Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XVII AmC 1932/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – SSO Adam Malinowski

Protokolant – sekretarz sądowy Damian Mrozik

po rozpoznaniu 19 kwietnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. T.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w G.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 77 (siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Adam Malinowski

UZASADNIENIE

W dniu 9 listopada 2015 r. powód P. T. wniósł przeciwko pozwanemu Bankowi (...) S.A. w G. pozew, w którym domagał się uznania za niedozwolone i zakazania wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień o treści:

1.  „Kredytobiorca zobowiązuje się, że w czasie obowiązywania Umowy niezwłocznie złoży w Banku na każde jego żądanie informacje i dokumenty niezbędne do dokonania przez Bank oceny zdolności kredytowej Kredytobiorcy takie jak np.: zaświadczenie o wysokości dochodów, przy tym dokumenty składane w Banku będą składane w oryginale lub w potwierdzonej notarialnej lub przez pracownika Banku kopii” zawartego w § 14 ust. 1 lit. a) aneksu do umowy kredytu nr (...) z dnia 12.06.2007 r.;

2.  „W przypadku, gdy wartość Nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia spadła, dla sytuacji opisanej w ust. 2 lit. „d” i nie zapewnia pełnego zaspokojenia wierzytelności Banku wynikających z Umowy, Kredytobiorca jest zobowiązany na żądanie Banku do podjęcia jednego lub kilku z poniższych działań:

a)  ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń lub zmiany zabezpieczenia spłaty Kredytu, w tym hipotek wpisanych do ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości, ubezpieczeń z odpowiednim przeniesieniem praw z nich wynikających na Bank, poręczeń lub innych zabezpieczeń dopuszczonych przez obowiązujące przepisy prawa,

b)  spłaty części Kredytu do poziomu, który spowoduje, że zabezpieczenia będą w pełni zabezpieczać pozostała kwotę Kredytu,

c)  w przypadku braku możliwości podjęcia działań opisanych w literze „a” lub „b” lub gdy powyższe działania nie spowodują pełnego zabezpieczenia wierzytelności Banku – zawarcia aneksu podwyższającego marżę opisaną w § 2 o nie więcej niż 4 punkty procentowe. Po podjęciu przez Kredytobiorcę działań opisanych w literze „a” i „b” i zaakceptowaniu ich przez bank, jako zapewniających pełne zaspokojenie wierzytelności Banku wynikających z Umowy – marża zostanie obniżona o zastosowaną uprzednio wartość jej podwyższenia, co wymaga zawarcia przez strony Umowy stosownego aneksu.

Bank może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy Kredytobiorca:

-

nie podejmie działań, o których mowa w literze „a” i „b” lub gdy zabezpieczenia dostarczone przez Kredytobiorcę nie zostaną zaakceptowane przez Bank,

lub

-

nie stawi się do zawarcia lub odmówi zawarcia aneksu opisanego w literze „c” zdanie pierwsze” zawartego w § 14 ust. 10 aneksu do umowy kredytu nr (...) z dnia 12.06.2007 r.;

3.  „Bank może dokonać cesji wierzytelności z niniejszej Umowy na rzecz osoby trzeciej. Bank powiadomi Kredytobiorcę o zamiarze dokonania cesji wierzytelności. W przypadku, gdy Bank skorzysta z tego prawa, Kredytobiorca wyraża zgodę na ujawnienie przez Bank cesjonariuszowi informacji i danych Kredytobiorcy, niezbędnych dla oceny sytuacji finansowej Kredytobiorcy oraz wyraża zgodę na przetwarzanie danych osobowych Kredytobiorcy w celu takiego ujawnienia oraz dokonania powyższej cesji wierzytelności.” zawartego w § 19 ust. 3 umowy kredytu nr (...).

