Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 29 września 2020 roku, sygn. akt I C 181/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 2,3 i 4 w ten sposób, że:

a/ w punkcie 2 dodatkowo zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki M. P. 29 673,91 (dwadzieścia dziewięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy 91/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części;

b/ w punkcie 3 zasądzoną kwotę 1235 zł podwyższa do kwoty (...) (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych;

c/ w punkcie 4 zasądzoną kwotę 3475 zł podwyższa do kwoty 6187,92 zł (sześć tysięcy sto osiemdziesiąt siedem złotych 92/100);

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nie obciąża pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...)
w B. obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki M. P. kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 501/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z powództwa M. P. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...)
w B. o odszkodowanie, zasądził od pozwanego na rzecz powoda 34803,06 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonym od 16 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zasądził
od pozwanego na rzecz powoda 1235 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt 3) oraz obciążył i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku 3475 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych
od uwzględnionej części powództwa (pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Powód jest właścicielem zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu
nr 315 a położonej w Ł.. Nieruchomość położona jest w strefie A obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. utworzonego na mocy uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. W celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego konieczna jest wymiana okien oraz instalacja wentylatorów sufitowych. Koszt tych prac to 7803,06 zł. Spadek wartości ww. nieruchomości w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 39600 zł.

Sąd powołał się na art. 129 ust 2, art. 136 ust. 3 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku
– Prawo ochrony środowiska i stwierdził, że bezspornym jest, że nieruchomość znajduje się
w strefie A obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. utworzonego uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r.,
zaś zakres prac koniecznych do zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego wynika
z opinii instytutu.

Podniesiono również, że z zakresie kwestii podatku VAT jakim są obciążone prace
w postaci montaż wentylatorów to sąd wskazał, że art. 41 ustawy z 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług przewiduje, iż obniżoną stawkę podatku VAT – na chwilę orzekania 8% (art. 146aa ustawy) - stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy lub robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, co zdaniem sądu właściwą jest stawka podstawowa – 23%, jako że zakup
i montaż wentylatorów nie mieści się w powyższej definicji.

Za zbędny uznano dowód z opinii biegłego elektryka na okoliczność ustalenia kosztów montażu fotowoltaiki i biegłego z zakresu ekonomii, gdyż sposób zasilania wentylatorów nie mieści się w odpowiedzialności pozwanego.

Według sądu ostatecznie na rzecz powoda zasądzono 34803,06 zł.

Odnośnie odsetek wskazano, że strona powodowa dochodziła ich od 16 stycznia
2017 r. Sąd zauważył, że świadczenie będące przedmiotem niniejszej sprawy jest świadczeniem bezterminowym, a zatem termin jego spełnienia nie jest oznaczony
i nie wynika również z właściwości zobowiązania. W takim przypadku art. 455 k.c. przewiduje, że takie świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W tym przypadku termin zapłaty opisano na 15 stycznia 2017 r., pozwany
29 grudnia 2016 r. odmówił zapłaty.

W pozostałym zakresie oddalono powództwo, a o kosztach procesu orzeczono
na podstawie art. 100 k.p.c., podnosząc, że powód wygrał sprawę w 67%.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art.83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zasądzając od pozwanego zwrot kosztów opinii biegłego, przy czym pozwanego obciążono stosownie do wyników sprawy
– 67%.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka, która to zaskarżyła orzeczenie
w części oddalającej powództwo oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, zarzucając:

1/ naruszenie przepisów postępowania:

- art. 329 § 1 k.p.c. przez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku w jaki sposób sąd wyliczył należne powódce odszkodowanie i jak była podstawa prawna częściowego oddalenia powództwa;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków
z niego niewynikających tj. przyjęcie, iż wysokość powstałej - na skutek ustanowienia strefy ograniczonego użytkowania - szkody wynosi 34803,06 zł, w sytuacji gdy z opinii z 29 maja 2020 r. oraz z 25.11.2019 r. jednoznacznie wynika, iż wynosi ona 64476,97 zł,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej analizy uzupełniającej opinii biegłego J. O., a w konsekwencji błędne przyjęcie, iż koszt prac wykonanych w celu poprawy akustycznej budynków wynosi 7803,06 zł, w sytuacji gdy z przywołanej opinii wynika, iż wartość powyższych prac wynosi 24876,97 zł,

- art 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego elektryka, w sytuacji gdy dowód ten zmierzał do ustalenia szkody
w postaci przyszłych wydatków powódki, bezpośrednio związanych z negatywnym oddziaływaniem lotniska,

2/ obrazę prawa materialnego tj. art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska
w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, iż koszt montażu urządzeń pozwalających ograniczyć przyszłe wydatki powódki, bezpośrednio związane z negatywnym oddziaływaniem lotniska, nie mieści się w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o dopuszczenie dowodu
z opinii biegłego elektryka w celu wyliczenia kosztów zainstalowania instalacji fotowoltaicznej wytwarzającej energię elektryczną niezbędną do funkcjonowania wentylatorów sufitowych zamontowanych w budynkach powódki; zmianę wyroku
- w zaskarżonej części - poprzez zasądzenie dalszej kwoty 29673,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 16 stycznia 2017r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie
od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych,
z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego; ewentualnie uchylenie wyroku
i przekazanie sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wskazał, że apelacja jest zasadna w części dot. błędnego oddalenia przez sąd I instancji powództwa co do kwoty 29673,91 zł natomiast w pozostałej części dotyczącej kosztów zainstalowania instalacji fotowoltaicznej wniósł
o jej oddalenie i o oddalenie wniosków dowodowych jako nieprzydatnych oraz o nie obciążanie strony pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego, bowiem konieczność i zasadność apelacji wynika z błędu sądu, a nie działań pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie w części objętej zarzutem wadliwego wyliczenia wysokości szkody oraz związanego z tym rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, natomiast w zakresie żądania zasądzenia 0.03 zł jako przyszłych kosztów montażu instalacji fotowoltaicznej na nieruchomości powódki podlegała oddaleniu.

Z opinii biegłych wynika, że odszkodowanie zostało określone na poziomie 64476,97 zł (w tym 24876,97 zł z tytułu kosztów modernizacji akustycznej budynków i 39600 zł z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości). W sprawie nie przedstawiono materiału dowodowego w oparciu o który Sąd pierwszej instancji mógłby poczynić ustalenia co do wysokości szkody na poziomie przyjętym w wyroku, tj. 34803,06 zł i kwestii tej Sąd Rejonowy w treści uzasadnienia nie wyjaśnia. Zachodziły zatem podstawy do stosownej korekty wysokości należnego odszkodowania.

Błędne jest jednak stanowisko apelującej, że w sprawie doszło do naruszenia
art. 329 § 1 k.p.c. Przepis ten bowiem dotyczy zakresu sporządzenia pisemnego uzasadnienia wynikającego z wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Sąd Rejonowy sporządził pisemne uzasadnienie zgodnie z wnioskiem zgłoszonym przez pełnomocnika powódki.

Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia prawa procesowego polegającego
na tym, że sąd I instancji naruszył art. 227 k.p.c., to należy zauważyć, iż przepis ten nie może być przedmiotem naruszenia sądu, ponieważ nie jest on źródłem obowiązków ani uprawnień jurysdykcyjnych, lecz określa jedynie wolę ustawodawcy ograniczenia kręgu faktów, które mogą być przedmiotem dowodu w postępowaniu cywilnym (zob. orzeczenie S.N. z 9 lutego 2001r., III CKN 434/00).

Niezasadne jest żądanie objęcia zakresem szkody kosztu montażu urządzeń fotowoltaicznych na nieruchomości powódki, ponieważ granice odpowiedzialności pozwanego wyznaczone są przez treść art. 361 kc. Realizacja zamiaru poczynienia oszczędności w kosztach energii elektrycznej niezbędnej do funkcjonowania wentylatorów sufitowych nie jest normalnym następstwem wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania.

