Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Grzegorz Gązwa

Protokolant: sekr. sądowy Monika Szadaj

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2016 roku w Gorzowie Wielkopolskim

na rozprawie

sprawy z powództwa: K. P., K. S. (1), W. P., M. P., A. K. (1), K. K., Z. K. ;

przeciwko: Z. B.;

o ochronę dóbr osobistych;

I.  Oddala powództwo w całości;

II.  Nakazuję ściągnąć od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sąd Okręgowy w Gorzowie W.. kwotę 81,26 zł tytułem brakujących kosztów procesu;

III.  Zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

SSO Grzegorz Gązwa

Sygn. akt I C 2297/14

UZASADNIENIE

Powodowie K. P., K. S. (2), W. P., M. P., R. P., A. K. (1), K. K. oraz Z. K. złożyli pozew do Sądu Rejonowego w Gorzowie W.. przeciwko pozwanemu Z. B. o zobowiązanie i zaprzestanie zakłóceń. Powodowie K. P., K. S. (2), W. P., R. P. oraz Z. K. wnieśli o zobowiązanie pozwanego do usunięcia czterech silosów zbożowych oraz likwidacji lub przeniesienia obory znajdujących się na nieruchomości rolnej składającej się
z działki o nr ewidencyjnym 297 o powierzchni 1,535 ha, dla której Sąd Rejonowy
w G. W.. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) stanowiącą współwłasność pozwanego oraz powodów K. S. (2), K. P., W. P., Z. K., R. P., w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Powodowie K. P., K. S. (2), W. P., M. P., R. P., A. K. (1), K. K. oraz Z. K. wnieśli ponadto o zobowiązanie pozwanego do powstrzymania się od działań, które zakłócają korzystanie z nieruchomości należących do powodów przez zakazanie wjazdu i parkowania na terenie nieruchomości, której jest współwłaścicielem, samochodów ciężarowych, zakazanie składowania obornika.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż K. P., K. S. (2), W. P., R. P. i Z. K. są wspólnie z pozwanym współwłaścicielami nieruchomości niezabudowanej składającej się z działki nr (...) o powierzchni 1,5235 ha, dla której Sąd Rejonowy
w G. W.. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), położonej
w G. W.. ul. (...). Strony ponad 30 lat temu dokonały nieformalnego podziału nieruchomości. Zgodnie z tym podziałem, pozwany otrzymał środkowy jej pas o powierzchni ok. 0,5 ha. Pozwany na użytkowanej przez siebie części nieruchomości postawił 4 silosy zbożowe służące do magazynowania zboża. Powodowie wskazali, że w związku z ich użytkowaniem powstaje znaczne zapylenie. Nadto jest znaczny hałas podczas pracy urządzeń złączonych z silosami. Pozwany w drewnianym chlewie znajdującym się na części nieruchomości wspólnej trzyma krowy i inne zwierzęta. Odchody zwierzęce są odprowadzane bezpośrednio na zewnątrz do gruntu. Nieruchomość jest wykorzystywana przez wszystkich współwłaścicieli, jako grunt przeznaczony do upraw rolnych i rekreacji. Powodowie podnieśli, że posadowienie na niej czterech silosów oraz chlewa i związane z tym niedogodności, na które składają się: zapylenie, duże ilości kurzu, wjazdy samochodów ciężarowych, znaczny hałas, fetor wydzielany z chlewa, przeznaczenie części gruntu na drogę dojazdową do silosów, w sposób rażący wykracza poza zakres współposiadania i korzystania przez powodów. O. jest składowany na hałdach o wysokości nawet 1,5 m, zaś tzw. gnojowica spływa do dołu przy oborze
a jej nadmiar pozwany rozlewa na terenie nieruchomości. Powoduje to wydzielanie nieprzyjemnych zapachów, a często wręcz fetor, który jest dla powodów wyjątkowo dokuczliwy. Postawienie przez pozwanego silosów w tym konkretnym przypadku stanowią obiekt budowlany. Podstawą prawną żądania stanowi art., 199kc w związku z art. 206 kc. Skoro pozwany wniósł obiekt budowlany i prowadzi hodowlę na nieruchomości wspólnej powinien uzyskać zgodę wszystkich współwłaścicieli, gdyż jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd.

Pozwany Z. B. w odpowiedzi na pozew (k.39-42) wniósł
o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o zawieszenie postępowania.

Pozwany w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazał, iż strony dokonały umownego podziału nieruchomości. Współwłaścicielom między sobą nie przysługują roszczenia windykacyjne oraz negatoryjne, żądanie pozwu dotyczące usunięcia silosów zbożowych oraz likwidacji lub przeniesienia obory nie znajduje uzasadnienia prawnego. Natomiast żądanie nakazania powstrzymania się od określonych działań oparte jest na konstrukcji immisji, które to nie mają zastosowania do stosunków między współwłaścicielami tej samej nieruchomości,
a jedynie do nieruchomości sąsiednich. Pozwany wskazał, że od lat prowadzi na własnej nieruchomości oraz części nieruchomości wspólnej działalność rolniczą. Taka też działalność prowadzona jest na nieruchomościach sąsiednich, obok znajduje się stadnina koni oraz fabryka plastiku. Prowadzona przez pozwanego działalność spełnia wszystkie normy wymagane przepisami prawa. Powodowie również hodują albo do niedawna hodowali kury, trzymają też obornik na działce stanowiącej współwłasność. Pozwany podał, że między stronami toczy się postępowanie
w przedmiocie zniesienia współwłasności przed Sądem Rejonowym w Gorzowie W.. pod sygn. akt I Ns 473/13.

