Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Mariola Głowacka

Sędziowie: Małgorzata Gulczyńska

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Protokolant: st.sekr.sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2021 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko Kancelarii (...) i Radców Prawnych (...). (...) w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 28 sierpnia 2019 r. sygn. akt IX GC 136/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Gulczyńska Mariola Głowacka Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

UZASADNIENIE

Powód R. W. pozwem skierowanym przeciwko Kancelarii (...) i Radców Prawnych (...). (...) w P. domagał się zasądzenia od Spółki na swoją rzecz kwoty 76.000 z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 sierpnia 2015r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu.

Pozwany Kancelaria (...) i Radców Prawnych (...) (...) w P. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrot kosztów procesu w tym zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 43.200 zł.

Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2019r. oddalił powództwo, kosztami procesu obciążył powoda i z tego tytułu zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód R. W. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej współpracował z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z porozumieniem zawartym między powodem a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością powód był uprawniony do otrzymywania bonusu pieniężnego w wysokości 33 % kwoty towarów zakupionych przez powoda pod warunkiem, że powód zakupi towar za kwotę co najmniej 5.000.000 zł. Powód miał otrzymać również bonus roczny z tytułu zakupów dokonywanych od Spółki w wysokości 6,2% kwoty zakupionych towarów pod warunkiem, że dokona w drugim i trzecim kwartale 2008r. zakupów na kwotę co najmniej 3.000.000 zł. Powód R. W. uzyskał od tejże Spółki bonusy w łącznej wysokości 3.051.890,24 zł. Bonus w kwocie 211.459,75 zł był objęty notą obciążeniową nr (...) z dnia 29 października 2008r., a bonus w kwocie 2.840.430,49 zł był objęty notą obciążeniową nr (...) z dnia 17 lutego 2009r. Pierwszy ze wskazanych bonusów został rozliczony przez kompensatę wzajemnych wierzytelności, drugi natomiast nie został przez Spółkę wypłacony powodowi. R. W. zaksięgował bonus w wysokości 211.459,75 zł jako przychód za 2008r. Bonus w wysokości 2.840.430,49 zł również został zaksięgowany jako przychód za 2008r. na podstawie PK nr (...)Bonus/(...) z dnia 31 grudnia 2008r.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 1 stycznia 2009r. powód zawarł z K. M. umowę o nadzór nad prowadzeniem ksiąg rachunkowych na podstawie której K. M. zobowiązała się sprawować nadzór nad działaniem systemu księgowości i sprawozdawczości finansowej powoda i prowadzeniem ksiąg rachunkowych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż w okresie od 3 sierpnia do 6 września 2010r. przeprowadzono kontrolę podatkową w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej. W toku kontroli ustalono, że Spółka oferowała powodowi bonusy pieniężne z tytułu wartości zakupionego od niej towaru, których nie oferowała innym podmiotom, a nadto nie dochodziła od powoda bonusu z tytułu zakupionego od niego towaru, choć takiego bonusu dochodziła od innych dostawców. Organ podatkowy stwierdził więc, że w wyniku powiązań pomiędzy powodem i Spółką ustalone zostały warunki inne niż warunki, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty w wyniku czego Spółka nie wykazała dochodów, jakich należałoby oczekiwać. Decyzją nr (...) z dnia 15 lutego 2011r. wydaną dla (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) Urzędu Skarbowego w P. nie uznał bonusów udzielonych powodowi w łącznej wysokości 3.051.890,24 zł jako stanowiących koszt uzyskania przychodów. Zwiększył również przychód Spółki o kwotę 578.272,06 zł, to jest kwotę nieotrzymanych bonusów od powoda. Po uzyskaniu przez powoda informacji wynikających z kontroli podatkowej w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wiadomością e-mail z dnia 21 czerwca 2012r. A. B., prowadząca dla powoda obsługę księgową, w imieniu powoda zwróciła się do pozwanego z pytaniem czy w związku z zakwestionowaniem bonusów i niezaliczeniem ich do kosztów uzyskania przychodów (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można je skorygować w