Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

-

sędzia Jacek Klęk

Protokolant

-

sekr. Aleksandra Politowicz

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 209/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Sieradzu z 30 lipca 2020 r. wydany w sprawie II K 31/20.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza prawa materialnego, a to art. 115§2 kk poprzez przyjęcie, że:

1)  korzystanie przez oskarżycielkę posiłkową, sprawującą opiekę faktyczną nad pokrzywdzonymi „i całą rodzinę oskarżonego” z majątku ruchomego i nieruchomego oskarżonego,

2)  uzyskiwanie z majątku oskarżonego przez oskarżycielkę posiłkową dochodów,

3)  zaoszczędzenie przez oskarżycielkę posiłkową wydatków na najem mieszkania i dzierżawę ziemi w związku z korzystaniem z siedliska i gospodarstwa oskarżonego,

4)  zaniechanie przez oskarżycielkę posiłkową zainicjowana postępowania o podział majątku dorobkowego z sugestią, że jest to dla niej wygodne,

wpływają na ocenę stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, podczas gdy nie mają w tym względzie znaczenia.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Okoliczności prawnie relewantne dla oceny stopnie społecznej szkodliwości ustawodawca wskazał w art. 115§2 kk. Wspomniana norma stanowi, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Z powyższego wprost wynika, że wszystkie okoliczności uznane przez Sąd Rejonowy za istotne dla ustalenia stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa niealimentacji na szkodę dzieci takimi nie są, bowiem dotyczą nie czynu a relacji oskarżonego z matką uprawnionych. Przyjęcie przez Sąd za podstawę ustalenia znikomego stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu okoliczności z poza katalogu zamkniętego określonego w art. 115§2 k.k. stanowi obrazę prawa materialnego przesądzającą o konieczności uchylenia wyroku umarzającego postępowanie.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i skazanie oskarżonego za dokonanie przypisanego czynu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skarżąca zdefiniowała wniosek apelacyjny żądaniem skazania oskarżonego. Taki dezyderat pozostaje w opozycji do reguły ne peius stanowionej art. 454§1 k.p.k., tj. braku po stronie sądu odwoławczego prerogatyw do skazania oskarżonego, co do którego w pierwszej instancji m.in. umorzono postępowanie.

3.2.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a polegający na:

a)  przyjęciu wykluczających się okoliczności a to zaorania przez oskarżonego na wiosnę 2019 r. ziemi uprawnej z jednoczesnym ustaleniem, że to matka pokrzywdzonych czerpała z uprawy owej ziemi korzyści;

b)  bezpodstawnym ustaleniu, że matka uprawnionych, poprzez korzystanie z domu mieszkalnego będącego własnością oskarżonego, uzyskuje korzyści majątkową w kwocie 1.500 zł miesięcznie w postaci zaoszczędzenia wydatków na najem lokalu mieszkalnego podczas gdy wartość ta nie wynika z materiału dowodowego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Co do zasady podniesienie w jednym środku odwoławczym zarzutów obrazy prawa materialnego i oparcia rozstrzygnięcia na błędnych ustaleniach faktycznych jest wadliwym. Zarzut obrazy prawa materialnego dotyczy wszak oceny prawnej prawidłowo ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych. Zakwestionowanie poszczególnych okoliczności faktycznych jest zaś możliwe albo poprzez wykazanie, że z uznanych za wiarygodne dowodów te nie wynikają (właściwy błąd co do ustaleń), bądź poprzez wykazanie dowolności oceny wiarygodności dowodów (co związane jest z legalnością czynności procesowych na etapie gromadzenia dowodów jak i orzekania).

Ma rację skarżąca zarzucając wewnętrzną sprzeczność orzeczeniu, co do kwestii czerpania przez oskarżycielkę posiłkową korzyści z uprawy ziemi rolnej oskarżonego korzyści. Przedmiotem zarzutu był okres od 25 stycznia 2019 r. do 5 grudnia 2019 r. Tymczasem z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że oskarżony wiosną 2019 r. zaorał całość stanowiących jego własność gruntów rolnych uniemożliwiając tym ich uprawę oskarżycielce. Niezależnie więc od trafności kwalifikowania jako okoliczności mającej znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości niealimentacji przypisanej oskarżonego faktu korzystania z jego majątku przez matkę uprawnionych jest oczywistym, że in concreto podjętymi wiosną 2019 r. działaniami oskarżony uniemożliwił jej to. Nb takie postąpienie oskarżonego, o ile faktycznie obliczone było na udaremnienie oskarżycielce uprawy roli, której sam faktycznie nie uprawiał, jawi się jako okoliczność mająca znaczenie dla oceny stopnia winy. Co zaś tyczy się dowolności ustalenia wartości jakie oskarżycielka zaoszczędziła korzystając z domu mieszkalnego oskarżonego argumentacji skarżącej trudno nie przyznać racji, skoro przyjęcie przez Sąd kwoty 1.500 zł nie zostało poparte jakimkolwiek dowodem. Powyższe nie oznacza przy tym, by okoliczność ta miała znaczenie dla oceny społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu.

Wniosek

Jak w pkt. 3.1.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jak w pkt. 3.1.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi meriti do ponownego rozpoznania wynika wprost z brzmienia art. 454§1 k.p.k. Trzeba przy tym zaznaczyć, że w sprawie rzecz nie ogranicza się wyłącznie do legalności oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonego, co przedstawiono w sekcji 5.3.2.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd zbada faktyczny okres niezdolności do pracy oskarżonego w 2019 r. Dokonane przez Sąd Rejonowy dla potrzeb uchylonego orzeczenia w oparciu o dokumenty KRUS przedstawione przez obronę, a uznane za wiarygodne pomijają okres niezdolności oskarżonego do pracy, w którym odmówiono mu wypłaty zasiłku (od 06.07.2019 r. do 26.07.2019). Z akt sprawy nie wynikają powody, dla których ubezpieczyciel odmówił oskarżonemu w owym czasie wypłaty zasiłku, jednak można założyć, że chodzi alternatywnie o:

a)  brak podstaw do wypłaty zasiłku ponad okres 180 dni ewentualnie

b)  pobyt w tym okresie w zakładzie leczniczym na koszt KRUS.

Powyższe należy ustalić w kolejnym postępowania, bo ma istotne znaczenie dla ustalenia okres niewywiązywania się przez oskarżonego z ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd dokona ustaleń w zakresie wykształcenia oskarżonego oraz jego kwalifikacji zawodowych. Z akt wynika, że oskarżony, pomimo, że jest właścicielem gospodarstwa rolnego z zawodu jest kierowcą. Ma to znaczenie, bowiem na rynku pracy osoby z kwalifikacjami kierowców są poszukiwane i stosunkowo łatwo znajdują zatrudnienie. Tę okoliczność należy oceniać w kontekście jego wyjaśnień wspartych dokumentacją dot. okresu niezdolności do pracy z przyczyn zdrowotnych. Z nich wynika, że w okresie od 27 lipca 2019 r. oskarżony nie był już osobą niezdolną do pracy. Należy więc ustalić z jakich powodów nie podjął zatrudnienia oraz w jaki sposób poszukiwał pracy – zwłaszcza, czy podejmował jakiekolwiek, kroki jak choćby składanie podań, życiorysów i listów motywacyjnych u potencjalnych pracodawców, czy był na jakiekolwiek rozmowie o pracę, czy zamieszczał ogłoszenia o poszukiwaniu pracy, czy zarejestrował się w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa pracy. Bez ustalenia powyższego brak jest podstaw do przyjęcia, by zdolny do pracy mężczyzna obiektywnie nie był w stanie łożyć na utrzymanie dzieci. W sprawie tymczasem rysuje się obraz ojca, pozbawionego prawa do opieki i tej opieki niewykonującego i faktycznie i w zakresie łożenia na utrzymanie uprawnionych uzasadniającego powyższe konfliktem z matką dzieci – dochodzi więc do karania dzieci za postawę matki, co oczywiście nie może spotkać się z aprobatą.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS