Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IX Ka 332/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Iwona Konopka

Protokolant: stażysta Emil Karwowski

przy udziale prokuratora Joanny Augustyniak

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2020 r.

sprawy M. S. ur. (...) w K., córki M. i A.

oskarżonej o czyny z art. 190a § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Piasecznie

z dnia 27 stycznia 2020 r., sygnatura akt II K 666/18

orzeka:

1.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że:

- przyjmuje, iż oskarżona w okresie od 16 marca 2018 r. do 13 kwietnia 2018 r. w P. uporczywie nękała za pośrednictwem połączeń telefonicznych i wiadomości tekstowych A. O. (1), czym istotnie naruszyła jej prywatność oraz w okresie od 16 marca 2018 r. do 8 kwietnia 2018 r. w P. uporczywie nękała za pośrednictwem połączeń telefonicznych i wiadomości tekstowych K. B., czym istotnie naruszyła jej prywatność i tym samym wyczerpała zmaniona art. 190a § 1 k.k.;

- skraca okres próby warunkowego umorzenia postępowania określony w pkt I do 1 (jednego) roku;

2. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. R. kwotę 420 (czterystu dwudziestu) złotych, powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w instancji odwoławczej;

4. zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IX Ka 332/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piasecznie z dnia 27 stycznia 2020 r., sygn. akt II K 666/18

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

-naruszenie art. 7 k.p.k. w odniesieniu do czynu zarzucanego w punkcie I i II;