deklaracji podatkowej powoda i wystąpić o zwrot zapłaconego podatku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 29 czerwca 2012r. powód zawarł z Kancelarią (...) i Radców Prawnych (...) (...) Spółką komandytową w P. umowę o świadczenie kompleksowej pomocy prawnej. Na podstawie umowy pozwany podjął się świadczyć na rzecz powoda pomoc prawną polegającą na dokonaniu analizy prawnej w zakresie możliwości wszczęcia postępowania mającego na celu uzyskanie zwrotu podatków dochodowego i VAT, a także przygotowanie odpowiednich wniosków i reprezentowanie powoda we wskazanym postępowaniu przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi. Powód zobowiązał się do współdziałania z pozwanym w wykonaniu zlecenia przez udostępnianie niezbędnych informacji i dokumentów w terminie umożliwiającym należyte wykonanie zlecenia (§ 3 pkt 1 umowy). Z ramienia pozwanego realizacją umowy zajmował się doradca podatkowy S. W.. Otrzymał on od A. B. polecenia księgowania bonusów udzielonych powodowi przez E. M. S. z ograniczoną odpowiedzialnością w tym polecenie księgowania nr (...) (...) w którym wskazano, że kwota 2.840.430,49 zł została zaksięgowana jako przychód za 2009r. S. W. przygotował korektę zeznań podatkowych powoda za lata 2008 i 2009. Dokumenty korekt zeznań przygotowała księgowa powoda A. B.. Powód podpisał korekty, które zostały złożone w Urzędzie Skarbowym. W związku z korektami zeznań podatkowych w dniu 20 lipca 2012r. pozwany w imieniu powoda złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata 2008 i 2009 w wysokości 449.502 zł. W korekcie zeznania podatkowego za 2009r. pozwany wskazał, że przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej powoda wynosił 19.254.944,78 zł, koszty uzyskania tego przychodu wyniosły 19.342.628,65 zł, strata z pozarolniczej działalności gospodarczej wyniosła 87.683,87 zł. Pozwany wskazał więc w korekcie, że nadpłata podatku wyniosła 649.038 zł. Pozwany opierał się na wyżej wskazanej decyzji podatkowej z dnia 15 lutego 2011r. wskazując, że skoro bonusy udzielone powodowi nie mogą zostać uznane przez Spółkę ich udzielającą jako koszty uzyskania przychodów, to powód nie powinien ich zaliczać do przychodów, co z kolei prowadzi do konieczności zmniejszenia przychodu za 2008r. o kwotę 211.459,75 zł, a przychodu za 2009r. o kwotę 2.840.430,49 zł. Nadto należało zwiększyć koszty za 2009r. o kwotę 578.272,06 zł. Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał wniosek za zasadny i w dniu 20 września 2012r. powód otrzymał zwrot nadpłaconego podatku w kwocie 449.502 zł.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w okresie od 19 czerwca 2013r. do 20 grudnia 2013r. Naczelnik Urzędu Skarbowego P. przeprowadził kontrolę podatkową w przedsiębiorstwie powoda za lata 2008 i 2009. Składając wyjaśnienia w trakcie kontroli powód przedstawił polecenie księgowania nr (...)/(...) W trakcie kontroli komisarze skarbowi ustalili, że w rozliczeniu za 2008r. powód nie zaliczył korekt cenowych w kwotach 523.635,40 zł i 363.180 zł do kosztu własnego sprzedaży, nie wyksięgował niesłusznie naliczonej prowizji w kwocie 321.947,25 zł, zawyżył przychód o kwotę 211.459,75 zł jako korektę po kontroli w firmie powiązanej i zaniżył koszty uzyskania przychodu od naliczonego bonusu od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w kwocie 578.272,06 zł. W rozliczeniu za 2009r. kwota straty w wysokości 87.683,87 zł została zawyżona o 33.588,42 zł. Było to wynikiem podwójnego zarachowania w korekcie zeznania przychodów w kwocie 7.037,92 zł i kosztów uzyskania przychodów w kwocie 40.626,37 zł. Nadto kontrolujący ustalili, że przychód został zawyżony o kwotę 2.840.430,49 zł, ponieważ na podstawie polecenia księgowania nr (...) (...)powód zaksięgował tę kwotę w przychodach za 2008r. Nadto powód zaksięgował jako koszty uzyskania przychodów w całości fakturę na kwotę 38.928,33 zł, choć dotyczyła usług świadczonych nie tylko na rzecz powoda. W trakcie kontroli ustalono również, że powód zaliczył do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów składki (...) za 2008r. w wysokości 30.707,93 zł, podczas gdy prawidłowo wyliczona kwota wynosiła 24.231,22 zł. Różnica w kwocie 6.476,71 zł została błędnie zaliczona do wskazanych wydatków. Powód w złożonych przez siebie zastrzeżeniach do protokołu kontroli podatkowej bronił zaksięgowania bonusu w części w 2008r, a w części w 2009r.

