Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 października 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SA Witold Mazur

SA Gwidon Jaworski (spr.)

SA Alicja Bochenek

Protokolant: Oktawian Mikołajczyk

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Małgorzaty Bednarek

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko:

- Z bigniewowi C. ( (...))

oskarżonemu o przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. oraz art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
w zw. z art. 65 § 1 k.k. i inne

- M. M. (M.)

oskarżonemu o przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i inne

- A. K. (K.)

oskarżonemu o przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i inne

zażaleń obrońców oskarżonych i osobistego zażalenia oskarżonego M. M.

na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 24 września 2014 roku sygn. akt II AKp 41/14

w przedmiocie przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

p o s t a n a w i a:

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 września 2014 roku w sprawie o sygn. akt II AKp 41/14 Sąd Apelacyjny w Katowicach uwzględnił wniosek Sądu Okręgowego w Katowicach
i przedłużył do dnia 31 grudnia 2014 roku stosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec oskarżonych Z. C., M. M.
i A. K. zastosowanego postanowieniami Sądu Rejonowego Katowice-Wschód
w K. odpowiednio z dnia 13 marca 2012 roku, sygn. akt V Kp 33/12, z dnia 13 marca 2012 roku, sygn. akt V Kp 34/12 oraz z dnia 22 czerwca 2012 roku, sygn. akt V Kp 71/12.

Na powyższe postanowienie zażalenia złożyli obrońcy oskarżonych.

Obrońca M. M. zarzucił obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a w szczególności:

1.  art. 263 § 4 k.p.k. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy okoliczności faktyczne nie uzasadniają konieczności przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania,

2.  art. 263 § 4 k.p.k. poprzez uznanie, iż przedmiotowa sprawa jest „sprawą
o szczególnej zawiłości” w rozumieniu powyższego przepisu,

3.  art. 259 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy z przedłożonego przez oskarżonego M. M. materiału dowodowego oraz złożonych oświadczeń na rozprawie w dniu 16 września 2014 roku wynika, że dalsze stosowanie tymczasowego aresztowania wobec oskarżonego pociąga za sobą wyjątkowo ciężkie skutki dla jego najbliższej rodziny,

4.  art. 258 § 2 k.p.k. poprzez przyjęcie, iż oskarżonemu realnie grozi surowa kara, co wiąże się z uzasadnioną obawą, że przebywając na wolności może podejmować działania utrudniające prawidłowy przebieg postępowania, w celu uniknięcia odpowiedzialności przed prawem,

5.  art. 257 § 1 k.p.k. polegającą na dalszym stosowaniu wobec oskarżonego najsurowszego ze środków zapobiegawczych w sytuacji, gdy wystarczającym byłoby stosowanie innych środków zapobiegawczych o charakterze wolnościowym,

Zarzucając powyższe obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uchylenie wobec oskarżonego M. M. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania i zastosowanie kumulatywnie w jego miejsce łagodniejszych środków zapobiegawczych i charakterze wolnościowym w postaci dozoru policji,
z obowiązkiem zgłaszania się do właściwej jednostki Policji pięć razy w tygodniu, zakazu opuszczania kraju, zakazu opuszczania miejsca pobytu na okres dłuższy niż trzy dni lub innych środków zapobiegawczych wskazanych w przepisie art. 275 § 2 k.p.k., jeżeli tutejszy Sąd uzna je za konieczne, poręczenia majątkowego.

Obrońca oskarżonego Z. C. zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na założeniu, że istnieje duże prawdopodobieństwo – w myśl art. 249 § 1 k.p.k. – że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów – mimo iż prawidłowa ocena materiału dowodowego nie daje podstaw do przyjęcia takiego twierdzenia,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego orzeczenia
i mający wpływ na jego treść, polegający na wysnuciu, że w ustalonych w tej sprawie okolicznościach nieprawidłowego wniosku, że podejrzanemu grozi surowa –
w rozumieniu art. 258 § 2 k.p.k., a okoliczności dokonanego przez podejrzanego przestępstwa wskazują, iż obawa wymierzenia mu surowej kary jest bardzo prawdopodobna, podczas gdy mając wzgląd na okoliczności, iż materiał dowodowy nie potwierdza udziału oskarżonego w zarzucanych mu przestępstwach składa się z pomówień (sprzecznych) M. B., R. L., R. W., które to relacje winny być badane ze szczególną skrupulatnością w związku z rolą tychże świadków w czynach zarzucanych oskarżonemu, a tym samym uzasadnienie przedłużenia tymczasowego aresztowania grożącą oskarżonemu surową karą jest wyrokowaniem przed zakończeniem wyroku sądowego,

3.  naruszenie art. 4 k.p.k. oraz 7 k.p.k. poprzez ich niezastosowanie dla oceny dowodów stanowiących o zasadności przedłużenia stosowania wobec oskarżonego Z. C. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

W oparciu o powyższe obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec oskarżonego Z. C. oraz zastosowanie w niniejszej sprawie środka zapobiegawczego w postaci poręczenia majątkowego w kwocie 30 000,00 zł.

Obrońca oskarżonego A. K. zarzucił obrazę przepisów postępowania karnego, a to:

-

art. 249 § 1 k.p.k. poprzez dalsze zastosowanie wobec oskarżonego A. K. tymczasowego aresztowania pomimo niewykazania, że w sprawie występuje potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania,

-

art. 257 § 1 k.p.k. w związku z art. 251 § 3 k.p.k. (zdanie ostatnie) na skutek braku uzasadnienia i przytoczenia dowodów na poparcie tezy, iż jedynie dalsze stosowanie tymczasowego aresztowania w stosunku do oskarżonego A. K. zapewni prawidłowy przebieg postępowania i w konsekwencji – nieuzasadnienie, że zastosowanie łagodniejszego środka zapobiegawczego jest niewystarczające w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania,

-

art. 258 § 2 k.p.k. poprzez przedłużenie stosowania wobec oskarżonego A. K. tymczasowego aresztowania pomimo niewykazania, że A. K. grozi w niniejszej sprawie surowa kara,

-

art. 263 § 4 poprzez przedłużenie stosowania wobec oskarżonego A. K. tymczasowego aresztowania na okres przekraczający termin dwóch lat, mimo braku wykazania, że w sprawie zaistniała którakolwiek z okoliczności enumeratywnie wymienionych w naruszonym przepisie, uzasadniająca powstanie konieczności przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania względem oskarżonego A. K..

Wskazując na powyższe zarzuty obrońca wniósł o uchylenie postanowienia w całości, ewentualnie o zmianę postanowienia poprzez zastosowanie wobec oskarżonego A. K. w miejsce tymczasowego aresztowania innego środka zapobiegawczego.

Oskarżony M. M. w osobiście sporządzonym zażaleniu także zakwestionował istnienie przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania, wnosząc o jego uchylenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Wniesione zażalenia nie są zasadne, stąd nie zasługują na uwzględnienie.

Wbrew zawartym w nim twierdzeniom, lektura akt sprawy nie pozostawia wątpliwości, że w stosunku do oskarżonych została spełniona zarówno przesłanka ogólna tymczasowego aresztowania, jak i przesłanka szczególna ujęta w treści art. 258 § 2 k.p.k., a także przesłanka z art. 263 § 4 k.p.k. uzasadniająca przedłużenie tymczasowego aresztowania w trybie ekstraordynaryjnym.

W toku kontroli instancyjnej Sąd Apelacyjny stwierdził, iż materiał dowodowy zgromadzony w dotychczasowym postępowaniu, wskazany w zaskarżonym postanowieniu, który był już wielokrotnie omawiany w postanowieniach tutejszego Sądu orzekającego o przedłużeniu tymczasowego aresztowania względem oskarżonych lub rozpoznającego zażalenia na przedłużenie tegoż środka zapobiegawczego przez Sąd Okręgowy w dalszym ciągu wskazuje na duży stopień prawdopodobieństwa popełnienia przez M. M., Z. C. i A. K. zarzucanych im czynów, wymagany w treści art. 249 § 1 k.p.k., która to okoliczność jest przesłanką stosowania oraz przedłużania wszystkich środków zapobiegawczych przewidzianych w kodeksie postępowania karnego.

Oczywistym przy tym jest, na co zwrócił uwagę sąd I instancji, że aktualna ocena wiąże się z dokonaniem oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie wyłącznie dla celów orzeczenia o środku zapobiegawczym i w żadnej mierze nie wiąże się z ustaleniem winy i sprawstwa oskarżonych, co będzie miało miejsce przy wyrokowaniu, w kontekście wszystkich dowodów ujawnionych w sprawie. Przyjęcie wymaganego przez ww. przepis stopnia prawdopodobieństwa popełnienia przez oskarżonych zarzucanych im czynów i stosowanie środków izolacyjnych nie oznacza również w żadnym wypadku obalenia zasady domniemania niewinności, które w wypadku stosowania środków zapobiegawczych doznaje jedynie pewnych ograniczeń, polegających na możliwości ich zastosowania bez bezwzględnej pewności popełnienia przez oskarżonego zarzuconego mu czynu, a jedynie jego wysokiego prawdopodobieństwa.

Wbrew argumentacji skarżących, na pełną akceptację zasługuje również ustalenie Sądu I instancji co do szczególnej przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania wobec oskarżonych, określonej w przepisie art. 258 § 2 k.p.k. Wynika ona głównie z charakteru stawianych zarzutów, ilości zarzucanych czynów oraz okoliczności w jakich zostały popełnione, jak również w przypadku niektórych czynów działania w warunkach określonych w art. 65 § 1 k.k. Przy uwzględnieniu uprzedniej karalności, w razie uznania sprawstwa i winy oskarżonych niewątpliwie grozi im wymierzenie surowej kary pozbawienia wolności.

Jak słusznie z kolei wskazał Sąd a quo, prognoza wymierzenia surowej kary, w sposób oczywisty może skłaniać oskarżonych do podejmowania działań destabilizujących postępowanie, celem uchronienia się przed nią, bądź chociażby maksymalnego odsunięcia w czasie momentu prawomocnego jej wymierzenia (por. np. postan. SN dnia 19 listopada 1996 roku, IV Kz 119/96, OSP 1997/4/74, lub z dnia 12 marca 2009 roku sygn. akt WZ 15/09). Mając więc na uwadze powyższe, nie można zgodzić się ze skarżącymi, iż obawa utrudniania przez oskarżonych prawidłowego toku postępowania ustała w związku z przeprowadzeniem w sprawie właściwie wszystkich dowodów. Podkreślić należy, że funkcja tymczasowego aresztowania jako środka zapobiegawczego nie jest ograniczona do zabezpieczenia dowodów, wobec czego dla stosowania tego środka nie jest istotny określony etap procesu, chodzi bowiem o zabezpieczenie prawidłowego toku całego postępowania, całego jego przebiegu aż do ewentualnego rozpoczęcia wykonywania kary. Zakłócanie prawidłowego toku postępowania może również przybrać formę bezprawnego wpływu na dowody już przeprowadzone.

Mając w polu widzenia przytoczone uwarunkowania przedmiotowej sprawy, uprawnionym jest wniosek, iż jedynie dalsze stosowanie wobec oskarżonych środka zapobiegawczego o charakterze izolacyjnym w pełni zabezpieczy prawidłowy tok postępowania, zaś inny środek zapobiegawczy aktualnie nie spełniłby swej roli. W takim zaś stanie rzeczy za bezpodstawny należy uznać stawiany przez obrońców oskarżonych M. M. i A. K. zarzut dotyczący naruszenia zasady minimalizacji środków zapobiegawczych (art. 257 §1 k.p.k.), jak i za zbędne uzasadnianie, dlaczego Sąd nie uznał za wystarczające zastosowanie innych o łagodniejszym dla oskarżonych charakterze środków zapobiegawczych, skoro w sposób dostateczny uzasadnił niezbędność stosowania środka w postaci tymczasowego aresztowania.

Jak już wyżej wykazano, zastosowany wobec oskarżonych areszt w dalszym ciągu spełnia swe funkcje, nie można też stwierdzić, aby postępowanie było prowadzone wadliwie czy też przewlekle, który to aspekt postępowania był przedmiotem analizy sądu I instancji w kontekście przesłanki określonej w art. 263 §4 k.p.k., której konkluzję sąd rozpoznający przedmiotowe zażalenie w całości akceptuje. Mając na uwadze rozmiar grożącej oskarżonym realnie kary pozbawienia wolności, nie można też uznać, iż okres tymczasowego aresztowania zbliża się do prawdopodobnej jej długości.

Nie sposób także przychylić się do zarzutu naruszenia wobec oskarżonego M. M. przepisu art. 259 § 1 pkt 2 k.p.k. Ww. przepis wskazuje na konieczność uchylenia tymczasowego aresztowania w sytuacji, gdy dalsze jego stosowanie spowodowałoby dla osoby wobec której jest stosowane lub jego najbliższej rodziny "wyjątkowo ciężkie skutki", co oznacza, że nie każda uciążliwość wynikająca ze stosowania tymczasowego aresztowania wypełnia znamiona tego przepisu. Naturalnym bowiem jest, iż tymczasowe aresztowanie łączy się z dolegliwościami dla bliskich osoby wobec której jest stosowane i dla niej samej, co często jest związane ze znacznym pogorszeniem ich sytuacji materialnej w związku z utratą źródła dochodu, czy też cierpieniem psychicznym związanym z rozłąką. Podkreślenia jednak wymaga, że wyjątkowo ciężkie skutki dla rodziny, o których mowa w art. 259 § 1 pkt 2 k.p.k., to z reguły sytuacja zagrażająca egzystencji tych osób, a nie bliżej nieokreślone utrudnienia.

Mając powyższe na uwadze, jak też nie dopatrując się we wniesionych środkach odwoławczych jakichkolwiek argumentów, mogących wpłynąć na zmianę zaskarżonego postanowienia, które mogłyby uzasadniać uchylenie lub zmianę stosowanego obecnie wobec Z. C., M. M. i A. K. środka zapobiegawczego, orzeczono jak w sentencji.

Z.

- odpis postanowienia doręczyć oskarżonym oraz obrońcom,

- akta zwrócić.

Katowice, 15 października 2014 roku.