W orzecznictwie przyjmuje się, że „za szkodę należy uznać uszczerbek w dobrach poszkodowanego, polegający na różnicy między stanem tych dóbr, powstałym wskutek zdarzenia szkodzącego a stanem, jaki by istniał, gdyby nie zaszło to zdarzenie. Uszczerbek ten przybiera postać utraty, zmniejszenia lub niepowiększenia aktywów albo powstania bądź zwiększenia pasywów. Szkodą jest zatem interes poszkodowanego w przywróceniu zachwianego tym zdarzeniem stanu dóbr (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z 13 kwietnia 2017 r., I ACa 1599/14, LEX nr 2317753, który powołał się przy sformułowaniu tej tezy na wyrok Sądu Najwyższego z 11 lipca 1957 r., sygn. akt 2 CR 304/57, uchwałę Sądu Najwyższego z 22 listopada 1963 r., sygn. akt III PO 31/63 i uchwałę Sądu Najwyższego (7) z 12 lipca 1968 r., sygn. akt III PZP 26/68).

W odniesieniu do w szkody przyszłej, prezentowany jest jednolity pogląd,
że nie podlega on naprawieniu wykraczając poza zakres określony art. 361 § 2 k.c. (patrz: wyrok z 28 lipca 2016 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku, V ACa 868/15, (...)-188;

wyrok z 22 września 2016 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku, I ACa 1135/15, OSAB 2016,
nr 2-3, str. 29, wyrok z 12 stycznia 2017 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie, I ACa 1123/16, LEX nr 2250218).

Wypada również zwrócić uwagę, iż w judykaturze dominuje pogląd, zgodnie z którym odpowiedzialność może obejmować jedynie szkodę istniejącą w chwili orzekania, naprawieniu podlegają bowiem tylko uszczerbki faktycznie poniesione, aktualne w chwili orzekania i pewne. Co do zasady nie jest zatem dopuszczalne uwzględnianie przyszłych uszczerbków, obowiązek naprawienia szkody powstaje bowiem dopiero po jej doznaniu, nie zaś już w przypadku powstania stanu zagrożenia szkodą (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie
w wyroku z 13 kwietnia 2017 r. I ACa 1599/14, LEX nr 2317753)

Dlatego też, z uwagi na treść art. 361 § 2 k.c., montaż urządzeń fotowoltaicznych
nie mieści się w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z art. 129 ust. 2
ww. ustawy i tym samym brak podstaw do uwzględnienia powództwa w tym zakresie
co do zasady.

Wobec powyższego nie było podstaw, aby w okolicznościach sprawy istniała potrzeba

dopuszczenia dowodu z opinii biegłego elektryka, co sprawia, że zarzut naruszenia
przez Sąd Rejonowy art. 278 § 1 k.p.c. nie może odnieść zamierzonego skutku.

W tych warunkach, także w postępowaniu apelacyjnym, nie było potrzeby uzupełnienia postępowania dowodowego w zakresie, w jakim zgłoszono żądanie w apelacji
i dlatego Sąd Odwoławczy na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. pominął wniosek dowodowy strony skarżącej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego elektryka
w celu wyliczenia kosztów zainstalowania instalacji fotowoltaicznej.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 i dodatkowo zasądził od pozwanego na rzecz powódki 29673,91 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części, o czym orzekł jak w punkcie I a sentencji.

Z uwagi na zmianę wysokości zasądzonego na rzecz powódki roszczenia należało dokonać na podstawie art. 98 § 1 – 3 k.p.c. w z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 113 ust. 1 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, korekty rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego, jak i o kosztach pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Powódka ostatecznie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wygrała sprawę
w zasadzie w całości, czego konsekwencją było podwyższenie zasądzonej kwoty z tytułu zwrotu kosztów procesu z 1235 zł do 3617 zł, o czym orzekł jak w punkcie I b sentencji.

Sąd Okręgowy dokonał ponadto ponownego rozliczenia kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa w ten sposób,
że nakazaną do pobrania od pozwanego sumę 3475 zł podwyższył do 6187,92 zł, o czym orzeczono jak w punkcie I c sentencji.

Dalej idąca apelacja strony powodowej jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego powstałych pomiędzy powódką i pozwanym orzeczono jak w punkcie III sentencji, na podstawie art. 102 k.p.c. uznając za niesłuszne obciążenie pozwanego obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa prawnego
w postępowaniu odwoławczym. Pozwany nie przyczynił się w żadnym wypadku do ich powstania, gdyż konieczność wniesienia apelacji spowodowana była błędem rachunkowym Sądu Rejonowego odnośnie wysokości należnego powódce odszkodowania.