Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2019 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu z siedzibą w G.

o ustalenie i zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powódki A. M. na rzecz pozwanej B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w G. kwotę 917,00 złotych (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III. nakazuje ściągnąć od powódki A. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwoty:

- 819,26 złotych (osiemset dziewiętnaście złotych dwadzieścia sześć groszy) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo ze Skarbu Państwa

- 66,00 złotych (sześćdziesiąt sześć złotych) tytułem opłaty sądowej od rozszerzonego żądania pozwu.

Sygnatura akt: I C 1152/17

UZASADNIENIE

Powódka A. M. wniosła pozew przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu z siedzibą w G. domagając się stwierdzenia nieważności umowy nr (...) zawartej przez strony w dniu 12 listopada 2015 r., a także zapłaty od pozwanego kwoty 4.806,28 zł, w tym kwoty 4.712,78 zł z tytułu dokonanych wpłat na poczet umowy i kwoty 93,50 zł z tytułu przelewów.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że jest osobą posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności z uwagi na zaniki pamięci. Jak wyjaśniła podpisała z pozwanym korespondencyjnie umowę datowaną na dzień 12 listopada 2015r. Ze względu na stan zdrowia powódka nie pamiętała, że tytuł egzekucyjny, na który powołał się pozwany, został pozbawiony wykonalności wyrokiem Sądu Rejonowego we Wschowie z dnia 29 sierpnia 2015r. w sprawie o sygnaturze I C 211/15. Zdaniem powódki, pozwany, działając drogą korespondencyjną i telefoniczną, fałszywie twierdził, że tytuł wykonawczy jest w mocy. W trakcie postępowania sądowego w sprawie I C 211/15 nastąpiła sprzedaż wierzytelności na rzecz pozwanego, co zdaniem powódki, podważa skuteczność przeniesienia wierzytelności. Powódka posiada wiele zobowiązań finansowych, które usiłuje spłacić, lecz stan zdrowia uniemożliwia jej zapamiętanie, które z zaciągniętych zobowiązań spłaciła.

(pozew k. 2-3, pismo procesowe powódki z dnia 23 stycznia 2019 k. 273)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany uznał za całkowicie bezpodstawne twierdzenia powódki, jakoby jej stan zdrowia, w tym rzekoma niepamięć o zaciąganych zobowiązaniach, stanowił przesłankę stwierdzenia nieważności umowy z dnia 12 listopada 2015r. Pozwany wskazał, iż A. M. w dniu 15 listopada 2006 r. zawarła z wierzycielem pierwotnym (...) Bank SA umowę kredytu odnawialnego, zobowiązując się do spłaty zaciągniętego zobowiązania. Następnie, pozwany umową cesji z dnia 3 czerwca 2015 r. nabył przedmiotową wierzytelność w łącznej kwocie 12.175,21 zł. W dniu 12 listopada 2015 r. powódka zawarła z pozwanym porozumienie nr (...), zobowiązując się do spłaty zadłużenia wynikającego z umowy kredytu odnawialnego i uznając roszczenie przysługujące pozwanemu co do zasady i wysokości. Z treści porozumienia wynika, iż w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości powódka uznała za istniejące roszczenie wynikające z niespełnienia należności z tytułu umowy kredytu, a także wyraziła gotowość spłaty należności. Ponadto, powódka dokonała na rzecz pozwanego w okresie od 2 czerwca 2015r. do 2 marca 2017r. licznych wpłat, a wszystkie wpłaty były dokonywane bezpośrednio przez powódkę na zindywidualizowany dla każdej wierzytelności numer konta, tym samym powódka była w pełni świadoma istnienia zobowiązania wynikającego z porozumienia, miała o nim wiedzę, pamiętała o dokonywaniu z tego tytułu regularnych wpłat oraz wyraziła wolę jego dalszej spłaty. Ponadto, pozwany wskazuje, iż powódka w licznych rozmowach telefonicznych z pracownikami pozwanego deklarowała chęć spłaty przedmiotowego zadłużenia. Z tego względu - w ocenie pozwanego - niewiarygodne są twierdzenia jakoby powódka zawarła porozumienie w stanie wyłączającym choćby w jakimś stopniu świadome podjęcie decyzji, tym bardziej że powódka dokonała zgodnie z tym porozumieniem osiemnastu wpłat. Zdaniem pozwanego, powódka nie udowodniła w myśl art. 6 kc swojego roszczenia. Za całkowicie bezprzedmiotowe i pozbawione znaczenia prawnego pozwany uznał twierdzenia powódki jakoby pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego tj. bankowego tytułu egzekucyjnego miało jakikolwiek wpływ na skuteczność umowy cesji wierzytelności. Pozwana podniosła także, iż załączone orzeczenie o stopniu niepełnosprawności powódki datuje się na rok 2016, a zatem okres przypadający po dacie zawarcia umowy ugody.

(odpowiedź na pozew k. 40-41v)

W piśmie procesowym z dnia 27 stycznia 2018r. powódka uzupełniła swoją argumentację, wskazując, że w chwili podpisania umowy miała 79 lat i w związku ze swoim stanem zdrowia nie pojmowała, że tytuł wykonawczy został już unieważniony sądownie. W tym stanie rzeczy zastosowanie znajdzie art. 82 kc, gdyż przez zaburzenia czynności psychicznych, w tym zaburzenia pamięci, powódka nie potrafiła ocenić czy tytuł egzekucyjny pozostaje w mocy, a jednocześnie pracownicy firmy (...) fałszywie twierdzili, iż tytuł jest w mocy. Jednocześnie, powódka powołała się na błąd (art. 86 kc), wskazując, iż to pozwany podawał nieprawdziwe informacje w korespondencji twierdząc, iż tytuł wykonawczy jest w mocy, a kwota rzekomego zadłużenia jest w myśl prawa wymagalna. Jednocześnie, powódka wskazała, iż kredyt będący podstawą całego postępowania został w całości spłacony przez nią, co było podstawą do wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w Wschowie unieważniającego bankowy tytuł egzekucyjny.

(pismo procesowe powódki z dnia 27 stycznia 2018r. k. 90-92)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 listopada 2006r. powódka A. M. zawarła z S. A. (Spółka Akcyjna) z siedzibą w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. umowę kredytu odnawialnego nr (...), na mocy której ww. bank oddał do dyspozycji kredytobiorcy (powódki) środki pieniężne w ramach odnawialnego limitu kredytowego w wysokości 7.000 zł.

(dowód: umowa kredytu odnawialnego k. 45-47, wniosek o kredyt odnawialny z dnia 15 listopada 2006r. k. 48, dyspozycja wypłaty gotówki k. 49)

W dniu 31 marca 2015 r. powódka wniosła pozew o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego przez S. A. nr (...) z dnia 18 grudnia 2009r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 8 listopada 2010r. w związku z prowadzoną egzekucją komorniczą. W uzasadnienia pozwu powódka wskazała, że ww. bankowy tytuł egzekucyjny dotyczy kredytu o numerze (...), a należność wynikająca z umowy kredytu została w całości przez nią spłacona.

W odpowiedzi na pozew S. A. uznał żądanie pozwu w zakresie kwot niewyegzekwowanych po dniu 1 czerwca 2015r. W uzasadnieniu wskazał, iż całkowita kwota kapitału przekazanego powódce w ramach umowy kredytu wynosi 22.410 zł i została jej przekazana w sześciu kolejnych wypłatach. Pozwany zaprzeczył, aby powódka dokonała spłaty wierzytelności. Jednocześnie wskazał, iż w dniu 1 czerwca 2015r. zawarł z B. (...) w G. umowę cesji wierzytelności, której saldo wynosiło 12.276,48 zł, zaś z uwagi na dokonanie sprzedaży wierzytelności wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego.

(dowód: pozew k. 2-3 akt sprawy Sądu Rejonowego we Wschowie o sygnaturze I C 211/15, pismo procesowe powódki z dnia 17 kwietnia 2015r. k. 15 tamże, odpowiedź na pozew k. 47-51 tamże, protokół rozprawy z dnia 5 sierpnia 2015r. k. 68 tamże, protokół publikacji z dnia 7 sierpnia 2015r. k. 69 tamże)

Na podstawie umowy przelewu z dnia 1 czerwca 2015r. S. A. (Spółka Akcyjna) z siedzibą w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. przeniósł wierzytelność wynikającą z umowy kredytu o numerze (...) na rzecz pozwanego B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w G..

(okoliczność bezsporna)

Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2015r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 211/15 Sąd Rejonowy we Wschowie pozbawił wykonalności w całości tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 18 grudnia 2009r. wystawionego przez S. A. (Spółka Akcyjna) z siedzibą w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W., zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego we Wschowie z dnia 31 lipca 2010r., sygn. akt I Co 172/10, a wyrokowi w tym zakresie nadał rygor natychmiastowej wykonalności. Przedmiotowy wyrok uprawomocnił się w dniu 29 sierpnia 2015r.

(dowód: wyrok z dnia 7 sierpnia 2015r. k. 70 akt sprawy Sądu Rejonowego we Wschowie o sygnaturze I C 211/15)

Orzeczeniem (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w N. S. z dnia 19 maja 2016r. powódka A. M. została zaliczona z dniem 6 kwietnia 2016r na stałe do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z uwagi na przyczynę oznaczoną symbolem 10-N.

(dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 19 maja 2016r. k. 10)

W dniu 20 listopada 2012r. strony zawarły umowę ugody – porozumienie nr (...). Na mocy tej umowy A. M. w całości uznała swój dług wynikający z umowy kredytu gotówkowego nr (...), na którą składały się następujące należności: kapitał w kwocie 10.658,03 zł, odsetki za okres od dnia wymagalności do dnia zapłaty, które na dzień 12 listopada 2015r. wynoszące 1.542,98 zł, a także wyraziła zgodę na poniesienie kosztów obsługi porozumienia w wysokości 402,63 zł i prowizji za sporządzenie porozumienia w kwocie 1.220,10 zł (§ 1 ust. 1-4). Zgodnie z § 2 ust. 1 strony zgodziły się doliczyć do kwoty kapitału zaległe odsetki i powstałą kwotę 12.201,01 zł oprocentować stałymi odsetkami umownymi w wysokości 10 % w skali roku, liczonymi od dnia 13 listopada 2015r. do dnia zapłaty. Zgodnie z § 3 umowy, całkowita kwota do zapłaty wynikająca z porozumienia, w przypadku jego terminowej spłaty, wynosiła 20.767,94 zł, w tym kapitał 12.201,01 zł, odsetki umowne od kwoty 12.201,01 zł liczone od dnia 13 listopada 2015r. do dnia zapłaty w wysokości 6.944,20 zł, koszty obsługi porozumienia – 402,63 zł, prowizja za sporządzenie porozumienia – 1.220,10 zł. Powódka zobowiązała się – w myśl § 4 – do zapłaty ww. należności w 119 miesięcznych ratach płatnych do 16. dnia każdego miesiąca. Termin płatności pierwszej raty przypadał na dzień 16 listopada 2015r., zaś ostatniej na dzień 16 września 2025r. Wysokość poszczególnych rat miesięcznych wynosiła 174,53 zł (raty 1-118) i 173,40 zł (rata 119).

(dowód: porozumienie nr (...) k. 50-52, pismo z dnia 12 listopada 2015r. „propozycja dla wyjątkowych klientów” k. 11-11v, wniosek o zawarcie porozumienia k. 53)

Powódka dokonywała wpłat na poczet ww. umowy ugody – porozumienia nr (...) m.in. w dniu 17 listopada 2015r. (w wysokości 175 zł), w dniach 7 grudnia 2015r., 2 marca 2016r., 3 czerwca 2016r., 3 sierpnia 2016r., 4 października 2016r. i 2 listopada 2016r. (w kwotach po 174,53 zł).

(dowód: wydruki z systemu komputerowego pozwanego k. 54-56)

Stan psychiczny powódki w dniu zawierania z pozwanym porozumienia nr (...) był wyrównany i nie występowały u powódki w tym okresie zaburzenia funkcji poznawczych, które wpływałyby w sposób istotny na jej całościowe funkcjonowanie. W związku z tym A. M. była w stanie świadomie i swobodnie zawrzeć umowę porozumienia nr (...).