W ocenie powoda wskazane postanowienia wzorca umowy stanowią niedozwolone klauzule, gdyż każde z nich jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów. Wypełniałyby tym hipotezę art. 385[1] § 1 k.c., zgodnie z którym niedozwolonymi są postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nieuzgodnione z nim indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy – z wyłączeniem postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W szczególności w ocenie powoda postanowienie oznaczone nr 1 zostało sformułowane nazbyt szeroko, gdyż nie wskazuje przesłanek, które uprawniałyby bank do żądania dostarczenia wymaganych informacji, a w związku z tym wypełnia ono hipotezę art. 385[3] pkt 9 k.c. Zapis oznaczony nr 2 przyznaje pozwanemu prawo do podwyższenia marży, a brak zgody konsumenta może doprowadzić do wypowiedzenia umowy kredytu. W ocenie powoda takie uregulowanie uprawnia bank do dokonywania wiążącej interpretacji umowy oraz do jej jednostronnej zmiany bez ważnej przyczyny, przez co wypełnia hipotezę art. 385[3] pkt 9 i 10 k.c. Wreszcie klauzula nr 3 gwarantuje pozwanemu bankowi prawo do przekazywania informacji stanowiących tajemnicę bankową osobom trzecim. Równocześnie zapis nie precyzuje, kiedy cesja wierzytelności będzie mieć miejsce oraz nie uzależnia uprawnienia do przeniesienia wierzytelności od uzyskania zgody kredytobiorcy. W konsekwencji zdaniem powoda wszystkie kwestionowane postanowienia spełniają przesłanki niedozwolonego charakteru z art. 385[1] § 1 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wniósł nadto o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka T. P. na okoliczność zaprzestania stosowania wzorców umowy kwestionowanych przez stronę powodową.

W uzasadnieniu pisma pozwany zwrócił uwagę, że wzorzec umowy zawierający postanowienie oznaczone nr 3 nie jest stosowany od 31 grudnia 2009 r., bowiem tego dnia doszło do połączenia poprzez przejęcie całego majątku (...) Bank S.A. przez Bank (...) S.A. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. Na skutek powyższego (...) Bank S.A., który oferował produkt – kredyt hipoteczny indeksowany do CHF został wykreślony z KRS. Oferta pozwanego różniła się natomiast od oferty (...) Bank S.A. Niezależnie od powyższego oświadczył, że zapisy odnoszące się do cesji wierzytelności na rzecz osoby trzeciej zostały usunięte z treści wzorców 18 grudnia 2011 r. Odnosząc się z kolei do zapisów nr 1 i 2 wyjaśnił, że zostały one zawarte w projekcie aneksu, który został przedstawiony w sierpniu 2015 r., na skutek wniosku powoda o zwolnienie z długu jego byłej małżonki. W rezultacie, zdaniem pozwanego nie ma on charakteru wzorcowego, lecz jest dokumentem przygotowanym na prośbę kontrahenta w związku z jego indywidualną sytuacją rodzinną. Dokument o takiej treści nie był standardowo stosowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Dodał, że nie sposób twierdzić, że pozwany posługiwał się nim w obrocie gospodarczym, skoro nigdy nie wyszedł poza fazę negocjacji i przygotowania projektu. Nadto w ocenie pozwanego przedmiotowy aneks nosi cechy ugody, albowiem strony umowy kredytu czynią sobie w ten sposób ustępstwa w celu utrzymania umowy przez jednego z dłużników, co w rezultacie uzasadnia twierdzenie, że przychylenie się przez bank do żądania wyrażonego przez powoda stanowi wyraz jego prokonsumenckiej postawy.

W reakcji na powyższe powód podniósł, że aneks stanowi wzorzec umowy, gdyż zawiera szereg postanowień właściwych dla postanowień umów kredytowych, a zapisy inne niż określające główne świadczenia nie były przedmiotem negocjacji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Pozwany Bank (...) S.A. prowadzi działalność gospodarczą związaną z wykonywaniem czynności bankowych, w tym m.in. zawieraniem z konsumentami umów kredytu.

Dowód:okoliczność bezsporna.

