w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w wysokości 10.817 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2018 r., poz. 265).