Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym: Przewodniczący sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekr. sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2020 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko D. S.

o zapłatę

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 116/20

UZASADNIENIE

W dniu 25 listopada 2019 r. powód (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko D. S., w którym żądał zasądzenia od niej kwoty 113.424,91 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto domagał się zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje żądanie, wskazał, że strony w dniu 14 lipca 2018 r. zawarły umowę pożyczki. Na dzień 28 października 2019 r. zobowiązanie pozwanej wynikające z powyższej umowy postawione zostało w stan natychmiastowej wymagalności w związku z niespłacaniem rat umowy. Powód wezwał pozwaną do dobrowolnej zapłaty należności, jednakże bezskutecznie (k. 4-5v).

Nakazem zapłaty z dnia 4 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w L.uwzględnił w całości roszczenie powoda (k.6v).

Pozwana D. S. złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty i wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, ewentualnie o zawieszenie postępowania.

Pozwana podniosła, że roszczenie powódki nie jest wymagalne, bowiem ta nie wykazała skuteczności wypowiedzenia umowy. Przyznała, że zawarła z powodem umowę pożyczki, z której ten wywodzi swoje roszczenie. Uczyniła to celem pozyskania znacznych środków finansowych na inwestycję, za którą odpowiedzialna była J. W. (1) – pośrednik finansowy, jak się okazało twórczyni piramidy finansowej. Ostatecznie inwestycja zakończyła się niepowodzeniem. Pozwana wskazała, że J. W. (1) przedstawiono zarzut oszustwa na szkodę wielu osób w postaci doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości, w tym pozwanej. Obecnie przebywa ona w areszcie. Postępowania karne w tej sprawie toczy się przed Prokuraturą Okręgową w S.. Z tych względów pozwana wniosła o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie do czasu zakończenia sprawy karnej. Podniosła też, że powód nie udowodnił udostępnienia jej kredytu, że umowa zawiera klauzule abuzywne i że bank nie sprawdził jej zdolności kredytowej w sposób należyty (k. 8-11).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka D. S. pracuje jako nauczyciel nauczania wczesnoszkolnego. Utrzymuje się z wynagrodzenia w kwocie 4.000 zł netto. Znajomi polecili jej firmę (...), prowadzoną przez J. W. (1), które była też pośrednikiem kredytowym. Ta zaproponowała jej udział w inwestycji polegającej na wzięciu kredytu w szeregu banków, przekazanie firmie pieniędzy, które ta miała z zyskiem zainwestować.

W dniu 14 lipca 2016 r. powód (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z pozwaną D. S. umowę pożyczki nr (...). Na mocy tej umowy powód udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w wysokości 133.871,19 zł. Pożyczka miała zostać zwrócona w 120 ratach.

(dowód: bezsporne)

W dniu 14 lipca 2016 r. pozwana podpisała dyspozycję uruchomienia pożyczki w kwocie 133.871,19 zł. Wskazała, że środki pieniężne w kwocie 82.396,68 zł, winny zostać przelane na wskazany rachunek bankowy powódki w banku (...). Kwota 16.668 zł miała zostać przelana celem spłaty kredytu w Banku Spółdzielczym. Kwota 10.709,70 zł miała zostać przelana na rachunek pośrednika kredytowego tytułem opłaty. Wreszcie kwota 24.096,81 zł tytułem prowizji.

(dowód: dyspozycja uruchomienia pożyczki k. 56)

Pozwana w tym samym czasie, gdy starała się o uzyskanie pożyczki w banku powoda, podejmował czynności mające na celu uzyskanie środków pieniężnych także w sześciu innych bankach, gdzie ostatecznie udało jej się pozyskać pieniądze w wysokości około 800.000 zł. Wszystkie wnioski opracowała J. W. (1) i złożyła je w bankach. Pozwana jednego, umówionego dnia objechała wszystkie przedstawicielstwa banków w S., podpisała umowy i otrzymała pieniądze.