- błąd w ustaleniach faktycznych w odniesieniu do czynu zarzucanego w punkcie I i II.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Chybiony okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 7 k.p.k. Podkreślenia wymaga, że skarżący, w celu wykazania słuszności tak sformułowanego zarzutu, obowiązany jest wskazać na konkretne uchybienia, które świadczą o tym, że oceniając materiał dowodowy Sąd orzekający naruszył zasady logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego czy też wskazań wiedzy. Skarżący nie sprostał temu wymogowi, zaś jego twierdzenia mają charakter dowolnej i nieuprawnionej polemiki. Podnieść trzeba, że wnikliwa analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, iż w toku przewodu sądowego Sąd I instancji ujawnił wszystkie dowody, dokonał ich skrupulatnej oceny z uwzględnieniem zasad wiedzy, logiki oraz doświadczenia życiowego i w następstwie tak dokonanej swobodnej oceny ustalił stan faktyczny nie zawierający błędów. Argumentacja Sądu orzekającego w tym przedmiocie jest wynikiem dogłębnej analizy treści każdego dowodu na tle całokształtu okoliczności sprawy, jest logiczna i spójna oraz została wyczerpująco umotywowana w pisemnym uzasadnieniu, w którym Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Nie ma racji także skarżący podnosząc, iż Sąd Rejonowy, rozpoznający przedmiotową sprawę, dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który wpłynął na treść zaskarżonego wyroku. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, jest tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez Sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego zarzut ten nie może jednak sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami Sądu, wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku, lecz do wykazania, jakich mianowicie konkretnie uchybień dopuścił się Sąd orzekający w ocenie zebranego materiału dowodowego. Możliwość zaś przeciwstawienia ustaleniom Sądu orzekającego odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez Sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, nie może się sprowadzać do samej tylko odmiennej oceny materiału dowodowego, lecz powinien polegać na wykazaniu, jakich uchybień w świetle zasad wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się Sąd w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego. Analiza treści wywiedzionej przez obrońcę oskarżonej apelacji prowadzi do wniosku, że stanowi ona jedynie nieuprawnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu orzekającego.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zeznań pokrzywdzonych oraz świadka M. O. i wyjaśnień oskarżonej w powiązaniu z dowodem w postaci wydruków wiadomości tekstowych wraz z informacją o ilości nawiązywanych przez oskarżoną połączeń telefonicznych. Biorąc pod uwagę powyższe nie sposób uznać, że próby nawiązania przez oskarżoną połączenia telefonicznego z pokrzywdzonymi oraz treść wysyłanych wiadomości tekstowych świadczyły o tym, że oskarżona jedynie chciała porozmawiać z pokrzywdzonymi w związku z zaistniałą sytuacją, tj. wywiązania się relacji uczuciowej i intymnej pomiędzy mężem oskarżonej a pokrzywdzoną A. O. (1). Sama treść wiadomości tekstowych, ich ilość, jak też ilość i godziny nawiązywanych połączeń telefonicznych świadczą jednoznacznie o tym, że zamiar oskarżonej był zgoła inny. Oskarżona bez wątpienia zamierzała upokorzyć pokrzywdzone, poniżyć i udręczyć. W ocenie Sądu odwoławczego bez wątpienia działanie oskarżonej należy ocenić jako uporczywe nękanie. Zważyć bowiem trzeba, że jej zachowanie polegało na podejmowaniu wielokrotnie naprzykrzających się czynności – w tym przypadku nawiązaniu wiadomości sms – których celem było niepokojenie pokrzywdzonych. O uporczywości działania oskarżonej świadczy jej szczególne nastawienie psychiczne do pokrzywdzonych - związane niewątpliwie z sytuacją osobistą oskarżonej, co powodowało, że oskarżona trwała w swego rodzaju uporze poprzez wysyłanie wiadomości tekstowych określonej treści, a mianowicie odnoszących się do relacji, jaką A. O. nawiązała z mężem oskarżonej. Zaznaczenia przy tym wymaga, że żadna z pokrzywdzonych nie reagowała na działania oskarżonej, nie próbowała nawiązać kontaktu, czy odpowiedzieć na wysłaną wiadomość tekstową. Nie może to jednak oznaczać, że pokrzywdzone godziły się i akceptowały tę formę zachowania oskarżonej. Przeciwnie z uwagi na treści zawarte w wiadomościach tekstowych, które poniżały pokrzywdzone należy przyjąć, że w istocie nie życzyły sobie tej formy kontaktu ze strony oskarżonej, niezależnie od faktu, czy w jakikolwiek jasny i wyraźny sposób zaakcentowały, że nie życzą sobie takiego kontaktu ze strony oskarżonej. Nie bez znaczenia pozostaje okres, w jakim oskarżona owe smsy wysyłała, co świadczy także o uporczywości jej działania. Bez wątpienia wiadomości tekstowe wysyłane przez oskarżoną spowodowały istotne naruszenie prywatności pokrzywdzonych. Oskarżona bowiem wysyłając wiadomości tekstowe wskazanej treści godziła w życie prywatne pokrzywdzonych, wbrew ich woli. Okoliczność, iż rzecz dotyczyła męża oskarżonej i jego związku z pokrzywdzoną A. O. nie powoduje uznania, że do naruszenia prywatności pokrzywdzonych ze strony oskarżonej nie doszło. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, że prawo do prywatności wyraża się także w wolności od ingerencji w życie prywatne, rodzinne i domowe i to niezależnie, czy dotyczy faktów kłopotliwych, czy obojętnych. W ocenie Sądu odwoławczego działanie oskarżonej stanowiło istotne naruszenie prawa do prywatności pokrzywdzonych, gdyż sprowadzało się do wysyłania licznych wiadomości tekstowych, związanych z życiem osobistym pokrzywdzonej A. B. - O., które były uwłaczające i poniżające obydwie pokrzywdzone. Nie można zapominać, że w jednym z smsów oskarżona przedstawiła zdjęcie pokoju pokrzywdzonej, a także sugerowała, że sąsiedzi oskarżonej wiedzą o relacji pokrzywdzonej A. B.O. z mężem oskarżonej przez co zostanie ona stosowanie przyjęta w tym otoczeniu. Także i wiadomości sugerujące konieczność utrzymywania tak męża oskarżonej, jak i samej oskarżonej i jej dziecka, czy też sugerujące, że pokrzywdzona A. O. może w domu oskarżonej zatrudnić się jako sprzątaczka, czy też wreszcie, że mąż oskarżonej nawiązał z pokrzywdzoną A. O. relację tylko w celu intymnym – i w tym kontekście zwracała się do pokrzywdzonej K. B. - przemawiają za uznaniem, że działanie oskarżonej uporczywie naruszyło prywatność pokrzywdzonych. Sama już uporczywość działania oskarżonej świadczy o istotności naruszenia prawa do prywatności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.01.2016 r., IV KK 196/15).

Na skutek złożenia apelacji przez obrońcę oskarżonej, Sąd odwoławczy dokonał zmiany zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z opisu czynów zarzucanych sformułowania, że zachowanie oskarżonej wzbudziło u pokrzywdzonych istotne poczucie zagrożenia. Stwierdzić trzeba, że poczucie zagrożenia oznacza, że zachowanie sprawcy rodzi u pokrzywdzonego przypuszczenie, że może nastąpić eskalacja zamachu i sprawca może posunąć się do naruszenia innych dóbr, jego osoby lub osoby mu najbliższej, w szczególności życia i zdrowia. Poczucie zagrożenia może także powstać w wyniku stałego braku komfortu bezpieczeństwa spowodowanego zachowaniem sprawcy. Wytworzone poczucie zagrożenia musi być jednak uzasadnione, a zatem poparte obiektywnym przekonaniem, że każdy przeciętny człowiek o porównywalnych do ofiary cechach osobowości, psychiki, intelektu i umysłowości w porównywalnych warunkach także odczuwałby takie zagrożenie. Zgodnie ze stanowiskiem zawartym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29.03.2017 r., IV KK 413/16, OSNKW z 2017 r., nr 8, poz. 44 poczucie zagrożenia powinno być postrzegane zarówno poprzez kryterium subiektywne w postaci poczucia zagrożenia, oznaczającego wewnętrzny odbiór, poczucie lęku i osaczenia osoby doświadczanej nękaniem, jak i obiektywnym, wskazując na to, iż poczucie zagrożenia musi być uzasadnione okolicznościami. Subiektywne odczuwanie zagrożenia przez osobę należy konfrontować z wiedzą, doświadczeniem, i psychologią reakcji, ogółu społeczeństwa, obiektywizować poprzez poczucie zagrożenia w danych okolicznościach, jakie towarzyszyłyby przeciętnemu człowiekowi, o ile oczywiście działania sprawcy nie zmaterializowałyby się w konkretnym skutku. W realiach tej sprawy, zgodzić się należy z argumentacją obrońcy, że działania oskarżonej nie wywołały u pokrzywdzonych uzasadnionego poczucia zagrożenia tak w sensie obiektywnym, jak też i subiektywnym. Zważyć trzeba, że treści wiadomości tekstowych nie nosiły w sobie znamion groźby, oskarżona – poza wysyłaniem smsów i podejmowaniem prób nawiązania kontaktu telefonicznego – nie dopuściła się żadnych inny zachowań, które mogłyby spowodować poczucie zagrożenia u pokrzywdzonych. Wysyłane przez nią smsy były poniżające, obraźliwe, powodujące udręczenie pokrzywdzonych i sprowadzały się do ich niepokojenia, co spowodowało, że oskarżona w istotny sposób naruszyła prywatność pokrzywdzonych, ale nie spowodowała wytworzenia u nich poczucia zagrożenia. Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd odwoławczy w wyniku przeprowadzonej kontroli odwoławczej zaskarżonego wyroku dokonał jego zmiany w opisu przypisanych oskarżonej czynów i określenia, że czyn zarzucany w punkcie 2 należy zakwalifikować z art. 190 a § 1 k.k. Konsekwencją powyższego było skrócenie okresu próby warunkowego umorzenia postępowania.

Wniosek

O zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd odwoławczy uznał, że zachowanie oskarżonej wyczerpało znamiona czynów z art. 190 a § 1 k.k., a zatem wniosek o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonej był niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Punkt I-III

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do kwestionowania zastosowania przez Sąd Rejonowy instytucji warunkowego umorzenia postępowania wobec oskarżonej. Zdaniem Sądu odwoławczego w przedmiotowej sprawie w pełni zaistniały przesłanki wskazane w art. 66 k.k. Za prawidłowe należało także uznać rozstrzygniecie w zakresie zwolnienia oskarżonej od kosztów sądowych w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k., mając na uwadze zasadę słuszności. Zasadnie także Sąd Rejonowy zasądził na rzecz obrońcy kwotę z tytułu nieopłaconej przez stronę pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana wyroku w zakresie opisu czynów zarzucanych poprzez eliminację znamienia związanego ze wzbudzeniem u pokrzywdzonych poczucia zagrożenia, co skutkowało skróceniem okresu próby warunkowego umorzenia postępowania. Dodatkowo Sąd odwoławczy doprecyzował, że czyn zarzucany w punkcie 2 wyczerpał znamiona art. 190 a § 1 k.k.

Zwięźle o powodach zmiany

W wyniku dokonanej kontroli odwoławczej Sąd Okręgowy uznał, że działanie oskarżonej nie spowodowało wzbudzenia u pokrzywdzonych poczucia zagrożenia, a jedynie tym działaniem oskarżona istotnie naruszyła prywatność pokrzywdzonych. Wobec powyższego Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że prawidłowym rozstrzygnięciem było warunkowe umorzenie postępowania, z tym że w wyniku dokonanej zmiany opisu czynu uznał za zasadne skrócenie okresu próby o jednego roku.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3, 4

Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z i art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze w zw. z § 3 i 17 ust.1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądził na rzecz obrońcy kwotę 420 zł powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w instancji odwoławczej.

W oparciu o treść art. 624 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy uwzględniając zasadę słuszności zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego w całości.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Punkt I-III wyroku Sądu Rejonowego w Piasecznie z dnia 27 stycznia 2020 r., sygn. II K 666/18

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana