Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodnicząca - Sędzia: Małgorzata Gulczyńska

Sędziowie: Elżbieta Fijałkowska

Małgorzata Kaźmierczak /spr./

Protokolant: sekr. sądowy Ewelina Frąckowiak

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2020 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa E. B. (1), K. B. (1), B. B. (1)

przeciwko (...) Sp. z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 25 kwietnia 2019 r. sygn. akt I C 1760/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie 1. początkowy termin płatności ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 73.990,50 zł ustala na dzień 28 maja 2018 r. oddalając powództwo o odsetki za okres wcześniejszy;

b)  w punkcie 2. początkowy termin płatności ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 18.497,63 zł ustala na dzień 28 maja 2018 r. oddalając powództwo o odsetki za okres wcześniejszy;

c)  w punkcie 3. początkowy termin płatności ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 55.492,87 zł ustala na dzień 28 maja 2018 r. oddalając powództwo o odsetki za okres wcześniejszy;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Elżbieta Fijałkowska Małgorzata Gulczyńska Małgorzata Kaźmierczak

UZASADNIENIE

Powodowie E. B. (1), K. B. (1), B. B. (1), po ostatecznym sprecyzowaniu stanowisk procesowych wnieśli
o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odszkodowania w łącznej kwocie 147.981 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2014 roku do dnia zapłaty, z tym że od dnia 1 stycznia 2016 roku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w tym na rzecz powodów E. i K. B. (1) kwoty 73.990,50 zł, na rzecz powoda K. B. (1) kwoty 18.497,63 zł oraz na rzecz powódki B. B. (1) kwoty 55.492,87 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2019 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powodów E. B. (1) i K. B. (1) kwotę 73.990,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty (punkt 1), zasądził od pozwanego na rzecz powoda K. B. (1) kwotę 18.497,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty (punkt 2 wyroku), zasądził od pozwanego na rzecz powódki B. B. (1) kwotę 55.492,87 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty (punkt 3), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt 4), kosztami postępowania obciążył w całości pozwanego, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.

Wydając powyższy wyrok, Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w P. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

Lotnisko P.powstało w 1913 roku jako pruskie lotnisko (...)
w Ł. pod P.. Przed I wojną światową, a także w czasie jej trwania, na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiano samoloty i składowano sprzęt lotniczy. W latach 1931 - 1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, port w Ł. stał się drugim po W. - O. lotniskiem w kraju.

W 1987 roku powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł..

W 1993 roku przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D..

W 1996 roku rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia spółki (...). W dniu 11 lipca 1997 roku utworzono spółkę (...), której udziałowcami zostali Przedsiębiorstwo Państwowe (...), Miasto P. oraz Skarb Państwa.

W 2000 roku rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A..

W 2001 roku oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i cargo oraz nową płytę postojową.

W 2002 roku uruchomiono połączenia do W. i F..
W 2003 roku uruchomiono połączenia do K./B., W., M.
i L., a także oddano do użytkowania zmodernizowany terminal GA. W 2004 roku uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005 - 2007 uruchomiono kolejne połączenia do L. L., L. S., D., L., S., B.-G., B., D., (...), L. G., E., P. B., R.-C. i K..

W 2008 roku przystąpiono do rozbudowy terminala pasażerskiego
i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S..

W dniu 28 lutego 2011 roku (...) Dyrektor Ochrony Środowiska
w P. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”.

W kwietniu 2011 roku rozpoczęto rozbudowę terminala pasażerskiego,
a w czerwcu 2011 roku rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych. W lipcu 2012 roku rozpoczęto kontynuację rozbudowy terminalu pasażerskiego - początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów.

Rozwój lotniska w kolejnych dziesięcioleciach skutkował wzrostem liczby pasażerów obsługiwanych przez port lotniczy. W 2000 roku skorzystało z niego 227.847 pasażerów, przy liczbie 13 225 operacji lotniczych. W 2008 roku natomiast
z portu skorzystało już 1.274.679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano
w liczbie 23.609. W 2012 roku z portu skorzystało 1.595.221 pasażerów i odbyło się 25.261 operacji lotniczych.

Lotnisko cywilne P. jest własnością pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P..

Decyzją z dnia 28 lutego 2011 roku (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w P. na wniosek pozwanego ustalił środowiskowe uwarunkowania dla przedsięwzięcia pod nazwą „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) położonego w P. przy ul. (...).

Na podstawie art. 135 ust. 1, 2, 3a i 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska Sejmik Województwa (...) podjął w dniu 30 stycznia 2012 roku uchwałę Nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...)w P., która weszła
w życie w dniu 28 lutego 2012 roku.

Uchwała ta utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P.w P., podzielony na dwie strefy tzw. strefę wewnętrzną i tzw. strefę zewnętrzną, a w nim określiła ograniczenia w zakresie przeznaczania terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z terenów.

Na mocy tej uchwały nieruchomość powodów E. B. (2), K. B. (2), B. B. (2) znalazła się w tzw. strefie zewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania.

Zgodnie z § 3 uchwały, granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza się na podstawie:

1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

W myśl postanowienia § 4 uchwały, w obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy:

1) strefę zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, określona w § 3, a od wewnątrz linia będąca obwiednią:

a) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

b) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

2) strefę wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy lotniska.

W obszarze ograniczonego użytkowania zabroniono przeznaczania nowych terenów pod budowę szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz pod strefy ochronne A uzdrowisk (§ 7 uchwały).

W obszarze ograniczonego użytkowania określono następujące sposoby korzystania z terenów w strefie wewnętrznej (§ 8 ust. 2):

a) zabroniono budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zabroniono tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

c) dopuszczono lokalizowanie zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem zapewnienia właściwego komfortu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej.

W obszarze ograniczonego użytkowania określono następujące sposoby korzystania z terenów w strefie zewnętrznej (§ 8 ust. 1):

a) zabroniono budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) dopuszczono rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) zabroniono tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

W ramach obu stref (wewnętrznej i zewnętrznej) określono szczegółowe wymagania techniczne dotyczące budynków objętych (...), w tym m.in. w zakresie zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi tej ustawy (§9).

W § 2 pkt 3 uchwały wyjaśniono, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. W § 2 pkt 7 uchwały wyjaśniono także, iż przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Powodowie B. B. (1), K. B. (3) oraz E. B. (1) są współwłaścicielami nieruchomości gruntowej, położonej przy ulicy (...) w P., o ogólnej powierzchni 13.012m ² składającej się z dwóch działek: działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta
o numerze (...) oraz działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), które to działki zostały utworzone w wyniku podziału działki nr (...). Na dzień wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nieruchomości te były zabudowane budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym wolnostojącym o dwóch kondygnacjach o powierzchni użytkowej 237,06 m2, budynkiem gospodarczym o jednej kondygnacji o powierzchni zabudowy 53 m2 oraz obiektami usługowymi. Powodowie K. i E. B. (1) posiadają udział we współwłasności nieruchomości wynoszący ½ na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

Powód K. B. (1) jest współwłaścicielem nieruchomości w 1/8 części, zaś powódka B. B. (1) posiada 3/8 udziału w nieruchomości.

Na poziom cen rynkowych wpływa m. in. tzw. świadomy nabywca. Uchwała Sejmiku Województwa (...) tworząca obszar ograniczonego użytkowania lotniska stała się bodźcem, który wywiera decydujący wpływ na zachowania uczestników rynku nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska, uświadamiając im przyczynę jego utworzenia, jaką jest ponadnormatywny hałas na tym terenie, co skutkuje spadkiem i niższymi cenami uzyskanymi za nieruchomości położone na obszarze oddziaływania lotniska cywilnego w stosunku do cen uzyskiwanych za podobne nieruchomości położone poza tym obszarem. Świadomość uczestników rynku o potencjalnym podwyższonym ryzyku zamieszkiwania w okolicach lotniska, a w szczególności w obrębie utworzonego wokół niego specjalnego obszaru ograniczonego użytkowania, powoduje utratę wartości nieruchomości. Ograniczenia i niedogodności w wykorzystywaniu nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem są związane między innymi z hałasem lotniczym, którego wartość przekracza granice hałasu wyrażonego wskaźnikiem równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50dB, pochodzącego od startów, lądowań
i przelotów statków powietrznych.

Wartość rynkowa nieruchomości położonej przy ul. (...)
w P. według stanu na dzień 28 lutego 2012 roku oraz cen aktualnych (na dzień sporządzenia opinii przez biegłego tj. 13 czerwca 2018 roku) wynosiła 2.176.193,25 zł.

Utrata wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej przedmiot opinii (szkoda majątkowa) w związku z jej położeniem w obszarze ograniczonego użytkowania dla lotniska P. według stanu nieruchomości na dzień 28 lutego 2012 roku oraz cen aktualnych (na dzień sporządzenia opinii przez biegłego tj. 13 czerwca 2018 roku) według parametru 6,8% wynosi 147.981 zł

Pismem z dnia 30 stycznia 2014 roku powodowie B. B. (1), K. B. (1) oraz E. B. (1) wezwali pozwanego do zapłaty na ich rzecz kwoty 500.000 zł (350.000 zł. z tytułu ubytku wartości nieruchomości oraz 150.00 zł z tytułu nakładów na wygłuszenie budynku mieszkalnego) z tytułu posadowienia nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania. Pismo trafiło do pozwanego w dniu 31 stycznia 2014 roku. Pozwany nie udzielił odpowiedzi na to pismo. Powodowie w dniu 20 lutego 2014 roku złożyli do Sądu Rejonowego Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Pozwany w odpowiedzi na wniosek z dnia 10 kwietnia 2014 roku wskazał, iż nie jest zainteresowany ugodą oraz podał, iż roszczenia zarówno co do zasady jak i wysokości nie zostały wykazane w żaden sposób. Do dnia wniesienia pozwu, pozwany nie uiścił powodom jakiejkolwiek kwoty z tytułu dochodzonego roszczenia.