Sąd Okręgowy ustalił, że (...) P. postanowieniem z dnia 9 maja 2014r. wszczął wobec powoda postępowanie kontrolne w przedmiocie prawidłowości sposobu rozliczania należnego podatku dochodowego od osób fizycznych. Decyzją z dnia 29 lipca 2014r. (...) P. określił zobowiązanie powoda w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009r. w wysokości 484.560 zł. W uzasadnieniu organ podatkowy wskazał, że opierając się na wynikach kontroli ustalił, iż w zeznaniu podatkowym za 2009r. niezasadnie dokonano korekty przychodu o kwotę 2.840.430,49 zł. W konsekwencji organ podatkowy ustalił, że powód w deklaracji podatkowej wykazał przychody w wysokości 19.254.944,78 zł, podczas gdy powinien wykazać przychody w kwocie 22.088.337,32 zł. Koszty uzyskania przychodu natomiast w deklaracji podatkowej zostały określone na kwotę 19.247.906,86 zł, a organ podatkowy ustalił je na kwotę 19.269.550,66 zł. To oznacza, że zamiast wykazanej straty w wysokości 87.683,87 zł organ podatkowy uznał, że powód uzyskał w 2009r. dochód w wysokości 2.818.786,66 zł. Od tej kwoty odliczył połowę straty wykazanej w 2008 r., to jest kwotę 244.322,72 zł, co sprawiło, że podstawę opodatkowania stanowiła kwota 2.574.464 zł, a należny podatek wyniósł 484.560 zł. Odrębną decyzją z tego samego dnia (...) P. określił stratę podatkową powoda za 2008r. na kwotę 488.645,45 zł. Powód nie złożył odwołania od decyzji z dnia 29 lipca 2014r. w terminie. Złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, ale wniosek ten został oddalony. W dniu 4 listopada 2014r. (...) P. wystawił tytuł wykonawczy przeciwko powodowi obejmujący kwotę 484.560 zł z tytułu podatku dochodowego za 2009r.

W tak ustalonym stanie faktycznym i po ocenie dowodów przeprowadzonych w sprawie Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odpowiedzialność dłużnika oparta na art. 471 k.c. zachodzi wówczas, gdy spełnione są wszystkie przesłanki tej odpowiedzialności: niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania będące następstwem okoliczności, za które dłużnik z mocy ustawy lub umowy ponosi odpowiedzialność, szkoda oraz związek przyczynowy pomiędzy faktem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania a szkodą. Nienależyte spełnienie świadczenia ma miejsce, gdy wprawdzie świadczenie zostanie spełnione, lecz interes wierzyciela nie zostanie zaspokojony w sposób wynikający z treści zobowiązania.

Sąd pierwszej instancji stwierdził zgodnie z utrwalonym poglądem prezentowanym w doktrynie, że ciężar dowodu faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, istnienia szkody w określonej wysokości oraz związku przyczynowego pomiędzy tymi elementami, spoczywa na wierzycielu (vide: Duże Komentarze Becka Kodeks cywilny, Komentarz do art. 450-1088, tom II pod red. K. Pietrzykowskiego, Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2005, tezy 22-30 do art. 471 k.c. str. 38-40).

Sąd pierwszej instancji wskazał, że pozwany zakwestionował istnienie wszystkich trzech przesłanek odpowiedzialności kontraktowej, a nadto podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. Istota przedawnienia polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia powołując się na upływ tego czasu (art. 117 § 2 k.c.). Sąd podkreślił, że zgodnie z treścią art. 118 k.c. w brzmieniu przed zmianą wprowadzoną ustawą z dnia 13 kwietnia 2018r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata. Sąd powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013r. wydaną w sprawie o sygn. akt III CZB 72/12 wskazał, iż termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z art. 471 k.c. rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem. W oparciu o twierdzenia powoda termin powstania szkody Sąd ustalił na dzień 29 lipca 2014r. Decyzją z tej daty organ podatkowy ustalił zobowiązanie podatkowe powoda w wysokości innej niż wskazane w zeznaniu podatkowym powoda. Roszczenie powoda ma związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, ponieważ dotyczy umowy o obsługę prawną przedsiębiorstwa powoda, zatem termin przedawnienia wynosił trzy lata. Roszczenie przedawniłoby się zatem z dniem 29 lipca 2017r. Sąd powołując się na treść art. 123 § 1 pkt 1 k.c. stwierdził, że doszło do przerwania biegu przedawnienia, gdyż powód wniósł pozew w dniu 8 lutego 2017r., a więc przed datą 29 lipca 2017r.

