Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 czerwca 2013 r. w sprawie z wniosku U. Jordan z udziałem R. C. o podział majątku wspólnego Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi:

I. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków U. Jordan i R. C. wchodzą:

1. ruchomości znajdujące się w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w Ł. przy ul. (...) w postaci: segment (dąb rustykalny) drewno lite wartości 1.500 zł, stół owalny rozkładany (dąb rustykalny) drewno lite wartości 750 zł, komplet wypoczynkowy Prezydent wartości 900 zł, dywan z wzorem polowanie wartości 70 zł, obrazy 2 szt. wartości 150 zł, figurka wisząca rzeźbiona Matki Boskiej wartości 15 zł, osprzęt oświetleniowy wartości 300 zł, zegar ścienny ze skóry wartości 30 zł, telewizor T. (...)", kryształy wartości 144 zł, rzeczy różne wartości 70 zł, tapczan 3-osobowy rozkładany tapicerka w kolorze zielono-beżowym wartości 300 zł, komplet mebli młodzieżowych koloru czarno-grafitowego segment biurko narożne, szata 2-drzwiowa wartości 400 zł, komputer z monitorem I T' wartości 100 z 100, obraz 1 szt. wartości 10 zł, telewizor S. wartości 50 zł, osprzęt oświetleniowy - żyrandol wartości 20 zł, karnisz drewniany kolor dąb wartości 20 zł, żyrandol 1 szt. wartości 25 zł, karnisz drewniany dąb wartości 10 zł, komplet firmy (...) wartości 3.000 zł, żyrandol 2 szt. wartości 30 zł, odkurzacz piorący wartości 300 zł, pralka A. wartości 300 zł, lustro z półką nad umywalką wartości 30 zł, komplet mebli kuchenny w kolorze białym wartości 500 zł, okap kuchenny wartości 60 zł, taborety białe 2 szt. wartości 30 zł, kuchenka gazowa wartości 150 zł, kuchenka mikrofalowa nw, ekspres do kawy P. wartości 70 zł, frytkownica, toster, robot kuchenny mikser P., biżuteria nw, żyrandol wartości 40 zł, komplet garnków ze stali nierdzewnej 5 elementów wartości 30 zł, naczynia i zastawa wartości 62 zł,

- o łącznej wartości 9.466 zł,

2. ruchomości znajdujące się w N. przy ul. (...) w postaci: telewizor 14" P. wartości 110 zł, wieża J. w kolorze srebrnym, 3 płyty CD 2 kasety, radio wartości 120 zł, odtwarzacz video nw, zestaw mebli młodzieżowych w kolorze olcha wartości 600 zł, zestaw obiadowy z porcelany wartości 100 zł, tapczan jednoosobowy wartości 120 zł, komplet sztućców 6 osobowy wartości 100 zł, żelazko wartości 40 zł, rower 1 szt. wartości 130 zł,

- o łącznej wartości 1.320 zł,

3. samochód marki V. (...) wartości 3.100 zł,

4. samochód marki O. (...) nr rej (...) wartości 11.900 zł,

5. prawo najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wartości 56.589,60 zł,

II. dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków U. Jordan i R. C. w ten sposób, że:

1. przyznał na rzecz R. C. ruchomości wymienione w punkcie I.1 sentencji postanowienia o łącznej wartości 9.466 zł i prawo najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wartości 56.589,60 zł bez obowiązku spłaty,

2. przyznał na rzecz U. Jordan ruchomości wymienione w punkcie I.2 sentencji postanowienia o łącznej wartości 1.320 zł i samochód marki O. (...) nr rej (...) wartości 11.900 zł bez obowiązku spłaty,

III. nie obciążył wnioskodawczyni i uczestnika kosztami postępowania.

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła wnioskodawczyni, skarżąc je w zakresie punktu II.1 i zarzucając naruszenie art. 680 ¹ § 1 k.p.c. i art. 5 k.p.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie. Apelująca wniosła o zmianę postanowienia przez zasądzenie od uczestnika na jej rzecz kwoty 28.294,80 zł tytułem spłaty w związku z przyznaniem uczestnikowi w wyniku podziału majątku wspólnego prawa najmu do lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. o wartości 56.589,60 zł oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na terminie rozprawy apelacyjnej w dniu 4 marca 2014 roku uczestnik wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest w znacznej mierze zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dokonał właściwej oceny zebranego materiału dowodowego i z tego względu Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne i uznając za zbędne powielanie ich w treści uzasadnienia.

Wnosząc apelację wnioskodawczyni nie zakwestionowała prawidłowo ustalonego przez Sąd I instancji składu majątku wspólnego byłych małżonków U. Jordan i R. C., ani przyjętej przez Sąd za opiniami biegłych do spraw wyceny ruchomości i rzeczoznawcy majątkowego wartości ruchomości znajdujących się w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. oraz pozostających we władaniu wnioskodawczyni, jak również wartości samochodów osobowych. Apelująca wskazała ponadto, że nie sprzeciwia się również przyznaniu wnioskodawcy prawa najmu do wspólnego lokalu. Zanegowała jednak stanowisko Sądu I instancji o braku podstaw do przyznania wnioskodawczyni spłaty wynikającej z orzeczonego podziału majątku w sposób opisany w zaskarżonym postanowieniu.

