Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

przewodniczący: SSR del. Beata Grygiel - Stelina

protokolant: sekr. sąd. Barbara Zdrojewska

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2018 roku w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K. (1)

przeciwko (...) Bank Spółka Akcyjna w W.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

I. nakazuje pozwanemu (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. do wysłania w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku listu poleconego do powódki Z. K. (1) zawierającego oświadczenie (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o treści: (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przeprasza Panią Z. K. (1) za bezprawnie wszczęte i prowadzone postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego pomimo, że zobowiązanie to wygasło.”

II. zasądza od pozwanego (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. K. (1) kwotę 15 000 zł (słownie: piętnaście tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 21 czerwca 2018 r. do zapłaty;

III. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV. zasądza od pozwanego (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. K. (1) kwotę 1050,00 zł. (tysiąc pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 3617 zł. (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych złotych) z tytułu zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 stycznia 2018 r. powódka Z. K. (1) domagała się zasądzenia od pozwanego (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. za naruszenie jej dóbr osobistych:

1.  wysłania w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie listu poleconego do powódki zawierającego oświadczenie (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o treści:

(...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przeprasza Panią Z. K. (1) za bezprawne wszczęte i prowadzone postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego pomimo, że zobowiązanie to wygasło. (...) Bank przeprasza również za niewydanie Pani Z. K. (1) tytułu wykonawczego bądź uczynienia na oryginale stosownej wzmianki”

1.  zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 lipca 2017 r. do dnia zapłaty

2.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż na podstawie tytułu wykonawczego wydanego w postępowaniu nakazowym I Nc 1555/03 wierzyciel (...) Kasa (...) im. (...) prowadziła egzekucję. Powódka byłą poręczycielem kredytu zaciągniętego przez dłużniczkę główną - A. R.. Egzekucję prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kartuzach, A. S. (1), pod sygnaturami Km (...) i Km (...). Nadto w księdze wieczystej nieruchomości stanowiącej własność powódki zostały wpisane dwie hipoteki przymusowe - jedna do kwoty 264 470,70 zł, zaś druga na kwotę 588 409,74 zł. Następcą prawnym wierzyciela jest (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

W imieniu powódki jej pełnomocnik negocjował z (...) Bankiem wysokość kwoty, której wpłacenie skutkować miało zwolnieniem powódki z długu i wydaniem przez pozwanego zgody na wykreślenie hipotek. W wyniku negocjacji pozwany wydał zaświadczenie z dnia 10 czerwca 2015 r., z treści którego wynika wprost, iż po wpłacie przez powódkę kwoty 45 000 zł. pozwany zrzeknie się zabezpieczenia w postaci hipotek i wpłacenie tej kwoty wypełni wszystkie zobowiązania powódki względem niego; Bank zwolni powódkę ze zobowiązania. Kwota 45 000 zł została uiszczona na rzecz pozwanego i dnia 2 września 2015 r. pozwany wydał zaświadczenie o wyrażeniu zgody na wykreślenie hipotek ustanowionych na rzecz (...).(...). Powódka wystąpiła skutecznie o wykreślenie hipotek przymusowych ustanowionych na jej nieruchomości. Nadto z treści oświadczenia z dnia 12 listopada 2015 r. wynika wprost, że powódka została zwolniona z pozostałego długu. Skutkiem zwolnienia było wygaśnięcie zobowiązania.

Następnie Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 21 lipca 2017 r. w sprawie sygn. akt I C 17/17 pozbawił wykonalności nakaz zapłaty z dnia 3 grudnia 2003 r. wydany w postępowaniu nakazowym w sprawie I Nc 1553/03, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 2 lutego 2004 r. oraz postanowieniem Sadu Okręgowego z w Gdańsku z dnia 8 lipca 2015 r. wydanym w sprawie I Co 115/15 – w całości.

Pomimo powyższego, pozwany wszczął egzekucję przeciwko powódce ponad rok po zwolnieniu jej z długu. Bank jest instytucją zaufania publicznego i należy od niego wymagać profesjonalizmu i poszanowania dóbr osobistych klientów. Pozwany zdawał bądź powinien zdawać sobie sprawę z bezprawności wszczynania egzekucji co do nieistniejącej wierzytelności; jego działanie było umyślne. Nie bez znaczenia pozostaje także kwota będąca przedmiotem egzekucji tj. 622 187,58 zł. Powódka jest osobą starszą utrzymującą się jedynie z niewysokiej emerytury, co stawiało ją w trudnej sytuacji życiowej. Działanie pozwanego naraziło powódkę na niewyobrażalny stres i poczucie bezsilności

Działanie pozwanego ewidentnie naruszyło dobro osobiste powódki w postaci prawa do poprawnego, zgodnego z prawem i rzetelnego przetwarzania danych osobowych, godność powódki a także poczucie pewności i bezpieczeństwa. Powódka powołała się na przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Strona pozwana jest administratorem danych osobowych zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 i 3 ww. ustawy. Prowadzenie postepowania egzekucyjnego spowodowało naruszenie dobrego imienia powódki gdyż bank wskazał ją jako osobę, która uchyla się od płacenia swoich zobowiązań. Nadto uzasadniona jest obawa powódki wszczęcia wobec niej kolejnego postępowania egzekucyjnego. Pozwany będąc w posiadaniu tytułu wykonawczego pomimo wezwania do jego wydania w dalszym ciągu pozostaje w jego dyspozycji , pozwany nie uczynił na nim nawet wzmianki i zwolnieniu powódki z długu. Pozwany w postepowaniu w sprawie I C 17/17 zapewniał powódkę, że zwróci jej tytuł wykonawczy lub uczyni na nim wzmiankę, a do dziś tego nie uczynił.

