Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2021 roku

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Mariusz Zawicki

Protokolant: Paulina Lebowska

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2021 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. B.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 31 (trzydzieści jeden) euro i 1 (jeden) eurocent z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 listopada 2020 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 (dziewięćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sygnatura akt: XI GC 1121/20

Sprawa rozpoznana w postępowaniu uproszczonym

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 listopada 2020 roku powód P. B. zażądał od pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. zapłaty kwoty 451,01 euro, z czego od kwoty 420 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa zaś od kwoty 31,01 euro miałyby to być odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, zasądzone również od dnia złożenia pozwu. Zażądano od pozwanego zapłaty kosztów procesu.

W uzasadnieniu podano, że strony współpracowały ze sobą w transporcie międzynarodowym. Powód wykonywał przewozy na rzecz pozwanego, za wykonane usługi wystawił 9 faktur. Pozwana odebrała faktury, nie kwestionowała tych faktur, nie regulowała należności z faktur, za faktury wpłat dokonano 8 października 2020 roku – po terminie. Powód dochodzi zatem skapitalizowanych odsetek od płatności uiszczonych po terminie w wysokości 31,01 euro oraz kwoty 420 euro tytułem dwukrotności kwoty 70 euro oraz siedmiokrotności kwoty 40 euro na podstawie art. 10 ustawo o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

W sprawie wydano nakaz zapłaty (karta 49).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty (karta 53) pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od pozwanego, na jej rzecz, zwrot kosztów procesu. Pozwany przyznał fakt współpracy. Wskazał na zgłaszane uwagi co do przewozów wykonywanych przez powoda, wystawienie noty obciążeniowej i zwrot tejże przez powoda a te działania skłoniły pozwanego do wstrzymania zapłaty należnej powodowi. Ostatecznie objęte fakturami środki wypłacono w dacie wskazanej przez powoda. Pozwany zarzucił niewskazanie dat wymagalności poszczególnych należności, stąd odsetki skapitalizowane miałby być obliczone wadliwie. Brak jest podstaw do zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od skapitalizowanych odsetek. Bezzasadne miałoby być żądanie zasądzenia kwoty 420 euro tytułem rekompensat.

W piśmie z dnia 21 stycznia 2021 roku (karta 67) powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. B. wykonywał na rzecz i na zlecenie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. przewozy międzynarodowe. Wystawiono 9 faktur za wykonane usługi transportowe:

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 1.291,50 euro;

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 1.353 euro;

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 282,90 euro;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 184,50 euro;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 947,10 euro;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 947,10 euro;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 221,40 euro;

- FV (...) z dnia 28 lipca 2020 roku na kwotę 615 euro;

- FV (...) z dnia 28 lipca 2020 roku na kwotę 738 euro;

Zgodnie z zawartymi umowami (zleceniami transportowymi) płatność za wystawione faktury miała odbywać się w terminie 60 dni od daty otrzymania wystawionej faktury i dostarczonych CMR. Wszystkie faktury jak i dokumenty przewozowe zostały wysłane i doręczone spółce, faktury nie zostały zwrócone ich wystawcy.

Niesporne.

Spółka informowała wykonującego przewóz, że w przypadku do jednego z przewozów doszło do opóźnienia w rozładunku, szkoda wynikła z tego opóźnienia wyniosła 2.200 euro na skutek czego poszczególni zlecający wystawiali kolejnym noty obciążeniowe, ostatecznie notę wystawiła spółka (...), ten notę zwrócił i wskazał na brak złożenia pisemnego zastrzeżenia w trybie art. 30 ust. 3 CMR. Mając na uwadze powyższe spółka wstrzymała się z zapłatą wyżej opisanych faktur, a ostatecznie, w dniu 8 października 2020 roku faktury zostały zapłacone w całości.

Dowód:

- nota, karta 59;

- pisma karta 59v – 60;

- pismo, karta 61 – 61v;

W dniach 24 września 2020 roku oraz 29 września 2020 roku P. B. wystawił 9 not obciążeniowych na kwoty 40 euro i 70 euro tytułem rekompensat za koszty odzyskiwania należności w związku z nieopłaceniem w terminie wyżej wymienionych faktur.

Dowód:

- noty, karta 13, 17, 20, 22, 27, 30, 33, 36, 38

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w nieznacznej części (6%).

Transport odbywał się na trasie z miejscowości w Polsce do miejscowości za granicą. Za podstawę prawną orzekania w niniejszej sprawie należało przyjąć konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. 1962 Nr 49, poz. 238 - dalej konwencja CMR). Zgodnie z art. 1 konwencji CMR stosuje się ją do wszelkiej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się. W związku z tym przepisy konwencji CMR znajdują zastosowanie do łączącego strony stosunku prawnego i mają pierwszeństwo przed przepisami prawa krajowego.

Jednakże należy podkreślić, iż co do kwestii nieuregulowanych w konwencji stosuje się przepisy ustawy polskiej regulującej umowę przewozu, którymi są kodeks cywilny oraz ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. z 2012 r. poz. 1173). Sama ustawa prawo przewozowe stanowi w art. 1 ust. 3, iż jej przepisy stosuje się do przewozów międzynarodowych, jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej. Wreszcie w zakresie nieuregulowanym w ww. aktach prawnych znajdą zastosowanie kodeksu cywilnego regulujące umowę przewozu (art. 775 k.c.). Zgodnie zaś z art. 774 k.c. Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.

Fakt wykonania przewozów, wystawienia faktur, ich doręczenia pozwanemu nie był sporny.

Sporna była wysokość odsetek, których powód dochodził w procesie w wysokości 31,01 euro. W myśl umowy stron płatność miała nastąpić 60 dni po doręczeniu pozwanemu faktur i kompletu dokumentów przewozowych. Faktury wysłane zostały w różnych terminach (karta 71 i 72). Faktury wystawione były w różnych datach (niesporne), przewozy wykonano w różnych datach (niesporne). Wszystkie faktury opłacone zostały w jednej danie 8 października 2020 roku (niesporne). Sporna była data wymagalności poszczególnych roszczeń a zatem wysokość skapitalizowanych odsetek. Sąd przyjął, za powodem, że:

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 1.291,50 euro powinna zostać zapłacona w dniu 14 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 1.353 euro powinna zostać zapłacona w dniu 14 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 14 lipca 2020 roku na kwotę 282,90 euro powinna zostać zapłacona w dniu 14 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 184,50 euro powinna zostać zapłacona w dniu 21 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 947,10 euro powinna zostać zapłacona w dniu 21 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 947,10 euro powinna zostać zapłacona w dniu 21 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 21 lipca 2020 roku na kwotę 221,40 euro powinna zostać zapłacona w dniu 21 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 28 lipca 2020 roku na kwotę 615 euro powinna zostać zapłacona w dniu 26 września 2020 roku;

- FV (...) z dnia 28 lipca 2020 roku na kwotę 738 euro powinna zostać zapłacona w dniu 21 września 2020 roku;

Stąd odsetki za opóźnienie należało liczyć od dni następujących po dniach wyżej wskazanych, do dnia zapłaty a zatem 8 października 2020 roku. Skapitalizowane odsetki wyliczone w ten sposób wynoszą 31,01 euro.

Sam fakt zapłaty po terminie został przyznany przez pozwanego, który wskazał, że w uwagi na opóźnienie wykonania jednego z transportów został obciążony notą i zmierzał do wyegzekwowania tej kwoty od pozwanego. Pozwany nie złożył jednak stosownej reklamacji, nie przedstawił żadnej kwoty do potrącenia. Okoliczność ta zatem nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, poza faktem wstrzymania się z płatnością ponad termin określony w umowie stron. O ile to powód faktycznie powinien wykazać okoliczności z których wywodzi swoje roszczenie, to zdaniem sądu, z uwagi na zasady obrotu gospodarczego, pozwany powinien podnosić konstruktywne zarzuty. Jeśli pozwany kwestionuje datę doręczenia mu faktur i dokumentów, wie przecież kiedy te otrzymał, powinien wskazać, jego zdaniem datę właściwą. Powód zachował się racjonalnie, wysyłając dokumenty nie za potwierdzenie odbioru lecz listem poleconym, co jest zachowaniem racjonalnym, ekonomicznie uzasadnionym. O ile taki sposób doręczenia dokumentów pozbawiał powoda na chwilę wytoczenia procesu ściśle udowodnić datę doręczenia dokumentów to z uwagi na nielojalne zachowanie pozwanego i wstrzymanie się płatnością, brak wskazania kiedy dokumenty te otrzymał, pozwala na przyjęcie, że powód uzasadnił swoje żądanie w zakresie dat wymagalności płatności.

O ile ustawa z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (art. 4,6, 8 i 11 b) wskazuje na możliwość żądania odsetek określonej wysokości, bo odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, to brak jest podstawy aby takie odsetki liczyć od skapitalizowanych odsetek. W tym zatem zakresie powództwo oddalono, zasądzając od kwoty 31,01 euro odsetki ustawowe za opóźnienie. Skapitalizowane odsetki nie stanowią bowiem transakcji handlowej. O odsetkach od odsetek orzeczono zatem w myśl art. 481 k.c. i art. 482 k.c.

W zakresie żądania kwoty 420 euro powództwo podlegało oddaleniu. Powód dochodził żądania nieznanego ustawie.

Podstawę żądania stanowi art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zgodnie z ust. 1 przywołanego przepisu wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty: 1) 40 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych; 2) 70 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych; 3) 100 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

W myśl ust. 1a - równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w ust. 1, jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Przepis daje zatem prawo domagania się rekompensaty stanowiącej równowartość kwoty podanej w euro a przeliczonej na złote polskie według ust. 1 a przytoczonej normy. Innymi słowy żądać można jedynie równowartości kwoty 40, 70, 100 euro podanej jednak w złotych polskich na określoną datę. Zatem żądaniem zgłoszone przez powoda jest żądaniem nieznanym ustawie. Opisana sytuacja jest w pewien sposób sytuacją analogiczną do zasady walutowości wyrażonej w kodeksie cywilnym.

Odnosząc się do samego żądania to powód teoretycznie miał prawo żądać rekompensat w kwotach opisanych w pozwie (przytoczony art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych) wobec wysokości spornych faktur. Brak jest jednak podstaw do tego aby dochodzić tego żądania wyartykułowanego w euro. Analiza pozwu i treści żądań (karta 2 pkt 1) nie pozostawia wątpliwości co do sposobu wyartykułowania tego żądania. O ile powód przedstawia sposób przeliczenia tej kwoty na walutę polską (karta 4) to czyni to wyłącznie dla podania wartości przedmiotu postępowania wyrażonej w walucie wskazanej w kodeksie postępowania cywilnego (art. 126 ¹ § 3 k.p.c.).

Mimo wątpliwości pozwanego co do waluty ten należności (karta 54 ostatni akapit), powód w piśmie z dnia 21 stycznia 2021 roku nie odnosi się do tej okoliczności.

Wobec powyższego żądanie zapłaty kwoty 420 euro podlegał oddaleniu. Z ostrożności sąd wskazuje, że w razie uznania dopuszczalności takie sformułowania żądania, strona powodowa mogłaby domagać się najwyżej jednokrotności odpowiedniej kwoty wyrażonej w euro, mając na uwadze charakter tej instytucji, ilość czynności podjętych w związku z opóźnieniem w płatności. Przytaczana ustawa ma mobilizować przedsiębiorców do dokonywania płatności w terminie, gdyż w przypadku opóźnień w płatnościach narażają się oni na poniesienie dodatkowych kosztów, w tym w szczególności obowiązku zapłaty ryczałtowo ustalonej ustawą kwoty 40 (70 i 100) euro tytułem kosztów odzyskiwania należności. Podkreślenia jednak wymaga, że choć wymieniona ustawa nakłada na dłużnika obowiązek ich uiszczenia, bez względu na to czy wierzyciel jakiekolwiek koszty z tego tytułu poniósł, to jednak możliwość ich zasądzenia uzależniona jest przede wszystkim od okoliczności konkretnej sprawy.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Podkreślenia wymaga jednak, że z treści tej uchwały nie wynika aby rekompensata przysługiwała zawsze, nawet jeżeli koszty te nie zostały poniesione i obiektywnie nie mogły zostać poniesione. Już z samej definicji wynika, że rekompensata nie jest świadczeniem samoistnym i przysługuje za coś. Jej zasadniczym celem z reguły jest wyrównanie poniesionej szkody, co z kolei oznacza, że jeżeli szkoda taka nie została poniesiona to nie można mówić o obowiązku jej zrekompensowania. Podkreślić w tym miejscu także należy, że o ile faktem jest, że ustawa nie przewiduje żadnych dodatkowych warunków formalnych dla aktualizacji roszczenia o zapłatę kwoty 40 euro, to przyjęcie, że należy się ona w każdej sytuacji w przypadku wystąpienia opóźnienia w zapłacie od każdej z wystawionych przez wierzyciela faktur VAT może prowadzić do poważnych nadużyć. Powyższe dostrzegł także Sąd Najwyższy, wyjaśniając w uzasadnieniu do ww. uchwały, że każdorazowo przy ocenie zasadności żądania należy mieć na uwadze dolegliwość dla dłużnika takiej sankcji i celowym jest zbadanie, czy w okolicznościach konkretnej sprawy wierzyciel nie nadużył przyznanego mu prawa, biorąc pod uwagę art. 5 k.c. W ocenie Sądu taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie. Warto zauważyć wyraźną dysproporcję między dochodzoną rekompensatą a kosztami procesu należnymi pełnomocnikowi w przypadku wygrania sprawy. Do czynności podjętych w ramach dochodzenia należności zaliczyć należy sporządzenie not odsetkowych i wystosowanie jednego wezwania do zapłaty.

O kosztach orzeczono w myśl art. 100 k.p.c. Powód wygrał sprawę w znikomej części (6%) zatem całość kosztów zasądzono od powoda na rzecz pozwanego a na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika i opłata od pełnomocnictwa w wysokości 917 złotych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)