Stanowisko to jest słuszne. W pierwszym rzędzie należy jednak zauważyć, że choć Sąd I instancji w sposób prawidłowy uznał, że w skład majątku wspólnego wchodzi również prawo najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w Ł., to jednak jako podstawę takich ustaleń nietrafnie przywołał przepis art. 680 ¹ § 1 k.c. w brzmieniu z daty orzeczenia rozwodu. Zdaniem Sądu odwoławczego ustalenie kręgu podmiotów, którym przysługuje prawo najmu, wymaga zastosowania przepisów obowiązujących w dacie powstania tego stosunku, a nie w dacie rozwiązania związku małżeńskiego przez rozwód. Powołany zaś art. 680 ¹ § 1 k.c. został wprowadzony do porządku prawnego z dniem 10 lipca 2001 r. przez ustawę z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 150), a zatem nie obowiązywał w dacie wstąpienia przez uczestnika w stosunek najmu po zmarłym ojcu, co nastąpiło poprzez zawarcie umowy najmu wskazanego lokalu w dniu 19 lutego 1999 r. W tym momencie obowiązywał natomiast art. 7 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 1998 r., nr 120, poz. 787 ze zm.). Wedle zaś tego przepisu małżonkowie wspólnie zajmujący lokal są z mocy prawa najemcami tego lokalu, chociażby umowa najmu została zawarta tylko przez jednego z nich. Zatem, mimo wskazania błędnej podstawy prawnej ustalenie Sądu I instancji, wedle którego nie tylko uczestnikowi, lecz także wnioskodawczyni, przysługiwało prawo najmu wskazanego lokalu, uznać należy za prawidłowe. Niesłusznie jednak Sąd I instancji – przyznając przedmiotowe prawo uczestnikowi – jednocześnie zwolnił go z obowiązku spłaty na rzecz wnioskodawczyni. Sąd I instancji nie wyjaśnił dlaczego uznał, że zasądzeniu spłaty rzecz wnioskodawczyni sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego. Nie uzasadnia tego ani fakt, że uczestnik wstąpił w stosunek najmu po swoim zmarłym ojcu, ani okoliczność, że wnioskodawczyni nabyła w drodze spadkobrania prawo własności lokalu mieszkalnego po swoim ojcu. Powyższe okoliczności nie mogą stać na przeszkodzie zasądzeniu na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika spłaty – wobec przyznania prawa najmu lokalu uczestnikowi. Jednocześnie należy jednak zaznaczyć, że Sąd odwoławczy nie uwzględnił twierdzeń apelującej, jakoby zapłata z tytułu kaucji mieszkaniowej pochodziła z majątku wspólnego uczestników. Wskazane twierdzenie należy ocenić po pierwsze, jako spóźnione, a po wtóre, apelująca nie wykazała, że w istocie środki pieniężne przeznaczone na kaucję pochodziły z majątku wspólnego, a nadto, by wpłata dokonana we wrześniu 1997 r. dotyczyła umowy najmu podpisanej w dniu 19 lutego 1999 r. Wobec jednak tego, że wskazane prawo najmu weszło w skład majątku wspólnego uczestników i jako takie wskutek ustania wspólności majątkowej małżeńskiej podlega podziałowi, a nadto, wobec przyznania tego prawa uczestnikowi, wnioskodawczyni jest uprawniona do otrzymania spłaty w wysokości połowy wartości tego prawa w kwocie 28.295 zł (1/2 z 56.589,60 zł).

Dokonując wyliczenia spłat z tytułu podziału majątku wspólnego uczestników należy również uwzględnić różnicę pomiędzy wartościami przyznanych uczestnikom ruchomości. Sąd I instancji przyznał bowiem na rzecz wnioskodawczyni ruchomości o łącznej wartości 13.220 zł, a na rzecz uczestnika – o łącznej wartości 12.566 zł. Oznacza to, że na rzecz uczestnika do spłaty pozostaje kwota 327 zł stanowiąca wyrównanie pomiędzy wartościami ruchomości, w tym samochodów, przyznanych uczestnikom. Kwota ta obniża wnioskowaną przez apelującą wielkość spłaty na jej rzecz.

Konkludując, w ocenie Sądu odwoławczego Sąd Rejonowy poczynił niewadliwe ustalenia w przedmiocie składu, stanu i wartości majątku wspólnego wnioskodawczyni i R. C.. Błędnie jednak ustalił, że mimo przyznania uczestnikowi prawa najmu lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł., uczestnik nie ma obowiązku spłaty na rzecz wnioskodawczyni z tego tytułu. Z tego względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie II.1 i dodatkowo tytułem spłaty zasądził od R. C. na rzecz U. Jordan kwotę 27.968 zł, ustalając na podstawie art. 320 k.p.c., że będzie ona płatna w trzech ratach, pierwsza w kwocie 7.968 zł w terminie do 31 grudnia 2014 r., druga w kwocie 10.000 zł w terminie do 31 grudnia 2015 r. i trzecia w kwocie 10.000 zł w terminie do 31 grudnia 2016 r. – z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat.

W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu, a to na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy ustalił, że uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego zgodnie ze swoim udziałem w sprawie, albowiem w tym samym stopniu byli zainteresowani jego wynikiem i nie było podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c.