Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 września 2018 roku (data prezentaty) powódka M. T. wniosła o zasądzenie od pozwanego J. T. tytułem alimentów kwoty po 2.000 zł miesięcznie płatnych do 5-tego dnia każdego miesiąca (k. 4-5).

W pozwie powódka wskazała, że posiada orzeczony stopień niepełnosprawności, wymaga stałej opieki lekarskiej i rehabilitacji, zaś jej miesięczny dochód to kwota 2.046,46 zł uzyskiwane z tytułu emerytury.

W odpowiedzi na pozew z dnia 19 marca 2019 roku (data prezentaty) pozwany J. T., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa w całości (k. 38-44).

W uzasadnieniu wskazano, że pozwany nigdy nie uchylał się od łożenia na rzecz wspólnych dzieci i partycypowania w ich wychowaniu, jednocześnie podnosząc, że powódka dysponuje majątkiem, który mogłaby spieniężyć celem uzyskania środków na pokrycie kosztów swojego utrzymania. Dodatkowo strona pozwana podniosła, że na przestrzeni okresu od orzeczenia rozwodu powódka miała możliwość uzyskać kompetencje zawodowe i zgromadzić majątek, który obecnie mogłaby wykorzystywać na swoje potrzeby, czego jednak nie uczyniła.

Sad ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. T. i pozwany J. T. pozostawali w związku małżeńskim, który został rozwiązany wyrokiem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 16 kwietnia 1982 roku w sprawie o sygnaturze akt R XIV C 2496/81 z winy pozwanego J. T.. Ze związku tego pochodzi dwoje dzieci, które obecnie są już pełnoletnie (k. 6).

W dacie orzekania o rozwodzie sytuacja stron była następująca:

Strony nie zawierały umowy majątkowej.

W dacie orzekania o rozwodzie synowie stron byli małoletni – mieli odpowiednio 4 lata i 6 lat, zamieszkiwali wraz z powódką.

Powódka M. T. miała 30 lat. Posiadała wykształcenie wyższe na kierunku informatyka. Pracowała w instytucie (...) na stażu asystenckim uzyskując wynagrodzenie w kwocie 4.900 starych złotych plus rekompensata – łącznie 9.000 starych złotych miesięcznie.

Pozwany J. T. miał 32 lat. Posiadał wykształcenie wyższe na kierunku matematyka. Posiadał stopień naukowy dr hab. matematyki. Pracował na Uniwersytecie (...) uzyskując wynagrodzenie w kwocie 7.500 starych złotych i dodatkowo 1.250 starych złotych z tytułu rekompensaty. Dodatkowo podejmował się wykonywania prac zleconych. Rocznie uzyskiwał dodatkowego dochodu około 15.000 starych złotych.

Zdradzał żonę w trakcie trwania związku małżeńskiego.

Pozwany wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego lokalu w 1980 roku, utrzymywał kontakt z dziećmi i łożył na rzecz ich utrzymania środki finansowe. W wyroku rozwodowym ustalono alimenty na rzecz małoletnich dzieci w kwocie po 2.500 starych złotych na rzecz każdego z małoletnich.

Strony dokonały podziału wspólnego majątku w ten sposób, że na powódkę zostało przepisane spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, które małżonkowie nabyli w trakcie trwania małżeństwa oraz posiadany przez strony samochód.

Aktualnie sytuacja stron wygląda następująco:

Powódka M. T. urodziła się (...).

Powódka posiada wykształcenie informatyczne, w przeszłości pracowała jako wykładowca akademicki oraz w dziale organizacji studiów na prywatnych uczelniach. Obecnie przebywa na emeryturze i uzyskuje z tego tytułu kwotę 2.126,93 zł miesięcznie (k. 9).

W PIT-40A za 2017 rok wykazała dochód w kwocie 28.848,00 zł (k. 26-26v). W PIT-37 za 2018 rok wykazała dochód w kwocie 29.585,78 zł (k. 27-29).

Posiada wadę wrodzoną w postaci rozszczepu kręgosłupa lędźwiowego. Orzeczeniem z dnia 26 marca 2018 roku Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzekł, iż powódka jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (k. 7). Powódka z uwagi na problemy zdrowotne wymaga stałego leczenia rehabilitacyjnego (k. 8).

Przyznane w ramach podziału majątku po rozwodzie na rzecz powódki prawo do lokalu spółdzielczego lokatorskiego w późniejszym czasie przekształcone zostało przez nią w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (k. 100). Posiada zgromadzone oszczędności finansowe w kwocie około 9.000 zł.

Oprócz wspólnych z pozwanym dwóch synów ma również pełnoletnią córkę z nieformalnego związku. Po uzyskaniu rozwodu z pozwanym nie wstępowała w żaden kolejny związek małżeński.

Miesięczne koszty utrzymania powódki to kwota około 3.300 zł, na co składają się koszty: czynsz i opłaty związane z mieszkaniem oraz telefon – 900 zł, wyżywienie – 600 zł, środki higieniczne – 200 zł, odzież i obuwie – 300 zł, leki i wizyty lekarskie – 300 zł, rehabilitacje – 800 zł, kultura i rozrywka – 200 zł.

Pozwany J. T. urodził się (...).

Obecnie pozostaje w nowym związku małżeńskim, zamieszkuje wraz z żoną w mieszkaniu stanowiącym ich wspólną własność. Małżonkowie posiadają również wspólny samochód marki S. z 2018 roku.

Nie posiada żadnych zobowiązań finansowych.

Z zawodu jest wykładowcą akademickim posiadającym stopień naukowy profesora zwyczajnego. Pracuje na Uniwersytecie (...) na stanowisku Profesora uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie brutto w kwocie po 8.330 zł miesięcznie. Dodatkowo jest dyrektorem szkoły doktorskiej nauk ścisłych i przyrodniczych UW, z tytułu czego uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł miesięcznie brutto. W czerwcu 2019 roku uzyskał nagrodę jubileuszową w kwocie 57.715,6 zł brutto (k. 113). Oprócz wynagrodzenia z tytułu pracy pozwany uzyskuje emeryturę w kwocie 6.737,94 zł netto miesięcznie wypłacaną przez ZUS (k. 114), a także posiada prawo do emerytury z USA w kwocie około 480$ miesięcznie(1.848 zł według kursu średniego NBP wymianu waluty z dnia 06 grudnia 2019 roku). Obecnie wypłata emerytury z USA została chwilowo wstrzymana w związku z rozpoczęciem uzyskiwania emerytury w Polsce i powstałymi z tego tytułu nadpłatami po stronie amerykańskiej.

W PIT-36 za 2017 rok wspólnie z żoną wykazał dochód w kwocie 221.236,20 zł, przy czym dochód pozwanego to kwota 155.040,52 zł (k. 33-33v). W PIT/ZG za 2017 rok pozwany wykazał dochód w kwocie 30.615,10 zł (k. 34). W PIT-36 za 2018 rok rozliczonym wraz z żoną wykazał dochód w kwocie 278.328,79 zł, przy czym dochód pozwanego to kwota 210.765,97 zł (k. 59-60v). W PIT/ZG za 2018 rok wykazał dochód w kwocie 28.523,52 zł przy jednoczesnym wykazaniu, iż podatek od tego dochodu wyniósł 10.163,97 zł (k. 58).

Jako swoje koszty utrzymania wskazywał: czynsz – 700 zł, opłaty – 250 zł, telefon – 25 zł, środki kosmetyczne i higieniczne – 200-300 zł, wyżywienie – 2.500 zł, odzież i obuwie – 500-600 zł, utrzymanie samochodu – 400 zł, przegląd i inne wydatki samochodowe – 1.500 zł rocznie, leki – 30-40 zł.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, w szczególności na podstawie zeznań stron: powódki M. T. (k. 116-118), uczestnika J. T. (k. 118-119), a także i akt postępowania rozwodowego R XIV C 2496/81.

Sąd nie oparł swoich ustaleń na podstawie materiałów dołączonych do pisma z dnia 09 grudnia 2019 roku (data prezentaty), gdyż dokumenty te zostały złożone po dacie zamknięcia rozprawy.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo o zasądzenie alimentów na rzecz powódki zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (kro), jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Celem, jakiemu ma służyć uprzywilejowane roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego, przewidziane art. 60 § 2 kro, w stosunku do rozwiedzionego współmałżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zapobieżenie sytuacji, w której rozwód miałby spowodować pogorszenie w istotny sposób sytuacji materialnej małżonka niewinnego w porównaniu do sytuacji, w której znajdowałby się w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie. Środkiem do osiągnięcia tego celu jest roszczenie przyznane małżonkowi niewinnemu o przyczynienie się małżonka uznanego za wyłącznie winnego w odpowiednim zakresie do zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb, chociażby nie znajdował się w niedostatku.

Podkreślenia wymaga, że przepis art. 60 § 2 k.r.o. nakłada na małżonka winnego rozwodu jedynie obowiązek przyczyniania się w odpowiednim zakresie do ponoszenia kosztów związanych z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, co nie oznacza przerzucenia na niego w całości ciężaru utrzymania byłego małżonka. W wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 28 października 1980 r. III CRN 222/80 (OSNCP 1981/5 poz. 90) Sąd Najwyższy podkreślił, że zakres świadczeń alimentacyjnych wobec byłego małżonka: "określa z jednej strony stopień pogorszenia się sytuacji materialnej małżonka niewinnego, a z drugiej strony zasady słuszności", co pozwala na ocenę jaki w konkretnej sprawie zakres przyczynienia się małżonka winnego może być uznany za "odpowiedni.

Pozwany został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego z powódką. Pomiędzy stronami w czasie orzekania rozwodu występowała jedynie marginalna różnica w dochodach – pozwany osiągał miesięcznie około 8.750 starych złotych dochodu oraz 15.000 starych złotych rocznie dodatkowego dochody, zaś powódka uzyskiwała wynagrodzenie w kwocie około 9.000 starych złotych.

Obecnie zaś dysproporcja w dochodach stron jest znaczna. Powódka uzyskuje świadczenie emerytalne w kwocie około 2.120 zł netto miesięcznie w sytuacji, gdy pozwany uzyskuje dochody zarówno z uzyskiwanej emerytury, wykonywanej pracy zarobkowej, jak również świadczenia uzyskiwanego ze Stanów Zjednoczonych. Łączny miesięczny dochód pozwanego to około 15.000 zł netto miesięcznie. Sąd oceniając uzyskiwane przez pozwanego dochody wziął pod uwagę świadczenia uzyskiwane z USA, co prawda pozwany wskazywał, że obecnie te świadczenia nie są mu wypłacane, jednakże wynika to jedynie z faktu powstałej nadpłaty i czasowego zawieszenia wypłaty środków, nie zaś stałego odebrania pozwanemu prawa do tego świadczenia. Jak wynika z doświadczenia tut. Sądu, pozwany bez wątpienia oprócz powyższych dochodów ma dodatkową możliwość czerpania korzyści finansowych z praw autorskich do swoich publikacji.

Jedynie na marginesie wskazać można, że co prawda pozwany pozostaje obecnie w nowym związku małżeńskim, jednakże jego żona uzyskuje dochody z własnych aktywności zawodowych, zaś w toku postępowania strona pozwana nie wykazała, iż niezbędne jest przyczynianie się pozwanego do ponoszenia kosztów utrzymania jego żony.

Sąd miał na względzie prezentowane przez stronę powodową twierdzenia co do jej kosztów utrzymania, jednakże nie pozbawia to Sądu możliwości oceny tych kosztów. W ocenie Sądu koszty utrzymania powódki wynoszą około 3.300 zł, na co składają się koszty: czynsz i opłaty związane z mieszkaniem oraz telefon – 900 zł, wyżywienie – 600 zł, środki higieniczne – 200 zł, odzież i obuwie – 300 zł, leki i wizyty lekarskie – 300 zł, rehabilitacje – 800 zł, kultura i rozrywka – 200 zł.

Strona powodowa nie wykazała, by ponoszone koszty utrzymania mieszkania i dokonania opłat za media wynosiła około 1.300 zł miesięcznie. Kierując się doświadczeniem życiowym, mając na uwadze lokalizację i wielkość zajmowanego przez powódkę mieszkania Sąd uznał, że koszt miesięczny ponoszony w związku z nieruchomością nie przekracza 900 zł.

Sąd miał na uwadze posiadane przez powódkę schorzenia chorobowe i konieczność odbywania regularnych rehabilitacji, jednakże prezentowana kwota po 2.000 zł tytułem rehabilitacji jest, w ocenie Sądu, znacznie zawyżona. Niezaprzeczalnie powódka wymaga takich zabiegów, jednakże w toku postępowania nie wykazano, by była konieczność odbywania ich codziennie tj. 20 wizyt miesięcznie po 100 zł każda. Sąd uznał koszty w tym zakresie do kwoty po 800 zł miesięcznie, co pozwoli powódce na odbywanie 2 zabiegów w tygodniu. Należy mieć na uwadze, że leczenie rehabilitacyjne schorzeń ortopedycznych, które posiada powódka w znacznej mierze opiera się na regularnym wykonywaniu zaleconych ćwiczeń, co można robić również samodzielnie w domu, a jedynie kontrolnie spotykać się ze specjalistą celem ewentualnego skorygowania błędów. W związku z powyższym, w ocenie tut. Sądu koszt ten jest zasadny jedynie do kwoty po 800 zł miesięcznie.

Dodatkowo Sąd w kosztach utrzymania uwzględnił koszty związane z wyżywieniem, środkami higienicznymi, odzieżą i obuwiem oraz kulturą, co jest całkowicie zasadne na gruncie przedmiotowego stanu faktycznego.

Przesłanką rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego jest "istotne pogorszenia sytuacji materialnej" małżonka niewinnego na skutek orzeczenia rozwodu (art. 60 § 2 zd. 1 KRO). W orzecznictwie utrwalone jest, że przy ocenie spełnienia tej przesłanki "należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie" (Wytyczne SN z 1987 r., teza XIII). Innymi słowy, "przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Nie są natomiast istotne ewentualne zmiany, jakie nastąpiły w położeniu materialnym małżonka niewinnego w czasie pomiędzy faktycznym rozejściem się małżonków a orzeczeniem rozwodu" (Wytyczne SN z 1987 r., uzasadnienie tezy XIII).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszego postępowania należy przyjąć, że w sytuacji trwania związku małżeńskiego stron, zgodnego pożycia i braku rozwodu sytuacja powódki obecnie byłaby znacznie lepsza i stabilniejsza. Jako żona pozwanego miałaby ona możliwość zaspokajania swoich potrzeb z uzyskiwanych nie tylko przez siebie, ale również przez pozwanego dochodów, zaś z uwagi na rozwód nie ma ona takiej możliwości, co uzasadnia konieczność częściowego uwzględnienia powództwa.

Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.

Ustalona w wyroku kwota alimentów po 1.200 zł miesięcznie pozostaje w granicach możliwości finansowych pozwanego, który osiąga miesięczne dochody kilku-kilkunastokrotnie wyższe niż powódka. Co prawda w toku postępowania pozwany podnosił, że wkrótce najprawdopodobniej całkowicie będzie musiał zrezygnować z pracy, jednakże mając na uwadze treść powołanego przepisu brak było możliwości uwzględnienia argumentów pozwanego, gdyż w chwili obecnej jego dochody są znaczne, a ewentualność całkowitego przejścia przez niego na emeryturę jest kwestią przyszłą.

W pozostałym zakresie powództwo należało oddalić, o czym orzeczono w pkt. 2 wyroku.

O kosztach Sąd orzekł w pkt 3 i 4 sentencji, na podstawie art. 100 k.p.c., obciążając pozwanego kosztami w zakresie uwzględnionego powództwa. Pozwany żądał oddalenia powództwa w całości, w związku z czym należna opłata wynosi 1.200*12*5% = 720 zł.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono w pkt. 5 sentencji wyroku na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.