Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2020r.

Sąd Rejonowy w Opolu IX Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2020r. w Opolu

sprawy z powództwa M. Ż. (1)

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o ustalenie

I.  stwierdza nieważność umowy z dnia 5 kwietnia 2011r. nr (...) w części w zakresie ustaleń zawartych pomiędzy M. Ż. (1) a (...) Bank (...) S.A. w W.;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  przyznaje biegłej A. S. kwotę 111,90 zł z sum budżetowych Skarbu Państwa;

IV.  przyznaje pełnomocnikowi z urzędu ustanowionego dla powódki M. Ż. (1) – adwokatowi M. B. (1) wynagrodzenie w kwocie 6 750 zł powiększonej o należny podatek VAT w wysokości 23%, w sumie 8.302,50 zł, która to należy wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa;

V.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Opolu 14.098,54 zł tytułem poniesionych wydatków, w tym 2.860 zł opłaty sądowej, od której to uiszczenia powódka była zwolniona z mocy orzeczenia Sądu.

Sygn. akt IX C 1283/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 kwietnia 2017 r. powódka M. Ż. (2) wniosła o stwierdzenie nieważności umowy kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 5.04.2011 r. zawartej z (...) Bank (...) SA w W.. W uzasadnieniu wskazała, iż z uwagi na jej chorobę psychiczną - schizofrenię nie była zdolna do kierowania swoim postepowaniem. Wskazał, iż już w toczących się postępowania przed wydziałem Grodzkim Sądu Rejonowego w Opolu biegli stwierdzili, iż powódka jest osobą chorą.

W piśmie złożonym przez wyznaczonego pełnomocnika z urzędu (k. 30) wskazał on, że już przed podpisaniem umowy powódka leczyła się psychiatrycznie, nie jest w stanie świadomie podjąć decyzję i zrozumieć konsekwencje działania. W dacie zawierania umowy występował u niej brak rozeznania, niemożność zrozumienia własnych i cudzych zachowań. Zatem umowa taka jest nieważna stosownie do art. 82 kc.

W odpowiedzi na pozew (...) Bank (...) SA w W. ( poprzednio (...) Bank (...) SA w W.) wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany wskazał, iż wobec zaprzestania spłat z tytułu zawartej umowy pozwana wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr 189/14 zgodnie z którym pozwanej przysługuje wobec powódki roszczenie o zapłatę kwoty głównej - 37.908,40 zł. W sprawie (...)Sad rejonowy w Opolu nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, a następnie wierzyciel wszczął egzekucje przed komornikiem sadowym w O. pod sygnaturą (...)W ocenie pozwanego powództwo zostało złożone wyłącznie w celu uniknięcia odpowiedzialności wynikającej z pozostawania przez powódkę w zadłużeniu w stosunku do pozwanego, a okoliczności na jakie powołuje się powódka nie zostały udowodnione. Kwestionował fakt, iż w momencie składania oświadczenia woli powódka była w stanie braku świadomości lub swobody. Nadto działania powódki maja miejsce po upływie 6 lat od zawarcia umowy kredytu.

Powódka nie była, nie jest ubezwłasnowolniona i posiada pełną zdolność do czynności prawnych.

W sprawie ustalono następujący stan faktyczny:

W dniu 5.04.2011 r. powódka M. Ż. (2) wraz ze swoim ojcem K. Ż. zawarli z (...) Bank (...) SA w W. umowę kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 5.04.2011 r. Umowa dotyczyła zakupu samochodu F. (...), kredyt był na kwotę 57.206,04 zł. Kredyt był udzielony na 96 miesięcy od dnia 5.04.2011 r. do 5.04.2019r.

Powódka samodzielnie udała się do autoryzowanego dealera F. w Polsce do firmy (...) w O..

Nie był to jej pierwszy kontakt z tym salonem. Już raz wcześniej kupiła tam samochód, także biorąc udział w losowaniu wygrała samochód. Przy kupnie pierwszego samochodu i zaciąganiu kredytu jak i w 2011 r. obsługiwała ja ta sama osoba- M. P.. Powódka z uwagi na kupiony wcześniej samochód (przed 2011 r.) była osoba rozpoznawalna, znana dla części pracowników w tym M. P..

Przed zwarciem umowy z dnia 5 kwietnia 2011 r. powódka dostarczyła dokumenty wymagane w celu uzyskania kredytu, koniecznym było akceptacja banku, ocena jej zdolności kredytowej. Dopiero później podpisano umowę.

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2012 r. sygn.. akt (...)Sąd Rejonowy w Opolu stwierdził, iż powódka nabyła spadek po swoim zmarłym w dniu 18.10.2012 r. ojcu K. Ż. w całości.

W dniu 24.10.2013 r. powódka wystąpiła z wnioskiem do wierzyciela o zmianę terminu spłat raty kredytu, co jej umożliwiono począwszy od grudnia 2013 r.

Powódka spłacała do 2014 r. kredyt. Z uwagi na problemy finansowe zaprzestała spłat. W dniu 21.11.2014 r. wierzyciel wystawił bankowy tytuł egzekucyjny wobec powódki nr 189/14, co do należności głównej - 37.908,40 zł.

W dniu 10.12.2014 r. Kredytodawca złożył wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr 189/14. Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2015 r. Sąd Rejonowy w Opolu nadał przedłożonemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności w postepowaniu (...) Następnie wierzyciel wszczął egzekucje wobec powódki przed komornikiem sadowym przy Sądzie Rejonowym w Opolu M. B. (2) w postepowaniu (...)

Jak przyznała za namową znajomych z uwagi na stan zdrowia i brak świadomości przy zawieraniu umowy kredytu z dnia 5 kwietnia 2011 r. zdecydowała się na złożenie niniejszej sprawy do Sądu

Dowód: umowa kredytu w aktach (...)

Wniosek o zmianę terminu spłat. k. 198

Postanowienie SR w Opolu(...)k. 197

Postanowienie SR w Opolu z dnia 5 stycznia 2015 r. w aktach(...)

zeznania M. Ż. e-protokół k. 72

zeznania M. P. e-protokół k. 71/2

Powódka leczy się od wielu lat psychiatrycznie. Stwierdzono u niej schizofrenię.

W toku postepowania (...)prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Opolu stwierdzono, iż powódka miała zniesioną zdolność rozumienia i kierowania własnym postepowaniem w okresie 22.02-7.03.2011 r.

W okresie poprzedzającym podpisanie umowy kredytu (11-21.03.2011 r. ) leczona była na oddziale (...) w O.. Podczas pobytu stwierdzono u niej niedokojarzenie toku myślenia, skłonność do skupiania się na detalach, nadmierna dygresyjność, pojawiająca się sprzeczność wypowiedzi, pewna ogólnikowość, stereotypowość, chwilami nieufność, zaznaczającą się skłonność do skracania dystansu, zatarcia granic, jednostajność reakcji, chwilami ich niedostosowanie, obniżony wgląd. Farmakoterapia stosowana miała być do 1.04.2011 r. W dniu 7.04.2011 r. ponownie hospitalizowana.

W okresie podpisania umowy kredytu powódkę cechował całkowity brak krytycyzmu co do jej choroby. Jej stan zdrowia uniemożliwiał w dacie 5.04.2011 r. świadome i swobodne podjęcie decyzji co do zawarcia umowy kredytowej.

Dowód : opinia biegłej w aktach(...)

opinia biegłej B. Ż. k. 94-97

Zeznania biegłej B. Ż. k. 144-145

Historia choroby k. 212-218

Opinia biegłej A. S. k. 165-169, 226-231, 249-251

Zeznania biegłej A. S. k. 260, e-protokół

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie, z korekta, iż Sąd stwierdził nieważność zawartej umowy jedynie w zakresie umowy zawartej pomiędzy powódką a (...) Bank (...) SA w W. - ( umowę zawarł wraz z powódką jej ojciec K. Ż.).

Stan faktyczny jest bezsporny, strony zawarły umowę kredytu z dnia 5.04.2011 r. na zakup samochodu osobowego.

