Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku H. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wszczęcie postępowania

na skutek odwołania H. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 18 września 2020 r. sygn.: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. do wszczęcia postępowania na podstawie wniosku H. M. z dnia 31 sierpnia 2020 roku;

Sygn. akt V U 867/20

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 18 września 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni H. M. wszczęcia postępowania o ponowne rozpoznanie prawa do emerytury pomostowej, z uwagi na to, że decyzją z 18 grudnia 2017 roku odmówiono wnioskodawczyni już prawa do emerytury, a do nowego wniosku H. M. nie dołączyła nowych dowodów mogących mieć wpływ na wcześniej wydaną decyzję na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej.

Od powyższej decyzji H. M. wniosła odwołanie, wnosząc o uchylenie decyzji i zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu od 27 marca 1979 roku do 30 czerwca 1992 roku oraz od 10 czerwca 1999 roku do 30 czerwca 2001 roku i przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

Postanowieniem z 3 grudnia 2020 roku Sąd oddalił wniosek H. M. o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. M. urodziła się w dniu (...).

W dniu 28 września 2013 roku H. M. wniosła o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-3 akt emerytalnych)

Decyzją z 30 października 2017 roku ZUS odmówił H. M. przyznania prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych oraz 20-letniego ogólnego stażu ubezpieczeniowego.

(dowód: decyzja – k. 24 akt emerytalnych)

W dniu 24 listopada 2017 roku H. M. wniosła o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

(dowód: wniosek – k. 1-3 akt o emeryturę pomostową)

Decyzją z 18 grudnia 2017 roku ZUS odmówił H. M. przyznania prawa do emerytury pomostowej z uwagi na nie udowodnienie 15 lat pracy w warunkach szczególnych. ZUS odmówił wnioskodawczyni zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 27 marca 1979 roku do 30 czerwca 1992 roku oraz od 10 czerwca 1999 roku do 30 czerwca 2001 roku, z uwagi na to, że pracodawcy nie potwierdzili, aby wykonywała pracę w warunkach szczególnych wymienioną w zał. nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

(dowód: decyzja – k. 9 akt o emeryturę pomostową )

W dniu 8 stycznia 2018 roku H. M. wniosła o ponowne rozpoznanie sprawy przejścia na emeryturę. Do wniosku załączyła świadectwo pracy z 29 czerwca 2001r.

(dowód: wniosek – k. 12 akt o emeryturę pomostową, świadectwo – k. 13 akt o emeryturę pomostową)

Decyzją z dnia 30 stycznia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni H. M. wszczęcia postępowania o ponowne rozpoznanie prawa do emerytury pomostowej, z uwagi na to, że decyzją z 18 grudnia 2017 roku odmówiono wnioskodawczyni już prawa do emerytury, a do nowego wniosku H. M. nie dołączyła nowych dowodów mogących mieć wpływ na wcześniej wydaną decyzję na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej.

(dowód: decyzja – k. 14 akt o emeryturę pomostową)

W dniu 31 sierpnia 2020 roku H. M. wniosła o przyznanie prawa do emerytury w szczególnych warunkach. Do wniosku załączyła kserokopię świadectwa pracy z 29 czerwca 1992 roku oraz z 29 czerwca 2001 roku i wykaz zasiłków chorobowych

(dowód: wniosek – k. 15 akt o emeryturę pomostową, dokumenty – k.16-18 akt o emeryturę pomostową)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona złożyła do ZUS ponowny wniosek o emeryturę pomostową w dniu 31 sierpnia 2020 roku.

W takiej sytuacji ZUS na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach pomostowych był zobowiązany do wszczęcia postępowania w sprawie emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 28 ustęp 1 ustawy o emeryturach pomostowych w zakresie postępowania w sprawach emerytury pomostowej stosuje się odpowiednio przepisy art. 114 i art. 116-128a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepis art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, na który ZUS powołuje się w zaskarżonej decyzji, obliguje organ rentowy - w przypadku ponownego złożenia wniosku o emeryturę - do jego merytorycznego rozpoznania.

Stanowi on bowiem, że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5)decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Ponoszona przez ZUS okoliczność nie spełnienia przez wnioskodawczynię przesłanek z art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do ponownego ustalenia prawa do emerytury pomostowej, nie stanowi podstawy do odmowy wszczęcia postępowania, jak to zrobił ZUS w zaskarżonej decyzji.

Takiej podstawy nie dają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe z dnia 11 października 2011 r. (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), na które powołuje się w zaskarżonej decyzji ZUS, ani mające zastosowanie w postępowaniu w sprawach o świadczenia - w razie braku odmiennej regulacji w przepisach ustawy emerytalnej - przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Stosownie do § 4 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. rozporządzenia wniosek, o żądanie przyznania świadczenia, powinien zawierać:

1) imię i nazwisko zainteresowanego;

2) datę urodzenia zainteresowanego;

3) numer PESEL zainteresowanego, a jeżeli nie nadano tego numeru - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu;

4) adres miejsca zamieszkania i adres do korespondencji zainteresowanego;

5) ostatni adres miejsca zamieszkania zainteresowanego w Polsce - w przypadku osoby zamieszkałej za granicą, jeżeli zamieszkiwała uprzednio w Polsce;

6) adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania zainteresowanego - w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania

7) wskazanie rodzaju świadczenia, o które ubiega się zainteresowany;

8) wskazanie sposobu wypłaty świadczenia wraz z podaniem odpowiednich danych niezbędnych do jego wypłaty;

9) podpis zainteresowanego, pełnomocnika albo osoby upoważnionej przez zainteresowanego, o której mowa w § 7.

W myśl zaś § 10 cytowanego wyżej rozporządzenia zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające: datę urodzenia, okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość, wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią.

Jeżeli natomiast we wniosku nie zamieszczono danych lub nie dołączono dokumentów, które są niezbędne do jego rozpatrzenia, organ rentowy wzywa zainteresowanego do uzupełnienia wniosku w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania (§4 ust. 4 rozporządzenia). Dopiero nie usunięcie przez zainteresowanego braków mimo pouczenia, o którym mowa w §4 ust. 4 rozporządzenia, legitymuje organ rentowy do wydania decyzji o odmowie wszczęcia postępowania.

Skarżąca załączyła do wniosku o przeliczenie emerytury kserokopię świadectwa pracy z 29 czerwca 1992 roku oraz z 29 czerwca 2001 roku i wykaz zasiłków chorobowych, a zatem dokumenty niezbędne do merytorycznego rozpoznania jej wniosku. Okoliczność, że dokumentacja ta była już analizowana przez ZUS w poprzednim postępowaniu, nie jest przeszkodą do wszczęcia postępowania. W świetle bowiem wyżej przytoczonej regulacji odmowa wszczęcia postępowania jest możliwa jedynie w przypadku nie dołączenia przez ubezpieczonego dokumentów, które są niezbędne do rozpatrzenia wniosku. W przedmiotowej sprawie organ rentowy winien dokonać oceny złożonej przez ubezpieczoną dokumentacji w merytorycznej decyzji wydanej w rozpoznaniu wniosku o emeryturę pomostową. Podstawą odmowy wszczęcia postępowanie może być jedynie nie złożenie przez ubezpieczonego wymaganej do rozpoznania wniosku dokumentacji i nie uzupełnienie tych braków w terminie 14 dni.

Z kolei przepis art. 61 a§ 1 kodeksu postępowania administracyjnego pozwala na wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postepowania tylko wówczas, gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 k.p.a., zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że odmowa wszczęcia postępowania z przyczyn podmiotowych może nastąpić tylko wówczas, gdy oczywistym jest, że osoba która występuje z żądaniem wszczęcia postępowania nie może być uznana za stronę tego postępowania. Z kolei użycie przez ustawodawcę w art. 61a § 1 k.p.a. zwrotu „nie może być wszczęte” akcentującego na termin "wszczęcie" wskazuje, że przyczyna przedmiotowa musi być znana już w chwili złożenia wniosku (żądania), a więc w istocie wynikać z treści wniosku lub też jest znana organowi z urzędu. Należy przy tym zwrócić uwagę, że czym innym jest jednakże brak przepisu stanowiącego materialnoprawną podstawę do wydania decyzji, a czym innym jest zaistnienie negatywnej przesłanki określonej w przepisie prawa materialnego, która uniemożliwia uwzględnienie żądania. Z przepisu tego wynika zatem, że odmowa wszczęcia postępowania w momencie złożenia wniosku musi być dla organu oczywista, aby można było wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w danej sprawie. Jeżeli natomiast konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, które w efekcie może doprowadzić do wniosku, że zachodzi przeszkoda przedmiotowa w dalszym prowadzeniu postępowania, to powinna być wydana decyzja o umorzeniu postępowania jako bezprzedmiotowego.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do emerytury pomostowej po ustaleniu w toku postępowania wyjaśniającego, iż wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek przewidzianych w art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Bezspornym jest, że ZUS uznał wnioskodawczynię za stronę postępowania. Nie spełnienie zaś przesłanek do ponownego ustalenia prawa do świadczenia – jak wyżej podniesiono – nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania.

W sprawie nie występują też inne przyczyny, z powodu których postępowanie nie mogłoby zostać wszczęte.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.