Dokonując analizy istnienia przesłanek odpowiedzialności kontraktowej pozwanego Sąd pierwszej instancji uznał, że pozwany wykonał umowę zawartą przez strony w sposób nienależyty. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd ustalił, że mimo iż powód zaksięgował kwotę bonusu uzyskanego od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w wysokości 2.840.430,49 zł jako przychód za 2008r., to księgowa powoda przedstawiła pozwanemu polecenie księgowania z którego wynika, że kwota ta została zaksięgowana jako przychód za 2009r. W ocenie sądu nie budziło wątpliwości, iż ta sama kwota została objęta dwoma poleceniami księgowania, których treść była sprzeczna. Z jednego wynikało, że kwota została zaksięgowana za 2008r., a z drugiego, że została zaksięgowana za 2009r. Pozwany otrzymał polecenie księgowania z którego wynika, że kwota bonusu została zaksięgowana na 2009r., co było niezgodne ze stanem ksiąg rachunkowych powoda. Pozwany zatem przygotowując swoją propozycję korekty zeznań podatkowych oparł się na informacjach uzyskanych od księgowej powoda, nie weryfikując ich ze stanem ksiąg rachunkowych ani z treścią samego dokumentu, który wskazywał na zdarzenie z 2008r.

Sąd pierwszej instancji uznał, że zobowiązanie wynikające z umowy zostało zatem wykonane nienależycie, gdyż pozwany przygotował propozycję korekty bez niezbędnej weryfikacji z księgami rachunkowymi powoda oraz ze stanem rzeczywistym. Zdaniem Sądu pozwany powinien zbadać czy rzeczywiście przedmiotowe bonusy nie stanowiły przychodu powoda i czy w tym zakresie powód posiadał niezbędne dokumenty. (...) w kwocie 211.459,75 zł został rozliczony przez kompensatę, czyli rzeczywiście został rozliczony, a co do drugiego bonusu powód wystosował wobec swojego dłużnika notę obciążeniową. Stan nienależytego wykonania zobowiązania obciążającego pozwanego wynikającego z zawartej umowy, wymagał oceny tego stanu przy konstruowaniu odpowiedniego wzorca staranności dłużnika. Sąd wskazał, że przedmiotem sporu pozostawało czy pozwanemu można czynić zarzut z tego, że takiej weryfikacji nie dokonał. Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 355 § 1 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Stosownie do art. 355 § 2 k.c. należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Sąd wskazał, że cena należytej staranności w prowadzonej działalności gospodarczej jest surowsza od staranności ogólnie wymaganej, ponieważ w istotę działalności gospodarczej wkomponowane jest wymaganie niezbędnej wiedzy fachowej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, ale także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej oraz ustalone zwyczajowo standardy wymagań (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 2005r., IV CK 100/05). Jednocześnie Sąd podkreślił, iż z drugiej jednak strony należyta staranność dłużnika w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej nie oznacza staranności wyjątkowej, lecz dostosowanej do działającej osoby, przedmiotu, jakiego działanie dotyczy oraz okoliczności w jakich działanie to następuje (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 25 września 2002r. I CKN 971/00). Odnosząc powyższe rozważania ogólne do okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że pozwany nie dochował należytej staranności realizując umowę o świadczenie kompleksowej pomocy prawej. Przedmiotem umowy było w zasadzie ustalenie możliwości dokonania korzystnej dla powoda korekty zeznań podatkowych w związku z zakwestionowaniem przez organ podatkowy bonusów udzielonych przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w toku postępowania wobec tej Spółki. Zakres usług świadczonych przez pozwanego był zatem jasno sprecyzowany, znany obu stronom, a przy tym niezbyt szeroki. Zdaniem Sądu w takich okolicznościach nie jest przejawem wyjątkowej staranności przeprowadzenie kontroli ksiąg rachunkowych oraz dokumentacji źródłowej klienta, a nie tylko oparcie się na poleceniu księgowania.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że gdyby pozwany zajrzał do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów źródłowych to z uwagi na przygotowanie zawodowe bez trudności dostrzegłby w jaki sposób sporne bonusy zostały zaksięgowane oraz jakie dokumenty źródłowe związane są z tymi bonusami i mógłby poczynić odpowiednie kroki, by sytuację tę wyjaśnić w szczególności winien zwrócić powodowi uwagę w jaki sposób prawidłowo zaksięgować i udokumentować, że kwoty te nie stanowią w rzeczywistości przychodu powoda. Łatwość z jaką pozwany mógłby zauważyć niezgodność w księgach rachunkowych i przedstawionych mu dokumentach stanowi jedną z przyczyn dla których Sąd uznał, ze pozwany nie dochował należytej staranności.

Sąd pierwszej instancji uznał, że powód nie wykazał istnienia szkody, która miałaby być wynikiem nienależytego wykonania umowy przez pozwanego. Powód zarzucał pozwanemu, że w wyniku błędnego przypisania kwot bonusów do lat 2008 i 2009 powód został obciążony podatkiem za 2009r. w kwocie wyższej niż kwota, którą powód byłby zobowiązany zapłacić, gdyby powód prawidłowo rozliczył podatkowo swoją działalność gospodarczą. Zdaniem Sądu powód nie wykazał jednak, by przewidywana przez niego kwota 103.476 zł była kwotą zobowiązania podatkowego, którą mógłby osiągnąć. Kwota ta opierała się na wykazanych przez powoda w jego pierwotnym zeznaniu podatkowym kosztach uzyskania przychodu. Sąd Okręgowy podkreślił, iż organ podatkowy zakwestionował jednak te koszty w kwocie 1.375.236,13 zł. Zakwestionowana została również część przychodów powoda. Zatem różnica między prawidłowym zeznaniem podatkowym a stanem przedstawionym przez pozwanego w założeniu do korekty zeznań podatkowych z lat 2008 i 2009 nie sprowadza się do różnicy w kwocie 2.840.430,49 zł.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że wskazana w korekcie kwota przychodów za 2008r. (38.009.884,28 zł) różni się zaledwie o 153.883,43 zł od kwoty przychodów ustalonej przez organ podatkowy (37.856.000,85 zł). Różnica w wykazanych przez powoda kosztach uzyskania przychodu a w kosztach ustalonych przez organ podatkowy wynosiła natomiast 1.375.236,13 zł. Zdaniem Sądu nieprawidłowości w zeznaniach podatkowych powoda nie ograniczały się jedynie do zadeklarowania przychodów z bonusu w sposób sprzeczny z treścią ksiąg rachunkowych. Sąd Okręgowy podkreślił, że powód nie wykazał, w zeznaniu podatkowym za który rok ujął kwotę 2.840.430,49 zł. W pozwie powód oświadczył, że zaksięgował ją na poczet przychodów za 2009r., co okazało się nieprawdą. Jak wynika z treści protokołu kontroli podatkowej, organ podatkowy nie dopatrzył się nieprawidłowości w tym, że korekta za 2009r. obejmowała zmniejszenie przychodów o kwotę 2.840.430,49 zł, co wskazywałoby na to, że kwota ta została ujęta w pierwotnym zeznaniu podatkowym za 2009r., a nie za 2008r. Sąd stwierdził, iż powyższe okoliczności sprawiają, że nie sposób ustalić, w jakim zakresie mogło różnić się zobowiązanie podatkowe powoda za 2009r. od zobowiązania ustalonego przez organ podatkowy, a to musiało skutkować uznaniem, że powód nie wykazał istnienia szkody.Oznacza to oczywiście również brak wykazania przesłanki istnienia związku przyczynowego między nienależytym wykonaniem umowy a powstaniem szkody. Sąd pierwszej instancji mając powyższe na względzie na podstawie art. 471 k.c. oddalił powództwo w całości.

Sąd pierwszej instancji o kosztach postępowania orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. Powód jako strona przegrywająca sprawę obowiązany był zwrócić pozwanemu koszty niezbędne do celowej obrony na które składały się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu na dzień wniesienia pozwu i kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Jednocześnie Sąd nie przychylił się do wniosku strony pozwanej o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 43.200 zł. Kwota ta stanowi ośmiokrotność stawki minimalnej podczas, gdy § 15 ust. 3 powołanego rozporządzenia dopuszcza możliwość zasądzenia maksymalnie sześciokrotności stawki minimalnej. Sąd stwierdził, iż wniosek o zasądzenie kwoty wyższej niż stawka minimalna nie został uzasadniony, a ponadto ani zawiłość sprawy ani nakład pracy pełnomocnika nie przemawiały za przyznaniem wyższej niż podstawowa stawka.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód R. W. zaskarżając wyrok w całości. Powód zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu opinii bie­głego sądowego z dnia 23 października 2018r. za nieprzydatną dla ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, co przekracza swobodę oceny dowodów i wymóg konieczności czynienia ustaleń faktycznych wymagających wiedzy specjalnej przy pomocy dowodu z opinii biegłego, podczas gdy prawidłowa ocena dowodu powinna skutkować ustaleniem, że sporządzona w sprawie opinia dotycząca okoliczności wymagających wiedzy specjalnej jest przydatna dla ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Powód zarzucił też błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym przyjęciu, że powód nie wykazał wysokości szkody podczas, gdy fakt ten wynika wprost z opinii biegłego sądowego z dnia 23 października 2018r. sporządzonej na wniosek powoda zgłoszony na okoliczność wysokości szkody. Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzec powoda zwrot kosztów postępowania w tym zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrot kosztów postępowania wywołanych wniesieniem apelacji w tym zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Pozwany Kancelaria (...) i Radców Prawnych (...). (...) w P. w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

W dniu 29 czerwca 2012r. powód R. W. i Kancelaria (...) i Radców Prawnych (...) (...) Spółka Komandytowa w P. zawarły umowę o świadczenie przez pozwanego jako zleceniobiorcy na rzecz powoda jako zleceniodawcy kompleksowej pomocy prawnej. Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy powód zlecił, a pozwany podjął się świadczyć pomoc prawną polegającą na:

a) dokonaniu analizy prawnej w zakresie możliwości wszczęcia postępowania lub postępowań mających na celu uzyskanie zwrotu podatków w zakresie podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług,

b) przygotowanie odpowiednich wniosków oraz reprezentowanie powoda w postępowaniach wskazanych powyżej przed właściwymi organami podatkowymi oraz sądami administracyjnymi.

W myśl § 1 ust. 2 umowy przez pomoc prawną strony rozumieją doradztwo oraz zastępstwo w szczególności przygotowywanie i wysyłanie pism, przeglądanie akt sprawy znajdujących się u organów podatkowych (vide: k. 16 akt). Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt a, b i c umowy pozwany jako zleceniobiorca zobowiązany był do sporządzania i wysyłania w imieniu powoda jako zleceniobiorcy pism, zapewnienia zastępstwa procesowego oraz zapewnienia właściwego stanu zatrudnienia pozwalającego na prowadzenie pomocy prawnej w zakresie wskazanym w § 1 umowy (vide: k. 16 akt). Rzeczą pozwanego, stosownie do postanowień umowy, nie było więc analizowanie ksiąg rachunkowych prowadzonych przez powoda, gdyż taka czynność nie została wyszczególniona w § 2 ust. 1 umowy stron. Zdaniem Sądu Apelacyjnego pozwany należycie wykonał zobowiązanie wynikające z w/w umowy. To nie do obowiązków biegłej sądowej należy stwierdzenie, że pozwany nienależycie wykonał zobowiązanie umowne. Kwestia należytego (nienależytego) wykonania umowy jest kwestią prawną, do oceny której uprawniony jest wyłącznie Sąd, która nie wymaga znajomości wiadomości specjalnych, gdyż ocenie należało poddać postanowienia umowy wiążącej strony w zakresie obowiązków ciążących na pozwanym jako zleceniobiorcy.

Powód w uzasadnieniu do apelacji zarzucił, że Sąd pierwszej instancji jeden fakt tj. nienależyte wykonanie umowy ustalił w oparciu o opinię biegłego, drugi zaś ze spornych faktów tj. wysokość szkody Sąd uznał za nieudowodniony pomimo jednoznacznych wniosków biegłego w tym zakresie. W ocenie powoda tego rodzaju ocena dowodu z opinii biegłego przekracza swobodę oceny dowodów. Powód stwierdził, że pominięcie konkluzji biegłego co do wysokości szkody polegające na uznaniu, że opinia tylko w niewielkim zakresie okazała się przydatna narusza art. 233 § 1 k.p.c. Zdaniem powoda poczynienie przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych w zakresie wysokości szkody wbrew opinii biegłego narusza art. 278 k.p.c. Powód zarzucił, że niedopuszczalne jest czynienie ustaleń wymagających wie­dzy specjalnej z pominięciem dowodu z opinii biegłego przy czym biegła wskazała jednoznacznie na wysokość szkody poniesionej przez powoda. Sąd nie uznał opinii za niewiarygodną w tym zakresie. Błędem jest zatem pomijanie jej wniosków w tej części i twierdzenie, że opinia jest nieprzydatna w sprawie, by czynić następnie ustalenia co do wysokości szkody samodzielnie z pominięciem dowodu z opinii.

Podkreślić należy, że Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku wskazał, że powód nie zdołał wykazać istnienia szkody, a nie jak powód podał w apelacji wysokości szkody (strona 12 uzasadnienia - k. 522) Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nieprawidłowości w zeznaniach podatkowych powoda nie ograniczały się do zadeklarowania przychodów z bonusu w sposób sprzeczny z treścią ksiąg rachunkowych. Powód nie wykazał, w zeznaniu podatkowym za który rok ujął kwotę 2.840.430,49 zł, zaś w treści pozwu oświadczył, że ją zaksięgował na poczet przychodów za 2009r., co okazało się nieprawdą.

