Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2018 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Katowicach Andrzeja Kuklisa

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2018 r. sprawy

skazanego D. S., s. H. i A., ur. (...) w C.

o wydanie wyroku łącznego

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 13 września 2018 roku, sygn. akt XVI K 75/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- jego część wstępną uzupełnia o skazania:

⚫

wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 14 września 2004r. sygn. akt VI K 444/04 za przestępstwo z art. 13 § 1 kk i art. 124 ustawy z dnia 6 września 2001r. Prawo farmaceutyczne oraz z art. 133 cyt. Ustawy na karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych po 10 zł każda,

⚫

wyrokiem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 5 października 2005r. sygn. akt II K 699/04 za przestępstwo z art. 233 § 1 kk w zw. z art. 58 § 3 kk, popełniony w dniu 17 lutego 2004r., na karę 8 miesięcy ograniczenia wolności;

- w opisie wyroku zawartego w pkt. IV w miejsce kary 1 roku i 4 pozbawienia wolności, wpisuje karę 1 roku pozbawienia wolności;

- uchyla orzeczenia zawarte w pkt 1, 2, 4 i 5;

- w pkt. 1, na podstawie art. 85 kk i 86 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015.396) łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 8 listopada 2006r. sygn. akt XVI K 84/06 oraz Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009r. sygn. akt II K 65/08 i wymierza skazanemu karę łączną 3 (trzech) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

- w pkt. 2, na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej w pkt 1 kary łącznej zalicza skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XVI K 84/06 od dnia 7 października 2005r. do dnia 8 listopada 2006r., od dnia 11 maja 2007r. do dnia 30 lipca 2007r. i od dnia 29 sierpnia 2007r. do dnia 13 października 2008r.;

- w pkt. 3, na podstawie art. 85 kk i 86 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. oraz art. 19 ust 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015.396) łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 4 czerwca 2013r. sygn. akt II K 506/11 oraz Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 25 listopada 2013r. sygn. akt II K 129/13 i wymierza skazanemu karę łączną 2 (dwóch) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

- w pkt. 4, na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej w pkt. 3 kary łącznej zalicza skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Chorzowie sygn. akt II K 506/11 od dnia 29 grudnia 2010r. do dnia 31 grudnia 2010r. oraz od dnia 11 października 2017r. do dnia 13 grudnia 2018r.;

- w pkt. 5, na podstawie art. 572 kpk w pozostałym zakresie umarza postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego;

- w pkt. 6 ustala, iż w zakresie nieobjętym wyrokiem łącznym poszczególne połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata J. C. - Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych i sześćdziesiąt groszy), w tym 23% VAT tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu udzielonej skazanemu D. S. w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia skazanego od kosztów postępowania odwoławczego obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Marcin Ciepiela SSA Barbara Suchowska SSA Gwidon Jaworski

II AKa 528/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 13 września 2018 r. połączono kary pozbawienia wolności wymierzone skazanemu D. S. wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009 r. sygn.. akt IIK 65/08 i Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 4 czerwca 2013 r. sygn. akt IIK 506/11 i wymierzono karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na poczet tej kary zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu rejonowego w Chorzowie sygn. IIK 506/11 od dnia 29 grudnia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. oraz okres kary dotychczas odbytej. W pozostałym zakresie postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego umorzono.

Wyrok powyższy zaskarżyli prokurator i obrońca skazanego.

Prokurator, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść skazanego D. S. zarzucił:

1.  Rażącą i mającą istotny wpływ na treść wyroku obrazę art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015. 396) oraz art. 4 §1 kk polegającą na nieprawidłowej ich interpretacji w zakresie stosowania w sytuacji przejściowej i błędnym przyjęciu, że art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej, w warunkach niniejszej sprawy, gdzie wszystkie wydane wobec D. S. wyroki skazujące uprawomocniły się przed dniem 1 lipca 2015 r. nie wyłączył możliwości stosowania reguł intertemporalnych określonych w art. 4 §1 kk, co skutkowało rażącą obrazą art. 85 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. poprzez orzeczenie kary łącznej obejmującej kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009 r. o sygn. IIK 65/08 i z dnia 4 czerwca 2013 r. o sygn. IIK 506/11 w sytuacji, gdy brak jest warunków do połączenia tych kar jednostkowych albowiem czyn, za który D. S. został skazany wyrokiem z dnia 4 czerwca 2013 r. o sygn. IIK 506/11 został popełniony w okresie od marca do grudnia 2010 r., a więc już po wydaniu w dniu 2 marca 2009 r. wyroku o sygn. IIK 65/08;

2.  Rażącą i mającą wpływ na treść wyroku obrazę art. 413§ 1 kpk poprzez zaniechanie przytoczenia w części wstępnej orzeczenia wszystkich prawomocnych wyroków wydanych wobec skazanego D. S., w stosunku do których sąd rozważał wydanie wyroku łącznego, co skutkuje wątpliwością w przedmiocie rozstrzygnięcia o umorzeniu postępowania z pkt. 5 wyroku.

Podnosząc te zarzuty prokurator wniósł o:

⚫

Uchylenie pkt 1, 2, 4 i 5;

⚫

Wprowadzenie do części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 14 września 2004 r. o sygn. VIK 444/04 i wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 5 października 2005 r. o sygn. IIK 699/04;

⚫

Połączenie na mocy art. 85 i 86§1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015. 396) kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 8 listopada 2006 r. o sygn. XVIK 84/06 i Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009 r. o sygn. IIK 65/08 oraz orzeczenie kary łącznej czterech lat pozbawienia wolności;

⚫

Połączenie na mocy art. 85 i 86§1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. opisanej wyżej, kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 4 czerwca 2013 r. o sygn. IIK 506/11 i z dnia 25 listopada 2013 r. o sygn.. IIK 129/13 oraz orzeczenie kary łącznej trzech lat pozbawienia wolności;

⚫

Zaliczenie na mocy art. 577 kpk na poczet orzeczonych kar łącznych okresów pozbawienia wolności i odbytych kar;

⚫

Umorzenie na podstawie art. 572 kpk postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego w pozostałym zakresie.

Obrońca skazanego zaskarżając wyrok w części ustalającej wymiar kary łącznej zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie wykładni przepisu art. 86§1 kk i nieuwzględnienie jego ratio legis.

Stawiając powyższy zarzut wniósł o zmianę wyroku poprzez wymierzenie kary łącznej przy zastosowaniu zasady absorpcji, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się zasadna, zaś wobec słuszności podniesionych w jej treści zarzutów , zaskarżony wyrok musiał zostać w istotny sposób zmieniony.

Rację ma przede wszystkim skarżący co do tego, że rozpoznając niniejszą sprawę sąd I instancji dopuścił się rażącego naruszenia przepisu art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396), co miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Zarówno interpretacja tego przepisu, jak i praktyczne jego zastosowanie przez Sąd Okręgowy uznać bowiem należy za całkowicie błędne.

Art. 19 ust. 1 cyt. ustawy wprowadził bowiem unormowanie szczególne w stosunku do kodeksowych reguł intertemporalnych wynikających z art. 4 § 1 kk, wyłączając stosowanie ustawy nowej do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem jej wejścia w życie z tym, że owo wyłączenie nie obejmuje wypadków, w których zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem już po tej dacie. W przypadku zatem, gdy wszystkie kary podlegające łączeniu zostały orzeczone prawomocnie przed dniem 1 lipca 2015 r. podstawą orzekania w wyroku łącznym kary łącznej , będzie kodeks karny w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 r.

W rozpatrywanej sprawie taka właśnie sytuacja ma miejsce, bowiem wszystkie z sześciu wyroków wydanych wobec D. S. uprawomocniły się przed tą datą.

Nie było zatem prawnych podstaw, by rozważać, tak jak to uczynił sąd I instancji, które przepisy są w tym konkretnym przypadku względniejsze dla skazanego.

Dodać w tym miejscu należy, co słusznie zarzucił skarżący w pkt 2 apelacji, że pomimo ustalenia sześciu skazań i objęcia ich analizą, dwa spośród nich nie zostały ujęte w części wstępnej wyroku, co również stanowi uchybienie sądu I instancji.

Za błędne zatem uznać należało połączenie przez Sąd Okręgowy wyłącznie kar orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009 r. sygn. akt IIK 65/08, oraz z dnia 4 czerwca 2013 r. sygn. akt IIK 506/11. Wbrew stanowisku wyrażonemu w zaskarżonym wyroku przyjąć natomiast należało, jak trafnie zauważa skarżący, że w sprawie niniejszej występują 3 realne zbiegi przestępstw, a to:

1.  obejmujący przestępstwa przypisane wyrokami Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 14 września 2004 r. sygn.. akt VIK 444/04 i Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 5 października 2005 r. sygn.. akt IIK 699/04 ( czy popełniony 17 lutego 2004 r.);

2.  obejmujący przestępstwa przypisane wyrokami Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 8 listopada 2006 r. sygn. akt XVIK 84/06 (czyn popełniony pomiędzy lipcem 2005 r. a 27 września 2005 r.) i Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 2 marca 2009 r. sygn. akt IIK 65/08 ( czyn popełniony 26 września 2005 r. );

3.  obejmujący przestępstwa przypisane wyrokami Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 4 czerwca 2013 r. sygn. akt IIK 506/11 (czyn dokonany między marcem a grudniem 2010 r.) oraz z dnia 25 listopada 2013 r. sygn. akt IIK 129/13 (czyn popełniony 7 października 2012 r.)

Wobec braku przesłanek do połączenia różnorodzajowych kar wymierzonych za przestępstwa objęte pierwszym zbiegiem, bowiem orzeczono w tym przypadku odpowiednio karę grzywny i ograniczenia wolności, należało w tym zakresie postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego umorzyć.

Zasadne stało się natomiast połączenie wyłącznie kar orzeczonych za przestępstwa objęte zbiegami drugim i trzecim.

Rozstrzygnięcie w tym zakresie musiało zostać poprzedzone stosownym uzupełnieniem części wstępnej wyroku, co podniesiono wyżej, oraz uchyleniem orzeczeń zawartych w pkt. 1, 2, 4 i 5 zaskarżonego wyroku.

Orzekając, na podstawie art. 85 i 86§1 kk karę łączną za przestępstwa objęte drugim zbiegiem, sąd odwoławczy mógł miarkować karę łączną od lat 3 do 4 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. W tym przypadku, jako odpowiednią orzeczono karę łączną 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Na jej poczet zaliczeniu podlegał okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XVIK 84/06.

Za przestępstwa objęte trzecim zbiegiem sąd mógł miarkować karę łączną od 2 lat i 6 miesięcy do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności . Orzekł karę łączną w wymiarze 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na jej poczet zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Chorzowie sygn. akt IIK 506/11.

Wymierzając powyższe kary sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że brak jest w tym przypadku podstaw do zastosowania zarówno zasady kumulacji jak też zasady pełnej absorpcji kar. Miał na względzie brak związku przedmiotowego pomiędzy przestępstwami wchodzącymi do poszczególnych zbiegów oraz bliski związek czasowy odnoszący się do zbiegu pierwszego.

Uwzględnił postępy procesu dotychczasowej resocjalizacji, które są umiarkowane ale także fakt, iż skazany się uczy i utrzymuje kontakt z rodziną, co stwarza dobrą prognozę na przyszłość.

Odnosząc się w tym miejscu do zarzutu i argumentacji podniesionej w apelacji obrońcy, która z uwagi na zakres zmiany wyroku sądu I instancji musi zostać odczytana bardzo ogólnie i taki zresztą poziom prezentuje, stwierdzić trzeba, że zastosowanie w procesie wymiaru kary łącznej zasady pełnej absorpcji może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo, w szczególności w przypadku bardzo bliskiego związku podmiotowo – przedmiotowego przypisanych przestępstw, którego w tym przypadku brak.

Okoliczności, na które skarżący się powołał, dotyczące zachowania skazanego w jednostce penitencjarnej, sąd odwoławczy miał w polu widzenia. Nie wskazują one jednak na potrzebę większej niż to uczyniono, redukcji konsekwencji prawnych jakie wynikają z objętych wyrokiem łącznym skazań.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego orzeczona kara łączna w odniesieniu do obu opisanych zbiegów przestępstw jest wyważona i uwzględnia w należyty sposób wszystkie okoliczności dla jej wymiaru istotne.

Na koniec przytoczonych rozważań, mając na względzie zakres i charakter zmian dokonanych w zaskarżonym wyroku przez sąd odwoławczy należy podnieść, że w obowiązującym obecnie stanie prawnym ewentualne uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, o co alternatywnie wnioskował obrońca, ograniczone zostało do wypadków określonych w art. 439 § 1 kpk oraz art. 454 kpk, jeżeli konieczne jest przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Mając to na względzie , jak również stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów z dnia 28 czerwca 2018 r. I KZP 3/18, wskazującej na bardzo szeroki zakres kompetencji sądu odwoławczego w zakresie reformatoryjnego orzekania w sprawach o wyrok łączny, Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

O kosztach postepowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 624 § 1 kpk zwalniając skazanego od obowiązku ich uiszczenia, z uwagi na jego sytuację materialną, a także kierując się względami słuszności.

SSO del. Marcin Ciepiela SSA Barbara Suchowska SSA Gwidon Jaworski