Obecnie powódka domaga się stwierdzenia nieważności zawartej umowy z dnia 5.04.2011 r., twierdząc, iż jej stan zdrowia uniemożliwiał wówczas świadome i swobodne podjęcie decyzji co do zawarcia umowy kredytowej stosownie do treści art. 82 kc.

Zgodnie z treścią art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Treścią hipotezy z art. 82 kc jest złożenie oświadczenia woli przez osobę znajdującą się w stanie choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innych, chociażby nawet przemijających zaburzeń czynności psychicznych, które wyłączały jej świadomość albo uniemożliwiały powzięcie decyzji i wyrażenie woli w sposób swobodny. Z taką hipotezą art. 82 kc łączy dyspozycję w postaci sankcji bezwzględnej nieważności złożonego oświadczenia woli. Świadomość dotyczy zarówno podjęcia decyzji, jak i wyrażenia woli. Powody i rodzaj stanu wyłączającego świadomość nie maja znaczenia prawnego. Brak świadomości musi być zupełny.

Jak ustalono powódka leczy się od wielu lat psychiatrycznie. Sama ta okoliczność nie powoduje sama w sobie, iż każda dokonana przez nią czynność jest nieważna, zależy to bowiem od stanu i przebiegu choroby.

Jak ustalono powódka samodzielnie udała się do autoryzowanego dealeraF.w Polsce do firmy (...) w O.. Już raz wcześniej kupiła tam samochód, biorąc udział w losowaniu wygrała samochód. Przy kupnie pierwszego samochodu i zaciąganiu kredytu jak i w 2011 r. obsługiwała ja ta sama osoba - M. P.. Powódka była osobą rozpoznawalną, znaną dla części pracowników w tym M. P.. Przedstawiając te okoliczności pozwany twierdził, iż powódka aktualnie wykorzystuje jedynie swoją chorobę aby uniknąć odpowiedzialności majątkowej.

Sąd w celu ustalenia czy powódka świadomie złożyła oświadczenie woli w dniu 5.04.2011 r. po przeprowadzonym postępowaniu dowodowym z zeznań świadka, powódki oraz dowodu z dokumentów, w tym historii choroby oraz wcześniejszych opinii w aktach prowadzonych postepowań dopuścił dowody z opinii biegłych z zakresu psychiatrii.

Przedłożone w niniejszej sprawie opinie biegłych z zakresu psychiatrii - B. Ż. oraz następnie A. S. są jednoznaczne.

Powódka cierpi na przewlekłą endogenną chorobę psychiczną - schizofrenię. Z obu opinii wynika, iż stan zdrowia powódki uniemożliwiał jej w dacie 5.04.2011 r. świadome i swobodne podjęcie decyzji co do zawarcia umowy kredytowej. W okresie podpisania umowy kredytu powódkę cechował bowiem całkowity brak krytycyzmu co do jej choroby. Jak wskazała biegła A. S. głównym elementem choroby powódki był całkowity brak krytycyzmu, a co za tym idzie podejmowanie decyzji w oderwaniu od codzienności, które to pozornie mogą się wydawać rozsądne. Podobne końcowe wnioski wynikają opinii biegłej B. Ż. - w dacie podpisania umowy jej stan zdrowia uniemożliwiał świadome i swobodne podjęcie decyzji co do zawarcia umowy kredytowej

Obie biegłe podkreśliły, iż osoba nie będąca lekarzem specjalistą nie jest w stanie rozpoznać u osoby chorej na schizofrenię, czy w danym momencie jest ona świadoma czy też nie. Nadto opinie odniosły się do okoliczności, iż powódka podpisała umowę kredytowa ze swoim ojcem oraz wpływu tej okoliczności na dokonaną czynność.

Wykluczyły także aby powódka, działając z rozmysłem, celowo wykorzystała swój stan zdrowia podpisując umowę a obecnie z uwagi na swój stan zdrowia wnosiła o jej unieważnienie.

Opinie są sporządzone fachowo, w oparciu o zebrany materiał na temat historii leczenia powódki, złożonych zeznań. Biegłe zarówno w obszernych pisemnych opiniach jak i składając zeznania na rozprawie odniosły się merytorycznie do wszelkich składanych zastrzeżeń. Podkreśliły, iż kilka dni wcześniej powódka była wypisana ze szpitala z oddziału psychiatrycznego z opisem choroby, dysponowały zatem całą historia choroby bezpośrednio poprzedzający datę podpisania umowy.

Zbędnym wobec powyższych ustaleń było zatem dopuszczanie dowodu z kolejnej opinii biegłego celem ustalenia świadomości powódki w dacie podpisania umowy. Wskazać przy tym należy, iż Sąd z urzędu dopuścił dowód z drugiej opinii biegłej w celu zapoznania się z oceną stanu zdrowia powódki przez innego specjalisty.

Z uwagi, iż ustalenie obu biegłych specjalistek są zbieżne w ocenie Sądu kolejna opinia zmierzałaby jedynie do przedłużenia postepowania zatem w oparciu o art. 235 ² pkt 5 kpc Sąd oddalił zatem złożony wniosek pełnomocnika pozwanego.

Wskazać należy, okoliczności które były kwestią ustaleń przez biegłe z zakresu psychiatrii sądowej wymagają wiadomości specjalnych, których to sąd nie posiada. Opiniami tymi sąd nie jest sztywno związany albowiem to do Sądu należy ocena wszelkich dowodów w tym dowody z opinii biegłych. Jednakże aby ustalenia biegłych podważyć bądź przyjąć odmienne Sąd nie jest władny tego dokonać dowolnie bez wcześniejszego wykazania przez strony, lub też ustalenia z urzędu, iż sporządzone opinie są wadliwe. Koniecznym byłoby wykazanie, iż obarczone są błędami metrycznymi, czy też oparte na błędnych ustaleniach faktycznych, dokumentacji wadliwej. Nadto, iż wynikające z nich wnioski są pozbawione logiki.

Żadnej ze wskazanych okoliczności w przeprowadzonych opiniach nie sposób się dopatrzeć. Niezadowolenie zaś strony z poczynionych ustaleń przez biegłe nie może skutkować odmienną ocena poczynionych ustaleń osób posiadających wiadomości specjalne.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził nieważność zawartej umowy z dnia 5 kwietnia 2011 r. nr (...) w części, w zakresie ustaleń zawartych pomiędzy M. Ż. (2) a (...) Bank (...) SA w W..

Sąd jednocześnie oddalił dalej idące powództwo - ustalenia nieważności umowy w całości albowiem drugim kredytobiorcą był K. Ż., nie były w niniejszej sprawie podnoszone żadne okoliczności wskazujące, iż do podpisania umowy przez niego doszło w okolicznościach wymienionych w art. 82 kc.

To, iż powódka postanowieniem z dnia 18 grudnia 2012 r. sygn. akt (...)wydanym przez Sąd Rejonowy w Opolu nabyła spadek po swoim zmarłym w dniu 18.10.2012r. ojcu K. Ż. nie powoduje, iż nieważność umowy rozciąga się także na czynność dokonana przez zmarłego K. Ż..

Sąd jednocześnie przyznał pełnomocnikowi z urzędu ustanowionemu dla powódki - adwokatowi M. B. (1) wynagrodzenie w kwocie 4.500 zł (3.600 zł oraz 900 zł) powiększony o należny podatek vat w wysokości 23 %. Stosownie do § 8 pkt 6 i § 16 ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2016,poz. 1714 ze zm.) w zw. § 4 ust. 3 cytowanego rozporządzenia.

Jednocześnie stosownie do treści art. 113 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 11.331,04 zł ( 5.535,00 zł - wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu powódki, 2.936,04 zł wydatki na opinie biegłych) poniesionych wydatków w tym 2.860 zł opłaty sadowej od której to uiszczenia powódka zwolniona była z mocy orzeczenia Sadu.

Zasadnym nadto było przyznanie biegłej A. S. przyznanie wynagrodzenia za stawiennictwo i złożenie zeznań na rozprawie w dniu 5 marca 2020 r. w kwocie 111,90 zł zgodnie z przedłożonym rachunkiem na podstawie art. 288 kpc. i art. 89 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2005/167/1398) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz.U 2013/518).