Zgodnie z § 2 ust. 1 porozumienia handlowego zawartego w dniu 31 marca stycznia 2008r. pomiędzy powodem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (obecnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w P.), która to Spółka była reprezentowana przez O. W. – członka Zarządu i R. M. – pełnomocnika powołanego uchwałą wspólników ustalono, że powód otrzyma bonus roczny z tytułu zakupów dokonywanych od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Bonus w wysokości 2.840.430,49 zł dotyczy obrotów za 2008r. Przy czym w 2008r. Prezesem Zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. był powód R. W., zaś udziały w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. posiadał R. W. (0,45% kapitału) i Przedsiębiorstwo Handlowe (...) Spółka Jawna - 99,45 % kapitału (vide: strona 17 protokołu kontroli podatkowej – k. 152 akt).

Powód w uzasadnieniu do pozwu z dnia 8 lutego 2017r. podał „…powyższa kwota w w/w wysokości została przez powoda zaksięgowana jako jego przychód z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w ten sposób, iż kwotę 211.459,75 zł uznano za przychód przypadający na rok 2008, a kwotę 2.840430,49 zł jako przychód za rok 2009…kwota w/w bonusu została zaksięgowana jako przychód przypadający na rok 2008, a nie 2009…” (vide: strona 4 uzasadnienia do pozwu – k. 3 akt). Powyższe twierdzenia są wzajemnie sprzeczne, gdyż kwota 2.840430,49 zł została zaksięgowana jako przychód albo za rok 2009 albo jako przychód za 2008r. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku wskazał, że organ kontroli podatkowej ustalił, iż na podstawie polecenia księgowania nr (...) (...)powód zaksięgował kwotę 2.840.430,49 zł w przychodach za rok 2008. Z akt kontroli podatkowej (...)wynika, że powód kwotę 2.840.430,49 zł zaliczył do przychodu w 2008r. Naczelnik (...) P. w uzasadnieniu do decyzji z dnia 29 lipca 2014r. (k. 18-28 akt) ) podał, że w toku kontroli przeprowadzonej w (...) R. W. za 2009r. stwierdzono, że w księgach tego roku nie ma księgowań dotyczących udzielonego bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł; nota obciążeniowa dotycząca tego bonusu zaksięgowana została na podstawie (...) nr (...) (...) z dnia 31 grudnia 2008r. w księgach za 2008r. LOBO GSM R. W. i zaliczona do przychodów w tymże roku; w związku z ustaleniami tutejszy organ podatkowy stwierdził, że w zeznaniu za 2009r. niezasadnie dokonano korekty przychodu dotyczącego bonusu na kwotę 2.840.430,49 zł. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że z uzasadnienia wynika, że kwota bonusu została uwzględniona w pierwotnym zeznaniu podatkowym za 2009r.,a nie w zeznaniu za 2008r.

Twierdzenia więc powoda zaprezentowane w uzasadnieniu do pozwu co do zaksięgowania kwoty 2.840430,49 zł jako przychód za rok 2009 pozostają w sprzeczności z decyzją Naczelnika (...) P. z uzasadnienia której niezbicie wynika, że w toku kontroli przeprowadzonej w (...) R. W. za 2009r. stwierdzono, że w księgach tego roku nie ma księgowań dotyczących udzielonego bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł. Przy czym pozew został wniesiony do Sądu w dniu 8 lutego 2017r., a więc po upływie ponad 2 lat i 6 miesięcy licząc od daty wydania decyzji przez Naczelnika (...) P., co miało miejsce w dniu 29 lipca 2014r. W dacie więc wniesienia pozwu do Sądu powód musiał już mieć wiedzę w którym roku – 2008 czy w 2009 – w księgach rachunkowych jego przedsiębiorstwa została zaksięgowana jako przychód kwota bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł. Pomimo więc ustaleń Naczelnika (...) P. poczynionych w toku kontroli powód w pozwie nadal wywodził, że kwota bonusu w wysokości 2.840430,49 zł została zaksięgowana jako przychód za rok 2009. Powyższe odpowiadało treści wniosku pozwanego skierowanego do Naczelnika(...) P. w P. z dnia 19 lipca 2012r. w uzasadnieniu do którego podano, że kwota 2.840.430,49 zł stanowiła wartość bonusów przyznanych w 2009r. (vide: k. 187 akt). Było więc to zgodne z twierdzeniami powoda zaprezentowanymi nawet w uzasadnieniu do pozwu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego z powyższego wynika, że powód nawet w pozwie prawidłowo nie wskazał w którym roku podatkowym została w jego księgach rachunkowych zaksięgowana kwota bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł. To nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg rachunkowych powoda spowodowały, że kwota bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł. nie została ujęta w deklaracji podatkowej za 2008r. Jednakże to nie pozwany prowadził księgi rachunkowe powoda i to nie on odpowiadał za sporządzenie sprawozdania finansowego oraz rozliczenia podatkowe powoda za 2008r. i 2009r. gdyż tym zajmowała się D. W., co wynika z pisma powoda skierowanego do Naczelnika (...) P. w P. z dnia 14 listopada 2013r.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Sądu pierwszej instancji, że pozwany nienależycie wykonał umowę z dnia 29 czerwca 2012r. Zarzut przytoczony w apelacji naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodzić należy się z Sądem Okręgowym, że powód nie wykazał szkody, do czego zobowiązany był z mocy art. 6 k.c. Pozwany w odpowiedzi na apelację (jak i wcześniej w odpowiedzi na pozew) zarzucił, że stosownie do art. 81 b § 1 Ordynacji podatkowej w okresie od dnia zakończenia kontroli podatkowej tj. od 20 grudnia 2013r. do dnia wszczęcia postępowania podatkowego tj. do 9 maja 2014r. powodowi przysługiwało prawo do złożenia korekty zeznań rocznych za lata 2008 i 2009. Pełnomocnik powoda na rozprawie apelacyjnej w dniu 21 maja 2021r. podał, że powód takiej korekty zeznania nie złożył. Jeżeli więc powód uważał, że nieprawidłowo została ujęta kwota bonusu w wysokości i2.840.430,49 zł w deklaracji podatkowej za 2009r. to nic nie stało na przeszkodzie, żeby taką korektę zeznania podatkowego złożyć. Zdaniem Sądu, mając także na uwadze twierdzenia zaprezentowane w uzasadnieniu do pozwu, z powyższego wynika, że powód uważał za prawidłowe ujęcie kwoty bonusu w wysokości 2.840.430,49 zł w deklaracji za 2009r. Gdyby uważał inaczej powinien był złożyć korektą zeznania rocznego za lata 2008 i 2009., czego nie uczynił.

