Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Barbara Kubasińska- Malcher

Sędziowie: SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek /spr/

SSO Maria Olszowska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Dagmara Mazurkiewicz

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014r. w Rybniku

sprawy z powództwa B. Z.

przeciwko Syndykowi Masy Upadłości Firma (...). w upadłości likwidacyjnej w K.

o ustalenie stosunku pracy, wynagrodzenie

na skutek apelacji powoda B. Z.

od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku Wydziału V

z dnia 19 września 2013 r. sygn. akt V P 280/13

oddala apelację

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

SSO Barbara Kużdrzał-Kiermaszek SSO Barbara Kubasińska-Malcher SSO Maria Olszowska

Sygn. akt IX Pa 16/14

UZASADNIENIE

Powód B. Z. domagał się ustalenia istnienia stosunku pracy pomiędzy nim a pozwanym Syndykiem Masy Upadłości Firma (...) w upadłości likwidacyjnej w K. w okresie od 1 sierpnia 2012r. do 25 października 2012r., zasądzenia od pozwanego kwoty 39.593,83 zł stanowiąca różnice pomiędzy wynagrodzeniem za ten okres o otrzymaną kwotą 9.406.17 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 17.000 zł od dnia 11 września 2012r. do dnia zapłaty;

- kwoty 7.593,83 zł od dnia 11 października 2012 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 14.000 zł od dnia 12 listopada 2012r. do dnia zapłaty.

Wniósł także o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że został powołany w skład zarządu upadłej spółki w dniu 12 marca 2012r., a od 19 marca 2012r. pełni funkcję Prezesa zarządu. W tym samym miesiącu strony zawarły umowę o pracę. Po przekształceniu w dniu 5 kwietnia 2012r. postępowania upadłościowego na postępowanie obejmujące likwidację majątku strony ustaliły, że będą kontynuować zawartą umowę o pracę. Powód miał prowadzić rozmowy z ewentualnymi inwestorami oraz przygotować dokumentację, która umożliwiałaby przekształcenie postępowania upadłościowego spółki z powrotem na postępowanie z możliwością zawarcia układu. Z uwagi na szczególny charakter zadań samodzielność przy wykonywaniu zadań była znaczna. Pod koniec lipca 2012r. pozwany poinformował powoda o konieczności zmiany umowy o pracę na tańszy sposób wynagradzania. Jako powód wypowiedzenia umowy o pracę wskazano postępowanie likwidacyjne. Pozwany zapewniał, że kontynuowana będzie wypłata wynagrodzenia lecz na innych zasadach, natomiast obowiązki powoda i sposób ich wykonywania pozostaną bez zmian. W sierpniu 2012r. powód kontynuował się realizację powierzonych zadań. Ponieważ powód nie mógł fakturować swoich usług, na polecenie pozwanego wystąpił do rady nadzorczej upadłej spółki o ustalenie wynagrodzenia. Pomimo odraczania wypłaty ustalonego wynagrodzenia powód kontynuował pracę, co skutkowało złożeniem w dniu 17 września 2012r. wniosku do Sądu Rejonowego w Gliwicach o zmianę sposobu prowadzenia postępowania. Zdaniem powoda stosunek pracy pomiędzy stronami obejmował także okres od 1 sierpnia 2012r. do 25 października 2012r.

W odpowiedzi na pozew Syndyk Masy Upadłości Firma (...). w upadłości likwidacyjnej w K. wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenia od powoda kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podał, że stosunek pracy z powodem został rozwiązany w dniu 31 lipca 2012r. Po tej dacie strony nie zawierały żadnych umów czy porozumień. Podkreślił, że do kompetencji syndyka masy upadłości nie należy zawiązanie stosunku pracy w imieniu upadłego. Powód, jako członek zarządu zobowiązany jest do prowadzenia spraw spółki, a w związku z upadłością likwidacją spółki jego zakres czynności był znacznie ograniczony. Prowadzenie rozmów z inwestorami oraz przygotowywanie dokumentacji uznać należy za zwykłe wypełnianie obowiązków prezesa zarządu upadłego również bez istnienia stosunku pracy. Pozwany wskazał, że skoro powód nie podjął po rozwiązaniu stosunku pracy żadnych środków prawnych celem utrzymania tego stosunku godził się na taki stan rzeczy. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Rejonowego w Gliwicach powód otrzymał wynagrodzenia za okres wykonywania funkcji członka zarządu za okres od 1 sierpnia 2012r. do 31 października 2012r. w kwocie 6.000 zł. Jednocześnie brak jest możliwości określenia wynagrodzenia powoda w sposób odrębny.

W piśmie procesowym z dnia 28 sierpnia 2013r. powód zaprzeczył by otrzymał kwotę 6.000 zł, która zgodnie z postanowieniem Sądu przyznana została na koszty zwołania Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy. Podkreślił, że wierzył zapewnieniom pozwanego w zakresie wypłaty wynagrodzenia za wskazany okres. Pozwany nie składał, po dniu 31 lipca 2012r. oświadczenia o nawiązaniu z powodem stosunku pracy jednak sytuacja faktyczna przed rozwiązaniem stosunku pracy i po 1 sierpnia 2012r. jak również zapewnienia składane przez pozwanego dały podstawę do ustalenia, że stosunek pracy faktycznie trwał nadal pomimo jego faktycznego ustania. Podawany przez pozwanego powód rozwiązania stosunku pracy był powodem pozornym.

Wyrokiem z dnia 19 września 2013r. Sąd Rejonowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku Wydział V oddalił powództwo o ustalenie stosunku pracy, a w pozostałej części przekazał sprawę do Wydziału Cywilnego tut. Sądu.

Sąd ustalił, iż postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 7 marca 2012r. ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu Firmy (...) w K.. Zarządcą ustanowiono M. Ż..

Powód B. Z. ur. (...) z wykształcenia jest prawnikiem. Uchwałą Rady Nadzorczej Firmy (...) w upadłości likwidacyjnej w K. z dnia 12 marca 2012r. powołany został na stanowisko członka zarządu spółki. Uchwałą z dnia 19 marca 2012r. powierzono mu funkcję prezesa zarządu spółki oraz stanowisko dyrektora generalnego. W dniu 21 marca 2012r. Firma (...) w upadłości likwidacyjnej w K. zawarła z powodem umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. Powód objął stanowisko w sytuacji, gdy w ramach prowadzenia postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu odebrany został spółce zarząd własny jej majątkiem. Zakres zadań powoda determinowany był zakresem kompetencji i obowiązków organu zarządzającego. Wskazano, że będzie wykonywał również inne czynności menadżerskie wobec pracodawcy oraz spółek zależnych w zakresie wyznaczonym przez osobę sprawująca nadzór albo zarząd nad spółką w ramach postępowania upadłościowego. Strony ustaliły okres wypowiedzenia w wymiarze 1 miesiąca. Czas pracy pracownika wyznaczony został wymiarem jego zadań i obowiązków. Średnie miesięczne wynagrodzenia powoda wynosiło 22.000 zł.

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2012r. Sąd Rejonowy w Gliwicach zmienił postanowienie sądu z dnia 5 kwietnia 2012r. o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu (...) S.A. w K. na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmujące likwidację majątku spółki. Powołano syndyka masy upadłości w osobie M. Ż..

W dniu 9 lipca 2012r. pozwany wypowiedział powodowi umowę o pracę za skutkiem na dzień 31 lipca 2012r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano prowadzenie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku spółki. W dniu 12 lipca 2012r. pozwany skierował do powoda pismo z pouczeniem o trybie i sposobie odwołania od wypowiedzenia. Powód nie odwołał się od tego wypowiedzenia.

Po rozwiązaniu stosunku pracy powód prowadził rozmowy z ewentualnymi inwestorami i przygotowywał dokumentację, która umożliwiałaby przekształcenie postępowania upadłościowego spółki na postępowanie z możliwością zawarcia układu. Powód przygotował w tym czasie porozumienie odnośnie spłaty długu i zabezpieczenia długo w drodze przeniesienia praw z akcji podpisane w dniu 14 września 2012r. Uchwałą z dnia 6 września 2012r. Rada Nadzorcza Firmy (...) w upadłości likwidacyjnej w K. uznała pełną zasadność wypłaty wynagrodzenia powodowi. Ustaliła wynagrodzenie powoda na kwotę 19.700 zł brutto miesięcznie za okres od 1 sierpnia 2012r.

Uchwała Rady Nadzorczej upadłej spółki w zakresie wynagrodzenia powoda nie mieściła się w kompetencjach tej Rady, powód wniósł o ustalenie kosztów związanych z jego wynagrodzeniem za pełnienie funkcji członka zarządu upadłego w wysokości 19.700 zł brutto miesięcznie w okresie od 1 sierpnia 2012. do 31 października 2012r. oraz miesięcznych kosztów funkcjonowania zarządu do kwoty 7.000 zł w tożsamym okresie, jednostkowego kosztu zwołania Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy za rok 2011 w kwocie 6.000 zł oraz łącznego comiesięcznego wynagrodzenia Rady Nadzorczej w kwocie 5.500 zł. Postanowieniem z dnia 3 października 2012r. Sąd Rejonowy w Gliwicach ustalił koszty związane z funkcjonowaniem organów upadłego na kwotę 6.000 zł, w pozostałym zakresie wniosek oddalił. W ocenie Sądu rozpoznającego wniosek zarówno zarząd spółki jak i członkowie rady nadzorczej otrzymywali wystarczająco wysokie wynagrodzenia w postępowaniu upadłościowym, a wypłata dalszych kwot z masy upadłości byłaby niezasadna i następowałaby ze szkoda dla wierzycieli. Postanowieniem z dnia 28 listopada 2012r. Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił zażalenie powoda na postanowienie z dnia 3 października 2012r.

Pismami z dnia 2, 3 i 5 października 2012r. pozwany wezwał powoda do niezwłocznego przedstawienia dokumentów stanowiącej podstawę zobowiązania dotyczących wierzycieli. Poinformował także Sąd Rejonowy w Rybniku o zaniechaniu dalszej współpracy z powodem.

Żądanie strony powodowej odnośnie ustalenia stosunku pracy w ocenie Sądu jest niezasadne.

Zgodnie z normą art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem or w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W myśl natomiast regulacji art. 22 § 1 ¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak wskazuje się w doktrynie stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych, a mianowicie umowy o świadczenie usług oraz umowy o dzieło. Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy i na jego ryzyko, a ponadto odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania, możliwość zastąpienia pracownika przez osobę trzecią), nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Nie rodzą stosunku pracy takie umowy, jak np. umowa o dzieło, umowa zlecenie lub umowa agencyjna, mimo że ich przedmiot jest pozornie bardzo zbliżony do umowy o pracę. Świadczenie pracy w ramach umowy o pracę różni się od pracy świadczonej na podstawie wymienionych wyżej umów cywilnoprawnych również tym, że pracownik jest podporządkowany pracodawcy co do czasu, miejsca i sposobu wykonywania pracy oraz podlega innym rygorom przewidzianym w przepisach o dyscyplinie pracy. Cywilnoprawne umowy o świadczenie usług nie muszą być z reguły wykonywane osobiście przez osobę zobowiązującą się wykonać określone czynności lub dzieło. Wykonywane są w zasadzie na ryzyko osób przyjmujących zlecenie bądź zobowiązujących się do wykonania określonego dzieła. Nazwa umowy i odwołanie się w jej treści do przepisów Kodeksu cywilnego przemawiają przeciwko zakwalifikowaniu jej jako umowy o pracę (Piankowski J. w: U.Jackowiak (red.), Kodeks pracy z komentarzem, Fundacja Gospodarcza 2004, wyd. IV).

Niezbędnym warunkiem zakwalifikowania umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę jest ustalenie, że cechy istotne dla umowy o pracę mają charakter przeważający. Do tych cech należy przede wszystkim podporządkowanie pracownika, obowiązek osobistego świadczenia pracy oraz obciążenie podmiotu zatrudniającego ryzykiem prowadzenia zakładu pracy (wyr. SN z 02.12.1975r., I PRN 42/75, Sł. Prac. 1976/2/28). O zgodnej woli stron co do tego, według jakich przepisów należy oceniać łączący je stosunek pracy, można wnioskować z wyrazów użytych w umowie. Takie określenie przez strony kwalifikacji prawnej wiąże sąd, gdy nie jest sprzeczne z istotą stosunku zobowiązaniowego ujętego w umowie (wyr. SN z 25.04.1962r., II CR 882/61, OSPiKA 1963/1/10). Zawierając umowę cywilnoprawną, strony dają wyraz swojej woli, iż praca nie będzie wykonywana w warunkach ścisłego podporządkowania i kooperacji wymaganych w stosunkach pracy (wyr. SN z 07.04.1999r., I PKN 642/98, OSN 2000/11/417).