Powyższy stan faktyczny Sąd pierwszej instancji ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów oraz opinii biegłego R. D..

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd pierwszej instancji stwierdził, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Sąd pierwszej instancji zważył, że żądanie powodów dotyczące wyrównania spadku wartości nieruchomości w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i hałasem emitowanym przez starty, lądowania i przeloty samolotów pasażerskich i czarterowych ma swoje podstawy w treści przepisu art. 129 ust. 1 i 2 cyt. ustawy.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż mając na względzie analizę przepisów zawartych w Dziale IX ustawy Prawo ochrony środowiska pn. „Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska” można postawić tezę, że w przywołanych przepisach art. 129 - 136 u.p.o.ś. ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Ustawodawca oparł się przy tym na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Do przesłanek tej odpowiedzialności należą wejście w życie uchwały wydanej przez właściwy organ samorządu terytorialnego, ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości (jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości – art. 129 ust. 3 u.p.o.ś.)
i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Kwestia szkody, objętej dyspozycją przepisu art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska była już przedmiotem analizy Sądu Najwyższego na gruncie stanów faktycznych obejmujących następstwa ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K., czy innych lotnisk –
im. F. C. w W. i B. w K.. Sąd pierwszej instancji zważył, iż dominującym stało się stanowisko, zgodnie z którym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, zaś przewidziana w art. 129 u.p.o.ś. odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także szkody, w tym w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje bowiem nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio
w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), i tym samym, do ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na takim obszarze.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji uzyskany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do uznania, że powodowie wykazali przesłanki odpowiedzialności pozwanego w oparciu o art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. w zw. z art. 135 u.p.o.ś. Sąd Okręgowy stwierdził, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 roku i ograniczeniami powodów w korzystaniu ze swojej nieruchomości, wynikającymi z hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska cywilnego(...) w P., a szkodą
w postaci zmniejszenia się rynkowej wartości ich nieruchomości. W ocenie Sądu Okręgowego nie można przy tym uznać, aby zasądzenie odszkodowania na ich rzecz skutkowało bezpodstawnym ich wzbogaceniem w rozumieniu art. 405 § 1 k.c., kosztem strony pozwanej. Przeciwne twierdzenia pozwanego o tym, aby wprowadzenie takiego obszaru uatrakcyjniło nieruchomość strony powodowej wynikały z niezrozumienia istoty zabiegu, jakim jest ustanowienie takiego obszaru
i prawnych tego konsekwencji dla właścicieli nieruchomości znajdujących się na takim obszarze. Konsekwencje te jednoznacznie wynikają z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

Sąd Okręgowy wskazał, że niesporne było, iż na skutek wprowadzenia uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska(...) w P. nieruchomości gruntowe powodów zabudowane m.in. budynkiem mieszkalnym znalazły się w strefie obszaru ograniczonego użytkowania. Z materiału dowodowego zawartego w aktach sprawy jednoznacznie wynika, iż potencjalni nabywcy nieruchomości wiążą położenie nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania przede wszystkim z hałasem. Dla tzw. świadomego nabywcy strefa wiąże się nie tylko z ograniczeniami
w korzystaniu z nieruchomości m.in. poprzez konieczność zapewnienia w budynkach mieszkalnych właściwego klimatu akustycznego, ale przede wszystkim
z koniecznością znoszenia zwiększonej emisji hałasu, co w znaczący sposób obniża komfort życia w takim miejscu. Nie można przy tym porównywać hałasu powodowanego przez komunikację miejską, tramwaje, autobusy, czy też samochody do hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska. Hałas wywoływany przez starty, lądowania i przeloty samolotów nie jest związany z normalnym funkcjonowaniem miasta, nie jest dla miasta czymś zwykłym; docierając do nieruchomości
o przeznaczeniu mieszkalnym i przekraczając normy emisyjne zawarte
w obowiązujących przepisach zakłóca korzystanie z nieruchomości ponad tzw. „przeciętną miarę”. Nie bez znaczenia pozostaje obawa przed katastrofami lotniczymi, nagłymi awaryjnymi lądowaniami, zrzutami paliwa, wreszcie spalinami produkowanymi przez samoloty, zanieczyszczającymi środowisko. Sąd pierwszej instancji zważył, że powodowie z uwagi na prognozowany wzrost liczby operacji lotniczych zmuszeni będą w przyszłości znosić hałas, który wykracza poza normy powszechnie dopuszczalne w środowisku określone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 120, poz. 826). Wszystkie te okoliczności skutkują tym, że nieruchomości położone w sąsiedztwie lotniska, a więc – tak jak nieruchomości powodów w strefie zewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania, na rynku nieruchomości ze względu na mniejsze zainteresowanie mają niższe ceny niż porównywalne nieruchomości położone w innych obszarach „spokojniejszych”, nie sąsiadujących z lotniskami. W ocenie Sądu Okręgowego nie powinno więc budzić wątpliwości, że ubytek wartości nieruchomości jest związany z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, a także bezpośrednio z działalnością lotniska (...), które emituje ponadnormatywny hałas. Zmniejszenie wartości nieruchomości powodów nastąpiło dlatego, że poziom natężenia hałasu na tym lotnisku zwiększył się znacząco w związku z jego rozbudową i będzie się systematycznie zwiększał w związku z planami zwiększenia lotów do 2034 roku, któremu powodowie nie mogą się sprzeciwić. Nie ma przy tym znaczenia argumentacja pozwanego o zmniejszeniu liczby lotów i wycofaniu się z obsługi niektórych tras z uwagi na mniejszy pobyt na takie loty, skoro docelowo trzeba liczyć się ze zwiększeniem liczby lotów do granicznego 2034 roku.

Sąd Okręgowy wskazał także, że w dacie uzyskania własności nieruchomości powodowie nie mogli także przewidzieć, że dojdzie do wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, które to wprowadzenie jest reakcją na dalszą niemożność dotrzymania standardów jakości środowiska przez lotnisko, a więc niejako sankcjonuje ponadnormatywny hałas emitowany przez lotnisko, pozbawiając jednocześnie właścicieli nieruchomości prawa do żądania zaniechania uciążliwych emisji, które są związane immanentnie z własnością nieruchomości (por. wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2010 roku, II CSK 685/09).

Reasumując Sąd pierwszej instancji zważył, iż ubytek w wartości rynkowej nieruchomości powodów E. B. (1), K. B. (1) i B. B. (1) ustalony został przez biegłego sądowego na kwotę 147.981 zł i jest związany z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P., a konkretnie z ograniczeniem w korzystaniu z tej nieruchomości związanym z korzystaniem ze środowiska, polegającym na obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu lotniczego. Hałas ogranicza korzystanie z nieruchomości o charakterze mieszkalnym w rozumieniu art. 129 u.p.o.ś. i art. 136 u.p.o.ś. Zmniejszenie wartości nieruchomości z powodu wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a także sąsiedztwa lotniska, emitującego hałas nie pozwalający dotrzymać standardów jakości środowiska, jest stratą powodującą obniżenie aktywów w majątku powodów. Obowiązany do wypłaty odszkodowania jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku
z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W żaden sposób pozwany nie wykazał okoliczności przeciwnej, podnoszonej w odpowiedzi na pozew, aby aktualne umiejscowienie nieruchomości powodów czyniło ją atrakcyjniejszą i bardziej wartościową dla potencjalnych kontrahentów. Znamiennym jest, że jeszcze w grudniu 2010 roku władze (...) pisemnie zapewniały mieszkańców nieruchomości, że są świadome powstania po ich stronie roszczeń odszkodowawczych. Takie oferowanie właścicielom procedury koncyliacyjnej (chociaż tylko co do nakładów) świadczy o tym, że pozwany ma świadomość odpowiedzialności odszkodowawczej na nim spoczywającej za ów stan rzeczy.

Przy czym dla określenia rozmiaru szkody powodów jedynym miarodajnym dowodem była opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości opracowana zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami i rozporządzeniami wydanymi na jej podstawie przy uwzględnieniu norm m.in. Prawa budowlanego,
a także pozostałych uregulowań, których podstawy autor opinii powołał na wstępie opinii.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy mając na względzie wysokość udziałów
w nieruchomości każdego z powodów zasądził od pozwanego na rzecz powodów E. B. (1) i K. B. (1) kwotę 73.990,50 zł, nadto na rzecz K. B. (1) także kwotę 18.497,63 zł, zaś na rzecz powódki B. B. (1) kwotę 55.492,87 zł, tj. kwoty zgodne z żądaniami zmodyfikowanego powództwa.

O odsetkach ustawowych od w/w kwot orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. jako o odsetkach za opóźnienie. Sąd Okręgowy decydujące znaczenie przypisał funkcji kompensacyjnej odsetek ustawowych.

Sąd pierwszej instancji zważył, że ustawodawca przewidział 2-letni, a więc dość krótki termin (o charakterze zawitym) na dochodzenie roszczeń z tym związanych, a zatem uznać należy, że w dacie zgłoszenia roszczenia pozwany miał świadomość, że powodowie są zainteresowani dochodzeniem swych roszczeń tym bardziej jeśli zauważy się, że pozwany zaproponował niekorzystny sposób ugodowego zakończenia sporu, pomijając w ogóle świadczenie pieniężne w zamian za ubytek wartości nieruchomości. W ocenie Sądu pierwszej instancji zatem brak podstaw, aby uprzywilejować pozwanego kosztem powodów i poprzez rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych dopiero od dnia wyrokowania lub daty uprawomocnienia się orzeczenia. Takie rozwiązanie skutkowałoby tym, że pozwany zainteresowany byłby jak najdłuższym prowadzeniem postępowania sądowego w tym przedmiocie. Sąd Okręgowy wyraził pogląd, że obowiązany do zapłaty odszkodowania może jednak pozostawać w opóźnieniu jedynie co do obowiązku wyrównania szkody, której wartość zostanie ustalona dopiero w późniejszym czasie, np. w toku postępowania sądowego. Co za tym idzie Sąd Okręgowy ustalił datę początkową płatności odsetek ustawowych w stosunku do wszystkich powodów od dnia 15 lutego 2014 roku, z uwagi na fakt, iż pozwany odebrał zgłoszenie roszczenia powodów w dniu 31 stycznia 2014 roku. Zapewniając pozwanemu możliwość ustosunkowania się do wskazanego pisma, Sąd Okręgowy dodał do chwili odbioru pisma 14 dni, uznając ten termin za adekwatny i odpowiedni do uczynienia zadość żądaniom powodów. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Za niesłuszne Sąd Okręgowy uznał nakładanie obowiązku zapłaty odsetek już od następnego dnia od chwili doręczenia wezwania do zapłaty, nie pozostawiając stronie możliwości realnego zapoznania się z wezwaniem i ustosunkowania się do żądań w nim zawartych.

W związku z powyższym, uznając zasadność powództwa co do należności głównej oraz odsetek od dnia 15 lutego 2014 roku, Sąd pierwszej instancji orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie (co do odsetek ustawowych zaś okres od daty 1 lutego 2014 roku do 14 lutego 2014 roku) w pkt 2 sentencji wyroku, Sąd Okręgowy roszczenie oddalił.

Z uwagi na fakt, iż w dniu 1 stycznia 2016 roku wszedł w życie znowelizowany przepis art. 481 § 1 k.c. dotyczący odsetek, Sąd pierwszej uwzględnił powyższe przy redagowaniu treści orzeczenia.

W punkcie 5 sentencji wyroku, kierując się dyspozycją przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnął jedynie o zasadzie obciążenia stron kosztami procesu na zasadzie art. 100 zd. 2 k.p.c. Sąd uwzględnił powództwo powodów w pełni co do roszczenia głównego, w znaczącej części co do odsetek. W takim stanie rzeczy to pozwanego obciążono całością kosztów postępowania w sprawie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w punkcie 1,2,3 i 5.

Zaskarżonemu orzeczeniu pozwany zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania tj.:

1.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez uznanie za istotną dla rozstrzygnięcia sprawy opinię biegłego R. D., która dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie mogła mieć istotnego znaczenia,

2.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez wydanie przez Sąd pierwszej instancji wyroku z pominięciem zgłoszonego przez pozwanego dowodu,
w postaci dowodu z opinii innego biegłego,

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd pierwszej instancji granic swobodnej oceny dowodów,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1.  art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska przez błędną jego wykładnię, a co za tym idzie, błędne zastosowanie przepisu,

2.  § 8 ust. 1 uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...)
z dnia 30 stycznia 2012 roku poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w strefie zewnętrznej ograniczonego obszaru zostały ustanowione ograniczenia w użytkowaniu nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową,

3.  art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania doszło do zawężenia granic własności powodów,

4.  art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, wskutek czego, błędne przyjęcie, że odsetki powinny być liczone od 15 lutego 2014 roku, a nie od dnia wydania w sprawie wyroku, ewentualnie od daty doręczenia odpisu opinii biegłego stronie pozwanej.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1, 2 i 3 poprzez oddalenie powództwa oraz poprzez przyznanie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym w wysokości stawki minimalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w części.