W zeznaniu PIT – 36 L powoda za 2008r. odnotowano stratę w wysokości 792.772,14 zł (vide: k. 166 akt). W korekcie zeznania za 2008r. wysokość straty została podana na 1.709.998,15 zł (vide: k. 180 akt). Z kolei w zeznaniu za 2009r. wykazano dochód w wysokości 2.786.335,04 zł (vide: k. 169 akt) i podatek po odliczeniach w wysokości 449.501,87 zł przy czym zaliczkami na poczet podatku powód wpłacił 649.039 zł. Do zapłaty pozostała więc kwota 199.536 zł. W korekcie zeznania za 2009r. wykazano już stratę w wysokości 87.683,87 zł (vide: k. 183 akt). Jeżeli powód wykazał stratę w zeznaniu za 2009r. to oczywistym jest, że nie mógł odliczyć kwoty bonusu od kwoty przychodu przy czym nie mogło to także nastąpić w latach późniejszych z uwagi na wykazywane straty z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Biegła sądowa A. N. w pisemnej opinii z dnia 28 lutego 2019r. należny podatek powoda za 2009r. ustaliła na kwotę 86.142,70 zł (vide: k. 401 akt). Z kolei Naczelnik (...) P. w decyzji z dnia 29 lipca 2014r. należny podatek powoda za 2009r. ustalił na 484.560 zł (vide: k. 18 akt). Powyższa decyzja jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. i opinia biegłej nie może podważyć wniosków z niej płynących.

Powód w toku całego postępowania nawet nie podał wysokości podatku dochodowego, który zapłacił za 2009r., a tym samym nie udowodnił tego faktu. Nie jest więc wiadomym czy i jaką kwotę z tego tytułu za 2009r. powód zapłacił. Nie można więc ustalić czy powód poniósł jakąkolwiek szkodę na skutek – jak to zarzucił – działania pozwanego. W konsekwencji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji, jako znajdujące uzasadnienie w materiale zgromadzonym w aktach niniejszej sprawy, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Wnioski z nich płynące aprobuje z wyłączeniem uznania przez Sąd pierwszej instancji, że pozwany nienależycie wykonał umowę z dnia 29 czerwca 2012r. Biorąc powyższe pod rozwagę apelację powoda oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. Dz. U. 2018.265) obciążając nimi powoda.

Małgorzata Gulczyńska Mariola Głowacka Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

ZARZĄDZENIE

1)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda za pośrednictwem Poczty zakreślając pełnomocnikowi powoda termin 30 dni, licząc od daty doręczenia niniejszego zarządzenia, do założenia konta w Portalu Informacyjnym z informacją, że dalsza korespondencja będzie doręczana wyłącznie przez Portal Informacyjny;

2)  akta przedłożyć po wpłynięciu pisma, skargi lub za 75 dni licząc od daty doręczenia.

14.VII.2021r.

Sędzia Mariola Głowacka