Otrzymane środki pieniężne, w tym te uzyskane na podstawie umowy zawartej z powodem, pozwana przekazał J. W. (1), która miała je zainwestować i przejąć spłatę pożyczki. Z tego tytułu pozwana miała uzyskać zysk, rzędu 30-40 % po upływie półtorej roku. Dodatkowo miała otrzymywać też premie kwartalne w kwocie nie mniejszej niż 5.000 zł.

J. W. (1) przez kilka miesięcy po zawarciu przez pozwaną umowy pożyczki regulowała raty pieniężne. Jesienią 2018 r. pojawiły się problemy ze spłatą. Spłaty okazywały się niższe niż naliczenia. Pozwana zaczęła je spłacać z własnych środków i taki stan rzeczy trwał do marca 2019 r., kiedy J. W. przyznała się do oszustwa na szkodę pozwanej i została tymczasowo aresztowana.

(dowód: zeznania pozwanej w charakterze strony k. 89v - 90, zestawienie operacji k. 113-147)

Pismem z dnia 19 sierpnia 2019 r. powód poinformował pozwaną o zaległości w spłacie kredytu, która wynosiła 3.374,66 zł i wezwał ją do uiszczenia tej kwoty w terminie 14 dni od daty otrzymania pismem. Jednocześnie powód poinformował pozwaną, że brak zapłaty upoważni go do wypowiedzenia umowy i postawienia całej wierzytelności w stan wymagalności po upływie okresu wypowiedzenia.

(dowód: pismo k. 64)

Pismem z dnia 24 września 2019 r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki i wezwał ją do zapłaty całej kwoty pozostałej do spłaty. Na dzień wypowiedzenia jej zadłużenie wynosiło 5.147,75 zł. Pozwana otrzymała wypowiedzenie w dniu 27 września 2019 r.

(dowód: wypowiedzenie k. 62, dowód doręczenia k. 63).

Pismem z dnia 29 września 2019 r. powód wezwał pozwaną do dobrowolnej zapłaty kwoty 112.306,30 zł.

(dowód: pismo k. 65, dowód doręczenia k. 67).

Sąd zważył, co następuje:

W świetle przedstawionych przez strony dokumentów nie sposób ocenić zasadności roszczenia powoda, albowiem, pomimo wyraźnego wezwania, nie przedłożył on treści umowy zawartej z pozwaną.

W pierwszej jednak kolejności, odnosząc się do wniosku pozwanej o zawieszenie postępowania z uwagi na toczące się postępowanie karne przed Prokuraturą Okręgową w S. w ocenie Sądu Okręgowego brak było ku temu podstaw.