Na rozprawie w dniu 27 września 2013 roku (k.73) pozwany wniósł o przekazanie sprawy do orzekania w sprawie o zniesienie współwłasności.

Pismem procesowym z dnia 28 października 2013 roku (k.84-86) powodowie zmienili żądanie, w ten sposób, że wnieśli o zobowiązanie pozwanego do usunięcia 6 silosów zbożowych, likwidacji lub przeniesienia obory znajdujących się na użytkowanej przez niego części nieruchomości rolnej o powierzchni 0,5 ha dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...) oraz zakazania na tej części nieruchomości wjazdu i parkowania samochodów ciężarowych i składowania obornika. Powodowie wnieśli o oddalenie wniosku pozwanego o przekazanie akt spawy Sądowi Rejonowemu w Gorzowie W.. Wydział I Cywilny celem połączenia
z postępowaniem w sprawie zniesienia współwłasności.

Powodowie wskazali, że pozwany potwierdził fizyczny podział przedmiotowej nieruchomości oraz podnieśli, że nie występują, jako współwłaściciele nieruchomości stanowiącej współwłasność stron, lecz jako właściciele nieruchomości sąsiednich. Powodowie są, bowiem jednocześnie właścicielami bądź współwłaścicielami nieruchomości, które sąsiadują zarówno z nieruchomością pozwanego jak i z częścią nieruchomości, którą użytkuje. K. P. i M. P., jako właściciele nieruchomości (...) położonej w G. W.. ul. (...); K. S. (2), jako właściciel nieruchomości nr (...) położonej przy ul. (...); R. P., jako właściciel nieruchomości nr (...) położonej w G. W.. ul. (...); R. P., jako posiadacz nieruchomości położonej w G. W.. ul. (...); K. K., jako właściciel nieruchomości (...) położonej w G. W.. ul. (...), zaś Z. K. i A. K. (2), jako posiadacze tej nieruchomości. Powodowie wskazali, że w związku z działalnością powoda zapylenie ich domów jest znaczne. Znaczny ruch samochodów ciężarowych wiąże się z dużym zapyleniem, nieprzyjemnymi zapachami oraz dużą ilością spalin i zakłócaniem spokoju.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie W.. Wydział X Cywilny
z dnia 19 grudnia 2013 roku (k.116) przekazano niniejszą sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie W.. jako właściwemu rzeczowo i miejscowo.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Gorzowie W.. Wydział I Cywilny
z dnia 30 maja 2014 roku (k.164) przekazano sprawę Sądowi Rejonowemu w Gorzowie W.. jak właściwemu do jej rozpoznania.

Pismem procesowym z dnia 15 września 2014 roku (k.206-210) powodowie wskazali, że modyfikują roszczenie poprzez jego rozszerzenie obok dotychczas dochodzonych o stwierdzenie naruszenia dóbr osobistych powodów w myśl art. 24 k.c. Powodowie wnieśli o zobowiązane pozwanego do zaniechania działań mogących doprowadzić do dalszych naruszeń dóbr osobistych. Ponadto powodowie wnieśli o naprawienie skutków naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o dopuszczeniu się naruszenia dóbr osobistych oraz wystosowanie wobec powodów przeprosin i opublikowanie ich w formie oświadczenia zamieszczonego w wyznaczonym dzienniku prasowym poczytnym na terenie Województwa (...). Powodowie wnieśli o przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie W.. jako właściwemu rzeczowo
i miejscowo.

Powodowie w uzasadnieniu wskazali, że działania pozwanego stanowią przekroczenie granic treści oraz wykonywania przysługującego prawa własności. Zachowanie pozwanego stanowi jawne naruszenie zasad współżycia społecznego i przekroczenie dozwolonych granic korzystania z nieruchomości i rzeczy się na niej znajdujących. Działania pozwanego uniemożliwiają powodom korzystanie z prawa do możliwości korzystania z walorów środowiska naturalnego, jak i z prawa do ochrony przed hałasem. Z notatek powodów wynika, że pozwany swoim zachowaniem w sposób istotny i niezwykle uciążliwy narusza prawa powodów.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie W.. Wydział X Cywilny
z dn. 18 września 2014 roku (k.221) sprawę ponownie przekazano do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie W.. jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

Pismem procesowym z dnia października 2014 roku (k.228-231) pozwany wskazał, iż podtrzymuje żądanie oddalenia powództwa w całości oraz wniósł o oddalenie roszczenia również w zakresie zmodyfikowanego powództwa tj. naruszenia dóbr osobistych oraz związanych z tych roszczeniem żądań zobowiązania pozwanego do zaniechania naruszeń i żądania naprawienia skutków naruszeń poprzez złożenie pisemnego oświadczenia oraz przeprosin w wyznaczonym dzienniku prasowym. Pozwany podał, że nie narusza jakichkolwiek praw powodów do korzystania
z walorów środowiska naturalnego. Nie można uznać, by działania pozwanego miały przymiot bezprawności, prowadzona działalność nie budzi żadnych wątpliwości ze strony organów kontrolnych oraz pozostaje w zgodzie
z obowiązującymi pozwanego przepisami prawa administracyjnego. W niniejszej sprawie sąsiadujące nieruchomości są tak jak nieruchomość pozwanego wykorzystywane rolniczo, większość sąsiadów pozwanego posiada zwierzęta hodowlane. Z nieruchomością stron graniczy stadnina koni oraz zakład produkcyjny. W takim środowisku oczywistym są pewne odgłosy i zapachy. Pozwany zaprzeczyłby twierdzenia powodów co do ilości pojawiających się na jego nieruchomości pojazdów odpowiadały prawdzie.

Pismem procesowym z dnia 26 listopada 2014 roku (k.243) powodowie wskazali, że wnoszą o zobowiązanie pozwanego do osobistego wystosowania wobec powodów, w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia, oświadczenia o następującej treści: „Z. B., zamieszkały w G. W.. przy ul. (...) przeprasza K. P., W. P., R. P., K. K., K. S. (2), M. P., A. K. (1) oraz Z. K., za naruszenie ich dóbr osobistych poprzez uporczywe i uciążliwe zakłócanie korzystania z nieruchomości należących do wyżej wymienionych”. Powodowie wnieśli też o zobowiązanie pozwanego do umieszczenia na jego koszt w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia, w Gazecie (...) oświadczenia w formie pisemnej o treści jak wyżej poprzez jego zamieszczenie w miesięcznym nakładzie gazety.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Nieruchomość gruntowa znajdująca się przy ul. (...)
w G. W.. o numerze działki (...), dla której Sąd Rejonowy
w G. W.. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), była współwłasnością K. P. (udział 1/16), K. S. (2) (udział 1/16), W. P. (udział 1/16) , R. P. (udział 1/16), Z. K. (udział 4/16) oraz Z. B. (udział 8/16).

Powodowie są jednocześnie właścicielami bądź posiadaczami nieruchomości, które sąsiadują zarówno z nieruchomością pozwanego jak i z częścią nieruchomości, którą użytkuje pozwany Z. B..

Zgodnie z wypisem z rejestru gruntów, nieruchomość stanowiąca działkę
o numerze 297 stanowi grunty orne. Dla nieruchomości tej obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony w dniu 30 października 2013 roku, zgodnie, z którym działka ta przeznaczona jest w części pod teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, teren usług, w części pod teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz w części pod teren dróg wewnętrznych.

Dowód:

1)  wydruki dot. nieruchomości – k.9, k.333-342, k. 365,k.456, k.461;

2)  odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k.10-13;

3)  odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), zawiadomienie dot. księgi wieczystej nr (...) – k.90;

4)  wypis z Rejestru Gruntów z dn. 20.07.2011 r. – k.112;

5)  pismo Prezydenta Miasta G. W.. z dn. 07.01.2015 r. – k.275;

6)  wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z dn. 04.03.2015 r. – k.296-303;

7)  akta księgi wieczystej nr (...);

Pozwany Z. B. na zajmowanej przez siebie części nieruchomości znajdującej się przy ul. (...) w G. W.. o numerze działki (...), prowadzi działalność rolniczą. Żona pozwanego prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej zboża, nieprzetworzonego tytoniu, nasion i pasz dla zwierząt.

Pozwany Z. B. przedmiotową nieruchomość uprawiał od 1983 roku, gdy zmarł jego ojciec. Wcześniej tą nieruchomość uprawiali dziadkowie pozwanego. Babcia pozwanego S. K. zmarła w 1975 roku. Wraz z dziadkiem B. K. pozwanego zamieszkał brat F. B., który nadal pomagał uprawiać nieruchomość. Na nieruchomości były uprawiane różne warzywa, kapusta, kalafior, pomidory i inne. Były postawiane folie i uprawa chryzantem. Brat pozwanego zaprzestał upraw w 1986 roku. Po śmierci ojca pozwanego on wraz z żoną nadal uprawiał nieruchomość.

Wszyscy współwłaściciele ustalili sposób korzystania z nieruchomości wspólnej, z której korzystali do zniesienia współwłasności. Pomiędzy stronami istnieje konflikt od czasu wystąpienia przez pozwanego o zniesienie współwłasności nieruchomości gruntowej znajdującej się przy ul. (...) w G. W.. o numerze działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. prowadzi księgę wieczystą o nr (...).

Pozwany Z. B. aktualnie ma 2 krowy, 30 kur i 25-30 królików, 13 przepiórek i dwa psy. Bydło posiadane przez pozwanego jest wolne od gruźlicy, enzootycznej białaczki bydła oraz brucelozy bydła. Z inicjatywy powodów wobec pozwanego były przeprowadzane kontrole przez (...) w G. W.., Inspekcję Weterynaryjną Powiatowego Lekarza Weterynarii w G. W.. oraz przez Wydział Ochrony (...) i (...) Urzędu Miasta w G. W.. Kontrole te nie wykazały nieprawidłowości
w prowadzeniu działalności rolniczej przez pozwanego.

Pozwany ma 6 silosów do przechowywania zboża. Silosy są położone. Aktualnie zboże znajduje się tylko w 2 silosach a cztery są puste. Pozwany ma obornik i gnojownik, w tym celu ma zbiornik.

Do silosów przyjeżdżają samochody w okresie letnim, aby napełnić je zbożem. Napełnienie trwa z dużej przyczepy najwyżej około godziny czasu. W tym czasie pojawia się pył ze zboża. Czasami zboże dowożone jest w workach. Po napełnieniu silosów samochodu tam już nie wjeżdżają.

Żona pozwanego prowadzi sklep, do którego przyjeżdżają samochody z dostawą towaru 2-3 razy w tygodniu. Duże samochodu parkują na ulicy natomiast mniejsze wjeżdżają na podwórko. Do sklepu przyjeżdżają klienci, którzy przeważnie parkują przed posesją na ulicy, zdarza się, że zastawiają wjazd powodom do ich nieruchomości.

Pozwany Z. B. jest podatnikiem podatku rolnego i ma zgłoszone do opodatkowania działki: (...) a więc będącą przedmiotem niniejszego postępowania.

Powódka Z. K. także hodowała kury, miała obornik i kompostownik. Powodowie także posiadają samochodu około 4, którymi wjeżdżają i wyjeżdżają z przedmiotowej nieruchomości.

Dowód:

1)  dokumentacja fotograficzna – k.14-17, k.45-48, k.61, k.91, k.304-314, k.320-330, k.429-439, k.449-455, k.462;

2)  płyty CD – k.91, k.385;

3)  opis dot. procesu przesypywania zboża do zbiorników – k.43-44;

4)  zaświadczenie o nadanym numerze ewidencyjnym – k.49,\;

5)  decyzje Powiatowego Lekarza Weterynarii z dn. 03.08.2006 r. – k.50-52;

6)  zaświadczenie Prezydenta Miasta G. W.. z dn. 27.08.2013 r. – k.53;

7)  zaświadczenie KRUS z dn. 27.08.2013 r. – k.54-60;

8)  protokół kontroli Inspekcji Weterynaryjnej Powiatowego Lekarza Weterynarii z dn. 03.08.2006 r. – k.63;

9)  adnotacja służbowa (...) w G. W.. z dn. 15.07.2013 r. – k.64;

10)  protokół kontroli Inspekcji Weterynaryjnej Powiatowego Lekarza Weterynarii z dn. 15.07.2013 r. – k.65;

11)  protokół oględzin Wydziału Ochrony (...) i (...) w G. W.. z dn. 03.07.2013 r. – k.66-69;

12)  spis samochodów – k.87, k.444-448, k.458;

13)  uchwała z dn. 24.04.2013 r. – k.88;

14)  wydruk z G. – k.102-103;

15)  uwagi do zdjęć i filmu – k.104-105,

16)  decyzja z dn. 10.07.1981 r. – k.106,

17)  postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie W.. z dn. 14.11.1975 r. – k.110,

18)  postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie W.. z dn. 29.04.1977 r. – k.111,

19)  wydruk z (...) k.214,

20)  zestawienie dot. dostawy nasion i sprzedaży – k.215-219,

21)  protokół rozprawy z dn. 01.04.2014 r. w sprawie o sygn. akt I Ns 473/13 – k.476-489,

22)  akta sprawy o sygn. I Ns 473/13,

23)  zeznania świadka W. K. – k.346-347,

24)  zeznania świadka K. M. – k.347,

25)  zeznania świadka J. B. (1) – k.347-348,

26)  zeznania świadka I. K. – k.348-349,

27)  zeznania świadka K. B. – k.349-350,

28)  zeznania świadka J. B. (2) – k.388-389,

29)  zeznania świadka K. G. – k.389,

30)  zeznania świadka W. G. – k.389-390,

31)  zeznania świadka T. G. – k.390-391,

32)  zeznania świadka L. W. – k.391-392,

33)  przesłuchanie powoda K. P. – k.465-466.

34)  przesłuchanie powoda K. K. – k.466-468,

35)  przesłuchanie powódki M. P. – k.468,

36)  przesłuchanie pozwanego – k.468-470;

Nieruchomość znajduje się przy ul. (...), po jej prawej stronie budynek nr (...) od ul. (...). Po lewej stronie nieruchomości znajduje się budynek nr (...). Z przodu nieruchomości nie były wyczuwalne żadne zapachy. Budynki nr (...) znajdują się w odległości 5 m od chodnika przy ul. (...). Natomiast budynek pozwanego nr (...) znajduje się w odległości 23 metrów od chodnika. Za chodnikiem w odległości 8 m znajduje się ul. (...). Ruch na ul. (...) był dość duży, powodował znaczny hałas. Budynek nr (...) znajduje się pośrodku nieruchomości. Od budynku nr (...) do płotu są 4 m odległości. Natomiast od płotu do budynku nr (...) jest 1,5 metra odległości. Od budynku nr (...) do płotu nieruchomości 22 są 2 metry, natomiast od płotu do budynku nr (...) jest 3,5 metra odległości. Na budynku nr (...) znajduje się szyld: owoce-warzywa, nasiona
a na drzwiach godziny otwarcia. Wjazd na nieruchomość jest szerokości 3 metrów. Za budynkiem znajduje się wybrukowany teren około 10 metrów za domem. Dalej po lewej stronie na bruku stał podnośnik widłowy. Dalej znajduje się plac, na którym stały trzy ciągniki i trzy przyczepy. Po lewej stronie przy płocie znajdowała się konstrukcja pokryta folią, gdzie były pomidory i siano. Przy tej konstrukcji znajdowały się dwa położone silosy, za nimi w poprzek położone były cztery silosy. Za budynkiem na środku placu także nie były odczuwalne żadne zapachy. Po prawej stronie znajduje się ogród warzywny. Za silosami znajduje się ogrodzona szopa,
w której była krowa i jałówka. Także przy tej szopie nie były odczuwalne zbyt uciążliwe zapachy. Przy tych zwierzętach unosiły się muchy oraz był odczuwalny nieprzyjemny zapach. Obok znajdowały się kury około 35 sztuk i króliki około 20 sztuk. W odległości 8 metrów za szopą znajduje się następny warzywniak. Za szopą w lewym rogu znajduje się pojemnik na gnojowicę. Przy samym pojemniku czuć było nieprzyjemny zapach. Za warzywniakiem znajduje się następna konstrukcja,
w której znajdowało się siano. Po prawej stronie znajdował się pług, brony
i talerzówka. Przy tych urządzeniach przykryta plandeką była słoma. W tym miejscu także nie był odczuwalny zapach. Za konstrukcją znajduje się ogród. W tym miejscu przy mocniejszym wietrze był odczuwalny nieprzyjemny zapach. Na końcu nieruchomości pozwanego znajduje się zakład przemysłowy. Przy przyczepach nie był odczuwalny zapach. Cztery silosy były pełne, jeden był częściowo pełny, a jeden był pusty. Powódka Z. K. oświadczyła, iż miesiąc temu zaprzestała hodowli kur na wysokości budynku pozwanego. Z. K. przy granicy po prawej stronie ma kompostownik. Przy ul. (...) na wysokości nieruchomości nr 25 znajduje się przystanek. Na chodniku przed nieruchomościami stron nie był wyczuwalny nieprzyjemny zapach.

Dowód:

1)  protokół z wizji lokalnej z dn. 24.09.2015 r. – k.401-402;

W dniu 22 grudnia 2015 roku na mocy zawartej ugody sądowej pozwany Z. B. oraz powodowie W. P., K. P., R. P., K. S. (2) oraz Z. K. zgodnie znieśli współwłasność nieruchomości położonej w G. W.. przy ul. (...), o aktualnej wartości 300 000 zł o łącznej powierzchni 1, (...) hektara, stanowiącej działkę gruntu o numerze 297 (obręb 11 Z.), dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. prowadzi księgę wieczystą numer (...), według projektu z dnia 29 czerwca 2015 roku sporządzonego przez geodetę M. N. stanowiącego integralną część, z których to:

a)  działkę o numerze (...) o powierzchni 0, (...) hektara oraz działkę (...) o powierzchni 0, (...) otrzymał na wyłączną własność Z. B.,

b)  działkę o numerze (...) o powierzchni 0. (...) hektara oraz działkę (...) o powierzchni 0, (...) hektara otrzymali na wyłączną własność w równych udziałach K. S. (1), R. P., K. P. oraz W. P.,

c)  działkę (...) o powierzchni 0, (...) hektara otrzymała na wyłączną własność Z. K.,

d)  działkę o numerze (...) o powierzchni 0, (...) hektara otrzymali na wyłączną własność, jako nieruchomość wspólną: Z. B. w udziale 8/16 części, Z. K. w udziale 4/16 części oraz K. S. (1), R. P., K. P. oraz W. P. w udziale po 1/16 części.

Pozwany Z. B. oraz powodowie W. P., K. P., R. P., K. S. (2) oraz Z. K. zgodnie znieśli współwłasność nieruchomości położonej w G. W.. przy ul. (...), o aktualnej wartości 100 000 zł o łącznej powierzchni 2, (...) hektara, stanowiącej działkę gruntu o numerze 861 (obręb 11 Z.), dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. prowadzi księgę wieczystą numer (...), według projektu z dnia 24 listopada 2015 roku sporządzonego przez geodetę M. N. stanowiącego integralną część, z których to:

a)  działkę o numerze (...) o powierzchni 1, (...) hektara otrzymał na wyłączną własność Z. B.;

b)  działkę o numerze (...) o powierzchni 0, (...) otrzymała na wyłączną własność Z. K.;

c)  działkę o numerze (...) o powierzchni 0, (...) otrzymali na wyłączną własność w równych udziałach K. S. (1), R. P., K. P. oraz W. P..

Powyższa ugoda uprawomocniła się z dniem 30 grudnia 2015 roku.

Dowód:

1) protokół ugody sądowej z dn. 22.12.2015 r. w sprawie o sygn. akt I 1 Ns 473/13 wraz z projektem podziału z dn. 29.06.2015 r. – k. 459-460, k.463.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo w całości okazało się niezasadne.

Powodowie wnieśli o stwierdzenie naruszenia dóbr osobistych powodów w myśl art. 24 k.c. Powodowie wnieśli o zobowiązane pozwanego do zaniechania działań mogących doprowadzić do dalszych naruszeń dóbr osobistych. Ponadto powodowie wnieśli o naprawienie skutków naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o dopuszczeniu się naruszenia dóbr osobistych oraz wystosowanie wobec powodów przeprosin i opublikowanie ich w formie oświadczenia zamieszczonego w dzienniku prasowym. Powodowie wskazali, że działania pozwanego stanowią przekroczenie granic treści oraz wykonywania przysługującego prawa własności. Zachowanie pozwanego stanowi jawne naruszenie zasad współżycia społecznego i przekroczenie dozwolonych granic korzystania z nieruchomości i rzeczy się na niej znajdujących. Działania pozwanego uniemożliwiają powodom korzystanie z prawa do możliwości korzystania z walorów środowiska naturalnego, jak i z prawa do ochrony przed hałasem.

Pozwany natomiast wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz podał, że nie narusza jakichkolwiek praw powodów do korzystania z walorów środowiska naturalnego. Nie można uznać, by działania pozwanego miały przymiot bezprawności, prowadzona działalność nie budzi żadnych wątpliwości ze strony organów kontrolnych oraz pozostaje w zgodzie z obowiązującymi pozwanego przepisami prawa administracyjnego.

W ocenie Sądu Okręgowego do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy znajdą zastosowanie przepisy art. 23, art. 24 § 1 k.c., art. 140 k.c. oraz art. 144 k.c.

Zgodnie z art. 23 k.c., dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Przepis art. 24 § 1 k.c. stanowi zaś, iż ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści
i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Natomiast art. 140 k.c., stanowi, iż w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać
z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa,
w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Ponadto właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (art. 144 k.c.).

Zdaniem orzekającego Sądu, powodowie nie wykazali, aby pozwany doprowadził do naruszenia ich dóbr osobistych. Działaniom pozwanego w ocenie Sądu nie można przypisać znamion bezprawności.

W doktrynie wskazuje się, iż: „Niemajątkowa ochrona dóbr osobistych uzależniona jest od dwóch przesłanek: naruszenia (albo zagrożenia) dóbr osobistych oraz bezprawności zachowania osoby naruszającej dobro osobiste. Przesłanki te wystąpić muszą kumulatywnie. Ustawodawca przewidział jednak znaczące ułatwienie dla osoby żądającej ochrony w postaci domniemania bezprawności zachowania, w wyniku, którego następuje naruszenie lub zagrożenie dobra osobistego (…) Bezprawność jest cechą zachowania sprawcy, natomiast naruszenie albo zagrożenie dobra osobistego jest rezultatem tego zachowania (…) Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego (…) O uznaniu zachowania sprawcy naruszenia za bezprawne decydują kryteria obiektywne (…) Ponieważ odpowiedzialność niemajątkowa z tytułu naruszenia dóbr osobistych oparta jest na zasadzie bezprawności, a nie na zasadzie winy, dla skorzystania ze środków ochrony z art. 24 KC nie jest istotne, czy naruszenie było zawinione, ani czy było świadome (…) Sprawca naruszenia jest obowiązany do usunięcia jego skutków, nawet, jeśli nie zdawał sobie sprawy z konsekwencji swojego działania (…) Ze względu na domniemanie bezprawności poszkodowany nie musi udowadniać, że zachowanie sprawcy naruszenia było niezgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, ale sprawca w celu zwolnienia się z odpowiedzialności musi udowodnić, że jego działanie było zgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego (…) Wykonanie prawa podmiotowego należy odróżnić od działania na podstawie przepisu prawnego, ponieważ osoba działająca na podstawie prawa nigdy nie działa bezprawnie, natomiast działanie, które pozornie stanowi wykonywanie prawa podmiotowego może zostać uznane za bezprawne, jeśli jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (…) Zgodnie z ogólnymi zasadami rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 KC), osoba żądająca udzielenia ochrony udowodnić musi, że naruszone zostały jej dobra osobiste. Ze względu na domniemanie bezprawności naruszenia pokrzywdzony nie musi udowadniać, że naruszenie było bezprawne; to do pozwanego należy wzruszenie domniemania bezprawności.”. (Kodeks cywilny, Komentarz red. dr Konrad Osajda, rok wydania 2015, wydawnictwo: C.H.Beck, wydanie 13, opubl. Legalis).

Domniemanie bezprawności zachowania pozwanego zostało w toku sprawy przez pozwanego obalone. Natomiast powodowie nie wykazali, iż doszło do naruszenia ich dóbr osobistych. W świetle całokształtu przeprowadzonego postępowania dowodowego stwierdzić można, że pozwany nie naruszył również przepisów art. 140 k.c. oraz art. 144 k.c.

Doktryna wskazuje, iż: „z mocy art. 140 kc, granice prawa własności wyznaczają trzy czynniki, a mianowicie: 1) ustawy; 2) zasady współżycia społecznego; 3) społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa (przy czym ta klauzula generalna wyznacza sposób korzystania z rzeczy stanowiącej przedmiot własności) (…) Granice własności wyznaczane są przede wszystkim przez ustawy. Chodzi tu nie tylko o regulacje prywatnoprawne, lecz przede wszystkim o przepisy publicznoprawne (administracyjnoprawne) (…) Granice prawa własności wyznaczane są również przez klauzulę generalną zasad współżycia społecznego. Przez zasady współżycia społecznego rozumie się na ogół reguły postępowania ludzkiego, niebędące regułami prawnymi i konstruowane na podstawie ocen o charakterze moralnym o dostatecznym stopniu utrwalenia w społeczeństwie (…) Czynnikiem kształtującym granice prawa własności jest również klauzula generalna społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa. Przyjąć należy, iż klauzula ta odsyła do innych kryteriów oceny niż tych, na które wskazuje klauzula zasad współżycia społecznego (…) Klauzula społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa ma na względzie przede wszystkim cel i funkcję (przeznaczenie) danego prawa podmiotowego. (…) Klauzulę społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa można też wiązać z interesem społecznym, użytecznością społeczną, czy też wartościami uznawanymi za cenne dla dobra ogółu. Przepis art. 144 KC ogranicza uprawnienia właściciela nieruchomości poprzez zakazanie mu podejmowania działań zakłócających korzystanie z nieruchomości sąsiednich w sposób przekraczający przeciętną miarę, którą ustala się z uwzględnieniem społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Nie są natomiast objęte zakazem ustanowionym w komentowanym przepisie zakłócenia, z którymi każdy właściciel nieruchomości sąsiedniej (lub inna osoba z niej korzystająca) powinna liczyć się w danych warunkach. Nie jest, bowiem możliwe wyeliminowanie wszelkich uciążliwości, jakie wiążą się z życiem w określonym środowisku. Celem art. 144 KC jest wyeliminowanie jedynie tych niedogodności, które wykraczają ponad przeciętną miarę (…) Granice przeciętnej miary zakłóceń wynikają, po pierwsze, ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, po drugie, ze stosunków miejscowych (…) Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika z jej charakteru i jest ustalane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ocena przeciętnej miary, dokonywana przez pryzmat społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, musi mieć obiektywny charakter. Konieczne jest zatem jej odniesienie do rodzaju, charakteru i funkcji gospodarczej nieruchomości (…) Drugim kryterium pomocniczym, pozwalającym na ustalenie granic dopuszczalnych immisji pośrednich, są stosunki miejscowe. Przy ustalaniu treści tego pojęcia należy mieć na względzie występujący aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na danym terenie i towarzyszące temu zapatrywania innych osób” (Kodeks cywilny, Komentarz red. dr Konrad Osajda, rok wydania 2015, wydawnictwo: C.H.Beck, wydanie 13, opubl. Legalis).

Przenosząc powyższe rozważania na przedmiotową sprawę należy wskazać, iż gospodarstwo rolne pozwanego jest prowadzone na niewielką skalę, w skład inwentarza pozwanego zgodnie z treścią protokołu wizji lokalnej, zeznań świadków i stron wchodzi: 2 krowy, 30 kur i 25-30 królików, 13 przepiórek i dwa psy. Zgodnie z wypisem z rejestru gruntów, nieruchomość stanowiąca działkę o numerze (...) stanowi grunty orne. Pozwany z tego tytułu ponosi stosowane podatki. Dla nieruchomości tej obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony w dniu 30.10.2013 r., zgodnie, z którym działka ta przeznaczona jest w części pod teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, teren usług, w części pod teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz w części pod teren dróg wewnętrznych. W tym miejscu wskazać trzeba na treść przepisu art. 35 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 t.j. z dnia 5 lutego 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 199), zgodnie, z którym tereny, których przeznaczenie plan miejscowy zmienia, mogą być wykorzystywane w sposób dotychczasowy do czasu ich zagospodarowania zgodnie z tym planem, chyba, że
w planie ustalono inny sposób ich tymczasowego zagospodarowania. W planie zagospodarowania przestrzennego dotyczącym przedmiotowej nieruchomości brak jest regulacji dotyczących innego sposobu tymczasowego zagospodarowania tej nieruchomości, zatem pozwany może w dalszym ciągu prowadzić na tym terenie działalność rolniczą jak dotychczas. Okoliczności bezsporną w niniejszej sprawie było, iż pozwany od wielu lat prowadzi na przedmiotowej nieruchomości gospodarstwo rolne.

W toku postępowania wykazano, iż wobec pozwanego Z. B. przeprowadzane były liczne kontrole jego działalności miedzy innymi od względem sanitarnym, weterynaryjnym, które nie wykazały żadnych nieprawidłowości.

Powodowie nie wykazali, że pozwany przy wykonywaniu swego prawa własności zakłócał korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. W ocenie Sądu najlepszym sposobem zbadania, czy wykonywanie prawa własności zakłóca korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości
i stosunków miejscowych, byłoby przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Powodowie jednak nie wnosili o przeprowadzenie takiego dowodu. Wobec tego, Sąd przeprowadził wizję lokalną (k.401-402). Podczas dokonywania wizji lokalnej stwierdzono, iż nieprzyjemny zapach odczuwany był jedynie bezpośrednio przy zwierzętach gospodarskich znajdujących się w szopie oraz przy pojemniku na gnojowicę, z dal od zabudowań mieszkalnych. Z przodu nieruchomości nie były wyczuwalne żadne zapachy. Za budynkiem na środku placu także nie były odczuwalne żadne zapachy. Na chodniku przed nieruchomościami stron również nie był wyczuwalny nieprzyjemny zapach. Wobec powyższego w żaden sposób nie można stwierdzić, iż immisje z nieruchomości pozwanego w postaci nieprzyjemnych zapachów są ponad przeciętną miarę.

Odnosząc się do twierdzeń powodów, iż na posesję pozwanego wjeżdża duża ilość pojazdów, wskazać należy, że nie zostało to udowodnione. Sporządzane zestawiania przez stronę powodową oraz dokumentacja fotograficzna nie jest w tym względzie dla Sądu obiektywna. Oczywistym jest, że
w związku z prowadzoną działalnością pozwanego i jego żony na posesję wjeżdżać muszą różne pojazdy, jednak powodowie nie wykazaliby wykraczało to ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Wskazać należy, że z protokołu wizji lokalnej wynika, że ruch na ul. (...) był dość duży, powodował znaczny hałas. Natomiast z zeznań większości świadków wynika, że auta stoją pojazdy parkowane są przed posesją na ulicy. Jeżeli zatem pojazdy te parkowane są w sposób nieodpowiedni w miejscu do tego niewyznaczonym, powodowie mogą zawiadomić o tym fakcie odpowiednie służby np. policję. Powyższe wynika też z zeznań świadków. Świadek W. K. (k.346-347) zeznała, że z nieruchomości pozwanego nie czuć zapachu oraz brak jest występowania hałasu. Świadek K. M. (k.347) zeznał, że samochody stoją na ulicy i że nie ma żadnych nieprzyjemnych zapachów. Świadek J. B. (1) (k.347-348) również potwierdziła, że brak jest występowania nieprzyjemnych zapachów. Świadek I. K. (k.348-349) podał, że nie ma hałasu i brak jest nieprzyjemnych zapachów. Także zeznania świadka K. B. (k.349-350) są zbieżne z zeznaniami ww. świadków. Powodowie nie wykazali również, że działalność pozwanego skutkuje zapyleniem ich nieruchomości. Z protokołu wizji lokalnej wynika, że pozwany posiada sześć silosów, które są położone. Pozwany wskazał (k.468-470), że silosy są napełniane w lipcu i sierpniu, zboże jest wysypywane do worków, nie ma przy tym hałasu ani kurzu. Z twierdzeniami pozwanego zbieżne są zeznania świadków J. B. (1) (k.347-348) oraz K. B. (k.349-350). W ocenie Sądu napełnianie silosów i ich opróżnianie musi w pewnym stopniu skutkować powstaniem pyłu, jednak pył ten nie dociera na sąsiednie nieruchomości. Rozprzestrzenianie się tego pyłu jest też niwelowane poprzez roślinność występującą na nieruchomościach stron. Twierdzenia strony powodowej nie zostały, zatem udowodnione.

W kwestii oceny dowodów, które stały się podstawą ustaleń w sprawie, to za niepozbawione mocy dowodowej Sąd uznał zgromadzone w toku procesu dokumenty. Strony nie kwestionowały ich prawdziwości i wiarygodności, a Sąd nie dopatrzył się przyczyn, dla których miałby czynić to z urzędu. Dokumenty urzędowe korzystają z domniemania prawnego z art. 244 k.p.c., które nie zostało obalone. Ustalenia Sądu zostały również oparte na wynikach przeprowadzonej wizji lokalnej. Biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego, Sąd dał wiarę przesłuchaniu pozwanego, a także zeznaniom świadków: W. K., K. M., J. B. (1), I. K. oraz K. B.. Zeznania tych świadków były spójne, logiczne oraz zgodne
z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Całość materiału dowodowego
w postaci dokumentów zawartych w aktach sprawy, a także ww. dowody osobowe w postaci zeznań świadków oraz przesłuchania pozwanego, wzajemnie ze sobą korelowała będąc podstawą ustaleń tut. Sądu. Zeznania pozostałych świadków (wskazanych przez stronę powodową) wprawdzie potwierdzały stanowisko strony powodowej jednak nie znalazły potwierdzenia w pozostałej części materiału dowodowego, Sąd nie dał im więc wiary. Zeznania te w szczególności, co zostało już wyżej podniesione nie wskazują, czy immisje były ponad przeciętną miarę.

W tym miejscu należy wskazać, iż także powodowie korzystają z własnej nieruchomości, wytwarzają immisje które oddziałują na nieruchomość pozwanego. Powodowie posiadają wiele samochodów, którymi wjeżdżają i wyjeżdżają
z nieruchomości, także wytwarzają hałas. Powódka Z. K. jeszcze w toku sprawy prowadziła także niewielkie gospodarstwo, miała kury, obornik
i kompostownik.

Wobec powyższego Sądu Okręgowy uznał, iż powództwo należało oddalić
w całości, Sąd orzekł, zatem jak w punkcie I sentencji wyroku.

Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348), mając na uwadze wynik sprawy, w punkcie III sentencji wyroku zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Kwota ta obejmuje kwotę 360 zł kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. nakazał ściągnąć od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gorzowie W.. kwotę 81,26 zł tytułem zwrotu brakujących kosztów procesu – należności świadka (punkt II sentencji wyroku).

SSO Grzegorz Gązwa