Jako podstawę dochodzonego roszczenia powódka wskazała przepis art. 448 kc i 24 kc

(pozew k. 4-12)

Pozwany (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w ramach odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany przyznał, iż wydał oświadczenie z dnia 10.06.2015 r. oraz zaświadczenie o zwolnieniu powódki z długu. Wskazał jednak, że jego działania w postaci prowadzenia egzekucji nie wyrządziły szkody powódce, nadto nie wykazała ona tej szkody w postaci pogorszenia stanu zdrowia. Powódka nie wykazała, jakie dobra osobiste zostały naruszone, nie wskazała konkretnych rozmiarów szkody ani środków dowodowych, z których wynikałoby określenie faktycznego rozmiaru poniesionej szkody.

Przy ocenie naruszenia dóbr osobistych trzeba mieć na uwadze obiektywny miernik tj. odczucia szerszego grona uczestników a nie subiektywne odczucia oparte na indywidualnej mierze wrażliwości. Powódka, zdaniem pozwanego, myli roszczenie o zadośćuczynienie z chęcią uzyskania korzyści majątkowej. Przyznanie powódce kwoty 15 000 zł stanowiłoby bezpodstawne wzbogacenie.

(odpowied ź na pozew k. 51-53)

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty z dnia 03.12.2003 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny w sprawie I Nc 1555/03 nakazał pozwanym R. A., R. W., G. R., K. Z., S. A. i S. J. aby zapłacili solidarnie na rzecz (...) Kasy (...) im.(...) w R. kwotę 246.470,70 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 07.11.2003 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3530,90 zł tytułem kosztów procesu. Postanowieniem z dnia 11.02.2008 r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności przeciwko małżonce dłużnika R. G. (1)- K. G.- z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.

Pismem z dnia 13.04.2011 r. pierwotny wierzyciel wniósł o wydanie mu kolejnego tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty - przeciwko Z. K. (1) oraz Z. K. (2), celem ustanowienia hipoteki przymusowej na udziale w nieruchomości stanowiącej własność dłużników, dla której Sąd Rejonowy w Kartuzach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Postanowieniem z dnia 11.05.2011 r. Sąd Okręgowy w Elblągu wydał wierzycielowi drugi tytuł wykonawczy zgodnie z wnioskiem.

W piśmie z dnia 10.06.2014 r. (...) Bank Spółka Akcyjna w W. zaświadczył, iż po wpłacie przez Z. K. (1) kwoty 45.000 zł, wierzyciel zrzeknie się zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej w kwocie 246.470,70 zł oraz hipoteki przymusowej w kwocie 588.409,74 zł ustanowionych na rzecz Banku. Oświadczył również, iż dokonanie powyższej wpłaty wypełni wszelkie zobowiązania Z. K. (1) wobec (...) Banku S.A. w W..

Powyższe zostało potwierdzone w oświadczeniu z dnia 02.09.2015 r., gdzie dodatkowo pozwany wskazał, iż nie dokonał, ani też nie dokona w przyszłości zastąpienia zabezpieczonej hipoteką umowną wierzytelności inną wierzytelnością.

W dniu 05.11.2015 r. Spółka (...) w W. spłaciła zadłużenie w imieniu Z. K. (1), uiszczając kwotę 45.000 zł na rachunek bankowy pozwanego.

W oświadczeniu z dnia 12.11.2015 r. pozwany wskazał, iż w wyniku wpłaty 45.000 zł Z. K. (1) została zwolniona z pozostałego długu, zaś Bank wyraża zgodę na wykreślenie zabezpieczenia w postaci hipotek ustanowionych na jego rzecz. Oświadczenie zostało wydane przez umocowanego do tego pracownika Banku.

Dow ód: zgromadzone w aktach sprawy I Nc 1555/03 Sądu Okręgowego w Gdańsku dokumenty: nakaz zapłaty z dnia 03.12.2003 r. (k. 22), postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności (k. 34), wniosek o wydanie dalszego tytułu (k. 36), postanowienie o wydaniu dalszego tytułu wykonawczego (k. 42);

zaświadczenie z dnia 10.06.2014 r. (k. 15), oświadczenie z dnia 02.09.2015 r. (k. 16), potwierdzenie operacji (k. 17), oświadczenie z dnia 12.11.2015 r. (k. 18), pełnomocnictwo (k. 19-20).

Pismem z dnia 11.05.2015 r. (...) Bank S.A., jako następca prawny pierwotnego wierzyciela, złożył wniosek o nadanie na swoją rzecz klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w postaci nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 03.12.2003 r.

Postanowieniem z dnia 08.07.2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku nadał na rzecz nowego wierzyciela klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 03.12.2003 r. w stosunku do A. R., W. R., R. G., Z. K. (1), A. S. (2) i J. S.. Postanowienie uprawomocniło się w dniu 27.07.2017 r.

Dow ód: zgromadzone w aktach sprawy I Co 115/15 dokumenty: wniosek z dnia 11.05.2015 r. o nadanie klauzuli wykonalności (k. 2-3), postanowienie z dnia 08.07.2015 r. (k. 40-41), zarządzenie z dnia 17.08.2017 r. (k. 98).

Pismem z dnia 28.10.2016 r. (...) Bank S.A. w W. wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Żyrardowie A. D. z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko A. R., W. R., R. G., Z. K. (1), J. S. i A. S. (2) na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 03.12.2003 r. Wierzyciel wniósł o skierowanie egzekucji do rachunków bankowych dłużnika, wierzytelności i innych praw majątkowych i wszelkich innych składników. Wniósł również o zobowiązanie dłużników do złożenia wykazu majątku, a na wypadek braku realizacji zobowiązania, zlecił poszukiwanie majątku dłużnika komornikowi.

W pismach z dnia 10.11.2016 r. Komornik wezwał wierzyciela do złożenia zaliczki na wydatki w kwocie 353,07 zł, ponadto wezwał do uzupełnienia braków wniosku. Pismem z dnia 25.11.2016 r. Komornik wezwał między innymi Z. K. (1) do złożenia wykazu majątku lub innych wyjaśnień. Wezwanie to doręczono Z. K. (1) w dniu 12.01.2017 r.

Pismem z dnia 25.11.2016 r. Komornik zawiadomił powódkę o wszczęciu egzekucji.

Dow ód: zgromadzone w aktach sprawy Km (...): wniosek (k. 1), kopia tytułu (k. 2), wezwania z dnia 10.11.2016 r. (k. 4-5), wezwanie z dnia 25.11.2016 r. (k. 8), zawiadomienie (k. 20).

W piśmie z dnia 30.11.2016 r. ZUS udostępnił Komornikowi dane Z. K. (1). Z kolei w piśmie z dnia 29.12.2016 r., w wyniku wezwania do dokonywania potrąceń, zawiadomił, iż wysokość świadczenia wypłacanego na rzecz Z. K. (1) wynosi od dnia 01.02.2017 r. 1461,16 zł. Potrącenia miały być wprowadzone począwszy od należności za miesiąc luty 2017 r.

W piśmie z dnia 04.01.2016 r. dłużniczka wniosła o umorzenie postępowania egzekucyjnego informując, iż została zwolniona przez wierzyciela z długu ponad kwotę 45.000 zł, która została wpłacona. Wskazała również, że korespondencję kierowano do niej na błędny adres zamieszkania. Swoje stanowisko Z. K. (1) podtrzymała w pismach z dnia 13.01.2017 r. i 16.01.2017 r.

Pismem z dnia 25.01.2017 r. Z. K. (1) ponownie poinformowała Komornika o korzystaniu z usług radcy prawnego, nadto wniosła o udzielenie wyjaśnień, dlaczego korespondencję kierowano na adres, pod którym nigdy nie mieszkała.

Postanowieniem z dnia 02.02.2017 r. Komornik oddalił wniosek pełnomocnika Z. K. (1) o umorzenie postępowania. Pismem z dnia 17.02.2017 r. Komornik zobowiązał wierzyciela do ustosunkowania się do twierdzeń Z. K. (1).

W piśmie z dnia 03.02.2017 r. (...) Bank S.A. wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego w stosunku do Z. K. (1).

Postanowieniem z dnia 15.03.2017 r. komornik umorzył postępowanie w co do Z. K. (1). Pismem z dnia 23.03.2017 r. powódka złożyła do Sądu Rejonowego w Żyrardowie skargę na czynność komornika w przedmiocie postanowienia z dnia 15.03.2017 r., wnosząc o zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużniczki kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 03.07.2017 r. Sąd Rejonowy w Kartuzach między innymi uzupełnił postanowienie Komornika z dnia 15.03.2017 r. poprzez dodanie punktu 3 - zasądzającego od wierzyciela na rzecz dłużniczki kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym.

Dow ód: zgromadzone w aktach sprawy Km (...): pismo ZUS (k. 41), pismo ZUS z dnia 29.12.2016 r. (k. 78), pismo dłużniczki z dnia 04.01.2016 r. (k. 95-96), pismo dłużniczki z dnia 16.01.2017 r. i 13.01.2017 r. (k. 102-103), pismo dłużniczki z dnia 25.01.2017 r. (k. 105), postanowienie z dnia 02.02.2017 r. (k. 107), pismo z dnia 17.02.2017 r. (k. 109), pismo wierzyciela (k. 117), postanowienie z dnia 15.03.2017 r. (k. 119), skarga na czynność komornika (k. 125), postanowienie z dnia 03.07.2017 r. (k. 136-138).