W dniu 12 czerwca 2007 r. powód zawarł z (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego nr (...). Na skutek połączenia poprzez przejęcie całego majątku (...) Bank S.A. przez Bank (...) S.A. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., które nastąpiło 31 grudnia 2009 r., pozwany bank stał się stroną stosunków prawnych łączących jego poprzednika (...) Bank S.A. z kontrahentami. W § 19 ust. 3 tej umowy znajduje się zapis o treści: „Bank może dokonać cesji wierzytelności z niniejszej Umowy na rzecz osoby trzeciej. Bank powiadomi Kredytobiorcę o zamiarze dokonania cesji wierzytelności. W przypadku, gdy Bank skorzysta z tego prawa, Kredytobiorca wyraża zgodę na ujawnienie przez Bank cesjonariuszowi informacji i danych Kredytobiorcy, niezbędnych dla oceny sytuacji finansowej Kredytobiorcy oraz wyraża zgodę na przetwarzanie danych osobowych Kredytobiorcy w celu takiego ujawnienia oraz dokonania powyższej cesji wierzytelności”.

Dowód:okoliczność bezsporna.

Umowa (...) Nr (...)” z 12 czerwca 2007 r.

Na skutek wniosku powoda w przedmiocie zwolnienie z długu jego byłem małżonki, w sierpniu 2015 r. pozwany bank przedstawił stronie projekt aneksu do umowy kredytu nr (...), zawierający postanowienia o treści:

1.  „Kredytobiorca zobowiązuje się, że w czasie obowiązywania Umowy niezwłocznie złoży w Banku na każde jego żądanie informacje i dokumenty niezbędne do dokonania przez Bank oceny zdolności kredytowej Kredytobiorcy takie jak np.: zaświadczenie o wysokości dochodów, przy tym dokumenty składane w Banku będą składane w oryginale lub w potwierdzonej notarialnej lub przez pracownika Banku kopii” oraz

2.  „W przypadku, gdy wartość Nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia spadła, dla sytuacji opisanej w ust. 2 lit. „d” i nie zapewnia pełnego zaspokojenia wierzytelności Banku wynikających z Umowy, Kredytobiorca jest zobowiązany na żądanie Banku do podjęcia jednego lub kilku z poniższych działań:

a)  ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń lub zmiany zabezpieczenia spłaty Kredytu, w tym hipotek wpisanych do ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości, ubezpieczeń z odpowiednim przeniesieniem praw z nich wynikających na Bank, poręczeń lub innych zabezpieczeń dopuszczonych przez obowiązujące przepisy prawa,

b)  spłaty części Kredytu do poziomu, który spowoduje, że zabezpieczenia będą w pełni zabezpieczać pozostała kwotę Kredytu,

c)  w przypadku braku możliwości podjęcia działań opisanych w literze „a” lub „b” lub gdy powyższe działania nie spowodują pełnego zabezpieczenia wierzytelności Banku – zawarcia aneksu podwyższającego marżę opisaną w § 2 o nie więcej niż 4 punkty procentowe. Po podjęciu przez Kredytobiorcę działań opisanych w literze „a” i „b” i zaakceptowaniu ich przez bank, jako zapewniających pełne zaspokojenie wierzytelności Banku wynikających z Umowy – marża zostanie obniżona o zastosowaną uprzednio wartość jej podwyższenia, co wymaga zawarcia przez strony Umowy stosownego aneksu.

Bank może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy Kredytobiorca:

-

nie podejmie działań, o których mowa w literze „a” i „b” lub gdy zabezpieczenia dostarczone przez Kredytobiorcę nie zostaną zaakceptowane przez Bank,

lub

-

nie stawi się do zawarcia lub odmówi zawarcia aneksu opisanego w literze „c” zdanie pierwsze”.

Dowód:okoliczność bezsporna.

projekt „Aneksu do Umowy (...) Nr (...)” z dnia 12 czerwca 2007 r. z późniejszymi zmianami”.

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o twierdzenia stron zawarte w złożonych przez nie pismach procesowych, a także dowody przeprowadzone przez Sąd w toku postępowania, w tym dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz zeznania złożone przez świadka T. P., przy uwzględnieniu zasady ciężaru dowodu wyrażonej w art. 6 k.c.

W przedmiotowej sprawie dowodem zaoferowanych przez powoda była przede wszystkim poświadczona za zgodność z oryginałem kopia „Umowy (...) Nr (...)” zawartej 12 czerwca 2007 r. Dokument ten niewątpliwie dowodzi, że poprzednik prawny pozwanego banku posługiwał się zapisem kwestionowanym w pkt 3 w obrocie konsumenckim w okresie, kiedy umowa została zawarta. Ze względu na wskazaną tam dość odległą datę zawarcia kontraktu, a także zmiany podmiotowe dokonane 31 grudnia 2009 r. uznać należy, że dokument ten nie może stanowić dostatecznego dowodu na okoliczność posługiwania się przez pozwanego postanowieniem nr 3 zarówno w dniu wniesienia powództwa (tj. 10 listopada 2015 r. – data nadania w placówce UP) lub w ciągu 6 miesięcy poprzedzających ten moment. Co więcej w odpowiedzi na pozew pozwany podniósł zarzut zaniechania stosowania tego zapisu 18 grudnia 2011 r., co miało związek z usunięciem ze wzorców umowy zapisów odnoszących się do cesji wierzytelności. W rezultacie, z uwagi na brak dowodu na okoliczność posługiwania się postanowieniem nr 3 w obrocie konsumenckim w okresie legitymującym powoda do wytoczenia powództwa, mając na względzie zasadę ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. okoliczności, którym przeciwnik zaprzeczył i co do których brak było wiarygodnego dowodu, Sąd uznał za nieudowodnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie nie zasługiwało na uwzględnienie

Stosowanie do treści z art. 479[38] k.p.c. powództwo w sprawach o uznanie wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Natomiast zgodnie z przepisem art. 479[39] k.p.c. z żądaniem takim można wystąpić także wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie upłynęło sześć miesięcy. Cytowane przepisy konstytuują legitymację czynną powoda w zakresie żądania, stanowiąc przy tym jedną z przesłanek skuteczności powództwa. Mając na względzie zasadę ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c., do powoda należy wykazanie przesłanek skuteczności powództwa albowiem to on wywodzi z tej okoliczności skutek prawny w postaci możliwości uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone. Na gruncie przepisów proceduralnych kwestię tę reguluje art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powołane normy statuują obowiązującą w polskim procesie cywilnym zasadę kontradyktoryjności, która oznacza, że gromadzenie materiału procesowego należy do stron procesu. Jest to ciężar procesowy, realizowany przez stronę w jej własnym interesie, albowiem jeżeli strona pozostanie bierna, to musi się liczyć z ujemnymi konsekwencjami, np. oddaleniem powództwa. Jest to zatem obowiązek strony, ale wobec samej siebie (H. Dolecki, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366”).

Załączona do pozwu kopia „Umowy (...) Nr (...)” niewątpliwie dowodzi, że poprzednik prawny pozwanego banku posługiwał się zapisem kwestionowanym w pkt 3 w obrocie konsumenckim, w okresie, kiedy umowa została zawarta. Jednakże z uwagi na znaczny upływ czasu, a także fakt dokonania połączenia poprzez przejęcie całego majątku (...) Bank S.A. przez Bank (...) S.A. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., które nastąpiło 31 grudnia 2009 r., należało uznać, że dokument ten nie może stanowić dostatecznego dowodu na okoliczność posługiwania się przez pozwanego postanowieniem nr 3 zarówno w dniu wniesienia powództwa (tj. 10 listopada 2015 r.), jak i w ciągu 6 miesięcy poprzedzających ten moment. Natomiast w odpowiedzi pozwany zaprzeczył okoliczności posługiwania się w obrocie z konsumentami tym zapisem wyjaśniając, że 18 grudnia 2011 r. usunięto z oferty banku produkty kredytowe indeksowane do waluty obcej. Wprawdzie w załączonym do odpowiedzi na pozew wzorcu umowy kredytu, stanowiącego załącznik nr 1 do „Pisma Okólnego nr (...) Członka Zarządu Banku zarządzającego Pionem Marketingu i Zarządzania Produktami z dnia 28 grudnia 2011 r.” znajduje się postanowienie dotyczące cesji wierzytelności, niemniej jednak wzór ów dotyczy umowy kredytu w walucie polskiej, a zapis ma odmienną treść. W rezultacie nie mógł on podlegać ocenie w toku niniejszego postępowania. W konkluzji ustalenia poczynione na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz twierdzeń stron zawartych w złożonych przez nie pismach nie pozwalały na stwierdzenie, że zapis nr 3 był stosowany przez pozwany bank w okresie legitymującym powoda do wytoczenia sprawy.

Rzetelność prowadzonego postępowania nie pozwala na uwzględnienie powództwa, wobec braku dowodów na okoliczności przytoczone w pozwie. Równocześnie brak jest podstaw, by to pozwany miał dowodzić okoliczności przeciwnej, a więc tego że rzeczywiście nie posługiwał się wzorcem w ciągu 6 miesięcy poprzedzających wniesienie pozwu. Wskazać bowiem należy, że treść przepisu art. 479[38] k.p.c. wyraźnie określa, że w tym postępowaniu to na powodzie spoczywa obowiązek wykazania, że „według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem” oraz, stosownie do treści art. 479[39] k.p.c., że może wystąpić z żądaniem, jeżeli pozwany zaniechał stosowania zapisu, o ile jednak od tego zaniechania nie upłynęło sześć miesięcy. Zdaniem Sądu w tej sprawie o twierdzonej w pozwie okoliczności stosowania zapisu w okresie, o którym mowa w art. 479[39] k.p.c. świadczą w głównej mierze twierdzenia strony powodowej, niepoparte wiarygodnymi dowodami, a zatem nie ma podstaw, by uznać że ciężar wykazania okoliczności przeciwnej przeszedł na stronę przeciwną.

W rezultacie mając na względzie zasadę ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. niniejsze powództwo w zakresie, w jakim dotyczyło postanowienia oznaczonego nr 3 należało uznać je za nieudowodnione. Natomiast pozostałe zapisy, wobec których zarzut zaniechania stosowania nie został podniesiony, podlegały kontroli w toku postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Przed dokonaniem merytorycznej oceny tych zapisów pod kątem wypełnienia przez nie przesłanek wyrażonych w art. 385[1] § 1 k.c. Sąd zbadał, czy treści zawarte w przedłożonym do akt sprawy dokumencie zatytułowanym „Aneks do Umowy (...) Nr (...)” z dnia 12 czerwca 2007 r. z późniejszymi zmianami” mieszczą się w ramach definicji wzorca umowy zakreślonej w art. 384 k.c., a w konsekwencji, czy mogą podlegać analizie w toku postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

W postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone analizie prowadzonej przez Sąd podlega wzorzec umowy, który zgodnie z treścią art. 384 § 1 k.c. stanowią w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, czy też regulaminy. Kodeks cywilny nie definiuje wprost tego pojęcia, jednakże na gruncie orzecznictwa sądowego, jak i doktryny prawniczej taka definicja została sformułowana. Tym samym pojęciem „wzorzec umowy” określany jest sformalizowany zbiór ogólnych postanowień umownych, ustalony przez jedną ze stron przyszłego stosunku prawnego. Istotną cechą wzorców jest to, że są opracowane przed zawarciem umowy i wprowadzone do stosunku prawnego przez jedną ze stron w ten sposób, że druga strona (adherent) nie ma wpływu na ich treść; dodatkowo są zwykle przygotowywane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i w sposób jednolity określają treść przyszłych umów. Przypisanie wzorcom takiej funkcji implikuje stwierdzenie, że mają one charakter generalny i odnoszą się one wyłącznie do abstrakcyjnej grupy osób (konsumentów). Z tego względu wzorzec umowy sam w sobie nie kształtuje praw ani obowiązków stron, gdyż do momentu zawarcia indywidualnej umowy jest jedynie składnikiem oferty. Co istotne także i na gruncie tej sprawy, stosowanie wzorca służy standaryzacji obrotu gospodarczego, a więc z założenia ma on stanowić wzór dla umów zawieranych w przyszłości przez przedsiębiorcę z abstrakcyjnymi kontrahentami.

W ocenie Sądu orzekającego w tej sprawie analizowany dokument nie spełnia warunków zdefiniowanych powyżej. Jakkolwiek bez wątpienia formułując treść tego dokumentu pozwany korzystał z pewnych wzorów, draftów, czy wypracowanych uprzednio sformułowań, które stosuje się w umowach danego rodzaju, to okoliczność ta nie oznacza, że istnieje określony wzór umowy w tym zakresie, który jest standardowo przedstawiany konsumentom zainteresowanym zmianą umowy, nawet w przypadku analogicznym do rozpatrywanego na gruncie tej sprawy. Wzorcem umowy nie jest bowiem baza zapisów niepozostających w funkcjonalnym związku, z której strona umowy (przedsiębiorca) korzysta opracowując treści jakichkolwiek innych dokumentów – wzorców umowy, umów, czy innych oświadczeń i do której kieruje zapytania poszukując niezbędnych sformułowań i elementów konstrukcyjnych. Jest nim natomiast dokument starannie opracowany, posiadający wszystkie konieczne cechy umowy, jednakże bez tych, które indywidualizują konkretny stosunek prawny. W ten sposób spełnia on swą zasadniczą rolę związaną ze standaryzacją i uproszczeniem procesu zawierania umów.

W praktyce prowadzenia działalności gospodarczej zapewne zdarzają się sytuacje, w których kredytobiorcy są zainteresowani zwolnieniem jednego z nich z długu, niemniej jednak okoliczności każdego z tych przypadków są różne, w szczególności odmienna może być wysokość zadłużenia pozostałego do spłaty, rozmiar zdolności kredytowej poszczególnych osób, deficyt w wielkości zabezpieczenia, czy też dostępne formy dodatkowego zabezpieczenia. Wszystkie te elementy muszą zostać uwzględnione przy próbie aneksowania umowy, co w praktyce oznacza, że konieczne jest określenie nowych warunków uwzględniających wszystkie te zindywidualizowane cechy. W rezultacie aneks modyfikujący treść konkretnego stosunku prawnego odpowiada raczej charakterowi umowy, aniżeli wzorca. W tej sprawie takie zapatrywanie potwierdza tytuł analizowanego dokumentu – „Aneks do Umowy (...) Nr (...)” z dnia 12 czerwca 2007 r. z późniejszymi zmianami”, który odnosi się wprost do konkretnej, zindywidualizowanej umowy.

Należy także zwrócić uwagę, że oceniany dokument opatrzony został wzmianką o treści „projekt”, co oznacza, że teoretycznie druga strona może zgłosić do niego swoje zastrzeżenia (które mogą zostać uwzględnione, bądź nie), lecz przede wszystkim, że nie funkcjonuje on w obrocie i może podlegać dalszym zmianom. Wszystkie te elementy przemawiają raczej, by uznać, że sporny aneks został przygotowany ad hoc i został w takiej formie zastosowany wyłącznie w odniesieniu do podmiotu wytupującego w tej sprawie jako powód.

Warto także zwrócić uwagę, że przyczyna formułowania jego treści nie leży po stronie przedsiębiorcy, lecz konsumenta, który wniósł o modyfikację treści łączącego go z bankiem stosunku prawnego na skutek zmiany okoliczności o charakterze rodzinnym. W takich warunkach powstaje konieczność godzenia sprzecznych interesów stron, czynienia sobie wzajemnych ustępstw, aż do chwili uzyskania porozumienia co do treści dokumentu modyfikującego umowę. Strona inicjująca procedurę musi się jednak liczyć z tym, że porozumienie nie zostanie osiągnięte. Jedną z możliwości rozwiązania takiego sporu jest możliwość skorzystania ze środków prawnych przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego, zwłaszcza możliwość wystąpienia z właściwym, stosownie do okoliczności powództwem. Zdaniem Sądu w tej sprawie środkiem służącym odmiennemu uregulowaniu stosunku prawnego nie jest jednak powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone.

W konkluzji zważyć należy, że strona powodowa nie dostarczyła dowodów, które pozwalałyby uznać, że kwestionowany aneks ma charakter wzorcowy, w szczególności, że jest stosowany także w relacjach z innymi konsumentami oraz, że nie został przygotowany ad hoc w celu zmodyfikowania stosunku prawnego łączącego podmioty występujące w tej sprawie po stronie powoda i pozwanego. Skutkiem powyższego, uznając powództwo za nieudowodnione, Sąd orzekł o jego oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Przyznane stronie koszty stanowią wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 60 zł - ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt. 2 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz koszt opłaty skarbowej za złożenie dokumentu stwierdzającego pełnomocnictwo w kwocie 17 zł.

SSO Adam Malinowski