Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu

sprawy z wniosku uprawnionego: R. S.

z udziałem obowiązanych: 1. (...) sp. z o.o. we W.,

2. (...) sp. z o.o. we W.

o udzielenie zabezpieczenia

na skutek zażalenia obowiązanego (...) sp. z o.o. we W.

na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 19 listopada 2012 r., sygn. akt X GCo 170/12

p o s t a n a w i a: oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy we Wrocławiu w punkcie I zabezpieczył roszczenie uprawnionego o ustalenie nieważności umowy
o uznaniu długu z dnia 10 września 2012 r. zawartej pomiędzy obowiązanymi oraz oświadczenia o poddaniu się egzekucji z dnia 10 września 2012 r. obowiązanej
(...) Sp. z o.o. przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku (...)Sp. z o.o. z siedzibą we W. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) M. S. ( sygn. akt KM3091/12); w punkcie II wyznaczył uprawionemu termin dwóch tygodni na wytoczenie powództwa o ustalenie nieważności umowy o uznaniu długu i oświadczenia o poddaniu się egzekucji.

Obowiązany (...) sp. z o.o. we W. zażaleniem zaskarżył powyższe orzeczenie w całości i wniósł o uchylenie postanowienia oraz zasądzenie od uprawnionego na rzecz obowiązanego kosztów postępowania zażaleniowego.

Obowiązany zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść postanowienia, a to art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji udzielenie zabezpieczenia. W odpowiedzi na zażalenie uprawniony wniósł o oddalenie zażalenia i o zasądzenie od obowiązanego na rzecz uprawnionego kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie było nieuzasadnione.

Na wstępie wskazać należy, iż na gruncie przepisów zawartych w art. 730
i nast. k.p.c., celem udzielenia zabezpieczenia jest zwiększenie skuteczności postępowania cywilnego przez zapewnienie, że mimo upływu czasu koniecznego dla rozstrzygnięcia sprawy możliwe będzie osiągnięcie zamierzonych przez stronę celów tego postępowania. W tym też szeroko pojmowanym zakresie dokonywać
należy oceny łącznego zaistnienia przesłanek określonych w art. 730 ¹ § 1 k.p.c.,
a warunkujących udzielenie zabezpieczenia w postaci uprawdopodobnienia roszczenia i interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia, zdefiniowanego w § 2 cytowanego przepisu. Przy czym art. 730 ¹ § 1 k.p.c. nie nakłada na stronę obowiązku udowodnienia dochodzonego roszczenia, czy też jego uprawdopodobnienia
w stopniu graniczącym z pewnością, a wymaga jedynie by prima facie występowała szansa na jego istnienie.

Uprawniony (powołując się na swój status wspólnika większościowego obowiązanego ad. 2 - spółki (...) sp. z o.o. i członka zarządu tej spółki) wskazał we wniosku, że zamierza wnieść pozew o ustalenie nieważności umowy uznania długu zawartej przez spółkę (...) sp. z o.o. (obowiązanego ad. 2) na rzecz (...) sp. z o.o. (obowiązanego ad. 1).
W ocenie uprawnionego czynności te zostały podjęte w celu przejęcia kontroli
w spółce (...) sp. z o.o. i odsunięcia uprawnionego od prawa kontroli w ramach zgromadzenia wspólników (...) sp. z o.o. działalności
(...) sp. z o.o. (...) podniósł się również, że kwestionowana przez niego umowa i oświadczenie były wynikiem działania dwóch członków zarządu spółki
(...) sp. z o.o., którzy desygnowani byli przez wspólnika mniejszościowego (...) sp. z o.o. (obowiązany ad. 1).

Uprawniony powołał się na umowę inwestycyjną oraz umowę spółki (...) sp. z o.o. (k. 4), lecz umów tych nie złożył, co nie pozwoliło na ocenę, jaki był faktyczny cel tych umów. Rozstrzygnięcie wniosku, a w dalszej kolejności zażalenia, nastąpiło zatem z pominięciem okoliczności dotyczących ich treści, zwłaszcza że również obowiązany (...) sp. z o.o. wraz
z zażaleniem nie złożył odpisów tych dokumentów i nie wywodził z nich szczególnych własnych uprawnień.

Na obecnym etapie sprawy nie została poddana weryfikacji treść
umowy uznania długu przez spółkę (...) sp. z o.o. z dnia
10 września 2012 r., którą kwestionuje uprawniony, i o stwierdzenie nieważności której zamierza wnieść pozew (podając, że umowy tej nie zna, a jedynie wie o niej
z oświadczenia o poddaniu się egzekucji). Mimo twierdzeń i zarzutów wniosku obowiązany wraz z zażaleniem odpisu tej umowy nie złożył (choć została zawarta na jego rzecz, a więc powinna być w jego posiadaniu). Nie przedstawił także żadnych bliższych okoliczności dotyczących zawarcia tej umowy i wierzytelności, jakiej umowa uznania długu dotyczyła, odnosząc się jedynie do kwestii, czy wierzytelność istniała oraz czy umowie tej można przypisać charakter pozorności skoro została -
w imieniu (...) sp. z o.o. - zawarta przez uprawnionych, zgodnie z reprezentacją spółki, członków zarządu. Obowiązany podniósł, że wierzytelność objęta umową istniała i była wymagalna. Jednakże tych zarzutów nie potwierdził dokumentami, co byłoby uzasadnione wobec stanowiska uprawnionego, że nie zna umowy uznania długu. Jednocześnie istotne dla sprawy było nie to, czy (...) sp. z o.o. posiadało wierzytelność w stosunku do (...) sp. z o.o., ale w jakim celu (...) sp. z o.o.
z (...) sp. z o.o. zawarły umowę uznania długu oraz złożono oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Istotne jest, czy nastąpiło to w celu odzyskania należności przez (...) sp. z o.o., czy też w celu osiągnięcia innych skutków prawnych i pod pozorem uznania długu w celu odzyskania wierzytelności strony umowy zamierzały osiągnąć inny skutek (wiadomy stronom tych czynności), a według wnioskodawcy sprowadzający się do doprowadzenia do sprzedaży udziałów (...) sp. z o.o. w spółce (...) sp. z o.o.

Uprawniony jest większościowym wspólnikiem (...)
sp. z o.o. (77% udziałów, k. 37, 77-78) i członkiem trzyosobowego zarządu
tej spółki, w której obowiązuje reprezentacja dwuosobowa (k. 78-79). We wniosku
o zabezpieczenie powołał się na to, że pozostali dwaj członkowie zarządu (...) sp. z o.o. (desygnowani przez wspólnika mniejszościowego (...) sp. z o.o. - obowiązanego) zawarli w imieniu spółki (...) sp. z o.o. umowę uznania długu (na rzecz mniejszościowego wspólnika (...) sp. z o.o.) oraz złożyli oświadczenie o poddaniu się egzekucji
(k. 14-16) co do uznanej kwoty długu (na rzecz (...) sp. z o.o.). Te czynności doprowadziły do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce (...) sp. z o.o. (w której uprawniony jest wspólnikiem większościowym). Egzekucja została skierowana do jednego składnika spółki
(...) sp. z o.o., tj. udziałów w spółce (...) Sp. z o.o. (k. 17), które są zasadniczymi aktywami (...) sp. z o.o. (posiada 70 udziałów tej spółki, k. 20). Na obecnym etapie sprawy uprawniony uprawdopodobnił zatem, że umowa uznania długu oraz oświadczenie o poddaniu się egzekucji mogły zostać wykorzystane w celu doprowadzenia do zbycia udziałów w spółce
(...) sp. z o.o., a więc nie można wykluczyć, że wskazane czynności mogły mieć charakter pozorny, mogły być ex lege nieważne.

Uprawniony powołał się na to, że spółka (...) sp. z o.o. prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, podczas gdy (...)
sp. z o.o. jest platformą współdziałania między uprawnionym a funduszem inwestycyjnym.

Należało podzielić stanowisko wnioskodawcy, że w efekcie podjętych czynności (umowy uznania długu i oświadczenia spółki (...)
sp. z o.o. o poddaniu się egzekucji na rzecz (...) sp. z o.o.) w imieniu spółki (...) sp. z o.o. przez pozostałych członków zarządu, prawa korporacyjne uprawnionego, wynikające z jego statusu wspólnika większościowego w spółce (...) sp. z o.o. mogą zostać w istotny sposób naruszone.

