Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IX Ka 875/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie XIV Wydział Karny z dnia
12 sierpnia 2020 r., sygn. akt XIV K 117/20.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Obraza prawa materialnego – art. 85a kk i art. 86 § 1 kk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podnosząc powyższy zarzut naruszenia prawa materialnego, obrońca skazanego w istocie kwestionował wysokość orzeczonej wobec R. S. kary łącznej pozbawienia wolności. Co więcej, skarżący wskazywał, iż przy wyrokowaniu Sąd I instancji naruszył art. 438 pkt 1 kpk, niemniej ze stanowiskiem takim zgodzić się nie można, gdyż przepis ten traktuje wprost o naruszeniu prawa materialnego w zakresie prawnej kwalifikacji czynu. W niniejszej sprawie ewentualnie można by mówić o uchybieniu z art. 438 pkt 1a kpk. Bez względu na powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten jest jednak w pełni chybiony, a Sąd odwoławczy w pełni podziela rozważania Sądu Rejonowego odnośnie wymiaru kary łącznej poczynione w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Na wstępie podkreślić należy, że zasady sądowego wymiaru kary, w tym wymiaru kary łącznej (art. 85a kk), obejmują m.in. zasadę swobodnego uznania sędziowskiego i dopóki nie zostanie wykazane jej przekroczenie, nie zachodzą podstawy do ingerencji w tę materię orzeczenia. W przekonaniu Sądu Okręgowego, wymierzając R. S. karę łączną, Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie okoliczności istotne dla wymiaru kary łącznej przewidziane w art. 85a kk, mając także na względzie cele zapobiegawcze i wychowawcze tej kary w stosunku do skazanego. Celem instytucji kary łącznej jest bowiem zapewnienie racjonalnego i humanitarnego stosowania kar i środków karnych, ale też nie można pomijać, że kara łączna nie jest swoistym narzędziem łagodzenia kar jednostkowych i polepszenia sytuacji faktycznej oraz prawnej wielokrotnego sprawcy przestępstw. Oznacza to w praktyce, że priorytetową zasadą kary łącznej powinna być zasada asperacji, natomiast karę łączną, orzeczoną na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - II Wydział Karny z dnia 6 września 2018 r., sygn. akt II AKa 144/18). Przepis art. 85a kk wskazuje wprawdzie na preferencję postulatów prewencji specjalnej, mają one pierwszeństwo i są decydujące przy wymiarze kary łącznej, nie eliminuje to jednak wymagania wymierzenia takiej kary, która zdolna byłaby osiągnąć także cele w zakresie prewencji generalnej, rozumianej jako kształtowanie prawidłowej świadomości prawnej społeczeństwa. Wychowawcze cele kary realizowane są przy tym przez kształtowanie postawysprawcy, do której istoty należy krytyczny stosunek do własnego czynu oraz do przestępstwa w ogóle. Cele zapobiegawczy kary wyraża się z kolei w zapobieżeniu zagrożenia jakie dla społeczeństwa stwarza pobyt skazanego na wolności. Generalnie chodzi tu zatem o takie kształtowanie kary, która najskuteczniej zapobiegnie powrotowi skazanemu do przestępstwa. Oba te cele uzależnione są od oceny osobowości skazanego – w tym m.in. jego charakteru, zdolności do samooceny, sumienia, postawy wobec wartości społecznych, generalnie poziomu jego demoralizacji. Nadto uwzględnienie zaś do skazanego celów wychowawczych i zapobiegawczych wcale nie oznacza konieczności łagodnego potraktowania skazanego, podobnie innych powrotnych przestępców, może bowiem niekiedy wskazywać, a z reguły wskazuje na potrzebę dłuższego procesu jego/ich resocjalizacji w warunkach izolacji. Orzekana kara, także kara łączna, winna też przy tym mieć wpływ na każdego, kto
w jakikolwiek sposób dowiedział się o niej. Chodzi przy tym nie tylko o wpływ na środowisko sprawcy, ale i na środowisko osoby pokrzywdzonej, aby ugruntować świadomość, że kto
w przestępny sposób narusza dobra będące pod ochroną, zostanie sprawiedliwie ukarany. Kara jest również jednym z ważnych środków zwalczania przestępczości, tak w sensie jej funkcji odstraszającej, jak i w zakresie kształtowania społecznie pożądanych postaw. Chodzi zaś tu o to, aby każdego, w tym w szczególności osoby skazane wdrażać do poszanowania zasad współżycia społecznego oraz do przestrzegania porządku prawnego i tym samym przeciwdziałać ich powrotowi do przestępstwa (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - II Wydział Karny z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt II AKa 226/18). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać trzeba, że wymierzona R. S. kara jednego roku i czterech miesięcy pozbawienia wolności jest w pełni adekwatna i uwzględnia takie aspekty jak warunki osobiste skazanego czy dotychczasowy przebieg jego resocjalizacji. Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że opinia o skazanym
z Zakładu Karnego nie pozwala na dokonanie właściwej oceny jego sposobu zachowania. Obrońca skazanego zdaje się bowiem pomijać, że choć opinia ta została sporządzona w dniu 11 marca 2020 r., to zawarto w niej informacje o pobytach R. S. od dnia 3 czerwca 2019 r., a więc nie jest tak jak twierdzi skarżący, że opinia dotyczy jedynie miesiąca pobytu w Zakładzie Karnym B.. W opinii wskazano m.in. że skazany już w dniu
22 sierpnia 2019 r. został ukarany dyscyplinarnie, a więc sytuacja ta miała miejsce niespełna trzy miesiące po osadzeniu skazanego. Ponadto, podczas całego pobytu w warunkach izolacji penitencjarnej R. S. nie był nagradzany, a jego zachowanie oceniane jest jako przeciętne; pozostaje skonfliktowany z częścią osadzonych. Co więcej, skazany nie wykazuje inicjatywy w kierunku lepszej resocjalizacji – pomimo motywacji ze strony Służby Więziennej nie jest zainteresowany zmianą systemu odbywania kary ze zwykłego, jak również podjęciem pracy. Nie jest również tak, jak twierdzi skarżący, iż skazany z uwagi na toczące się postępowania nie może rozpocząć terapii, albowiem jak wynika z opinii, dobrowolnie z tej terapii rezygnuje. W tym stanie rzeczy nie można zatem uznać, że R. S. prezentuje ponadprzeciętnie pozytywną postawę podczas odbywania kary pozbawienia wolności, która zasługiwałaby na jego premiowanie. R. S., pomimo stosunkowo młodego wieku, był dotychczas siedmiokrotnie skazywany na przestrzeni kilku lat za przestępstwa przeciwko mieniu, a więc w pełni uprawniony jest wniosek, iż pomimo wyroków skazujących, nie zmieniła się jego postawa i permanentnie lekceważy porządek prawny, a z popełniania przestępstw uczynił sobie swoisty sposób na życie. Jak przyjmuje się w judykaturze, popełnienie większej ilości przestępstw jest istotnym czynnikiem prognostycznym, przemawiającym za orzekaniem kary łącznej surowszej od wynikającej
z dyrektywy absorpcji. Wskazuje bowiem na daleko posunięty stopień demoralizacji skazanego, dla którego wejście w konflikt z prawem nie miało jednorazowego, przypadkowego charakteru (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - II Wydział Karny z dnia 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt II AKa 34/19). Oprócz zatem zachowania skazanego w trakcie odbywania kary i osiągniętych przez niego efektów resocjalizacyjnych uwzględnić też należy relacje zachodzące pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami, które sprowadzają się do łączącego je związku przedmiotowo – podmiotowego oraz dzielących je odstępów czasowych, tak aby orzeczona kara łączna zawierała w sobie całościową ocenę przestępczej działalności skazanego i we właściwy sposób miarkowała zastosowaną wobec niego represję karną. Zaskarżonym wyrokiem łącznym R. S. połączono kary 1 roku pozbawienia wolności, 1 roku ograniczenia wolności, 10 miesięcy ograniczenia wolności
i 1 roku ograniczenia wolności za czyny z art. 278 § 1 kk (z czego aż trzy w warunkach recydywy specjalnej podstawowej) popełnione odpowiednio w dniu 28 lutego 2019 r., w okresie od 24 listopada 2018 r. do 11 grudnia, 2018 r. w okresie od 20 stycznia 2019 r. do 30 stycznia 2019 r. i w dniu 2 marca 2019 r. Niewątpliwie zatem występuje bliski związek przedmiotowo-czasowy pomiędzy tymi przestępstwami. Jednakże, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, R. S. nie wykonywał uprzednio orzekanych wobec niego kar ograniczenia wolności, co skutkowało ich zamianą na kary pozbawienia wolności. Gdyby zatem wobec skazanego przy ustalaniu wymiary kary łącznej zastosowano zasadę absorpcji – jak chce tego skarżący – doszłoby do sytuacji, w której R. S. miałby do odbycia jedynie rok pozbawienia wolności, czyli de facto pozostałby bezkarny w zakresie trzech przypisanych mu czynów. Zdaniem Sądu odwoławczego, taka sytuacja nie odpowiadałaby należycie wymogom kary w zakresie prewencji generalnej, pokazując społeczeństwu profity z popełnienia wielu czynów zabronionych, zwłaszcza wobec osoby, która dotychczas lekceważyła kary ograniczenia wolności, jak również nie stanowiłaby należytej rekompensaty w oczach pokrzywdzonych zachowaniem skazanego. Odnosząc się do argumentacji skarżącego podkreślić należy, że dzięki określeniu wymiaru kary łącznej na jeden rok i cztery miesiące pozbawienia wolności, R. S. i tak zakończy odbywanie tej kary znacznie wcześniej niż gdyby odbywał po kolei karę pozbawienia wolności oraz kary ograniczenia wolności zamienione na pozbawienie wolności. Chybione są również argumenty dotyczące chęci pomocy rodzinie, gdyż z opinii o skazanym wynika, iż ten nie utrzymuje żadnych kontaktów z najbliższą rodziną, jak również nie był w Zakładzie Karnym odwiedzany. Gdyby istotnie R. S. kierował się troską o zdrowie schorowanej matki, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego niewątpliwie pozostawałby z nią w ciągłym kontakcie, interesując się jej stanem zdrowia i bieżącymi sprawami, a tak nie jest.

Reasumując powyższe rozważania, w ocenie Sądu Okręgowego orzekając karę łączną
w stosunku do R. S. Sąd Rejonowy w pełni prawidłowo zastosował zasadę asperacji, zaś wymiar kary został określony właściwie i jest adekwatny do celów, jakie kara ta ma osiągać w zakresie prewencji indywidulanej i generalnej oraz oddziaływania wychowawczego na skazanego. Ponadto, kara ta uwzględnia w pełni dotychczasowy, lekceważący stosunek R. S. do zasad porządku prawnego. Argumentacja skarżącego miała natomiast charakter wyłącznie polemiczny i nie mogła skutkować zmianą zaskarżonego wyroku w postulowanym kierunku.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie skazanemu kary łącznej przy zastosowaniu zasady całkowitej absorpcji, tj. kary jednego roku pozbawienia wolności, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroki i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek jest niezasadny, a to wobec niezasadności zarzutu obrońcy skazanego. W ocenie Sądu odwoławczego, nie doszło do wskazywanego w wywiedzionym środku odwoławczym naruszenia art. 438 pkt 1 kpk. Z uwagi na okoliczności przytoczone w sekcji „zarzut” Sąd Okręgowy uznał za niezasadny wniosek obrońcy skazanego o obniżenie wymiaru kary łącznej orzeczonej względem R. S..

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego został w całości utrzymany w mocy przez Sąd Okręgowy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo rozważył w oparciu o art. 4 § 1 kk na podstawie ustawy Kodeks karny w jakim brzmieniu należało orzekać oraz trafnie spostrzegł
i przeniósł na grunt niniejszego postępowania wskazania co do możliwości łączenia kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności na kanwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 11 czerwca 2019 r., sygn. akt P 20/17. W konsekwencji, Sąd I instancji dokonał prawidłowego połączenia kar orzeczonych wyrokami jednostkowymi. Sąd Okręgowy nie stwierdził z urzędu istnienia podstaw do uchylenia bądź zmiany wyroku poza zakresem zaskarżenia (tj. przesłanek określonych w art. 439 i 440 kpk). Szczegółowa odpowiedź na podnoszoną przez obrońcę skazanego w wywiedzionym środku odwoławczym argumentację,
a zatem także powody nieuwzględnienia zarzutów oraz wniosków apelacji została omówiona
w sekcji „zarzuty i wnioski”.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2., 3.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 624 § 1 kpk, zwalniając skazanego od ich ponoszenia i przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa, co było uzasadnione aktualną sytuacją życiową i majątkową skazanego. Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 kpk Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa wynagrodzenie na rzecz obrońcy skazanego z urzędu, określając jego wysokość zgodnie z § 17 ust. 5 w zw. z § 4 ust. 1-3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 18).

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca skazanego R. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Apelacja od całości wyroku Sądu Rejonowego

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana