Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 października 2020 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 367,97 złotych wobec cofnięcia pozwu w tym zakresie (pkt 1), zasądził od pozwanego T. w W. na rzecz powoda(...) w S.:

a)  kwotę 2 złote tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 367,97 złotych za okres od 16 kwietnia 2020 roku do 19 maja 2020 roku;

b)  5,65 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty 367,97 złotych za okres od 25 stycznia 2020 roku do 14 kwietnia 2020 roku z odsetkami za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 k.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 roku, począwszy od dnia 16 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty;

c)  300 złotych tytułem zwrotu kosztów kalkulacji naprawy pojazdu marki V. o nr rej. (...) w wyniku zdarzenia z dnia 25 grudnia 2019 roku z odsetkami za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 k.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 roku, począwszy od dnia 16 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty (pkt 2)

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 387 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 270 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, począwszy od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 3).

W ustnych motywach zaskarżonego wyroku Sad Rejonowy wskazał, że postępowanie podlegało umorzeniu w zakresie cofniętym przez powoda, tj. co do żądania zasądzenia kwoty 367,97 złotych. W pozostałym natomiast zakresie powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Rejonowego strona pozwana była zobowiązana wypłacić należne odszkodowanie poszkodowanemu, które odpowiada wartości jego szkody, a co za tym idzie, w okresie od 16 kwietnia 2020 roku do 19 maja 2020 roku, czyli od dnia wytoczenia powództwa do dnia poprzedzającego zapłatę dochodzonej kwoty pozostawała w zwłoce. Odsetki ustawowe za ten okres wynoszą 2 złote.

W punkcie „2” lit. b i c Sąd I instancji uwzględnił sformułowane od początku pierwotnie żądania z pozwu uznając, że jeśli chodzi o zakres skapitalizowanych odsetek od tej kwoty, jest on należny także w tym okresie od 25 stycznia 2020 roku do dnia 14 kwietnia 2020 roku, a zatem w okresie od upływu 30 dni od zawiadomienia pozwanego o szkodzie do momentu wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Za zasadne Sąd Rejonowy uznał także żądanie zasądzenia kwoty 300 złotych tytułem zwrotu kosztów kalkulacji naprawy auta zgodnie z załączoną do pozwu fakturą uznającej, że koszty tej prywatnej ekspertyzy pozostają w związku przyczynowym ze szkodą.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. uznając, że strona powodowa w całości wygrała sprawę.

Od powyższego wyroku apelację wniósł w dniu 24 listopada 2020 roku (data nadania w placówce pocztowej) pełnomocnik pozwanego T. z siedzibą w W.. Apelujący zaskarżył punkt 2 i 3 wyroku, zarzucając mu obrazę:

1) prawa procesowego:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy poprzez poczynienie wadliwych ustaleń w zakresie konieczności i celowości zlecenia opinii prywatnej i uznanie, że roszczenie o zwrot kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy pozostaje w związku z zdarzeniem za które odpowiada pozwany, pomimo iż pozwany wykazał dowodami z dokumentów, że powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się skupowaniem i dochodzeniem wierzytelności z tytułu szkód komunikacyjnych, ocenie ryzyka i szacowaniu poniesionych strat;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy poprzez niezasadne pominięcie okoliczności, że powód nabył usługę sporządzenia prywatnej kalkulacji od firmy (...) spółki z o.o. z siedzibą w S., której powód jest prezesem zarządu oraz wspólnikiem posiadającym połowę udziałów w kapitale zakładowym, natomiast pełnomocnik powoda jest wspólnikiem posiadającym pozostałą część udziałów w kapitale zakładowym, a zatem spółka (...) spółka z o.o. z siedzibą w S. jest podmiotem powiązanym z powodem oraz pełnomocnikiem powoda, przez co uznać należy, że ekspertyzę wykonał powód niejako na własne zlecenie, a zatem nie była ona celowa ani ekonomicznie uzasadniona do dochodzenia roszczenia o zapłatę odszkodowania;

c)  art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy poprzez niezasadne pominięcie okoliczności, że poszkodowany właściciel uszkodzonego pojazdu marki V. o nr rej. (...) nie mógł dokonać przelewu wierzytelności na rzecz powoda w zakresie sporządzenia prywatnej ekspertyzy z uwagi na fakt, że poszkodowany nigdy nie zlecił sporządzenia prywatnej ekspertyzy, a kosztorys (ekspertyza) załączony do pozwu został sporządzony na zlecenie powoda tj. nabywcy wierzytelności,

d)  art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie w jakim Sąd I instancji uznał, że powód poniósł koszt zlecenia spółce powiązanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. wykonania prywatnej ekspertyzy, podczas gdy powód nie wykazał, aby zapłacił wykonawcy naprawy (...) spółki z o.o. z siedzibą w S. kwoty 300 złotych tytułem sporządzenia prywatnej ekspertyzy, ograniczając się do załączenia do pozwu dokumentu, tj. faktury nr (...), która nie stanowi dowodu zapłaty,

2)  prawa materialnego:

a)  art. 509 § 1 i 2 k.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie, że powód w ramach zawartej z poszkodowanym M. W. (1) umowy cesji wierzytelności nabył roszczenie o zwrot kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy, podczas gdy z przeprowadzonych dowodów z dokumentów wynika, że poszkodowany nie zlecił sporządzenia prywatnej ekspertyzy, w związku z czym nie mógł przelać na powoda roszczenia o zwrot kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy, co prowadzi do konstatacji, że powód nie posiada legitymacji procesowej czynnej w zakresie roszczenia o zwrot kosztów sporządzenia prywatnej ekspertyzy,

b)  art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c. i art. 826 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy, a w konsekwencji uznanie, że koszt sporządzenia prywatnej ekspertyzy jest uzasadnionym wydatkiem pozostającym w związku ze szkodą, podczas gdy na podstawie zgromadzonego materiału faktycznego i dowodowego w niniejszej sprawie poniesienie kosztu prywatnej ekspertyzy nie sposób uznać za normalne następstwo wypadku, w wyniku którego powstała szkoda, ani za koszt niezbędny do dochodzenia wierzytelności przez poszkodowanego, który w sprawie nie występuje jako strona, ani nie zlecał przed zawarciem z powodem umowy cesji sporządzenia takiej prywatnej ekspertyzy, a sporządzenie kalkulacji przez powoda nastąpiło już po nabyciu przez niego wierzytelności, a więc i ocenie jej wysokości,

c)  art. 481 § 1 k.c. oraz art. 817 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnie polegającą na ustaleniu, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty skapitalizowanych odsetek wskazanych w pozwie, podczas gdy pozwany nie jest zobowiązany do wypłaty dalszego odszkodowania na rzecz powoda;

d)  art. 817 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie przez Sąd I instancji, że pozwany pozostaje w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia, podczas gdy roszczenie o dopłatę odszkodowanie za uszkodzenie pojazdu marki V. o nr rej. (...) zostało zgłoszone w dniu doręczenia pozwanemu reklamacji, tj. 17 kwietnia 2020 roku, ustawowy termin na zajęcie stanowiska w sprawie upłynął 18 maja 2020 roku, a pozwany ustosunkował się do reklamacji powoda w dniu 15 maja 2020 roku, tj. przed upływam ustawowego 30-dniowego terminu.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zakresie punktu 2 wyroku oraz orzeczenie w punkcie 3 wyroku o kosztach procesu według zasady ich stosunkowego rozdzielenia.

Ponadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu za instancję odwoławczą w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że wskazane w skardze apelacyjnej zarzuty odnoszące się do nieprawidłowego w ocenie jej autora zastosowania przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego wskazane zarzuty nie odnoszą się do stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Wyjaśnić należy, że o zwrocie kosztów prywatnej ekspertyzy decyduje nie niebudzący wątpliwości fakt jej sporządzenia a to czy była ona niezbędna w procesie likwidacji szkody w rozumieniu przepisów prawa materialnego. Bez znaczenia dla oceny omawianego roszczenia pozostawały również takie okoliczności jak to, że „powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się skupowaniem i dochodzeniem wierzytelności z tytułu szkód komunikacyjnych, ocenie ryzyka i szacowaniu poniesionych strat” oraz „że powód nabył usługę sporządzenia prywatnej kalkulacji od firmy (...) spółki z o.o. z siedzibą w S., której jest prezesem zarządu oraz wspólnikiem posiadającym połowę udziałów w kapitale zakładowym, natomiast pełnomocnik powoda jest wspólnikiem posiadającym pozostałą część udziałów w kapitale zakładowym”. Z powyższych faktów nie można bowiem wywieść, ze omawiana ekspertyza nie była celowa ani ekonomicznie uzasadniona do dochodzenia roszczenia o zapłatę odszkodowania.

Podobnie ocenić należy zastrzeżenia skarżącego wskazujące na niezasadne pominięcie okoliczności, że właściciel uszkodzonego pojazdu marki V. o nr rej. (...) nie mógł dokonać przelewu wierzytelności na rzecz powoda w zakresie sporządzenia prywatnej ekspertyzy z uwagi na fakt, że poszkodowany nigdy nie zlecił jej sporządzenia. Treści umowy powoda ze zbywcą wierzytelności w omawianej sprawie nie budziła wątpliwości. Umowa ta obejmowała wierzytelność związaną z obowiązkiem naprawienia szkody spowodowanej wypadkiem komunikacyjnym.

Na koniec w ocenie Sądu Okręgowego pomimo zastrzeżeń jakie zgłosił pozwany faktura nr (...), w okolicznościach przedmiotowej sprawy stanowi dostateczny dowód zapłaty (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. za wykonanie prywatnej ekspertyzy.

Powyższe uwagi prowadzą do konkluzji, że do ustalenia przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego nie doszło w wyniku naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Apelację pozwanego należało uznać za zasadą w części, w jakiej apelujący zarzucił naruszenie art. 817 § 1 k.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie przez Sąd I instancji, że pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że postępowanie likwidacyjne wywołane wnioskiem zbywcy wierzytelności M. W. (2) zostało zakończone decyzją z dnia 12 lutego 2020 roku, którą pozwane T. z siedzibą w W. przyznało mu kwotę 1.313 złotych tytułem odszkodowania za uszkodzenie pojazdu marki V. o nr rej. (...). Zbywca wierzytelności nie składał odwołania od powyższej decyzji.

W tej sytuacji zgłoszone przez cesjonariusza w pozwie złożonym w dniu 17 kwietnia 2020 roku żądanie zasądzenia dodatkowo od pozwanego kwoty 367,97 złotych należało uznać za zgłoszenie nowej szkody, której termin likwidacji powinien wynosić zgodnie z art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2214) – 30 dni od daty jej zgłoszenia. Termin na likwidację szkody przez pozwanego upływał zatem dopiero w dniu 18 maja 2020 roku, a pozwany już w dniu 15 maja 2020 roku wypłacił powodowi odszkodowanie w żądanej kwocie 367,97 złotych. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można więc było uznać, że pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia na rzecz powoda już od dnia 25 stycznia 2020 roku.

W tym zakresie wskazać dodatkowo należy, że warunkiem przypisania ubezpieczycielowi opóźnienia w wypłacie świadczenia jest uprzednie sprecyzowanie jego wysokości, albowiem chociaż świadczenia odszkodowawcze zakładu ubezpieczeń sąd terminowe, to jednak ubezpieczyciel nie pozostaje w opóźnieniu co do kwot nieobjętych jego decyzją, jeżeli poszkodowany po jej otrzymaniu lub wcześniej nie określi kwotowo swojego roszczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28 stycznia 2015 roku z dnia 28 stycznia 2015 roku, I ACa 694/14, Legalis Nr 1195463 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014 roku, V ACa 32/14, Legalis Nr 993066).

W pozostałym natomiast zakresie apelacja pozwanego podlegała oddaleniu.

Wbrew twierdzeniom apelującego Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że koszty wykonania prywatnej ekspertyzy, w której ustalono wysokość naprawy uszkodzonego pojazdu należało wliczyć do zasądzonego powodowi odszkodowania.

Podkreślić należy, że ustalenie czy koszty związane ze sporządzeniem przez podmiot domagający się odszkodowania w związku z uszkodzeniem pojazdu wyceny poniesionej szkody mogą zostać objęte obowiązkiem naprawienia szkody zależy każdorazowo od okoliczności sprawy. Kluczowe pozostaje bowiem ustalenie czy były one niezbędne dla efektywnego dochodzenia odszkodowania (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2019 r. III CZP 68/18).

Stosując powyższe kryterium, w przedmiotowej sprawie uznać należało, że wykonana na zlecenie powoda wycena umożliwiła skuteczne zlikwidowanie szkody. Pozwany zaakceptował bowiem jej wyniki i nie wdając się w spór spełnił ciążący na nim obowiązek naprawnienia szkody. Oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem - kolizją drogową, a szkodą w postaci, nie tylko wydatków związanych z naprawą uszkodzonego pojazdu, ale i kosztów wydania prywatnej ekspertyzy zleconej przez powoda. Zdaniem Sądu Okręgowego zlecając powyższą czynność powód niejako zastąpił pozwanego, na którym co do zasady ciążył obowiązek właściwego określenia odszkodowania. Ponosząc z tego tytułu wydatki, zmniejszył wydatki jakie poniósłby pozwany. Koszt przedmiotowej ekspertyzy stanowi obecnie stratę w majątku powoda, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z działaniem sprawcy polegającym na spowodowaniu kolizji drogowej i odmowie zakładu ubezpieczeń wypłacenia pełnej wysokości odszkodowania poszkodowanemu. Koszt tej ekspertyzy należało zatem za ekonomicznie uzasadniony wydatek poniesiony w celu przywrócenia pojazdu do stanu sprzed zdarzenia.

Odszkodowanie z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody za szkody spowodowane ruchem pojazdu mechanicznego powinno tym samym obejmować także i ten wydatek poniesiony przez powoda.

Nie można przy tym zgodzić się z twierdzeniem pozwanego, że gdy chodzi o powoda, będącego profesjonalistą, trudniącym się zawodowo dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych nie zachodziła potrzeba zlecenia dokonania kalkulacji naprawy pojazdu. Powyższy argument podważa fakt, że pozwany dla uniknięcia obowiązku zwrotu omawianych kosztów, będąc w równym stopniu podmiotem profesjonalnym powinien samodzielnie ustalić właściwe odszkodowanie. Nie dokonując właściwie tej czynności musiał się liczyć z ryzykiem poniesienia kosztów działań podjętych przez powoda.

Dodatkowo podnieść należy, że istotne dla rozstrzygnięcia omawianego zagadnienia pozostaje to, że ostatecznie właśnie na podstawie ekspertyzy prywatnej nastąpiło ustalenie wysokości należnego powodowi jako cesjonariuszowi odszkodowania. Pozwany uznał przeprowadzoną na zlecenie powoda wycenę za prawidłową, skoro na jej podstawie, nie wdając się w spór wypłacił uzupełniające odszkodowanie. Jednocześnie pozwany nie wykazał, że wskazanej wypłaty dokonałby również na podstawie twierdzeń powoda nie popartych stosowną wyceną.

Na koniec wyjaśnić należy, że poza sporem pozostaje , iż nabywcy w drodze przelewu wierzytelności za szkodę komunikacyjną przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot uzasadnionych kosztów związanych z likwidacja poniesionej szkody. Szkoda powstała w wyniku wypadku komunikacyjnego ma co do zasady charakter dynamiczny i roszczenie odszkodowawcze może objąć nie tylko uszczerbek powstały wraz ze zdarzeniem sprawczym, ale i uszczerbek wynikły z późniejszych następstw pozostających z tym zdarzeniem w normalnym związku przyczynowym, to przy spełnieniu wymagań z art. 361 k.c. Wydatek związany z oszacowaniem powstałej szkody może spowodować zwiększenie szkody objętej ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej zarówno wtedy, gdy ekspertyzę zlecił poszkodowany, jak i wtedy, gdy ekspertyzę zlecił nabywca roszczenia przysługującego poszkodowanemu wobec ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej. Nie ma podstaw do różnicowania obu sytuacji co do samej możliwości i podstaw objęcia szkodą, a w konsekwencji i odszkodowaniem, wydatków na ekspertyzę powypadkową (porównaj wyżej cytowaną uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2019 roku, III CZP 68/18, Legalis Nr 1923011).

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego wydając zaskarżony wyrok, Sąd pierwszej instancji nie naruszył wskazanych w skardze apelacyjnej przepisów art. 509 § 1 i 2 k.c. oraz art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 354 § 1 i 2 k.c. i art. 826 § 1 k.c.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. orzekł jak w punktach „1” i „2” sentencji.

O kosztach procesu za pierwszą i drugą instancję orzeczono natomiast stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., uznając że zachodzą podstawy do ich wzajemnego zniesienia między stronami.