Sąd odwoławczy podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, przyjmując je za własne, jak również wywody prawne, poza odnoszącymi się do ustalenia początkowego biegu terminu zasądzenia ustawowych odsetek, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Niezasadne okazały się zarzuty naruszenia § 8 ust. 1 uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 roku oraz art. 129 ust. 2 p.o.ś., które pozwany sprowadza do kwestionowania związku przyczynowego między ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości powodów, a wejściem w życie uchwały.

Zdaniem pozwanego prawidłowo poczynione ustalenia i rozważania winny doprowadzić do wniosku, że wraz z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania uciążliwość operacji lotniczych dla sąsiednich działek uległa zmniejszeniu, nie może więc być mowy o spowodowaniu szkody w majątku powodów, wyrażającej się utratą wartości nieruchomości. Apelujący nie podważa, że doszło do zwiększenia ruchu na lotnisku (...). Domaga się jednak, aby sytuację powodów oceniać z uwzględnieniem modyfikacji schematu lotów, ograniczającej liczbę startów i lądowań w nocy.

Powyższej argumentacji nie sposób podzielić. Nie ma podstaw, aby z punktu widzenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego ignorować rozwój lotniska wyrażający się w zwiększeniu ogólnej liczby lotów z 76 w 2010 roku do prognozowanych 132 w 2034 roku. Oceniając zasadność roszczenia przewidzianego w art. 129 ust. 1 i 2 p.o.ś. sąd jest obowiązany poddać całościowej analizie rozmiar ingerencji lotniska w prawo własności sąsiednich nieruchomości. Ingerencja ta wyraża się w ograniczeniu korzystania z nieruchomości w sposób niezakłócony, wolny od immisji, przy czym ani obowiązujące normy prawne, ani względy słuszności nie pozwalają na wniosek, że ograniczenie lotów w porze nocnej może zniwelować równoległe i systematyczne zwiększanie operacji w ciągu dnia. Przyjęcie przez lotnisko określonej, ostatecznej liczby operacji nocnych, wynika z dostosowania się do wymogów (...) Dyrektora Ochrony Środowiska. Przytoczone ograniczenie chroni interesy okolicznych mieszkańców, jednak nie zmierza do odwrócenia ogólnego negatywnego dla nich trendu rozwoju portu lotniczego. W ostatecznym rozrachunku liczba operacji lotniczych w ciągu dwudziestu czterech lat ma zwiększyć się o ponad 70%, co niewątpliwie wpływa na ograniczenie prawa własności sąsiednich nieruchomości, a co za tym idzie, na ich wartość.

Bez znaczenia dla prawidłowości powyższego rozumowania pozostaje okoliczność, że hałas lotniskowy nie pojawił się w następstwie ustanowienia obszaru. Skarżący kwestionuje źródło i zakres szkody uznanej przez Sąd Okręgowy za podstawę przyznanego odszkodowania. Jego zdaniem, skoro nieruchomość powodów była narażona na negatywne oddziaływanie hałasu lotniskowego także przed wejściem w życie uchwały Sejmiku wprowadzającej o.o.u., to poniesiona przez nich szkoda ogranicza się tylko do pozbawienia możliwości domagania się w drodze roszczenia typu negatoryjnego zaprzestania przez pozwanego działań skutkujących zwiększonym negatywnym oddziaływaniem akustycznym na ich nieruchomość. Tylko więc w takim zakresie należałoby ustalać istnienie szkody, a tym samym badać, czy utrata tego roszczenia miała wpływ, a jeśli tak, to w jakim stopniu, na zmniejszenie wartości nieruchomości.

Tymczasem z przepisu art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika, że odszkodowanie należy się „w związku z ograniczeniem korzystania z nieruchomości”, a nie w związku z utratą możliwości dochodzenia roszczenia o zaprzestanie negatywnego oddziaływania na nieruchomość. Oficjalne potwierdzenie takiego ograniczenia korzystania z nieruchomości następuje w drodze uchwały właściwego sejmiku
o ustanowieniu strefy tego ograniczenia. Ograniczeniem tym jest już samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, gdyż powoduje ono obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych w treści aktu o utworzeniu o.o.u. Wbrew przeciwnemu poglądowi apelacji, na skutek wejścia tego aktu w życie, dochodzi do zawężenia granic prawa własności. Od tej bowiem daty właściciel musi znosić dopuszczalne na tym obszarze podwyższone normatywnie immisje hałasu, bez możliwości żądania ich zaniechania, co, rzecz jasna, wpływa również na obniżenie wartości nieruchomości. Ograniczenie prawa własności, będące konsekwencją uchwalenia o.o.u., stanowi wprawdzie czynnik składający się na szkodę poniesioną przez powodów, ale - wbrew przekonaniu skarżącego - szkody tej nie wyczerpuje. Jeszcze bardziej istotnym czynnikiem jest tu bowiem samo utworzenie o.o.u. W odbiorze potencjalnych nabywców, akt prawa miejscowego o utworzeniu o.o.u., otwierający, przynajmniej potencjalnie, legalną drogę do zwiększenia operacji lotniczych, wpływa na zmniejszenie wartości nieruchomości. W świadomości uczestników lokalnego rynku nieruchomości pojawia się wtedy przeświadczenie o „skażeniu” objętego tym aktem obszaru czynnikiem negatywnym (w tym wypadku hałasem), powodujące obniżenie wartości położonych na tym terenie nieruchomości (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2017 roku, II CSK 602/16).

Wbrew zarzutowi apelacji, charakter ograniczeń budowlanych dla danej strefy nie ma szczególnej doniosłości z punktu widzenia zasadności roszczenia w ogólności. To tylko jeden z aspektów sytuacji prawnej i faktycznej właścicieli nieruchomości położonych w obrębie o.o.u. Skoro uczestnicy rynku wiążą uciążliwość takiej lokalizacji głównie z immisjami generowanymi przez lotnisko, to jest to największy czynnik cenotwórczy. To zaś, w obrębie której strefy nieruchomość się znajduje, może mieć przełożenie na wysokość szkody wynikającej ze spadku jej wartości.

Tak też przyjął w swej opinii biegły R. D., wskazując, że dla strefy zewnętrznej, w której dla funkcji mieszkaniowej nie przewiduje się przekroczeń poziomów hałasu w środowisku w stosunku do dopuszczalnych poziomów w związku z ruchem lotniczym, zjawisko obniżenia wartości jest wywołane bardziej psychologicznym oddziaływaniem spowodowanym samym faktem objęcia tych nieruchomości strefą (...) Ł.. Stąd też współczynniki średniego procentowego ubytku wartości nieruchomości dla strefy zewnętrznej przyjął na poziomie 6,8 %,
w odróżnieniu od strefy wewnętrznej, gdzie został on ustalony na poziomie 13,5 %
(k. 188).

Nie jest jednak tak – jak sugeruje skarżący – że tym samym ponosi on odpowiedzialność za subiektywne odczucia uczestników rynku, którzy wyciągają całkowicie błędne wnioski z faktu usytuowania nieruchomości mieszkaniowej w strefie zewnętrznej o.o.u. Jeśli bowiem efekt psychologiczny przenosi się na wartość nieruchomości, to jest to odpowiedzialność oparta na faktach obiektywnych.

W sytuacji kiedy akt prawa miejscowego niweczy perspektywę zmniejszenia się oddziaływania, czy nawet utrzymania się immisji na dotychczasowym poziomie, nie jest też najistotniejsze, w jakim stopniu w określonym momencie operator lotniska korzysta z przyznanych mu praw.

Podsumowując, przedmiotowa uchwała prawnie usankcjonowała niekorzystną sytuację powodów, otwierając jednocześnie im drogę do godzącego w ich prawa, rozwoju lotniska, związek między wprowadzeniem o.o.u. a szkodą w ich majątku jest zatem oczywisty.

W konsekwencji, nie był również zasadny zarzut naruszenia art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wskutek wprowadzenia uchwałą obszaru ograniczonego użytkowania dla L. (...)doszło do zawężenia granic własności powodów i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właścicieli względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Nie ulega żadnej wątpliwości, że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania doszło nie tylko do obniżenia wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.).

Nie były też trafne zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego odnoszące się do zakresu postępowania dowodowego oraz przeprowadzonej oceny dowodów (art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. z zw. z art. 322 k.p.c., art. 227 w zw.
z art. 286 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.)

Prawidłowo Sąd Okręgowy uznał opinię biegłego R. D. za pełnowartościowy materiał dowodowy, mogący stanowić podstawę dokonania istotnych w sprawie ustaleń faktycznych. Opinia ta jest czytelna, w sposób przejrzysty przedstawia przebieg pracy biegłego, zastosowaną metodologię i wyprowadzone z nich konkluzje. Wszystkie mogące pojawiać się w związku z treścią opinii wątpliwości, zostały przez biegłego wyczerpująco wyjaśnione w opinii uzupełniającej z dnia 26 listopada 2018 roku. W apelacji nie sposób doszukać się kontrargumentów, które obalałyby dokonaną w sprawie ocenę tego dowodu jako wiarygodnego i przydatnego do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie.

Biorąc pod uwagę opinię jako całość, w tym zwłaszcza zastosowaną przez biegłego metodologię szacowania szkody, nie sposób podzielić stanowiska, że to hałas generowany przez eksploatację lotniska – sam w sobie – stanowi źródło szkody właścicieli badanych nieruchomości, co wspierałoby argumentację pozwanego, że dla określenia tej szkody konieczne jest uwzględnienie czynnika, że skażenie hałasem miało miejsce już przed wprowadzeniem o.o.u.

Jeszcze raz podkreślić należy, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, ograniczeniem w korzystaniu z nieruchomości domagającym się finansowej rekompensaty może być już samo wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania, jeżeli powoduje szkodę w majątku, stąd przyjęta przez biegłego koncepcja szacowania spadku wartości nieruchomości nie może budzić zastrzeżeń.

Nie sposób zgodzić się z apelacją, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność spadku wartości nieruchomości było w ogóle zbędne, skoro „uchwalenie uchwały nie dotyczy nieruchomości powodów” – ze względu na brak ograniczeń przewidzianych dla budynków mieszkalnych – w sytuacji kiedy nieruchomość ta objęta jest o.o.u., a skutki tego stanu rzeczy mają wymiar materialny, o czym była już powyżej mowa.

Pozwany popada w sprzeczność twierdząc, że opinia taka była co do zasady zbędna, domagając się równocześnie przeprowadzenia dowodu z kolejnego biegłego tej samej specjalności.

Biorąc pod uwagę, że przydatność i wiarygodność opinii biegłego R. D. nie budzi zastrzeżeń, nie było potrzeby odwołania się do wiadomości specjalnych kolejnego biegłego.

Rozstrzygnięcie co do roszczenia głównego polegało zatem na prawie.

Częściowo zasadnie natomiast pozwany kwestionował początkową datę naliczania odsetek ustawowych od zasądzonych na rzecz powodów sum.

Sąd Apelacyjny uznaje, że wystosowane przez powodów przedprocesowe wezwanie do zapłaty skutkuje powstaniem stanu wymagalności roszczenia odszkodowawczego po upływie terminu pozwalającego pozwanemu na zweryfikowanie zgłoszonych roszczeń. Przeprowadzone postępowanie nie daje jednak podstaw do ustalenia szkody na dzień tak wyznaczonej wymagalności roszczenia.

Biegły R. D. sporządził opinię 13 czerwca 2018 roku zaznaczając, że wartość nieruchomości określono na dzień 28 maja 2018 roku oraz że przyjmuje ceny aktualne w dniu 28 maja 2018 roku. Na podstawie opinii biegłego można zatem ustalić, że szkoda powodów w zasądzonej wysokości istniała już 28 maja 2018 roku, dopiero od tego dnia można mówić o opóźnieniu pozwanego w zapłacie zasądzonego świadczenia.

W toku postępowania nie przedstawiono dowodów na wysokość szkody powodów na dzień 15 lutego 2014 roku. Nie ma natomiast powodów, aby uznać, że pozwany opóźnia się ze spełnieniem świadczenia dopiero od dnia wyrokowania.

Kwestia wymagalności roszczenia o wyrównanie szkód spowodowanych wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania była przedmiotem szczegółowej analizy Sądu Najwyższego w sprawie III CSK 342/15 (wyrok z 8 listopada 2016 roku, LEX 2252191). Sąd Apelacyjny argumentację Sądu Najwyższego w pełni podziela. Ponadto w odpowiedzi na pytanie prawne zadane przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w sprawie III CZP 32/19 w uchwale z 8 listopada 2019 roku (Biul. SN 2019/11/11) Sąd Najwyższy uznał, że „zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1396 z późn. zm.) według cen z dnia jego ustalenia nie wyłącza przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia”.

Sąd Apelacyjny miał też na względzie, że po otrzymaniu wezwania do zapłaty pozwany nie podjął żadnych działań w celu określenia wysokości szkody powodów. Ani sam nie przeprowadził w tym zakresie postępowania, ani też nie domagał się dowodów od samych powodów. Pozwany – w tej i setkach innych spraw – bezpodstawnie uznawał, że po wprowadzeniu strefy ograniczonego użytkowania sytuacja powodów wręcz uległa polepszeniu. Zasądzenie odsetek od dnia wyrokowania stanowiłoby nieuzasadnioną aprobatę dla takiego stanowiska pozwanego i prowadziłaby do jego bezpodstawnego uprzywilejowania. Od wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania minęło już 8 lat, powodowie zgłosili swe żądania 6 lat temu i na skutek postawy pozwanego nadal nie otrzymali odszkodowania za spadek wartości ich nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok jedynie w części dotyczącej roszczenia odsetkowego, oddalając apelację pozwanego w pozostałym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie
art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od pozwanego – jako strony przegrywającej niniejsze postępowanie w przeważającej mierze – na rzecz powodów wynagrodzenie ich pełnomocnika w stawce ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

Elżbieta Fijałkowska Małgorzata Kaźmierczak Małgorzata Gulczyńska