Ocena taka jest uzasadniona tym bardziej, że już wcześniej (...) sp. z o.o. podejmowała próby przejęcia kontroli nad spółką (...) sp. z o.o., na co Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu postanowienia, a czego obowiązany (...) sp. z o.o. nie zakwestionował we wniesionym zażaleniu.

Okoliczności podniesione powyżej pozwalają na wniosek, że uprawniony uprawdopodobnił interes prawny we wniesieniu powództwa o ustalenie nieważności spornej umowy uznania długu i oświadczenia o poddaniu się egzekucji.

Sąd Apelacyjny odnosząc się do wywodu Sądu Okręgowego w zakresie
art. 208 k.s.h. zwraca uwagę na kwestię rozróżnienia kwestii prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania, chociaż same okoliczności podjęcia decyzji przez zarząd mogą mieć wpływ na ocenę czynności dokonywanej przez podmiot.

Jak wynika z zażalenia obowiązanego (...) sp. z o.o., był on przeświadczony, że udziały w (...) sp. z o.o. są jedynym składnikiem majątku spółki (...) sp. z o.o., z którego obowiązany (...)
sp. z o.o. może się realnie zaspokoić (k. 95). Takie stanowisko, na które powołuje się sam obowiązany, w kontekście całokształtu sprawy, uwzględniając powiązania kapitałowe i osobowe spółek, pozwala przyjąć, że celem skierowania sprawy
do postępowania egzekucyjnego przez (...) sp. z o.o. było właśnie przeprowadzenie egzekucji z udziałów w spółce (...) sp. z o.o.

Z tych względów należało ocenić, że uprawniony uprawdopodobnił przesłanki udzielenia zabezpieczenia, a w konsekwencji brak było podstaw do zmiany czy też uchylenia wydanego postanowienia.

Zakresem zaskarżenia obowiązany objął całe postanowienie, a więc również punkt II, który znajduje uzasadnienie w art. 733 k.p.c., który stanowi, że w przypadku udzielenia zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania Sąd wyznacza termin,
w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być złożone. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni, a taki termin został wyznaczony w zaskarżonym punkcie II postanowienia, co wskazuje na prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego także w tym zakresie.

Niniejsze postanowienie nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie
w sprawie, w rozumieniu art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c., który stanowi, że Sąd rozstrzyga
o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Rozstrzygnięcie
o kosztach następuje dopiero w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji
(za niedopuszczalne uważa się orzekanie o kosztach procesu wcześniej), ponieważ rozstrzygnięcie o kosztach ma charakter akcesoryjny w stosunku do głównego przedmiotu postępowania ( Komentarz do art.108 kodeksu postępowania cywilnego, J. Bodio, T. Demendecki, A. Jakubecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M. P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III.). Orzeczeniami kończącymi postępowanie w sprawie są wyroki, wyroki zaoczne, nakazy
zapłaty oraz postanowienia co do istoty sprawy wydawane w postępowaniu
nieprocesowym, a także niektóre postanowienia formalne. Zgodnie z utrwalonym już
w judykaturze poglądem, stwierdzić należy, że postanowieniem formalnym kończącym postępowanie w sprawie jest orzeczenie, które przez uprawomocnienie się trwale zamyka drogę do rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty w danej instancji ( uchwała SN z dnia 24 listopada 1998 r., III CZP 44/98, uchwała SN z dnia
31 maja 2000 r., III CZP 1/00, i uchwała SN z dnia 6 października 2000 r.,
III CZP 31/00, postanowienie SN z dnia 13 stycznia 2006 r., II CNP 31/05). Oznacza to, że pojęcie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, obejmuje tylko orzeczenia kończące postępowanie jako całość poddaną pod osąd ( postanowienie SN z dnia 14 listopada 1996 r., I CKN 7/96). Mając to wszystko na uwadze, należy
a contrario wywieść wniosek, że postanowieniami takimi nie są orzeczenia mające
za przedmiot kwestie wpadkowe, tj. kończące postępowania pomocnicze lub zamykające fragment bądź pewną fazę postępowania. Z tego też względu orzekanie o kosztach przy okazji niniejszego orzeczenia byłoby przedwczesne w świetle
art. 108 k.p.c.

Z powyżej przytoczonych względów Sąd Apelacyjny - na podstawie
art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c. - oddalił zażalenie.

MR-K