W ocenie Sądu stosunek łączący powoda z pozwanym nie wykazuje w przeważającej mierze cech charakterystycznych dla stosunków pracy, brak było bowiem w istniejącym pomiędzy stronami stosunku występowania charakterystycznej dla stosunku pracy cechy takiej jak hierarchicznego podporządkowania pracownika poleceniom pracodawcy, brak było elementu kierownictwa. Materiał dowodowy bowiem w jednoznaczny sposób wykazał, że pozwany w okresie od 1 sierpnia 2012r. do 25 października 2012r. samodzielnie prowadził rozmowy z ewentualnymi inwestorami oraz przygotowywał dokumentację, która umożliwiałaby przekształcenie postępowania upadłościowego. Jednocześnie strony nie łączyła żadna umowa, a powód wykonywał te czynności jako reprezentant upadłego.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 18 czerwca 1998r. (I PKN 191/98, OSNP 1999/14/449) badając czy umowa wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy o pracę czy umowy prawa cywilnego, decydujące znaczenie ma zgodny zamiar stron i cel umowy. W realiach przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że powód dobrowolnie zrezygnował z zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. W dniu 9 lipca 2012r. pozwany wypowiedział powodowi umowę o pracę za skutkiem na dzień 31 lipca 2012r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano prowadzenie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku spółki. Powód nie odwołał się od tego wypowiedzenia. Co więcej, na rozprawie w dniu 19 września 2013 r. przyznał, że stosunek pracy został rozwiązany za obopólną zgodą. Jako prawnik zdawał sobie sprawę, że nie łączy go z pozwanym stosunek pracy ale inny stosunek, który nie został przez strony nazwany. Chodziło o to by współpraca kontynuowana była na tych samych zasadach i z tym samym wynagrodzeniem ale na innej podstawie prawnej. Doszli do wniosku, że podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie uchwała Rady Nadzorczej. Jednak okazało się, że podjęta uchwała nie mieści się w kompetencjach Rady Nadzorczej. Jako reprezentant upadłego wystąpił więc do Sądu Rejonowego w Gliwicach o przyznanie wynagrodzenia. Wobec odmowy wypłaty wynagrodzenia, powód dopiero w dniu 15 maja 2013r. wniósł o ustalenie istnienia stosunku pracy i o wynagrodzenie, pomimo iż doskonale zdawała sobie sprawę, jako prawnik, z charakteru stosunku prawnego łączącego strony.

Reasumując, nie jest zasadnym twierdzenie, że strony w okresie od 1 sierpnia 2012r. do 25 października 2012r. łączył stosunek pracy.

Wziąwszy pod uwagę powyższe okoliczności w związku z treścią powołanych powyżej przepisów prawnych Sąd oddalił w całości powództwo strony powodowej o ustalenia istnienia stosunku pracy jako bezzasadne ze względu na brak przesłanek z art.22 § 1 k.p.

W związku z powyższymi ustaleniami biorąc pod uwagę, iż roszczenie o zapłatę ma za swą podstawę stosunek cywilnoprawny a nie pracowniczy Sąd na podstawie art. 200 k.p.c. w związku z art.476 k.p.c. przekazał sprawę o zapłatę wynagrodzenia do Wydziału Cywilnego tutejszego Sądu Rejonowego w Rybniku.

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości.

Wyrokowi zarzucił brak rozpoznania istoty sprawy przejawiającą się w braku dokonania ustaleń na okoliczność, że powoda z pozwanym w okresie od 1 sierpnia 2012r. do 25 października 2012r. łączył stosunek pracy. Następnie brak przeprowadzenia dowodów wnioskowanych przez powoda przez co ograniczono możliwość obrony praw powoda, polegającą na tym, że dano wiarę ustaleniom dokonanym na podstawie zeznań stron.

Nadto błąd w ustaleniach faktycznych, że strony łączył w spornym okresie stosunek cywilny.

Wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Sąd I instancji przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe, trafnie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, prawidłowo zastosował obowiązuje przepisy prawa materialnego i procesowego, a wydanemu wyrokowi trudno odmówić słuszności.

W szczególności Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu apelacyjnego, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sporu i pozbawił powoda obrony jego praw, bądź też dokonał błędu w ustaleniach faktycznych.

Ustalenie stanu faktycznego nastąpiło na podstawie dokumentów nie kwestionowanych przez żadną ze stron oraz zeznań stron. Powód w apelacji przeczy wcześniej składanym zeznaniom i oświadczeniom. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji , że przesłuchanie wnioskowanych przez powoda świadków nic w kwestii ustalenia stosunku pracy nie wnosi. O przesłuchanie tych świadków powód może wnosić przed Wydziałem Cywilnym , zgodnie z treścią pkt.2 zaskarżonego wyroku. Powód nie precyzuje bliżej zarzutów, sprowadzając swoje twierdzenia do nieuprawnionej polemiki z ustaleniami Sądu I instancji, która nie może zasługiwać na aprobatę.

Z tych względów Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną , po myśli art.385 kpc.

Sędzia Przewodniczący Sędzia SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Barbara Kubasińska- Malcher SSO Maria Olszowska