Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Janusz Madej

Protokolant – st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2020 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 7 sierpnia 2019 r., znak: (...)

w sprawie: M. M.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę socjalną

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. M. prawo do renty socjalnej od 1 maja 2019 r. do 30 kwietnia 2022 r.;

2)  stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VIU 3153/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. po rozpoznaniu wniosku M. M. odmówił wnioskodawcy prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, iż renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy, jak stanowi artykuł 4 Ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej, z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 r. życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 r. życia, w trakcie studiów doktoranckich, w trakcie aspirantury naukowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił, iż odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do renty socjalnej, ponieważ komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 29 lipca 2019 r. stwierdziła, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Odwołanie od tej decyzji wniósł ubezpieczony M. M.. W odwołaniu podnosił on, iż jest chory na autyzm, który stwierdzono u niego we wczesnym dzieciństwie. Od tamtej pory pozostaje pod opieką lekarzy specjalistów psychiatry i psychologa, uczestniczył on w wielu terapiach logopedycznej, behawioralnej, biofeedback, miał także pisem..., pisane indywidualne programy terapeutyczne i terapię napisaną przez panią M. Z. [f 00:11:04.384] z G., która jest specjalistą w dziedzinie autyzmu. Ubezpieczony podnosił, że uczestniczył w terapiach TUS, jego mama stara się we wszystkim usamodzielnić go, ale jego choroba sprawia, że nie potrafi on sam radzić sobie w życiu. Matka pomaga mu planować dzień, przygotowywać posiłki, ubierać, w lek..., w lekcjach, zawozi go do szkoły, radzi..., radzić sobie z emocjami. Ubezpieczony podnosił, że ma problem w nawiązywaniu poprawnych relacji z ludźmi, bardzo chciałby mieć kolegów, ale oni nie zawsze go rozumieją. Ciężko mu jest pogodzić się z chorobą, ale wymaga wsparcia i pomocy osób trzecich. Ubezpieczony w odwołaniu wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii leka..., biegłych lekarzy sądowych psychologa i psychiatry. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania powołując argumen..., wnosił o odrzucenie odwołania powołując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje. Ubezpieczony M. M. urodzony (...) w dniu 10 maja 2019 roku złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w B. wniosek o rentę socjalną. Orzeczeniem z dnia 13 czerwca 2019 r. lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Decyzją z 11 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. powołując się na orzeczenie lekarza orzecznika odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jednakże wobec ustalenia, że sprzeciw z dnia 5 lipca 2019 r. został przez ubezpieczonego, przez wnioskodawcę złożony w terminie skierował ubezpieczonego na badanie przez komisję lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 29 lipca 2019 r. skierowała, która orzekła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy w stopniu całkowitym. Orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowiło podstawę dla organu rentowego do wydania zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji z dnia 7 sierpnia 2019 r. odmawiającej wnioskodawcy M. M. prawa do renty socjalnej. W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego opartego na orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarza specjalistę psychiatrę i specjalistę psychiatrę dzieci i młodzieży oraz psychologa klinicznego, którzy w opinii, która wpłynęła do Sądu w dniu 31 stycznia 2020 r. karta od 16 do 18 akt sprawy, doszli do wniosku, iż M. M. cierpi na autyzm atypowy, choć biegli nie wykluczają procesu schizofrenicznego na co wskazują zaburzenia myślenia w postaci niedokojarzeń oraz ześlizgów myślowych. Biegli podkreślili, że uderza bardzo dziwne zachowanie badanego, wygłasza przeciwstawne sądy czyli występują u niego tzw. ambiwalencje, występuje u niego tzw. ambiwalencja, nie dostosowuje miniki do treści wypowiedzi, uderza u niego brak krytycyzmu. Biegli wskazali, że wnioskodawca chodzi co prawda do szkoły średniej, ale jest to szkoła ponadpodstawowa, które nie przygotowuje do matury natomiast badany mówi o pójściu na wyższe studia. Biegli sądowi nie zgodzili się z opinią komisji lekarskiej ZUS i konsultanta psychiatry ZUS. Opisane przez nich wyżej objawy dosłownie rzucały się w oczy, jak piszą biegli w opinii, zwłaszcza uderza dziwne zachowanie wnioskodawcy czego nie sposób przeoczyć. Biegli podkreślali, że czas pokaże czy rozwinie się w pełni w proces schizofreniczny i zauważali, że dziecko autystyczne i dziecko schizofreniczne zachowuje się bardzo podobnie. Biegła psychiatra nieraz spotkała się z początkowo rozpoznawanym autyzmem, a w ostateczności była to schizofrenia. Zdaniem biegłych sądowych na dzień dzisiejszy M. M. jest całkowicie niezdolny do pracy, a całkowita niezdolność do pracy stwierdzona u niego pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu i powstała przed ukończeniem 16 r. życia. Biegli zaproponowali rentę socjalną na 3 lata i stwierdzili w końcowym fragmencie swojej opinii, że podstawą uznania niezdolności do pracy były te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Dokonując oceny i mocy dowo..., oceny wiarygodności i mocy dowodowej opinii biegłych sądowych, Sąd Okręgowy miał na uwadze, iż opinia ta w sposób szczegółowy opisywała przebieg schorzenia i drogę życiową ubezpieczonego i szczegółowo i precyzyjnie analizowała objawy schorzenia, na które cierpi ubezpieczony, czyli atypowego autyzmu. W badaniu psychologicznym biegli sądowi stwierdzili, że wnioskodawca spontanicznie nie nawiązał kontaktu słownego, unikał kontaktu wzrokowego, rozumiał zadawane pytania, odpowiadał na nie dość adekwatnie, jednak okresowo prezentował zaburzenia myślenia pod postacią niedokojarzenia, ześlizgów myślowych. Występowała u niego, została stwierdzona ambisentencja, posługiwał się językiem i słownictwem typowym dla wieku, był w nastroju obojętnym, afektywnie nieco usztywnionym. Nieco wzmożo..., miał też nieco wzmożony napęd psychoruchowy. Podczas badania nie ujawniał ostrych objawów psychotycznych posta..., pod postacią omamów czy urojeń, nie występowały u niego lęki i zorientowany był prawidłowo. Biegli wskazali, że analiza akt sprawy oraz dostępnej dokumentacji medycznej oraz aktualne badanie psychologiczne pozwala stwierdzić, iż M. M. ujawnia symptomy charakterystyczne dla autyzmu atypowego, a jego sprawność intelektualna mieści się w granicach normy. Zdaniem biegłej niezbędna jest obserwacja ubezpieczonego pod kierunkiem wystąpienia u niego objawów schizofrenii. Biegli podkreślili także, że autyzm atypowy to całościowe zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu, ale niespełniające wszystkich objawów charakterystycznych dla autyzmu głębokiego. Autyzm atypowy ogranicza się tylko do niektórych sfer życia. Autyzm atypowy towarzyszy także niektórym zaburzeniom takim jak psychoza czy upośledzenie umysłowe. Głównym problemem osoby dotkniętej autyzmem atypowym jest nieumiejętność nawiązywania kontaktów społecznych. Osoby te mają trudności z werbalnym i pozawerbalnym porozumieniem się z innymi ludźmi. Trudności w komunikacji pozawerbalnej wyrażają się poprzez unikanie kontaktu wzrokowego, zubożałą mimikę i gesty, zachwianie rozumienia bliskości drugiej osoby. Zaburzona jest także ich zdolność do empatii, przez co są niezdolni do wczuwania się w stan emocjonalny drugiego człowieka, odczytywania