W dniu 04.01.2017 r. Z. K. (1) wystąpiła z powództwem przeciwko (...) Bankowi S.A. w W.. Domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w całości w postaci nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 03.12.2003 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 22.07.2015 r. oraz pozbawienia wykonalności postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 08.07.2015 r. w sprawie I Co 115/15, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 22.07.2015 r.

Postanowieniem z dnia 16.05.2017 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku udzielił zabezpieczenia roszczeniu powódki poprzez zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Żyrardowie - A. D. w sprawie o sygn. akt Km (...) w stosunku do Z. K. (1) do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Postanowienie to jednak uchylono z uwagi na umorzenie postępowania egzekucyjnego w stosunku do Z. K. (1).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21.07.2017 r. pozbawiono wykonalności w stosunku do powódki Z. K. (1) tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 03.12.2003 r. w sprawie I Nc 1555/03, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 02.02.2004 r. i postanowieniem z dnia 08.07.2015 r. w sprawie I Co 115/15 - w całości. W uzasadnieniu postanowienia o kosztach zawartego w wyroku Sąd wskazywał między innymi, iż pozwany jest wyspecjalizowanym, profesjonalnym przedsiębiorcą, który niezasadnie wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko osobie, którą uprzednio zwolnił z długu. Postępowanie to dotyczyło egzekucji znacznej kwoty, spowodowało zajęcie emerytury powódki, jak i zmusiło do powzięcia czynności zmierzających do wstrzymania egzekucji i odzyskania wyegzekwowanych środków. Zwrócił także uwagę na pewne zagrożenie związane z posiadaniem tytułu wykonawczego przez pozwanego.

Dow ód: zgromadzone w aktach sprawy I C 17/17 dokumenty: pozew k. 2-6, postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia z dnia 16.05.2017 r. (k. 140-142), wyrok z dnia 21.07.2017 r. (k. 181, k. 186-189).

Pismem z dnia 28.12.2017 r. Z. K. (1), działająca przez swojego pełnomocnika, wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia za nienależnie wszczęte postępowanie egzekucyjne Km (...). Wniosła ponadto o wydanie tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty w z dnia 03.12.2003 r. w sprawie I Nc 15555/03, na podstawie którego prowadzono postępowanie egzekucyjne i które to postępowanie zostało umorzone - w celu udaremnienia ponownego prowadzenia bezpodstawnie egzekucji. W piśmie tym Z. K. (1) zwróciła się także o oficjalne przeproszenie jej za bezprawne zachowanie.

Dow ód: pismo powódki z dnia 28.12.2017 r. (k. 21-22), dowód nadania (k. 23).

Z. K. (1) była przerażona otrzymaną informacją o zajęciu jej emerytury w sprawie egzekucyjnej wszczętej przez (...)Bank. Bardzo to przeżywała i denerwowała się, cierpiała na bezsenność. Modliła się. E. S., córka powódki, uspokajała matkę, podawała uspokajające tabletki i ziołowe herbaty. Czynnikiem wzmagającym stres związany z toczącą się egzekucją był fakt, iż Z. K. (1) nie dysponowała pieniędzmi objętymi tytułem egzekucyjnym. Od Z. K. (1) wyegzekwowano z wynoszącej około 1200 zł emerytury: 365,29 zł w lutym 2017 r., 367,79 zł w marcu 2017 r. oraz 367,79 zł w kwietniu 2017 r. Przez 3 miesiące powódka miała znacznie ograniczone zasoby finansowe. Z powodu nerwów Z. K. (1) miała bardzo wysokie ciśnienie, czuła się ponadto upokorzona.

Dow ód: zeznania świadka E. S. utrwalone na płycie CD (k. 70 - w zw. z k. 72), zeznania powódki utrwalone na płycie CD (k. 71 w zw. z k. 72), karta rozliczeniowa (k. 25-26).

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań powódki w charakterze strony, zeznań świadka E. S., korespondencji stron poświadczonej za zgodność przez profesjonalnego pełnomocnika powódki, a także dokumenty zgromadzone w aktach spraw: Km (...), I Co 115/15, I Nc 1555/03 oraz I C 17/17.

Sąd dał wiarę zeznaniom złożonym przez Z. K. (1) w całości, nie znajdując podstaw do ich zakwestionowania. W pełni znajdują one potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie, wiarygodnym materiale dowodowym. Powódka, jako osoba bezpośrednio poszkodowana bezprawnym postępowaniem pozwanego, najpełniej opisać mogła krzywdę, która ją spotkała i doznawane w związku z nią przeżycia. Jej wypowiedź nacechowana była spontanicznością i szczerymi, rzeczywistymi emocjami. Sąd co prawda z dystansem podchodził do twierdzeń Z. K. (1), iż obawiała się, iż pozwany naśle na nią „zbirów”. Co jednak istotne, ukazały one wyobrażenie powódki, jako osoby nieposiadającej wiedzy prawniczej, o sytuacji, w której się znalazła. Powyższe potwierdziło jak wielki stres i przerażenie odczuwała poszkodowana. Tym samym na wiarę zasługiwały także zeznania świadka E. S., która wspierała matkę w czasie trwania niezasadnej egzekucji. Zważając na ich bliską więź i relację, oczywistym jest, że zeznający za przyrzeczeniem świadek posiadał istotne informacje co do skutków po stronie powódki wynikających z bezprawnego wszczęcia egzekucji.

Zeznania Z. K. (1) i E. S. wzajemnie się uzupełniają, są logiczne i konsekwentne. Ich wiarygodność wzmaga także fakt, iż prowadzenie egzekucji samo w sobie jest zdarzeniem stresującym. Biorąc pod uwagę w dodatku, iż egzekucja była całkowicie bezpodstawna (czego pozwany nie kwestionował), a żądana przez Bank kwota przekraczała 600.000 zł., to pejoratywne przeżycia powódki związane z tak dużym żądaniem wydają się całkowicie oczywiste.

Sąd oparł się również na korespondencji stron załączonej do pozwu i poświadczonej za zgodność z oryginałem przez profesjonalnego pełnomocnika powódki. Korespondencja ta potwierdziła fakt zwolnienia Z. K. (1) z długu i wykreślenia hipotek - na skutek wypełnienia warunków postawionych przez bank. Fakt zwolnienia z długu został ostatecznie przyznany przez pozwanego w oświadczeniu z dnia 12.11.2015 r.

Dodatkowo, ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy egzekucyjnej - co pozwoliło na ustalenie przebiegu prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Akta spraw I Nc 1555/03 oraz I Co 115/15 (wybrane dokumenty) pozwoliły zaś na ustalenie legitymacji procesowej pozwanego oraz następstwa prawnego. Lektura akt sprawy I C 17/17 z kolei dodatkowo potwierdziła bezprawność działania pozwanego w postaci wszczęcia i prowadzenia egzekucji w stosunku do powódki.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w połowie w zakresie roszczenia o ochronę dóbr osobistych, zaś w przypadku roszczenia pieniężnego w całości.

Podstawę roszczeń Z. K. (1) w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc i art. 23 kc.

Stosownie do art. 448 kc, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, między innymi odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Z treści art. 24 § 1 kc wynika, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie można również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, iż katalog dóbr osobistych wskazanych w art. 23 kc nie jest zamknięty. Przyjmuje się, że dobra te to indywidualne wartości uczuć i stanu psychicznego konkretnego człowieka. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia takiego dobra, należy brać pod uwagę całokształt okoliczności. Z treści zarówno art. 24 § 1 kc jak i art. 448 kc wynika, iż ochrona dóbr osobistych przysługuje wyłącznie przed działaniem bezprawnym. Z kolei przesłanka bezprawności działania ujmowana jest w prawie cywilnym szeroko, obejmując każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a nawet z porządkiem prawnym, wreszcie z zasadami współżycia społecznego. Jednocześnie, dla zasądzenia zadośćuczynienia konieczne jest ustalenie zawinionego działania, choćby w formie winy nieumyślnej, naruszającego określone dobra.

Najistotniejszym w niniejszej sprawie jest fakt, że Bank, wydanym oświadczeniem wyraźnie, ostatecznie i jednoznacznie zwolnił powódkę z długu. Zgodnie z art. 508 kc, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Zwolnienie z długu jest więc umową, która zostaje zawarta, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, ten zaś zwolnienie przyjmuje. Dochodzi tym sposobem do umorzenia zobowiązania bez zaspokojenia interesu wierzyciela. Jest to czynność o charakterze rozporządzającym, zawarta wyłącznie z udziałem dłużnika i wierzyciela. Oświadczenie takie zapadło w dniu 12.11.2015 r., a więc około roku przed bezpodstawnym wszczęciem egzekucji. Godzi się zauważyć, iż Bank, jako instytucję zaufania publicznego, w stosunkach z klientami obowiązują podwyższone standardy. Wskazuje na to również Kodeks Etyki Bankowej. W relacjach z klientami banki powinny działać w granicach dobrze pojętego nie tylko własnego interesu, ale i z uwzględnieniem interesu klienta.

Z. K. (1), niebędąca profesjonalistą w dziedzinie prawa, finansów czy też bankowości, nie miała możliwości przewidzenia, że pomimo oficjalnego zwolnienia jej z długu, Bank i tak będzie miał możliwość wszczęcia przeciwko niej postępowania egzekucyjnego. Od Banku tego, zresztą całkowicie słusznie, oczekiwała profesjonalizmu i poszanowania jej dóbr osobistych. Pozwany, jako silny finansowo podmiot, powinien był przy tym tak zorganizować swoją pracę, aby nie dochodziło do takich sytuacji, jaka spotkała Z. K. (1). Tymczasem, około roku po zwolnieniu jej z długu, wszczęto przeciwko Z. K. (1) egzekucję kwoty wielokrotnie przewyższającej jej roczny dochód tj. egzekucję kwoty ponad 600.000 zł. Sytuację tę ocenić należy jako absolutnie naganną i nieprzystającą profesjonalnemu podmiotowi. Warto przy tym zauważyć, iż nie da się na obecnym etapie stwierdzić, czy po stronie pozwanego doszło do pomyłki, czy też do świadomego działania. Niezależnie od tej kwalifikacji, pozwany zdawał sobie sprawę bądź z całą pewnością powinien był sobie zdawać, z bezprawności wszczęcia postępowania egzekucyjnego, tym bardziej gdy powódka telefonicznie próbowała wyjaśnić sytuacje, lecz była zbywana przez pracowników Banku.

Pojęcie „zbędności” egzekucji nie zostało zdefiniowane ustawowo. Ocena, czy egzekucja była celowa czy też zbędna zależy zawsze od okoliczności konkretnej sprawy. Postępowanie egzekucyjne winno być uznane za niecelowe, zbędne i niezasadne zarówno wtedy, gdy cel, któremu miało służyć, został już osiągnięty (wierzyciel został przez dłużnika zaspokojony), jak i wówczas, gdy przy pomocy tego postępowania celu osiągnąć nie można. Sytuacja taka ma miejsce przy prowadzeniu egzekucji w oparciu o wadliwy tytuł wykonawczy. Ugruntowany jest pogląd, iż postępowanie egzekucyjne jest niecelowo wszczęte, jeżeli już w chwili złożenia wniosku egzekucyjnego czynności podejmowane przez komornika nie mogły doprowadzić do zrealizowania obowiązku objętego tytułem wykonawczym, zaś wierzyciel jeszcze przed złożeniem wniosku egzekucyjnego mógł się o tym dowiedzieć i tym samym uniknąć składania wniosku egzekucyjnego. Sytuacja taka występuje niewątpliwie wtedy, gdy przed złożeniem wniosku egzekucyjnego świadczenie będące przedmiotem egzekucji spełniono.

Mając na uwadze, iż w imieniu (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. jego pracownik wydał oświadczenie, którym ostatecznie zwolnił powódkę z długu, nie było podstaw do przyjęcia, aby po pierwsze: Bank, w dacie składania wniosku nie miał świadomości tego zwolnienia, po drugie by Z. K. (1) oświadczenie to poczytywała w jakikolwiek inny sposób i mogła spodziewać się wytoczenia przeciwko sobie postępowania egzekucyjnego. Tym samym oczywistym jest, że zachowanie pozwanego było zarówno bezprawne (sprzeczne między innymi z przepisem art. 508 kc jak i zasadami współżycia społecznego), jak i zawinione.

Do naruszenia dóbr osobistych powódki w postaci godności osobistej, poczucia bezpieczeństwa i prawa do spokoju niewątpliwie doszło. Nastąpiło również u niej czasowe, lecz znaczne ograniczenie wizji pomyślności na przyszłość. Oczywistym jest, że powódka czuła obawę przed dolegliwościami postępowania egzekucyjnego, które nie miało wobec niej podstaw prawnych. Pozwany nie dołożył staranności aby ustalić, czy wszczęcie postępowania egzekucyjnego jest zasadne, czym naraził ją na stres. Co więcej, kontynuował egzekucję pomimo telefonów, pism i skarg kierowanych przez Z. K. (1), która podjęła niezwłocznie starania o wyjaśnienie okoliczności sprawy. Mając pełną świadomość, iż egzekucja nie znajduje żadnych podstaw, pozwany przez dłuższy czas sytuację Z. K. (1) ignorował.

Takie zachowanie wywołało u powódki stres, w jego zaś wyniku rozstrój zdrowia. Rozstrój ten, wbrew twierdzeniom pozwanego, nie musi być potwierdzony jakimkolwiek szczególnym zaświadczeniem lekarskim. Rozstrój zdrowia wyraża się bowiem w zakłóceniu funkcjonowania poszczególnych organów, bez ich widocznego uszkodzenia, czy zakłóceniu funkcji organizmu. Na objawy takiego zakłócenia wskazywała zaś w swoich zeznaniach nie tylko sama powódka, ale także i świadek E. S.. Co więcej, podczas przesłuchania Z. K. (1) wyrażała bardzo silne, spontaniczne emocje oraz wskazywała na swoje niejednokrotnie przerastające realia wyobrażenia. O ile oczywiście Sąd, który przy ocenie okoliczności sprawy stosuje przede wszystkim miernik obiektywny, nie brał powyższego pod uwagę, o tyle takie twierdzenia dają pewien obraz jak wielkie przerażenie w związku z zaistniałą sytuacją odczuwała powódka. Warto zwrócić uwagę, iż Z. K. (1), po zwolnieniu jej z konsekwencji poręczenia, prowadziła spokojny byt. W pewnym momencie - gdy nie wypłacono jej całości i tak niewielkiego świadczenia emerytalnego - stabilność egzystencji została nagle zakłócona. Tym bardziej biorąc pod uwagę, iż kwota, jakiej domagał się Bank, opiewająca na ponad 600.000 zł, w porównaniu do dochodu Z. K. (1), była absolutnie nieosiągalna.