(dowód: pisemna opinia łączna biegłych sądowych z zakresu psychiatrii K. W. i psychologii J. P. k. 192-194 wraz z pisemną opinią uzupełniającą k. 223-224)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony oraz wezwane organy i instytucje, a także dowodu z opinii łącznej biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych powyżej dowodów z dokumentów urzędowych w postaci wyroku Sądu Rejonowego we Wschowie z dnia z dnia 7 sierpnia 2015r. wydanego w sprawie o sygnaturze akt I C 211/15, protokołów rozpraw oraz orzeczenia (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w N. S. z dnia 19 maja 2016r. o stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z treścią art. 244 kpc wymienione powyżej dokumenty urzędowe korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała powyższych domniemań w trybie art. 252 kpc. Ponadto, za w pełni wiarygodne i przydatne do rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał dowody z dokumentów prywatnych w postaci: umowy kredytu odnawialnego z dnia 15 listopada 2006r., porozumienia nr (...) wraz z wnioskiem o zawarcie tejże ugody, czy też pism procesowych składanych w toku postępowania o sygnaturze I C 211/15. Przedmiotowe dokumenty zostały bowiem podpisane, a żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności podpisów złożonych na tych dokumentach, ani też nie zaprzeczyła, iż osoby, których podpisy widnieją na ww. dokumentach nie złożyły zawartych w nich oświadczeń. W ocenie Sądu przedmiotowe dokumenty odzwierciedlają rzeczywistą treść stosunku prawnego łączącego strony.

Za wiarygodny dowód w niniejszej sprawie Sąd uznał również opinię łączną wydaną przez biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii. Sąd miał na względzie, że przedmiotowa opinia została sporządzona przez biegłych w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego, w szczególności dołączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powódki, na podstawie wywiadu od powódki i jej córki, a także badania psychologicznego. Przedmiotowa opinia jest logiczna, spójna, zaś postawione przez biegłych wnioski co do stanu psychicznego powódki w dacie zawarcia umowy ugody, będących przedmiotem niniejszego postępowania, są stanowcze i zostały logicznie uzasadnione, co pozwoliło sądowi na prześledzenie toku myślowego biegłych. Zważyć również należy, iż w opinii uzupełniającej biegli w sposób rzeczowy, logiczny i przekonujący odnieśli się do wszystkich zarzutów podniesionych przez stronę powodową, a wyjaśnienia biegłych nie budzą żadnych wątpliwości w świetle zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego czy wiedzy powszechnej. W tym stanie rzeczy, po uzupełnieniu, przedstawioną przez biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii opinię należało uznać za kompletną, zupełną i jasną.

W niniejszej sprawie powódka wniosła o ustalenie nieważności umowy nr (...) zawartej w dniu 12 listopada 2015 r. z pozwanym B. (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w G., podnosząc, że w chwili zawierania przedmiotowej umowy znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, a także podnosiła, że została wprowadzona w błąd przez pracowników firmy pozwanego co do pozostawania w mocy bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego przez poprzednika prawnego pozwany, który – jak wywodziła powódka – został pozbawiony wykonalności prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego we Wschowie z uwagi na spłatę całego zobowiązania.

Zważyć należy, iż podstawę prawną powództwa o ustalenie stanowiły przepisy art. 189 kpc w zw. z art. 82 kc, art. 84 kc i art. 86 kc. Stosownie do treści art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Natomiast wedle art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Z kolei, w myśl art. 84 kc w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. W piśmie z dnia 27 stycznia 2018 r. powódka powołała się na podstęp. Stanowi o tym art. 86 kc w myśl, którego jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.

Jak wskazano powyżej strona powodowa domagała się ustalenia nieważności ww. umowy – porozumienia nr (...), podnosząc, że złożone przez powódkę oświadczenie woli obarczone jest wadą o jakiej mowa w art. 82 kc, gdyż w chwili zawierania przedmiotowej umowy znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli z uwagi na zaniki pamięci. W tym stanie rzeczy należało wyjaśnić czy stan powódki w dacie podpisania umowy umożliwiał jej na dokonanie ważnej czynności prawnej. W doktrynie brak świadomości jest powszechnie definiowany jako stan braku rozeznania, niemożność zrozumienia zachowań własnych i cudzych czy niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania (por. Z. Radwański, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, 2008, s. 385; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, [w:] M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak (red.), Kodeks cywilny…, 2014, s. 960; K. Pietrzykowski, [w:] K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, 2015, s. 385). W orzecznictwie wskazuje się, że stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania. Stan taki musi przy tym wynikać z przyczyny wewnętrznej, a więc ze stanu, w jakim znajduje się osoba składająca oświadczenie woli, a nie z okoliczności zewnętrznych, w jakich osoba ta się znalazła. Tylko istotnie występujące dysfunkcje postrzegania, czy też oceny własnych działań mogą doprowadzić do stwierdzenia nieważności umowy z przyczyn wymienionych w art. 82 kc. Jeżeli w toku procesu ich zaistnienia nie wykazano, jakiekolwiek teoretyczne sytuacje, nie mogą być brane pod uwagę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 stycznia 2014r., I ACa 795/13, L.). Natomiast, stan wyłączający swobodę należy rozumieć jako wykluczający możliwość podejmowania jakiejkolwiek samodzielnej decyzji lub inaczej jako sytuację wyłączającą możliwość swobodnego, nieskrępowanego wyboru zachowania. O ile w przypadku wyłączenia świadomości podkreśla się, iż dla zastosowania art. 82 kc nie musi być ona całkowicie zniesiona, że wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania, o tyle tego rodzaju stanowisko nie zostało nigdy wyrażone w przypadku stanu wyłączającego swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Wręcz przeciwnie przy ocenie omawianego stanu należy zachować daleko posuniętą ostrożność, chodzi bowiem o stan wyłączający swobodę, a nie tylko ją ograniczający (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 sierpnia 2014r., VI ACa 1180/13, L.).

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe nie potwierdziło twierdzeń strony powodowej co do stanu psychicznego powódki w dacie zawarcia umowy – porozumienia nr (...). W przedmiotowej sprawie Sąd dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii. Jak bowiem podnosi się w judykaturze dla sprawdzenia zarzutu nieważności umowy na podstawie art. 82 kc potrzebne jest posiadanie wiadomości specjalnych i dlatego kluczowe - przesądzające - znaczenie musi mieć tutaj wywołana w sprawie opinia biegłych (art. 278 § 1 kpc), a nie zeznania (wyjaśnienia) stron, czy świadków, którzy takich wiadomości specjalnych nie posiadaj (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 października 2013r., I ACa 712/12, L.). W przedstawionej Sądowi opinii biegli wskazali, że w dacie podpisania umowy powódka była w stanie świadomie i swobodnie zawrzeć tę umowę, a jej stan psychiczny był wówczas wyrównany i nie występowały u niej w tym okresie zaburzenia funkcji poznawczych, które wpływałyby w sposób istotny na jej całościowe funkcjonowanie. Swoje wnioski biegli oparli na analizie przedłożonej dokumentacji medycznej, wywiadzie od powódki i jej córki, a także na wynikach przeprowadzonych testów psychologicznych. Analiza tego materiału pozwoliła biegłym wykluczyć u powódki występowanie zaburzeń psychotycznych oraz upośledzenia umysłowego. Jak wyjaśnili biegli u powódki nie występują objawy przyjęte za kryteria diagnostyczne chorób psychicznych jak: patologiczne zaburzenia nastroju, zaburzenia spostrzegania, treści i toku myślenia. Natomiast, na upośledzenie umysłowe nie wskazuje linia życiowa powódki (wyższe wykształcenie, zdobycie zawodu i wieloletnia praca zawodowa). Upośledzenie umysłowe jest bowiem rodzajem zaburzenia rozwojowego, które objawia się obniżeniem funkcjonowania poznawczego, a jego przejawy widoczne są od urodzenia i wiążą się z koniecznością kształcenia specjalnego. Biegli stwierdzili natomiast u powódki zespół otępienny. Przeprowadzone przez biegłych badania ujawniły bowiem wtórne osłabienie funkcjonowania poznawczego, polegające na obniżeniu sprawności w zakresie pamięci świeżej (w szczególności trwałości oraz aktywności procesu uczenia się), osłabieniu plastyczności i elastyczności myślenia, ukonkretnieniu myślenia oraz trudności w wykonywaniu złożonych zadań wymagających realizacji planu. Jak wskazali biegli powódka wprawdzie posługuje się prawidłowo zasobem słownictwa, jednak ma skłonność do budowania obszernych i nadmiernie drobiazgowych wypowiedzi, co jest jednym z objawów uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Nadto, u powódki stwierdzono osłabiony krytycyzm myślenia tj. świadomość własnych ograniczeń oraz błędów w myśleniu. Jednocześnie powódka jest osobą zorientowaną auto- i allopsychicznie, jest w stanie wykonywać proste operacje matematyczne, czyta i pisze. Stąd też w ocenie biegłych osłabienie funkcji poznawczych u powódki sięga poziomu otępienia lekkiego stopnia, co potwierdzają to wyniki badania psychologicznego. Jak wyjaśnili biegli z przedłożonej dokumentacji medycznej wynika, iż pierwsze skargi związane z osłabieniem pamięci u powódki zostały odnotowane na początku 2016 r., natomiast rozpoznanie otępienia postawiono u niej w czerwcu 2016 r. Wprawdzie z wywiadu od powódki i jej córki wynika, iż problemy z pamięcią u powódki zaczęły się od około 2010 r., niemniej w tym okresie powódka i jej rodzina nie poszukiwali pomocy medycznej, co świadczy - zdaniem biegłych - o niewielkim nasileniu i mało istotnym wpływie problemów pamięciowych na całościowe funkcjonowanie powódki.

