Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz (...) w L. kwotę 1.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2017 r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo oddalił, a także zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 49,35 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy swoje rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia:

W dniu 18 stycznia 2017 r., należący do poszkodowanej R. B. pojazd marki F. o nr rej. (...) został uszkodzony w wyniku kolizji spowodowanej przez kierowcę ubezpieczonego u pozwanego w związku z zawarciem umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów.

Poszkodowana zgłosiła szkodę pozwanemu, który po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłacił odszkodowanie w wysokości 4.700 zł, natomiast w dniu 21 września 2017 r. zbyła ona wierzytelność wobec pozwanego z tytułu odszkodowania za naprawę ww. pojazdu na rzecz powoda, o czym zawiadomiła pozwanego.

Powód zlecił wykonanie prywatnej ekspertyzy kosztów naprawy tego pojazdu po szkodzie oraz wartości pojazdu sprzed zdarzenia i po szkodzie. Koszt sporządzenia prywatnej ekspertyzy wyniósł 688,80 zł brutto. Ekspertyza została wykonana na podstawie kalkulacji z dnia 7 września 2017 r. i 26 września 2017 r. Faktura VAT dokumentująca koszty wykonania kalkulacji oraz sporządzenia opinii do szkody została wystawiona na powoda w dniu 21 listopada 2017 r.

Wartość ww. pojazdu przed szkodą wynosiła 7.100 zł, a po zdarzeniu - 1.400 zł. Koszt naprawy winien wynieść 31.405,31 zł, co Sąd pierwszej instancji ustalił na podstawie opinii biegłego.

Sąd Rejonowy przyjął, że odpowiedzialność pozwanego za przedmiotową szkodę pozostawała poza sporem. Bezsporne było także, że doszło do szkody całkowitej, gdzie naprawę pojazdu, z uwagi na wysokość kosztów, uznać należało za nieuzasadnioną.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Stosownie do art. 822 § 1 k.c., w wykonaniu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany przyjął odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim przez ubezpieczonego. Sąd jednocześnie nie uznał za ustaloną okoliczności, iż pojazd poszkodowanej po szkodzie został sprzedany za kwotę 900 zł, powód nie przedstawił bowiem dokumentacji, która by to potwierdzała (art. 6 k.c.).

Rozmiar szkody, według Sądu Rejonowego, należało ocenić w oparciu o wyliczenie różnicy między wartością pojazdu sprzed szkody i wartością auta uszkodzonego. W konsekwencji za zasadne uznane zostało żądanie pozwu w zakresie kwoty 1.000 zł (7.100 – 1.400, przy uwzględnieniu kwoty 4.700 zł wypłaconej przez pozwanego z tego tytułu przed procesem). O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c.

Sąd Rejonowy oddalił natomiast powództwo w zakresie dotyczącym kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy, tj. co do kwoty 688,80 zł wraz z odsetkami. Zwrócił przy tym uwagę, że orzecznictwie sądowym utrwaliło się przekonanie, że „dokonana przed wszczęciem postępowania sądowego i poza zabezpieczeniem dowodów ekspertyza może być istotną przesłanką zasądzenia odszkodowania. W takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu (art. 361 k.c.). Zdaniem Sądu koszt prywatnej opinii nie pozostawał jednak w sprawie w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, bowiem kalkulacja naprawy została sporządzona na rzecz powoda w oparciu m.in. o kalkulację z dnia 7 września 2017 r., podczas gdy przelew wierzytelności miał miejsce w dniu 21 września 2017 r., a więc już po podjęciu czynności kalkulacyjnych. Co więcej, to na powoda – a nie na poszkodowanego – wystawiono fakturę za sporządzenie opinii prywatnej. Sąd Rejonowy doszedł w związku z tym do przekonania, że szkoda polegająca na konieczności poniesienia wydatku w celu sporządzenia prywatnej kalkulacji szkody, nigdy nie powstała w majątku bezpośrednio poszkodowanego. Nie tylko nie mógł więc on przenieść na inną osobę wierzytelności, która mu nie przysługiwała, ale także trudno dopatrywać się w tym przypadku odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń. Wydatki na sporządzenie ekspertyzy zostały bowiem poniesione przez samego powoda, w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jeszcze przed datą nabycia wierzytelności. Powód sporządził więc kalkulację w innym celu, prawdopodobnie dla oszacowania ryzyka związanego z planowanym nabyciem roszczenia. Nie jest to więc wydatek pozostający w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem się sprawcy szkody, za którego gwarancyjnie odpowiada pozwany ubezpieczyciel.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 98 i 99 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając stosownie do wyniku sporu.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w części, w której oddalono żądanie w zakresie zasądzenia kwoty 688,80 zł tytułem zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji, a także w zakresie kosztów procesu.

Powód zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnie art. 361 k.c. polegającą na uznaniu, że żądanie zasądzenia zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji jest kosztem nieuzasadnionym, podczas gdy zlecenie sporządzenia tej ekspertyzy spowodowane było znacznym zaniżeniem wyceny dokonanej przez pozwanego, a zatem koszt zlecenia wykonania ekspertyzy spowodował dodatkową stratę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodowym i jako uszczerbek powinien być przez pozwanego w całości naprawiony.

W oparciu o ten zarzut powód domagał się zmiany wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 688,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 19 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za pierwszą instancję, przy uwzględnieniu zmiany wyroku, oraz za postępowanie apelacyjne.

W odpowiedzi na apelację pozwany domagał się jej oddalenia oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, których powód zresztą nie kwestionował w apelacji. Sąd Okręgowy w pełni podziela te ustalenia
i przyjmuje za własne. Również dokonana ocena prawna nie nasuwa zastrzeżeń, co do właściwej wykładni przepisów prawa oraz ich prawidłowego zastosowania, wobec tego zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w niniejszym uzasadnieniu.

Zarzuty apelacji opierają się wyłącznie na twierdzeniu, że pozwanego ubezpieczyciela obciąża obowiązek zwrotu powodowi - nabywcy wierzytelności z tytułu odszkodowania - poniesionych na jego zlecenie kosztów związanych ze sporządzoną w sprawie przed procesem opinią rzeczoznawcy.

Wskazać trzeba, że nabywcy - w drodze przelewu - wierzytelności o odszkodowanie za szkodę komunikacyjną może przysługiwać od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot uzasadnionych kosztów ekspertyzy zleconej osobie trzeciej w sytuacji, gdy jej sporządzenie było w okolicznościach sprawy niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania (por. uchwałę Sądu Najwyższego podjętą w składzie 7 sędziów w dniu 29 maja 2019 r., III CZP 68/18, OSNC 2019, nr 10, poz. 98). Sąd Najwyższy wyjaśnił w uzasadnieniu powołanej uchwały – a stanowisko to podtrzymał także w uzasadnieniu kolejnej uchwały 7 sędziów z dnia 2 września 2019 r., III CZP 99/18 (OSNC 2020, nr 2, poz. 13) – że w związku z tym, że nabywca wierzytelności (roszczenia) poszkodowanego wobec ubezpieczyciela z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody komunikacyjne wstępuje w pozycję prawną cedenta (poszkodowanego), wydatki na ekspertyzę zleconą przez nabywcę osobie trzeciej na potrzeby dochodzenia nabytej wierzytelności mogą wejść w skład szkody spowodowanej wypadkiem komunikacyjnym. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. ubezpieczyciel odpowiada z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jak ubezpieczony, w zasadzie za całą szkodę w granicach związku przyczynowego w ujęciu art. 361 § 1 k.c. Pełne odszkodowanie, które przewiduje art. 361 § 2 k.c., obejmuje wszystkie szkodliwe skutki zdarzenia stanowiącego czyn niedozwolony, z którym ustawa łączy odpowiedzialność odszkodowawczą - zarówno powstałe wraz z tym zdarzeniem, jak i powstałe później - jeżeli tylko pozostają z tym zdarzeniem w adekwatnym związku przyczynowym. Nie mogą jednak być uznane za pozostające w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i nie mogą wejść w zakres odszkodowania ubezpieczeniowego wydatki na ekspertyzy zlecone przez cesjonariusza osobie trzeciej, które służą ocenie opłacalności cesji, nawet gdyby były poniesione już po nabyciu wierzytelności od poszkodowanego. W zakres odszkodowania może wejść tylko wydatek na ekspertyzę bezpośrednio służącą dochodzeniu roszczenia o odszkodowanie. Sama wygoda przedsiębiorcy-cesjonariusza występującego z roszczeniem nie wystarcza do uznania zlecenia za celowe w znaczeniu pozwalającym objąć koszt ekspertyzy odszkodowaniem przysługującym od ubezpieczyciela.

W prawidłowo ustalonym przez Sąd Rejonowy stanie faktycznym sprawy należało przyjąć, że powód będący nabywcą wierzytelności od poszkodowanej, zlecił sporządzenie prywatnej opinii jeszcze przed cesją wierzytelności. Powstała ona zatem w innym celu niż dochodzenie odszkodowania od pozwanego ubezpieczyciela.

Trzeba przypomnieć, że na zlecenie powoda zostały w sumie wykonane dwie ekspertyzy: opinia z dnia 7 września 2017 r. - dotycząca stwierdzenia wystąpienia szkody całkowitej ( k. 41-45 akt), a następnie kalkulacji naprawy z dnia 26 września 2017 r. - dotycząca kosztów naprawy pojazdu ( k. 34-40 akt). Powód nabył wierzytelność od poszkodowanej na mocy cesji z dnia 21 września 2017 r. (zob. zawiadomienie o przelewie wierzytelności – k. 6 akt), zatem w czasie miedzy ich sporządzeniem. Natomiast, faktura VAT dokumentująca ogólny koszty wykonania ww. kalkulacji i sporządzenia ww. opinii została wystawiona powodowi w dniu 21 listopada 2017 r. i obejmowała ona jedną kwotę za sporządzenie obu tych ekspertyz ( k. 27 akt). Natomiast w apelacji powód w ogóle nie odniósł się do związanych z tym ustaleń Sądu Rejonowego, nie zarzucił ich wadliwości, co czyniło apelację nieuzasadnioną.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że ww. faktura za wykonanie kalkulacji i sporządzenie opinii dotyczącej szkody całkowitej nie pozwala rozróżnić wynagrodzenia za każdą z obu kalkulacji. W konsekwencji, łączne ich ujęcie w jednej fakturze, uniemożliwiało częściowe uwzględnienie roszczenia, przy założeniu, że powód mógłby domagać się należności za zlecenie kalkulacji kosztów naprawy pojazdu sporządzonej dnia 26 września 2017 r. Kosztów sporządzenia kalkulacji z dnia 7 września 2017 r. powód nie mógłby się domagać, gdyż – co należy podkreślić – zlecił jej sporządzenie zanim jeszcze zdecydował się nabyć wierzytelność od poszkodowanej, najprawdopodobniej właśnie w celu oceny opłacalności nabycia wierzytelności od poszkodowanej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Zasądzona od powoda na rzecz pozwanego kwota 135 zł stanowi koszty zastępstwa pełnomocnika strony powodowej ustalone na podstawie § 2 pkt 2 w zw. z § 10 pkt 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

Elżbieta Kala Artur Fornal Wojciech Wołoszyk

korzysta z urlopu i dlatego nie

podpisał uzasadnienia.