Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2020r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2020 r. w K.

sprawy z powództwa Skarbu Państwa- Komendanta (...) Oddziału Straży Granicznej z siedzibą w K.

przeciwko H. L.

o zapłatę

powództwo oddala

sygn. akt 1619/19

UZASADNIENIE

Komendant (...) Oddziału Straży Granicznej w K., w imieniu Skarbu Państwa wniósł o zasądzenie od H. L. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Biuro (...) kwoty 2.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 03.02.2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 28.09.2017 r. strony zawarły umowę nr (...) na wykonanie dokumentacji projektowej. Podczas realizacji umowy wystąpiły liczne problemy ze strony pozwanego, które uniemożliwiły realizację przedmiotu zamówienia i w konsekwencji pozwany odstąpił od umowy. Powód uznał, że odstąpienie od umowy nastąpiło z powodu okoliczności, za które odpowiada wykonawca – pozwany, w związku z czym zgodnie z § 12 ust. 2 umowy została naliczona kara umowna w wysokości 20% wartości wynagrodzenia umownego. Do dnia wniesienia pozwu pozwany kary nie uiścił, mimo kilkukrotnych wezwań.

W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, że to wykonawca w dniu 5.12.2017 r. odstąpił od umowy z winy zamawiającego, w związku z tym roszczenie powoda jest bezzasadne. Wskazała również, że wykonawca wielokrotnie zwracał się w pismach do Zamawiającego o współpracę, jednakże powód nie był zainteresowany realizacją przedmiotu zamówienia. Pozwana wskazała, że zamawiający nie dostarczył do dnia 09.11.2017 r. mapy zasadniczej do celów projektowych

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 września 2017 r. pomiędzy (...) Oddziałem Straży Granicznej w K. a Biurem (...) został zawarta umowa nr (...) zgodnie z którą wykonawca zobowiązał się do wykonania dokumentacji projektowej w ramach zadania „Przebudowa bud. nr 6 na potrzeby techniki specjalnej w m. K.”. Umowa została zawarta w wyniku procedury rozpoznania rynku, w trakcie której pozwana złożyła swoją ofertę. Przed podpisaniem umowy zamawiający poprosił wykonawcę o potwierdzenie swojej oferty. W tym samym dniu zamawiający przekazał wykonawcy materiały niezbędne do realizacji umowy, a w dniu 2.10.2017 r. przekazał wyciąg z mapy geodezyjnej.

(dowód: umowa k. 7-16, oferta k. 70-74, korespondencja k. 75-76, pisma k.81, 82)

W dniu 27.10.2017 r. doszło do roboczego spotkania zamawiającego i wykonawcy, na którym poddano ocenie projekt budowlany przesłany w dniu 27.10.2017 r. Zamawiający wymienił szereg zarzutów do projektu oraz wyraził zaniepokojenie co do zbyt małego zaawansowania prac nad projektem.

(dowód: notatka k. 77)

W piśmie z dnia 30.10.2017 r. zamawiający wyraził zaniepokojenie postępem prac wykonawcy, a dodatkowo przesłał uwagi do złożonej wersji roboczej dokumentacji projektowej. W piśmie z dnia 31.10.2017 r. wykonawca poinformował zamawiającego, że jego pracownik W. B. poinformował wykonawcę o braku czasu do zapoznania się i zaakceptowania przesłanych fragmentów dokumentacji projektowej. Jednocześnie wezwał zamawiającego do udzielenia odpowiedzi na zawarte w piśmie pytania do dnia 07.11.2017 r.

(dowód: pismo k. 63-64, pismo k. 83)

W piśmie z dnia 01.11.2017 r. wykonawca poinformował zamawiającego, że jego pracownicy mogli dopuścić się popełnienia przestępstwa poświadczenia nieprawdy i w związku w tym poprosił o udzielenie szczegółowych wyjaśnień na wskazane w piśmie pytania.

(dowód: pismo k. 61-62)

W piśmie z dnia 02.11.2017 r. zamawiający zarzucił wykonawcy, że nie przekazał agendy na spotkanie stron, które miało odbyć się 3.11.2017 r. oraz, że do dnia 02.11.2017 r. nie przekazał wszelkich informacji do wykonania przedmiotu zamówienia. W związku z czym poinformował, że spotkanie z wiodącym projektantem jest zbędne, a zamiast niego na spotkanie z zamawiającym przybędzie pracujący pod kierunkiem T. L. projektant B. W.. Jednocześnie wykonawca wskazał, że Pan T. L. nie może się stawić na spotkaniu z powodów rodzinnych oraz, że stawi się na spotkaniu w dniu 15.11.2017r.

(dowód: pismo k. 29)

W dniu 3.11.2017 r. z inicjatywy zamawiającego odbyło się kolejne spotkanie robocze stron umowy, przy czym wykonawcę reprezentował B. W.. W tym samym dniu zamawiający drogą mailową przekazał wykonawcy pismo z odpowiedziami dostarczonymi dniu 27.10.2017 r.

(dowód: notatka k. 78, mail wraz z załącznikiem k. 84-89)

Pismem z dnia 8.11.2017 zamawiający przekazał wykonawcy odpowiedź na pismo z dnia 2.11.2017 r. Pismem z tego samego dnia udzielono odpowiedzi na kwestie poruszone przez wykonawcę w piśmie z dnia 31.10.2017 r.

(dowód: pisma k. 89-90, 91- 93)

Pismem z dnia 09.11.2017 r. wykonawca zobowiązał zamawiającego do przekazania mu do dnia 16.11.2017 r. wskazanych w piśmie informacji. Jednocześnie zarzucał zamawiającemu brak współpracy.

(dowód: pismo k. 57-58)

Pismem z dnia 13.11.2017 r. wykonawca przekazał zamawiającemu dokumentację projektową, będącą koncepcyjnymi rozwiązaniami projektów budowalnych wraz z rysunkami, wskazując na braki w informacjach, które winien przekazać mu zamawiający. J. pismem z tego samego dnia wykonawca poprosił zamawiającego o przekazanie mu do dnia 19.11.2017 r. wskazanych w piśmie informacji.

(dowód: pismo k. 52, k. 54-55)

Pismem z dnia 16.11.2017 r. wykonawca poinformował zamawiającego, że na spotkaniu w dniu 17.11.2017 r. po raz kolejny chce obejrzeć budynek nr (...) w celu zweryfikowania kilku szczegółów projektowych. Jednocześnie wykonawca wezwał zamawiającego do współpracy przy realizacji przedmiotu zamówienia, wskazujące że nie przestrzega zasad umowy.

(dowód: pismo k. 51)

Dwoma pismami z dnia 16.11.2017 r. zamawiający udzielił odpowiedzi na pisma wykonawcy z dnia 13.11.2017 r. oraz 9.11.2017 r. , przy czym w jednym z pism wskazał, że treść pism wykonawcy świadczy o jego negatywnym stosunku do zamawiającego i zaapelował o merytoryczną współpracę. Ponadto zaproponował spotkanie w dniu 17.11.2017 r.

(dowód: pisma k. 94-97)

W dniu 17.11.2017 r. pozwana sporządziła notatkę, z której wynikało, że przedstawiciele wykonawcy stawili się w Oddziale Straży Granicznej w K. w celu dokonania wizji lokalnej budynku nr (...), jednakże Pan W. B. budynku im nie udostępnił, proponując spotkanie z naczelnikiem. W tym samym dniu st. insp. W. B. sporządził notatkę ze swojej rozmowy z pozwaną i T. L., który miał go poinformować, że chciałby w tym dniu obejrzeć budynek nr (...) oraz, że nie widzi potrzeby spotkania się z przedstawicielami zamawiającego.

(dowód: notatki urzędowe k. 50, k. 79)

W piśmie z dnia 18.11.2017 r. wykonawca zarzucał zamawiającemu brak współpracy przy realizacji zadania, w szczególności wskazywał na mało precyzyjne i wymijające odpowiedzi, a nawet ich brak na pytania wykonawcy. Wskazywał również na brak pełnomocnictwa, które uprawniałoby wykonawcę do występowania w imieniu zamawiającego przed urzędami.

(dowód: pismo k. 47-48)

Pismem z dnia 18.11.2017 r. wykonawca wezwał zamawiającego do dostarczenia do dnia 22.11.2017 r. kompletnych wytycznych projektowych do projektów technologicznych z podziałem na pomieszczenia, wskazujące, że w przypadku nie zastosowania się do prośby, sam opracuje technologię, a dodatkowo odstąpi od umowy po dniu 25.11.2017 r.

(dowód: pismo k. 49)

Pismem z dnia 20.11.2017 r. zamawiający przypomniał wykonawcy o konieczności uczestniczenia w spotkaniach roboczych i wskazał, że na prośbę wykonawcy przesunął planowane spotkanie z 15.11. 2017 r. na 17.11.2017 r., do którego nie doszło, ponieważ nikt ze strony wykonawcy na nie przybył . Zamawiający przesłał również swoje uwagi do projektu budowalnego przesłanego mu pocztą elektroniczną w dniu 14.11.2017 r.

(dowód: pismo k. 99 - 100)

Pismem z dnia 21.11.2017 r. zamawiający udzielił wykonawcy odpowiedzi na pismo z dnia 16.11.2017 r. , w którym wyraził swoją dezaprobatę do zarzutów wykonawcy co do braku współpracy zamawiającego przy wykonywaniu umowy.

(dowód: pismo k.102)

W dniu 22.11.2017 r. M. B. – rzeczoznawca do spraw sanitarnych odmówiła uzgodnienia dokumentacji przesłanej przez wykonawcę, wskazując, że przedłożone opracowanie nie jest projektem budowalnym, o którym mowa w rozporządzeniu z dnia 25.04.2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowalnego.

(dowód: opinia k. 110)

Pismem z dnia 24.11.2017 r. zamawiający udzielił odpowiedzi na pismo z dnia 18.11.2017 r. i przedstawił swoje stanowisko na poruszone w piśmie zagadnienia, przekazał również wytyczne dotyczące projektu technologicznego.

(dowód: pismo k. 104-105)

W dniu 23.11.2017 r. sporządzono notatkę z rozmowy z inspektorem sanitarnym MSWiA, który współpracował z wykonawcą przy realizacji umowy. W notatce wskazano, że rozmówczyni zwracała uwagę na trudności we współpracy z wykonawcą oraz na pretensję wykonawcy dotyczące wydania przez Panią M. B. opinii sanitarnej

W dniu 29.11.2017 r. sporządzono notatkę z rozmowy z rzeczoznawcą do spraw sanitarnohigienicznych M. B., którą opiniowała przygotowaną przez pozwaną dokumentację projektową. W treści notatki zawarto szereg uwag rzeczoznawcy do opinii i współpracy z przedstawicielami Biurem (...).

(dowód: notatki k. 109, 17)

Pismem z dnia 05.12.2016 r. wykonawca przekazał zamawiającemu sporządzoną dokumentację projektową wskazując, że wykonawca wykonał zamówienie w takim zakresie, na jaki pozwoliły mu informacje przekazane przez zamawiającego. W piśmie zawarto szereg zarzutów w stosunku do zamawiającego, dotyczących braku współpracy z jego strony i nie dostarczania wykonawcy niezbędnych informacji, potrzebnych do wykonania przedmiotu zamówienia. W piśmie tym wykonawca złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy z winy zamawiającego i zażądał wynagrodzenia za prace dotychczas wykonane.

(dowód: notatka k. 17, pismo k. 18)

Pismem z dnia 20.12.2019 r. zamawiający poinformował wykonawcę, że jego odstąpienie od umowy traktuje jako odstąpienie z powodu okoliczności za które odpowiada wykonawca. Do pisma dołączył wykaz uwag do dokumentacji oraz notę księgową z naliczoną kara umowną w wysokości 2000 zł.

(dowód: pismo wraz z uwagami k. 21- 27).

Pismem z dnia 23.01.2017 r. zamawiający zwrócił wykonawcy dokumentację przesłaną mu pismem z dnia 5.12.2017 r.

(dowód: pismo k. 107)

W związku z brakiem wpłaty przez wykonawcę naliczonej kary umownej, w dniu 27.03.2018 r. wysłano do pozwanej wezwanie do zapłaty, a w dniu 30.04.2018 r. ostateczne wezwanie do zapłaty.

(dowód: nota księgowa k. 28, wezwania wraz z dowodami nadania k. 31- 32).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o złożone przez strony dokumenty, których wiarygodności żadna z nich nie kwestionowała. Dokumenty te oprócz umowy, w znacznej części odzwierciedlały prowadzoną przez strony korespondencję, z której wynikało, że współpraca pomiędzy zamawiającym a wykonawcą nie układała się, a za taki stan rzeczy strony oskarżały siebie wzajemnie. Zauważyć jednak należy, że sam fakt wykazania, że współpraca pomiędzy stronami nie układała się, nie może stanowić podstawy do uznania, że winę za niewłaściwe realizowanie umowy ponosi wyłącznie wykonawca.

Podstawą roszczenia w niniejszej sprawie jest treść art. 483 kc, zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zastrzeżenie takie zostało zawarte w treści łączącej strony umowy, a powód podstawę żądania od pozwanej zapłaty wspominanej kary umownej upatrywał w treści § 12 ust. 2 umowy, zgodnie z którym za odstąpienie od umowy przez zamawiającego z powodu okoliczności, za które odpowiada wykonawca, oraz za odstąpienie od umowy przez wykonawcę, zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 20% wartości wynagrodzenia umownego określonego w § 7 ust. 1 umowy.

Z treści § 12 ust. 2 umowy wynika, że zamawiający mógł naliczyć karę umowną wykonawcy również w przypadku, gdy oświadczenie o odstąpieniu od umowy złożył jedynie wykonawca, przy czym strony toczą spór, która z nich ponosi winę za złożenie tego oświadczenia i czy w związku z tym zamawiający może żądać od wykonawcy kary umownej.

Wprawdzie w powyższym zapisie umownym wskazano, że zamawiającemu należy się kara umowna również w przypadku odstąpienia od umowy przez wykonawcę, bez wskazania dodatkowych okoliczności, jednakże z treści samego pozwu oraz pisma powoda z dnia 20.12.2019 r., wynika, że stronom chodziło o naliczenie kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy przez wykonawcę z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

W tym miejscu wyjaśnić należy, że w świetle obowiązującego obecnie orzecznictwa sądów powszechnych możliwe jest żądanie kary umownej w przypadku skorzystania przez jedną ze stron z możliwości odstąpienia od umowy (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 18 lipca 2012 r. III CZP 39/12, wyrok SN z dnia 20.10.2006 r. IV CSK 154/06).

W ocenie sądu przedłożona przez strony dokumentacja nie była wystarczająca aby uznać, że odstąpienie od umowy nastąpiło z winy wykonawcy, przy czym ciężar udowodnienia tego faktu obciążał zgodnie z dyspozycją art. 6 kc w całości powoda. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na tym, kto z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strony zobowiązane są w myśl przepisu art. 232 kpc wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ciężar udowodnienia faktów uzasadniających objęte pozwem roszczenie spoczywał na powodzie, który winien wykazać wszystkie okoliczności stanowiące podstawę żądania pozwu.

Powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, winien przejawiać staranność w wykazaniu zasadności powództwa, w szczególności, gdy pozwany zakwestionował swoją winę w odstąpieniu od umowy. Nic nie stało na przeszkodzie aby powód wnosił o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków – uczestników zdarzeń, w szczególności osób, które posiadały wiedzę co do błędów, jakie miały pojawić się w dokumentach przesłanych przez pozwaną oraz co do braku współpracy ze strony pozwanej. Zauważyć również należy, że sąd nie posiada wiedzy specjalnej, aby ocenić czy udzielane przez zamawiającego odpowiedzi na pytania wykonawcy były wyczerpujące, czy jak twierdził wykonawca, wymijające i mało precyzyjne. Nie ulega jednak wątpliwości, że zgodnie z brzemieniem § 4 umowy do obowiązków zamawiającego należało udzielanie odpowiedzi wykonawcy oraz współpracowanie z nim przy realizacji przedmiotu umowy.

Sąd nie był również w stanie zbadać treści samej dokumentacji projektowej, bo nie została ona wraz z pozwem przedłożona, a fakt, że nie uzgodniono jej z inspektorem sanitarnym, nie przesądzał jeszcze o jej całkowitej nieprzydatności dla zamawiającego, przy czym również i co do jakości samej dokumentacji projektowej winien wypowiedzieć się biegły, a wniosku takiego nie zgłoszono.

W piśmie z dnia 21.05.2020 r. (k. 67) powód wskazuje, że pozwany unikał merytorycznych spotkań z powodem, przy czym ze znajdującej się w aktach korespondencji wynika jedynie tyle, że strony miały problem z ustaleniem terminów spotkania oraz ustaleniem, jakie czynności na spotkaniu mają być wykonywane. Przykładem takiego sporu jest spotkanie do jakiego w ocenie powoda miało dojść w dniu 17.11.2017 r. Powód w piśmie do pozwanej wskazywał, że w tym dniu miało dojść do spotkania z przedstawicielami zamawiającego, a pozwana wskazywała, że w tym dniu miało dojść jedynie do oględzin budynku nr (...). Podobnie sytuacja przedstawia się z brakiem kompetencji przedstawiciela pozwanej – Pana B. W.. Oprócz twierdzeń powoda z pisma z dnia 21.05.2020r. nie przedłożono żadnego dowodu, który te stanowisko potwierdzałby. Dowodem takim z całą pewnością nie może być notatka z dnia 10.11.2017 r. (k.78), która została podpisana jedynie przez przedstawicieli zamawiającego, a nie ma na niej chociażby podpisu samego B. W.. Poza tym pozwana uprzedziła powoda, że na spotkaniu w dniu 3.11.2017 r. nie pojawi się główny projektant, przy czym zarzuciła wykonawcy, że nie przekazał agendy na spotkanie stron, które miało odbyć się 3.11.2017 r. oraz, że do dnia 02.11.2017 r. nie przekazał wszelkich informacji do wykonania przedmiotu zamówienia.

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami prawa sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, ani poszukiwania dowodów mogących mieć istotne znaczenie dla sprawy. Poza przewidzianymi w przepisach prawa wyjątkami, nie może w tym zakresie wyręczać stron. Przewidziany w art. 6 kc oraz art. 232 kpc obowiązek przedstawienia dowodów, nakłada na powoda konieczność podjęcia niezbędnej aktywności w celu zgromadzenia dowodów, które pozwalałyby na jednoznaczne ustalenie, że zaistniały okoliczności, które w świetle przepisów prawa materialnego decydują o powstaniu roszczenia i jego wysokości. Brak dopełnienia obowiązków dowodowych i niewykazanie przesłanek roszczenia musi skutkować oddaleniem powództwa, co miało miejsce w niniejszym postępowaniu, ponieważ powód nie podołał swojemu obowiązkowi udowodnienia pozwanej, że odstąpienie od umowy nastąpiło z przyczyn leżących po jej stronie.

W związku z powyższym na podstawie art. 6 kc w zw. z art. 483 kc powództwo oddalono.