Z. K. (1) miała kłopoty ze snem, nieustannie myśląc o grożącym jej postępowaniu egzekucyjnym. Musiała zażywać środki nasenne i uspokajające, które, co należy podkreślić, nie są obojętne dla organizmu, stanowiąc sztuczną ingerencję w jego naturalne funkcjonowanie. Okoliczności te, zdaniem Sądu, zostały przez stronę powodową wykazane ponad wszelką wątpliwość. Wskazać w tym miejscu należy, iż taka reakcja na stres, wbrew twierdzeniom pozwanego, nie jest czymś nadzwyczajnym, właściwym jedynie powódce, subiektywnie przez nią odczuwanym z niewspółmiernym natężeniem. Wręcz przeciwnie, jest to typowa reakcja przeciętnego człowieka otrzymującego niespodziewanie informację o zajęciu świadczenia emerytalnego w związku z długiem, do którego zapłaty nie czuje się zobowiązany - człowieka, któremu całkowicie bezzasadnie została nakreślona wizja wieloletniego spłacania horrendalnie wysokiej kwoty.

W ocenie sądu, pozwany, nie reagując w żaden sposób na pisma i działania powódki, nie dochował należytej staranności, której można i trzeba wymagać od profesjonalnych, trudniących się obrotem finansowym instytucji. Mowa jest zwłaszcza o spółkach prowadzących działalność gospodarczą związaną z udzielaniem osobom fizycznym kredytów, która wręcz musi się łączyć z koniecznością zachowania maksymalnej dbałości o relacje z klientem. Owa dbałość przejawia się między innymi w czytelności łączącego strony zobowiązania i zaufaniu co do czynności podejmowanych przez poważny podmiot. Bank, jak już wyżej wskazywano, naruszył standardy profesjonalisty, postąpił w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Nadużył swojej pozycji silniejszego w relacji ze słabszą stroną, jaką jest powódka, bezzasadnie uruchamiając machinę egzekucji. W zasadzie dopiero po wytoczeniu przez powódkę postępowania w sprawie I C 17/17 doszło do ostatecznego umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Niewątpliwie naruszana została również godność powódki. W orzecznictwie i doktrynie utrwalony jest pogląd, iż godność osobista jest tą sferą osobowości, która konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Poczucie to, które jest istotnym elementem psychiki, kształtowane jest przez zróżnicowane okoliczności zewnętrzne. Godność osobista stanowi wewnętrzny aspekt czci człowieka. Wyróżnia się ponadto aspekt zewnętrzny, oznaczający dobrą sławę, pozytywną opinię innych, respekt, którym dana osoba darzona jest przez otoczenie. Uzasadnione jest przede wszystkim naruszenie godności powódki w aspekcie wewnętrznym. Logicznym wnioskiem jest, iż zachowanie powoda ugodziło w poczucie własnej wartości Z. K. (1), zaś czynienie z niej dłużniczki, podczas gdy z długu została zwolniona, ją znieważyło.

Idąc dalej, zachowanie banku naruszyło również poczucie bezpieczeństwa, prawo do spokoju i ograniczyło wizję pomyślności na przyszłość. Powódce przez trzy miesiące zabierano część i tak niewielkiej emerytury, co wpłynęło na jej sytuację finansową i poczucie stabilności. Poczucie bezpieczeństwa jest najważniejszą potrzebą psychiczną człowieka. Każda osoba ma prawo życia w przekonaniu, że skoro wywiązuje się ze swoich zobowiązań majątkowych, to jej sytuacja materialna jest stabilna, nie grozi jej egzekucja komornicza, utrata środków potrzebnych do codziennego funkcjonowania, czy inne niedogodności wiążące się z posiadaniem wymagalnych i niespłacanych zobowiązań. Prawo do życia w poczuciu bezpieczeństwa można też oceniać nie jako odrębne dobro osobiste, lecz jako element dobra w postaci wolności. Jedną z części składowych wolności jest bowiem wolność od bezprawnych nacisków i ograniczeń. W przekonaniu Sądu, traktowanie przez bank osoby, która została zwolniona z długu, jako kogoś, kto nie wywiązuje się z zobowiązań, narusza dobra osobiste tej osoby w postaci godności i poczucia bezpieczeństwa. Narusza przekonanie o byciu jednostką solidną, wywiązującą się z zobowiązań, przestrzegającą prawa. Tym bardziej, jeśli sprawca naruszenia, z uwagi na swój status, cieszy się prestiżem. Chociaż powódka wiedziała, że jako zwolniona z długu, obiektywnie nie powinna go spłacać, długotrwałe i uporczywe działania pozwanego mogły wywołać i wywołały u niej strach przed destabilizacją życia.

Jednocześnie można uznać, iż Bank naruszył dobra powódki w postaci prawa do zgodnego z prawem i rzetelnego przetwarzania informacji. Gdyby bowiem dołożył odpowiedniej staranności celem zidentyfikowania osoby, do której kieruje postępowanie egzekucyjne, jak i zweryfikował czynności dokonywane z tą jednostką w przeszłości, do naruszenia dóbr osobistych powódki w ogóle by nie doszło. Warto również zwrócić uwagę na naganną postawę Banku, który do chwili obecnej nie okazał skruchy w związku z zaistniałą sytuacją ani nie usiłował jej zadośćuczynić. Jego postawa sprowadza się do negowania krzywdy powódki, co jednak nie mogło odnieść zamierzonego skutku.

Reasumując, w ocenie Sądu, zachowanie pozwanego usprawiedliwia dochodzone roszczenie o przeproszenie za bezprawnie wszczęte i prowadzone postępowanie egzekucyjnego.

Nie uwzględniono jednak roszczenia w zakresie, w jakim Z. K. (1) domagała się przeproszenia za niewydanie tytułu wykonawczego bądź nieuczynienie w jego treści przez pozwanego wzmianki. Powyższe kwestie reguluje przepis art. 465 § 1 i 3 kc. Zgodnie z jego treścią, jeżeli istnieje dokument stwierdzający zobowiązanie, dłużnik spełniając świadczenie może żądać zwrotu dokumentu. Jednakże, gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentu, w szczególności gdy świadczenie zostało spełnione tylko częściowo, dłużnik może żądać uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie. Jeżeli jednak wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć jego przedmiot do depozytu sądowego. Zachowanie pozwanego w postaci odmowy wydania dokumentu bądź uczynienia odpowiedniej wzmianki mieści się więc w dyspozycji tego przepisu. W takiej sytuacji ustawodawca przewidział dla dłużnika możliwość powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia bądź złożenia jego przedmiotu do depozytu sądowego.

Sąd zdawał sobie sprawę, że tytuł wydano przeciwko kilku osobom i w interesie wierzyciela leżało jego pozostawienie w swoim posiadaniu. Naturalnie, powyższe nie jest przeszkodą dla poczynienia stosownej wzmianki, że zobowiązanie przeciwko powódce wygasło. Sąd jednak, w obliczu całokształtu okoliczności uznał, iż nie ma podstaw do przepraszania za niewydanie tytułu bądź nieuczynienie na nim wzmianki, tym bardziej w sytuacji, gdy powódka dysponuje już wyrokiem pozbawiającym tytuł wykonawczy wykonalności. Nadto powódka podpisując ugodę z pozwanym nie skorzystała z uprawnień przewidzianych w art. 465 § 1 i 3 kc. Żądanie przeproszenia w omawianym zakresie jest więc zbyt daleko idące. W opinii Sądu, adekwatnym i wystarczającym będzie przeproszenie za samo bezprawne wszczęcie i prowadzenie egzekucji. To właśnie ono naruszyło dobra osobiste Z. K. (1) i z tego zdarzenia wywodzi ona swoje roszczenia.

Ocenną pozostaje kwestia wysokości zadośćuczynienia. Analizując tę kwestię wskazać trzeba, iż kwota zasądzona z analizowanego tytułu winna być tak oznaczona, by uwzględniać wszelkie okoliczności dotyczące rodzaju chronionego dobra, rozmiar doznanego uszczerbku i charakter stosunków majątkowych zobowiązanego. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż kwota 15.000 zł okazała się w pełni adekwatna. Jej wysokość uzasadniona jest całokształtem pejoratywnych odczuć Z. K. (1), w zestawieniu z jej sytuacją życiową, materialną oraz wiedzą. Powyższe należy dodatkowo oceniać przez pryzmat tego, że pozwany jest podmiotem zaufania publicznego, który mimo tego dopuścił do sytuacji, którą można skategoryzować jako poniżej elementarnych standardów.

O odsetkach orzekł Sąd na podstawie art. 481 § 1 kc. Nie było podstaw do zasądzania na rzecz powódki odsetek od dnia 21.07.2018 r. (daty zapadnięcia wyroku w sprawie I C 17/17 Sądu Okręgowego w Gdańsku, pozbawiającego wykonalności względem Z. K. (1) nakaz zapłaty z dnia 03.12.2003 r.). Niezasadnym byłoby również przyjęcie jako początku naliczania odsetek daty wezwania do zapłaty. Sąd miał na uwadze, że w wezwaniu do zapłaty dość lakonicznie przedstawiono stanowisko co do doznanych przez powódkę cierpień. Nie określono ich bliżej poprzestając na wskazaniu potrzeby zrekompensowania powódce szkody i cierpienia poniesione w trakcie postepowania egzekucyjnego. Doprecyzowanie powyższego nastąpiło natomiast w pozwie i dopiero po zapoznaniu się z jego treścią, w dniu 20 czerwca 2018 r. (data doręczenia odpisu pozwu) strona przeciwna, mając pełną wiedzę o niematerialnych skutkach swych bezprawnych działań, mogła podjąć działania zmierzające do zadośćuczynienia szkodzie. Stad Sąd uznał, że pozwany pozostawał w opóźnieniu od dnia 21 czerwca 2018 r.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punktach I - III wyroku.

O kosztach postępowania orzekł Sąd w punkcie IV na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, 108 § 1 kpc, 100 § 1 kpc a także § 2 pkt 5 i § 8 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804). Orzekając o kosztach postępowania Sąd miał na uwadze, iż w zakresie roszczenia niemajątkowego powódka wygrała proces w połowie, zaś roszczenie majątkowe okazało się zasadne w całości.

SSR del. Beata Grygiel - Stelina