Wynik postępowania karnego pozostaje bez wpływu na okoliczności niniejszej sprawy. Pozwana w toku niniejszego postępowania próbował wykazać, że to na skutek wprowadzenia jej w błąd przez J. W. (1) zawarła umowę pożyczki z powodem. J. W. (1), jako pośrednik kredytowy miała przygotować pozwanej wnioski kredytowe. Środki te pozwana przeznaczyła na inwestycję, z której zysk wynieść miał 30- 40 % po roku, a wszystkie kredyty i pożyczki miały do tego czasu zostać spłacone. Nie kwestionując wiarygodności twierdzeń pozwanej odnośnie jej współpracy z J. W. (1) wskazać należy, że Sąd nie dopatrzył się w zachowaniu pozwanej okoliczności przemawiających za uznaniem, że dokonane przez niego czynności prawne mogą być obarczone wadą oświadczenia woli w postaci błędu. Pozwana w pełni świadomie zawarła z powodem umowę pożyczki licząc na znaczne zyski z inwestycji, której pomysłodawczynią była J. W. (1). Pozwana jest nauczycielem, a zatem trudno przyjąć, by nie miała pełnego rozeznania w podejmowanych przez siebie czynnościach i ich skutkach. Pozwana nie wykazał w toku niniejszego postępowania, by w czasie składania wniosku o pożyczkę jej stan zdrowia uniemożliwiał mu racjonalne podejmowanie decyzji, bądź też by znalazł się w sytuacji, w której z powodu wyjątkowych okoliczności musiał pozyskać nagle znaczne środki finansowe. Z zeznań pozwanej złożonych w niniejszej sprawie wynika, że motywacją jego działań była chęć pozyskania szybkiego i łatwego zysku poprzez zainwestowanie znacznej sumy pieniędzy w przedsięwzięcie, za które odpowiedzialna była J. W. (1). Nie sposób nie zauważyć, że działanie pozwanej stanowi przejaw braku należytej staranności, którą winien wykazać się przy zawieraniu umowy z praktycznie obcą jej osobą. Pozwana jako osoba już z pewnym doświadczeniem życiowym winna była przewidzieć następstwa swojego zachowania. Zapewnienie, nawet przez osobę podającą się za pośrednika finansowego, uzyskania zysku z inwestycji w wymiarze 30-40 % po upływie półtora roku powinno wzbudzić u pozwanej obawę, czy aby na pewno taka inwestycja jest bezpieczna i nie będzie skutkować utratą przez nią zdolności spłaty bieżących zobowiązań. Niezależnie od pobudek, jakie kierowały J. W. (1), co będzie przedmiotem oceny w toku postępowania karnego, pozwana winna była mieć świadomość ewentualnego niepowodzenia przedsięwzięcia, w które zainwestował znaczne sumy pieniędzy i konsekwencji takiego stanu rzeczy, w szczególności obowiązku spłaty zaciągniętych zobowiązań względem banków.

W tej sytuacji nie sposób przyjąć, że pozwana pozostawała w błędzie co do czynności prawnej w postaci zawarcia umowy pożyczki. Istotne jest również to, że pozwana na żadnym etapie nie złożyła oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli w terminie przewidzianym w art. 88 k.c. Ponadto pozwana nie wykazał, by w dacie zawarcia umowy pożyczki była w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, czy też by zachodziła inna wada oświadczenia woli po jej stronie.

Odnosząc się do podnoszonej przez pozwaną sugestii, jakoby w proceder oszustwa zamieszani byli pracownicy banku, który udzielił pozwanej pożyczki, to wskazać należy, że nie znajduje ona potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Na okoliczność tę pozwana nie przedstawił jednakże jakiegokolwiek dowodu.

Jak Sądowi wiadomo, jak dotąd w postępowaniu karnym nie postawiono żadnemu z pracowników banku jakiegokolwiek zarzutu. Na wniosek pozwanej Sąd zwrócił się do prokuratury Okręgowej w S. o informację na temat toczącego się tam postępowania. Z treści odpowiedzi wynika, że zarzuty w śledztwie postawiono dotąd jedynie J. W. (1) i K. B.. Natomiast w sprawie nie występują jako podejrzani byli lub obecni pracownicy A. Banku (k. 108).

Brak jest zatem podstaw, by podejrzewać pracowników powoda, którzy zawarli z pozwanym umowę pożyczki, o działanie na jej szkodę w sytuacji, gdy nie ma na tę okoliczność dowodów. Nadto wskazać należy, że to pozwana sama wystąpiła z wnioskiem o pożyczkę do banku i złożył tam dokumenty, nie uczynił tego za namową osoby będącej pracownikiem banku.

Z powyższych względów w ocenie Sądu ustalenia poczynione w postępowaniu karnym w sprawie prowadzonej przeciwko J. W. (1) i jej współpracownikom, którzy nie byli pracownikami banku, pozostają bez wpływu na wynik niniejszego postępowania, a w świetle braku dowodów na przedstawienie zarzutu współsprawstwa pracownikom powoda brak było podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania.

Sąd podziela tu stanowisko pozwanej, że są w sprawie poważne przesłanki aby twierdzić, że została ona przez nich oszukana, ale nie ma to wpływu na zakres jej odpowiedzialności z tytułu zaciągniętej w banku pożyczki.

Obowiązek zwrotu pożyczki wynika z art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie z treścią art. 78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (t. Jedn. Dz. U. Z 2019 poz. 2357) do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

Z kolei zgodnie z art. 69 ust. 1 ww. ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W sytuacji, gdy kredytobiorca nie dotrzymuje warunków i postanowień umowy, Bank ma prawo skorzystać ze swoich uprawnień wynikających z treści tej umowy, w celu wyegzekwowania zwrotu swoich należności. W takim wypadku, zgodnie z § 11 ust. 2 pkt 1 umowy powód miał prawo wypowiedzieć umowę. Termin wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni począwszy od dnia następnego po dniu odebrania przez pożyczkobiorcę przesyłki poleconej zawierającej wypowiedzenie, nadanej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Tak więc, pomimo istniejących, precyzyjnych ram ustawowych, szczególne znaczenie dla rzeczywistego określenia praw i obowiązków stron ma mimo wszystko zawarta pomiędzy nimi umowa. To ona jest dowodem nawiązania stosunku zobowiązaniowego i określa kiedy można uznać, że pożyczkobiorca nie dotrzymuje jej warunków w sposób uprawniający bank do jej wypowiedzenia.

Powód dochodził zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Cechą tego postępowania jest brak obowiązku przedłożenia dowodów. W pozwie, w liście dowodów wymienił umowę z dania 14 lipca 2016 r. (k. 5v).

Na skutek wniesienia sprzeciwu przez pozwaną powód przedłożył odpis pełnomocnictwa i wyciąg z KRS. Nie przedłożył jednak innych dokumentów - w tym powołanych w pozwie dowodów (k. 21-30).

W odpowiedzi na sprzeciw powód złożył kolejne pismo procesowe w którym wnioskował o dopuszczenie dowodu z umowy o kredyt z dnia 14 lipca 2016 r. (k. 41), ale nie dołączył jej do składanych przez siebie dokumentów. Złożony plik zawierał między innymi tabelę opłat i prowizji (k. 54-55) i regulamin udzielania pożyczek i kredytów (k. 59-61) i wyciąg z ksiąg banku. Samej umowy w przedłożonych dokumentach nie było.

W tej sytuacji Sąd, postanowieniem z dnia 23 czerwca 2020 r. wezwał powoda do przedłożenia wszystkich dowodów wskazanych w liście dowodów ujętych w pozwie pod rygorem pominięcia ich w terminie późniejszym (k. 90v). Odpis wezwania doręczono pełnomocnikowi powoda 7 lipca 2020 r. (k. 150). W odpowiedzi pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 20 lipca 2020 r. podał, że przedłożył dowody wskazane w liście dowodów ujęte w pozwie w piśmie z dnia 5 maja 2020 r. (k. 111). Jednakże, wbrew twierdzeniom pełnomocnika powoda, jak podnoszono to wyżej, umowy do tego pisma nie dołączono (k. 41-66).

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tej stronie, która wywodzi z niego skutki prawne. Powód wywodzi swoje roszczenie z zawartej umowy pożyczki. Pozwana w sprzeciwie zakwestionowała skuteczność wypowiedzenia umowy, podnosząc, że zawiera ona klauzule abuzywne. W tej sytuacji ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywał na powodzie, który dla jego przeprowadzenia powinien przedłożyć w pierwszej kolejności samą umowę by umożliwić Sądowi dokonanie jej oceny pod względem zgodności z prawem przyjętych w niej regulacji, oceny uzgodnionych warunków wypowiedzenia, sposobu jej zawarcia i wykonania.

Ponieważ brak przedstawienia tego dowodu, pomimo wezwania, uniemożliwia dokonanie oceny roszczenia powoda, powództwo oddalono jako bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca jest zobowiązana zwrócić je na rzecz strony wygrywającej.

Z tego względu w punkcie II sentencji wyroku na rzecz pozwanej zasądzono zwrot kosztów obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika (5.400 zł) wyliczone stosownie do § 2 ust 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) i opłatę za pełnomocnictwo (17 zł) tj. łącznie 5.417 zł.