Zważyć należy, iż pełnomocnik powódki wniosła liczne zarzuty do opinii biegłych, żądając wyjaśnienia czy powódka była świadoma, że podpisuje zobowiązanie spłaty już spłaconego w całości zobowiązania, czy rozumiała i w pełni zdawała sobie sprawę, którego zobowiązania dotyczy podpisywana umowa czy była w stanie świadomie i bez żadnych wątpliwości odróżnić zobowiązanie wynikające z przedmiotowej umowy z innymi zobowiązaniami umownymi, zważywszy, że okulista stwierdził u niej zaćmę starczą obu oczu i jaskrę, a także wskazania, czy zdrowa psychicznie i w pełni świadoma osoba mająca dowody wpłaty potwierdzające całkowitą spłatę zobowiązania i posiadająca wyrok unieważniający bankowy tytuł egzekucyjny ponownie zobowiązałaby się do spłaty tych zobowiązań. Zdaniem strony powodowej biegli pominęli opinię lekarza rodzinnego, który od wielu lat leczy powódkę i który stwierdził u niej otępienie typu A. i luki pamięciowe, nie zweryfikowali opowieści powódki, choć ta ma tendencję do konfabulacji, nie wzięli pod uwagę, że powódka ulega sugestii rozmówcy, a liczne dygresje sprawiają, że kontekst rozmowy może być inny niż pierwotny i w związku z tym można powódką manipulować, nie określili czy zaburzenia w obszarze pamięci miały lub mogły mieć wpływ na podjęcie decyzji o złożeniu podpisu na przedmiotowej umowie.

Odnosząc się do zarzutów strony powodowej biegli wskazali, iż wszystkie opisane w opinii deficyty poznawcze, w tym: osłabienie procesów pamięciowych, osłabienie plastyczności i elastyczności myślenia, utrudniony kontakt ze względu na liczne dygresje wprowadzane przez powódkę ukonkretnienie myślenia odnoszą się do stanu psychicznego i sprawności poznawczej w dacie badania, a nie stanu w dniu zawarcia umowy. Zdaniem biegłych udostępniony materiał dowodowy nie daje jednak żadnych podstaw, aby przyjmować, że powódka znajdowała się w takim samym stanie również w dniu podpisania umowy. Powołali się przy tym na zapisy w dokumentacji medycznej dotyczące skarg powódki na osłabienie pamięci i rozpoznania u niej otępienia, które pochodzą z okresu późniejszego niż zawarcie umowy tj. z 2016r.

Zdaniem biegłych, z uwagi na powyższe, bezpodstawne pozostają twierdzenia pełnomocnika powódki, iż powódka nie była świadoma, nie rozumiała, nie zdawała sobie sprawy i nie była w stanie odróżnić podpisywanego przez siebie zobowiązania od innych umów. Nadto, biegli wskazali, że zaburzenia widzenia czy choroby oczu nie mają żadnego wpływu na zaburzenia sprawności poznawczej.

Zdaniem Sądu wyjaśnienia biegłych zawarte w opinii uzupełniającej wyjaśniają wszelkie wątpliwości dotyczące stanu powódki z chwili podpisania umowy. Biegli jednoznacznie wskazali, że stan psychiczny powódki w dacie zawarcia umowy był wyrównany i nie występowały u niej w tym okresie zaburzenia funkcji poznawczych, zaś aktualnie występujące osłabienie funkcji poznawczych ma jedynie charakter otępienia lekkiego stopnia. Wskazać przy tym należy, iż w przeciwieństwie do lekarza rodzinnego, na którego opinię powódka się powołuje, biegli posiadają specjalistyczną wiedzę z zakresu psychiatrii i psychologii, a także doświadczenie w rozpoznawaniu schorzeń psychicznych. Nadto, przedmiotowe zaświadczenie lekarza rodzinnego zostało sporządzone w dacie późniejszej niż podpisanie umowy. W tym stanie rzeczy, Sąd uznał, że w chwili zawierania przedmiotowych umów powódka nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli z powodu stanu psychicznego.

Jak już wskazano powyżej powódka powoływała się również na inną wadę oświadczenia woli w postaci błędu, a nawet podstępu, wskazując, że została wprowadzona w błąd przez pracowników pozwanego co do ważności zobowiązania wynikającego z umowy kredytu odnawialnego, pomimo istnienia skutecznego i prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego we Wschowie z dnia 7 sierpnia 2015r. w sprawie o sygnaturze akt I C 211/15, stwierdzającego nieistnienie zobowiązania z tytułu kredytu odnawialnego wobec jego całkowitej spłaty.

W ocenie Sądu, stanowisko powódki nie zasługiwało na uwzględnienie również w tym względzie. Podkreślić należy, iż warunkiem istotności błędu w rozumieniu art. 84 § 2 kc jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o treści czynności prawnej, zarówno jej podstawy faktycznej lub prawnej, jak i każdego ich elementu, które było przyczyną złożenia oświadczenia woli, przy uwzględnieniu tego, że gdyby składający oświadczenie znał treść rzeczywistą, nie złożyłby tego oświadczenia. Między błędem a oświadczeniem woli powinien istnieć związek przyczynowy. Błąd co do treści czynności prawnej, rozumiany jako niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o treści czynności prawnej i jej skutkach obejmuje także sferę motywacyjną. Nie ma znaczenia, czy błąd odnosi się do faktów poprzedzających zawarcie stosunku prawnego, towarzyszących jego zawarciu, czy też jego skutków. O istotności błędu przesądzać muszą kryteria obiektywne, odnoszone do oceny rozsądnego człowieka, który znając prawdziwy stan rzeczy, nie złożyłby oświadczenia woli tej treści, a jej podstawą powinien być całokształt okoliczności, w tym również rozważenie interesów stron stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 października 2016r., I ACa 718/16, L.). Przepis art. 84 kc (podobnie zresztą, jak art. 86 kc) nie przewiduje żadnego domniemania faktycznego dotyczącego wystąpienia błędu jako wady oświadczenia woli, wobec czego, zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 kc, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia okoliczności, z których wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 lipca 2018r., V AGa 177/18, L.).

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie strona powodował nie zdołała wykazać, że podpisując umowę ugody działała pod wpływem błędu. Przede wszystkim należy wskazać, że z akt sprawy Sądu Rejonowego we Wschowie o sygnaturze I C 211/15 wynika, że podstawą pozbawienia wykonalności bankowego tytułu wykonawczego nr (...) z dnia 18 grudnia 2009r. wystawionego przez poprzednika prawnego pozwanego tj. S. A., a zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 8 listopada 2010 r. nie była spłata całości zobowiązania przez dłużnika, lecz fakt zbycia wierzytelności objętej tym tytułem na rzecz podmiotu trzeciego tj. na rzecz pozwanego.

Wyjaśnić bowiem należy, iż zbywając wierzytelność bank utracił prawną możliwość dochodzenia zaspokojenia wierzytelności na podstawie przedmiotowego bankowego tytułu egzekucyjnego wierzytelności. Jak bowiem wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 24 lipca 2013r., V ACa 389/13 „zbycie wierzytelności objętej tytułem wykonawczym jest równoznaczne z wygaśnięciem zobowiązania w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 kpc, przy czym chodzi tu o wygaśnięcie zobowiązania między wierzycielem, który uzyskał na swoją rzecz tytuł wykonawczy a dłużnikiem (…). Wygaśnięcie zobowiązania ze wskazanej przyczyny nie odnosi zatem żadnego skutku wobec nabywcy wierzytelności objętej b.t.e., który nie będąc bankiem zmuszony jest do dochodzenia roszczeń wynikających z nabytej wierzytelności na zasadach ogólnych”.

Z zacytowanego orzeczenia jednoznacznie wynika, że wskutek pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego z powodu przelewu wierzytelności na osobę trzecią, wierzytelność nie gaśnie, lecz istnieje nadal. Z treści odpowiedzi na pozew złożonej przez poprzednika prawnego pozwanego w sprawie I C 211/15 wynika jednoznacznie, że kredytodawca nie uznał podnoszonego przez powódkę zarzutu dokonania spłaty całego zobowiązania wynikającego z umowy kredytu odnawialnego nr (...). S. A. podniósł bowiem, że całkowita kwota kapitału w ramach umowy kredytu przekazana do dyspozycji powódki w sześciu kolejnych wypłatach od listopada 2006r. do grudnia 2008r. wynosiła łącznie 22.410 zł, a dokonane przez powódkę wpłaty nie pokryły całego kapitału wraz z odsetkami.

Skoro – jak wskazano powyżej – pozbawienie wykonalności bankowego tytułu wykonawczego z uwagi na zbycie wierzytelności na inny podmiot nie powoduje wygaśnięcia wierzytelności, nie może być mowy o wprowadzeniu powódki w błąd przez pracowników pozwanego funduszu sekurytyzacyjnego. Sąd bowiem jedynie wyeliminował z obrotu prawnego bankowy tytuł egzekucyjny, albowiem bank utracił legitymację do domagania się wykonania tego tytułu w drodze postępowania egzekucyjnego z uwagi na zawarcie umowy przelewu. Sąd orzekający w sprawie I C 211/15 w żaden sposób nie odnosił się natomiast w treści wyroku do istnienia wierzytelności.

Dodatkowo, należy zauważyć, że stroną postępowania sądowego w sprawie I C 211/15 był nie pozwany, lecz kredytodawca S. A., już tylko z tego względu pozwany nie musiał w ogóle posiadać wiedzy o prowadzeniu takiego postępowania. Nadto, jeszcze raz należy podkreślić, że pozbawienie wykonalności (...) nie miało żadnego wpływu na istnienie wierzytelności i możliwość domagania się zapłaty przez pozwanego będącego nabywcą tej wierzytelności. W tym stanie rzeczy nie można skutecznie postawić pozwanemu zarzutu wprowadzenia powódki w błąd, a w tym bardziej dokonania tego w sposób podstępny.

Bez wątpienia zatem powódka nie mogła pozostawać w błędnym przekonaniu co do nieistnienia wierzytelności, w związku z wydanym orzeczeniem Sadu, skoro nie miało ono żadnego wpływu na istnienie wierzytelności.

Poza tym należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 88 § 1 i 2 kc uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa - w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia. W przedmiotowej sprawie nie wykazano, by powódka uchyliła się od skutków prawnych swego oświadczenia w ww. terminie zawitym.

Poza ustaleniem nieważności ww. umowy, powódka domagała się w niniejszym postępowaniu również zwrotu wpłaconych przez nią na poczet tej umowy należności wraz z kosztami przekazów pocztowych w łącznej kwocie 4.806,28 zł. Podstawę prawną roszczenia o zapłatę stanowiły przepisy art. 410 kc w zw. z art. 405 kc. Zgodnie z treścią art. 410 § 1 kc przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Wedle natomiast art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W przedmiotowej sprawie powódka powołała się na kondykcję sine causa, która powstaje w związku z wykonaniem świadczenia ze zobowiązania, które swe źródło miało w nieważnej czynności prawnej. W przedmiotowej sprawie – jak wskazano powyżej – nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności czynności prawnej. Zawarta przez strony umowa ugody – porozumienie nr (...) jest ważna. W związku z tym wpłacone przez powódkę środki pieniężne nie stanowiły świadczenia nienależnego w rozumieniu zacytowanego powyżej przepisu art. 410 kc, co skutkowało także oddaleniem powództwa o zapłatę.

Mając zatem na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności – na mocy przepisów art. art. 189 kpc w zw. z art. 82 kc, art. 84 kc i art. 86 kc oraz art. 410 kc w zw. z art. 405 kc a contrario powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającej niniejszy spór powódki na rzecz pozwanego kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na którą składa się opłata za czynności fachowego pełnomocnika w stawce minimalnej (900 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Z kolei na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 5 ust. 3, art. 8 ust.1 i art. 83 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – zgodnie z ustaloną powyżej zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy – Sąd nakazał ściągnięcie od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwoty 819,26 zł tytułem poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków na pokrycie wynagrodzenia biegłych sądowych, a także kwoty 66 zł z tytułu opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa.