Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi:

1) ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków W. i J. N. (1) wchodzi prawo własności lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku położonym w Ł. przy ulicy (...), dla którego jest prowadzona księga wieczysta (...), wraz z udziałem (...) w nieruchomości wspólnej, którą stanowią grunt oraz części budynku i urządzeń nie służących wyłącznemu użytkowi właścicieli poszczególnych lokali o wartości 164.000 złotych;

2) ustalił, że w skład spadku po W. N. wchodzą udziały w wysokości ½ w prawie opisanym w punkcie 1 o wartości masy spadkowej 82.000 złotych;

3) ustalił wartość nakładów J. N. (1) z jej majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 31.450 złotych;

4) dokonał podziału majątku małżonków W. i J. N. (1) oraz działu spadku po W. N. w ten sposób, że prawo własności lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku położonym w Ł. przy ulicy (...), dla którego jest prowadzona księga wieczysta (...), wraz z udziałem (...) w nieruchomości wspólnej, którą stanowią grunt oraz części budynku i urządzeń nie służących wyłącznemu użytkowi właścicieli poszczególnych lokali przyznał wyłącznie na rzecz J. N. (1);

5) zasądził od J. N. (1) na rzecz J. N. (2) kwotę 9.550 złotych tytułem spłaty płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia postanowienia wraz z ustawowym odsetkami w przypadku uchybienia terminowi zapłaty;

6) nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sadu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi od wnioskodawcy i uczestniczki kwoty po 1.206,31 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł J. N. (2), zaskarżając je w części, tj. w zakresie punktu 5, określającego wysokość spłaty należnej wnioskodawcy od uczestniczki i terminu jej uiszczenia.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił:

1)  rażące naruszenie istotnych przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy w postaci: art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i w zw. z art. 361 k.p.c. oraz art. 567 § 1 k.p.c., a także art. 618 § 1 k.p.c. i art. 623 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. poprzez:

– przez błędne (zaniżone) obliczenie i zasądzenie wysokości spłaty należnej wnioskodawcy od uczestniczki, która jest nieadekwatna do wartości majątku spadkowego, wysokości udziału wnioskodawcy w spadku, a także wartości jedynego składnika majątku wspólnego małżonków N. i majątku spadkowego po W. N. – prawa własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ulicy (...) w Ł.;

- zaniechanie wskazania podstawy faktycznej i prawnej odroczenia terminu spłaty o 3 miesiące od uprawomocnienia się orzeczenia, przy jednoczesnym braku przesłanek do zastosowania takiego odroczenia płatności;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 45 § 1 k.r.o. poprzez jego błędne zastosowanie, przejawiające się w nieprawidłowym rozliczeniu nakładów dokonanych przez uczestniczkę na majątek wspólny jej i spadkodawcy, które doprowadziło do wadliwego obciążenia wnioskodawcy koniecznością zwrotu tych nakładów, a w konsekwencji doprowadziło do nieuzasadnionego obniżenia należnej mu spłaty z tytułu dziedziczenia.

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia w zakresie punktu 5. poprzez podwyższenie należnej wnioskodawcy spłaty, z kwoty 9.550 zł do 33.137,50 zł, tj. zasądzenie od J. N. (1) na rzecz wnioskodawcy kwoty 33.137,50 zł tytułem spłaty płatnej w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi zapłaty;

2) zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zauważył, co następuje :

Apelacja jest częściowo zasadna co skutkuje zmianą zaskarżonego postanowienia.

Sąd Rejonowy bowiem w sposób wadliwy określił wysokość należnej wnioskodawcy z tytułu dokonywanego działu spadku i podziału majątku wspólnego spłaty.

Na etapie postępowania apelacyjnego bezsporny był skład majątku podlegającego podziałowi, jego wartość, okoliczność dokonania nakładu z majątku osobistego uczestniczki jak i prawidłowo ustalona przez Sąd Rejonowy wartość tego nakładu.

Co do ustalenia wartości powyższego nakładu nie budzi bowiem wątpliwości prawidłowość poglądu, zgodnie z którym nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny należy rozliczyć w ten sposób, że ustala się stosunek procentowy ich wartości do wartości nabywanego składnika majątkowego w chwili nabycia, a następnie tę relację „przenosi się” na chwilę dokonywania podziału majątku wspólnego małżonków (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, L., z dnia 17 kwietnia 1989 r., III CZP 31/89, (...) 1989 , nr 4, s. 12, czy z dnia 5 października 1990 r., III CZP 55/90, L., jak również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., III CSK 356/08, L.).

Rzecz jednak w tym, że przy prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy w sposób wadliwy, naruszający zasady logiki, określił wysokość spłaty należnej wnioskodawcy. Wyliczenie Sądu Rejonowego prowadzi bowiem do sytuacji, gdy nakład poczyniony przez uczestniczkę postępowania z jej majątku odrębnego na majątek wspólny, został rozliczony na jej korzyść podwójnie. Jest tak dlatego, że uczestniczka otrzymała zwrot poczynionego nakładu w naturze, poprzez przyznanie na jej rzecz przedmiotowego prawa do lokalu. Brak jest więc podstaw do ponownego rozliczania tego nakładu pomiędzy uczestnikami w drodze spłat czy dopłat.

Prawidłowo, ustalając wartość spłaty należnej wnioskodawcy Sąd powinien od wartości przedmiotowego lokalu mieszkalnego ustalonego na kwotę 164.000 złotych odjąć wartość nakładów dokonanych przez uczestniczkę w kwocie 31.450 zł, a następnie wartość majątku wspólnego w wysokości 132.550 zł pomnożyć przez wielkość udziału W. N., a w dalszej kolejności przez wielkość udziału wnioskodawcy w spadku po zmarłym ojcu, w związku z czym wysokość należnej spłaty wynosi 33.137,50 zł.

W tym więc zakresie zaskarżone postanowienie podlegało stosowanej zmianie poprzez podwyższenie zasądzonej spłaty.

W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu.

Bezzasadne są bowiem jej zarzuty dotyczące terminu uiszczenia zasądzonej spłaty. Biorąc pod uwagę, że określona przez Sąd Okręgowy wysokość spłaty do której uiszczenia zobowiązana jest uczestniczka postępowania stanowi znaczne obciążenie, kilkakrotnie przewyższające kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, niewątpliwie uczestniczce niezbędny jest czas do zapewnienia sobie pozyskania takiej kwoty, chociażby w drodze zaciągnięcia kredytu. Termin spłaty został określony przez Sąd Rejonowy w sposób rozsądny, a jego upływ w żadnej mierze nie narusza interesów wnioskodawcy.

Wobec powyższego zaskarżone postanowienie podlegało zmianie a to na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c., nie znajdując podstaw do odstąpienia od podstawowej w postępowaniu nieprocesowym zasady ponoszenia przez jego uczestników kosztów związanych z ich udziałem w sprawie.