od..., uczuć innych ludzi i pragnień. Chorzy wydają się być zdystansowani w stosunku do innych ludzi. Osoby cierpiące na autyzm atypowy mogą także przejawiać skłonności do stereotypowych zachowań i zainteresowań lub mieć problemy z nauką. Rozwój mowy jest opóźniony, ich język sztywny, nie rozumieją znaczeń pewnych słów, co prowadzi do dezorientacji i braku rozumienia pytania. Nie rozumieją żartów, ironii, przenośni, pojęć abstrakcyjnych. To sprawia duże trudności w komunikacji z innymi. Nie potrafią też nawiązać spontanicznej tak zwanej luźnej rozmowy, mają dużą trudność w zrozumieniu niektórych zasad społecznych. Już w wieku przedszkolnym wykazują cechy aspołeczne, odmawiają uczestnictwa w grupowych zabawach i nawet nie dołączają się do zabawy rówieśników, nie dopuszczają kolegów do swoich działań, jako uczniowie mają trudności z zaakceptowaniem i przystosowaniem się do ogólnych zasad funkcjonowania w szkole. Ich zachowania są powtarzalne, rutynowe, niezmienne. Nie tolerują zmian w jakich, w jakiko..., jakiejkolwiek dziedzinie. Każde odstępstwo od znanego schematu wywołuje protest przejawiający się złością, agresją, ale także lękiem, niepokoją, niepokojem, są zainteresowani jedną często bardzo mocną dziedziną wiedzy, którą traktują obsesyjnie zaniedbując inne. U osób z autyzmem atypowym mogą występować trudności w koordynacji ruchowej, co przejawia się niechęcią do uprawiania sportu. Pojawiające się zaburzenia w sferze sensorycznej utrudniają odbiór otaczającej rzeczywistości i normalne funkcjonowanie. Biegli podkreślili w swojej opinii, że analiza życiowej linii M. M. i aktualne badanie psychologiczne wskazują na występujące u niego od wczesnych lat dziecięcych charakterystyczne dla autyzmu atypowego symptomy: tendencją do izolacji społecznej, trudności z komunikacją werbalną i pozawerbalną, nieumiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych, preferowanie utrwalonych powtarzalnych sytuacji, brak tolerancji dla zmian. Na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia zachowania i emocji, które są dla postronnych osób dziwaczne i nieadekwatne do sytuacji. Brak u niego inicjowania działań złożonych, wykonuje je na polecenie, a jakość ich wykonania jest niezadowalająca, wymaga stałej kontroli. Wnioskodawca jest natomiast osobą w miarę samodzielną przy podstawowych czynnościach życiowych, jednak uzyskana pewna samodzielność jest poprzedzona wieloletnim treningiem pod okiem terapeutów i rodziców. Obecnie kontynuuje on naukę w szkole średniej, ale zakres nauki i koniecznych kompetencji zawodowych jest ograniczona. W opisie stanu psychicznego wnioskodawcy biegli sądowe, biegli wskazali, że kontrakt nawiązuje chętnie, prezentuje obszerne wypowiedzi, unika kontaktu wzrokowego, jest bardzo dziwaczny w zachowaniu, orientacja we wszystkich kierunkach dobra, napęd psychoruchowy nieco wzmożony, uwaga nieco rozproszona, intelekt na poziomie upośledzenia umysłowego lekkiego, zaburzeń pamięci u wnioskodawcy biegli nie stwierdzili, ale jego tok myślenie jest mało rozwarty, niedokojarzony i cechuje się ześlizgami myślowymi, chwilami prezentuje wnioskodawca myślenie paralogiczne, urojeń nie produkuje, omamów nie stwierdza, biegli nie stwierdzili, ale afekt jest niedostosowany, a objawami negatywnymi są paramimia, paratymia i ambisentencja. Wnioskodawca jest bezkrytyczny. Zastrzeżenia do tej opinii wniósł w piśmie procesowym z dnia 19 lutego 2020 r., karta 30 akt sprawy, organ rentowy wskazując, że nie podziela opinii biegłych sądowych o całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 16 rokiem życia na okres 3 lat. Organ rentowy powoływał się na to, iż komisja lekarska ZUS po przeprowadzonym badaniu bezpośrednim oraz po analizie dokumentacji medycznej i na podstawie opinii konsultanta ZUS, specjalisty psychiatry, wydała orzeczenie o braku całkowitej niezdolności do pracy przy wniosku o rentę socjalną. Komisja lekarska rozpoznała autyzm, upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, w trakcie badania przez komisję lekarską orzekany był w nastroju i w napędzie wyrównanym, wypowiedzi były logiczne, nie stwierdzono objawów wytwórczych w sensie omamów i urojeń. Orzekany, jak podkreślał organ rentowy, uczęszczał do technikum informatycznego i zdał do III klasy. W opinii konsultanta ZUS, specjalisty psychiatry, brak było całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy. Podczas badania psychologicznego nie ujawniał ostrych objawów psychotycznych w sensie omamów i urojeń, był zorientowany prawidłowo, rozumiał zadawane pytania i adekwatnie udzielał odpowiedzi. W trakcie badania psychologicznego intelektualnie mieścił się w granicach normy, ujawniał symptomy autyzmu atypowego. Według opinii psychologa jest osobą w miarę samodzielną przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, ujawniał trudności w komunikacji i radzeniu sobie w sytuacjach społecznych. Zdaniem organu rentowego brak było w tej sytuacji podstaw do orzeczenia przez biegłych sądowych całkowitej niezdolności do pracy. Z opinii biegłej nie wynika czy badany jest nadal leczony w poradni zdrowia psychicznego, jak przebiega terapia i jakie są jej efekty oraz jaki stan psychiczny orzeka, jak s..., oraz jak stan psychiczny orzekanego ocenia lekarz leczący psychiatra, czy wymagał leczenia psychiatrycznego szpitalnego. Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia pełnomocnik organu rentowego wnosił w tym piśmie procesowym o przekazanie tych zastrzeżeń biegłym są..., biegłym sądowym w celu ustosunkowania się do nich, a w przypadku odmowy uwzględnienia tego wniosku organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania. W ocenie Sądu zastrzeżenia organu rentowego prezentowane w powołanym piśmie procesowym pełnomocnika ZUS oparte były tylko na polemice z ustaleniami i wnioskami końcowymi biegłych sądowych, nie zawierały autentycznych argumentów natury medycznej, które wymagałyby wydania przez biegłych opinii uzupełniających argumentów odnoszących się do stanu zdrowia ubezpieczonego, argumentów natury medycznej. Cała konstrukcja zarzutów organu rentowego opierała się na wybiórczym cytowaniu niektórych fragmentów opinii biegłych sądowych, które nie odzwierciedlały całości przeprowadzonego przez nich badania przedmiotowego ubezpieczonego oraz wniosków końcowych ich opinii. Z opinii jednoznacznie wynika, iż ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność do pracy powstała w wyniku schorzenia, w wyniku naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem przez ubezpieczonego 16 r. życia. Biegli w sposób bardzo szczegółowy opisali te aspekty osobowości wnioskodawcy i te objawy jego choroby autyzmu atypowego, które powodują całkowitą jego niezdolność do pracy okresowo na 3 lata. To, że podczas badania psychologicznego ubezpieczony nie ujawniał ostrych objawów psychotycznych w sensie obja..., omamów i urojeń, był zorientowany prawidłowo i rozumiał zadawane pytania i adekwatnie udzielał odpowiedzi, a intelekt mieścił się w granicach normy. Wskazać należy, że biegli sądowi ostatecznie doszli do wniosku, iż ubezpieczony ma poważne trudności w komunikowaniu się z innymi ludźmi, wygłasza przeciwstawne sądy, występują u niego zaburzenia myślenia, niedokojarze..., niedokojarzenia, ześlizgi myślowe, występuje u niego chwilami myślenie paralogiczne, afekt jest niedostosowany, występują u niego objawy negatywne w postaci paramimii, paratymii, ambisentencji i bezkrytyczności, unika kontaktu wzrokowego, jest bardzo dziwny w zachowaniu a schorzenie, na które cierpi wnioskodawca, zdaniem biegłych sądowych, to całościowe zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu, które charakteryzuje się nieumiejętnością nawiązywania kontaktów społecznych, trudności z werbalnym i pozawerbalnym porozumiewaniem się z innymi ludźmi, trudnościami w komunikacji pozawerbalnej i zaburzeniem ich zdolności do empatii. Sąd Okręgowy uznał, iż opinia biegłych sądowych może stanowić podstawę dowodową dla dokonania istotnego w sprawie ustalenia co do całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczo..., przepraszam, co do całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy. Podkreślić należy, iż opinia biegłych sądowych szczegółowo uzasadniona znajdowała także potwierdzenie w opisie schorzenia przedstawionym przez specjalistę psychiatrę A. K. [f 00:33:28.656] wystawiającą zaświadczenie o stanie zdrowia a co istotniejsze także w dowodzie z dokumentu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 5 kwietnia 2018 r., w którym to (...) Zespół, to orzeczeniu (...) Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności zaliczył wnioskodawcę do znacznego stopnia niepełnosprawności z symbolem 12 C, któremu odpowiadają częściowe zaburzenia rozwojowe. Okoliczność wydania takiego orzeczenia potwierdza stanowisko biegłych sądowych co do całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego a zwrócić także należy uwagę, iż ubezpieczony 7 czerwca 2007 otrzymał orzeczenie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej numer (...)w B. o potrzebie kształcenia specjalnego i w takim zakresie się kształci w szkole średniej i bez możliwości zdawania matury. Dokonując subsumpcji ustalonego w sprawie stanu faktycznego pod właściwe przepisy prawa materialnego Sąd Okręgowy podkreśla, iż zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy z 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej renta ta przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało m.in. przed ukończeniem 18 r. życia. Właśnie do takich osób został zakwalifikowany dowodem z opinii biegłego sądowe..., biegłych sądowych wnioskodawca M. M.. Wskazać także należy, iż zgodnie z artykułem 4 ust. 2 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje po pierwsze renta socjalna stała, jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała i po drugie renta socjalna okresowa, jeżeli jest ca..., jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Z uwagi na to, że biegli sądowi orzekli okresową całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonego na okres 3 lat Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ze znaczkiem 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty socjalnej od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył on wniosek o to świadczenie na okres 3 lat. W pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził ż..., odpowiedzialność organu rentowego na podstawie, za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Podstawą prawną tego rozstrzygnięcia był art. 118 ust. 1a Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 53 w związku z art., z odesłaniem zawartym w art. 15 Ustawy o rencie socjalnej, które odsyła w sprawach nieuregulowanych w Ustawie o rencie socjalnej do prze..., wskazanych w art. 15 pkt. 1 przepisów Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w tym do art. 118 ust. 1a. Odpowiedzialność organu rentowego stwierdzona w pkt. 2 wyroku wynika z faktu, iż jak wyjaśnili także biegli sądowi w swojej opinii, dysponowali oni tym samym materiałem dowodowym, który pozostawał w dyspozycji organów orzeczniczych ZUS w postępowaniu administracyjnym i samego organu rentowego a zatem istniała po stronie organu rentowego obiektywna możliwość stwierdzenia rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego, który był całkowicie niezdolny do pracy wbrew niezgodnym z rzeczywistością orzeczeniom lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS. Skutek zawartego w punkcie 2 wyroku rozstrzygnięcia sprowadza się, w przypadku uprawomocnienia wyroku, do obowiązku leżącego po stronie organu rentowego wypłaty zaległych świadczeń o rentę socjalną wraz z ustawowymi odsetkami. Na tym wygłoszenie uzasadnienia, ustne wygłoszenie uzasadnienia wyroku zakończono.

[koniec 00:39:12.989]