Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 września 2020 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie podwyższył alimenty od pozwanego K. P. (1) na rzecz małoletnich powódek K. P. (2) i J. P. zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 18 stycznia 2018 roku w sprawie I C 786/17 z kwot po 500 złotych miesięcznie do kwot po 600 złotych miesięcznie na rzecz każdej z małoletnich powódek poczynając od dnia 23 września 2020 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot, z pozostawieniem bez zmian pozostałych dotychczasowych warunków płatności (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zasądził od K. P. (1) na rzecz przedstawicielki ustawowej powódek Ż. P. kwotę 648 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego (pkt 3) oraz nakazał pobrać od pozwanego K. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 złotych tytułem opłaty oraz 6,00 złotych za klauzulę wykonalności (pkt 4). Wyrokowi w punkcie pierwszym został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (pkt 5).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 18 stycznia 2018 roku wydanym w sprawie IC 786/17 rozwiązano przez rozwód związek małżeński Ż. P. i K. P. (1). W orzeczeniu tym miejsce pobytu małoletnich J. i K. P. (2) ustalono w każdorazowym miejscu zamieszkania matki, orzeczono o kontaktach ojca z córkami. Ponadto zasądzono alimenty od K. P. (1) na rzecz małoletnich w kwotach po 500 złotych miesięcznie.

Przedstawicielka ustawowa Ż. P. ma 36 lat. Od 1 września 2011 roku jest zatrudniona w (...)w K. i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 2.387 złotych netto miesięcznie. Razem z dziećmi mieszka w mieszkaniu, które stanowi majątek małżeński. Miesięczne koszty związane z eksploatacją mieszkania stanowią kwotę 300-500 złotych. Rata kredytu zaciągniętego za jego zakup wynosi 700 złotych. Połowę tej kwoty płaci pozwany.

Ż. P. od 3 lat leczy się na depresję. Koszty leczenia wraz z wizytami u specjalisty to kwota około 500 złotych.

Powódka J. P. ma 12 lat. Jest uczennicą V klasy SP. Uczęszcza na prywatne lekcje języka angielskiego, które kosztują 60 złotych za lekcję. Małoletnia jest leczona ortodontycznie oraz psychiatrycznie. Leczenie ortodontyczne zostanie zakończone w 2021 roku Leczenie psychiatryczne ma trwać około 6 miesięcy. Wizyta u psychiatry kosztuje 170 złotych. Kontrolna wizyta u ortodonty kosztuje 160 złotych. Małoletnia ma również wadę słuchu.

Małoletnia K. P. (2) ma 9 lat. Jest uczennicą II klasy SP. Uczęszczała na prywatne lekcje języka angielskiego. Godzina zajęć kosztuje 25 złotych. Powódka jest alergikiem i ma przeprowadzane inhalacje. Zakup kropli do inhalacji kosztuje około 80 złotych miesięcznie.

Składki na ubezpieczenie i komitet rodzicielski dla obu małoletnich stanowiły łączną kwotę 240 złotych.

Powódki nie mają własnego majątku oraz dochodów. Małoletnie w marcu i kwietniu 2020 roku przebywały u ojca.

K. P. (1) ma 41 lat. Od 2 listopada 2004 roku jest zatrudniony w Urzędzie(...)w K.. Z tego tytułu uzyskuje średnie miesięczne wynagrodzenie w kwocie około 4350 złotych netto. Innych źródeł dochodu nie posiada. Pozwany ma problemy ze słuchem, choruje na astmę i sarkoidozę. Leczy się również dermatologicznie. Zakup lekarstw miesięcznie stanowi kwotę ok. 370 złotych. K. P. (1) poza małoletnimi córkami nie ma innych osób na utrzymaniu. Ojciec opłaca abonament telefoniczny małoletniej J., który stanowi kwotę 35-40 złotych miesięcznie. Pozwany utrzymuje kontakt z córkami. W 2020 roku K. P. (1) sfinansował wyjazd z dziećmi do miejscowości D.. Koszt tego wyjazdu stanowił kwotę około 2.000 złotych.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Motywując powyższe wskazał, że podstawą prawną roszczenia jest przepis art. 138 k.r.o., w myśl którego każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia o alimentach w razie zmiany stosunków. Wyjaśnił, że przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie, bądź zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub też możliwości zarobkowych, majątkowych zobowiązanego do alimentacji w związku z czym zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga zmiany. W ocenie Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie wskazana zmiana stosunków nastąpiła, ponieważ wzrosły usprawiedliwione potrzeby uprawnionych oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego. Istotny wpływ na powyższą zmianę miał wzrost usprawiedliwionych potrzeb powódek wobec ich dorastania, kontynuowania edukacji szkolnej oraz rozpoczęcia leczenia psychiatrycznego (małoletnia J.) i alergologicznego (małoletnia K.). Fakt uczęszczania przez powódki na prywatne zajęcia języka angielskiego oraz fakt leczenia ortodontycznego i otolaryngologicznego J. P. nie jest nową okolicznością, albowiem był on znany sądowi i brany pod uwagę podczas wyrokowania w sprawie I C 786/17. Jednocześnie Sąd meritii wskazał, iż w drodze świadczenia alimentacyjnego zaspokojeniu podlegają jedynie usprawiedliwione potrzeby dziecka. Biorąc pod uwagę wiek powódek, ich stan zdrowia, koszt wyżywienia, mieszkania, nauki i leczenia Sąd określił miesięczne usprawiedliwione potrzeby małoletnich na kwoty po około 1.100 złotych miesięcznie. Tak ustalone potrzeby małoletnich są adekwatne do przeciętnego standardu życia ich rodziców.

Zdaniem Sądu Rejonowego, na zakres obowiązku alimentacyjnego istotny wpływ mają możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (art. 135 k.r.o.). Wyznacznikiem możliwości zarobkowych K. P. (1) jest aktualnie uzyskiwany dochód z tytułu zatrudnienia. Podnieść trzeba, że od 2018 roku miesięczne wynagrodzenie pozwanego wzrosło (pozwany zeznając w sprawie o rozwód podał, że zarabia około 3.500 złotych netto miesięcznie). Ustalone w nowej wysokości świadczenie alimentacyjnie odpowiada zaistniałej zmianie stosunków i leży w granicach możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Realizuje również utrwaloną w orzecznictwie zasadę, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Natomiast zasądzenie alimentów w wyższej kwocie oznaczałoby przerzucenie ciężaru utrzymania powódek na pozwanego w większym stopniu, niż to wynika z okoliczności sprawy. Tym bardziej, że K. P. (1) utrzymuje kontakt z córkami, przez co uczestniczy w ich wychowaniu, co stanowi jedną z form wykonywania obowiązku alimentacyjnego. Ponadto pozwany poza alimentami łoży na utrzymanie córek.

Określając wysokość świadczeń alimentacyjnych Sąd Rejonowy wziął także pod uwagę, że poza małoletnimi powódkami pozwany nie posiada nikogo na utrzymaniu.

W pozostałym zakresie usprawiedliwione potrzeby małoletnich J. i K. zaspakajać będzie ich matka, na której także ciąży obowiązek finansowego udziału w kosztach utrzymania dzieci.

Zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego zasądzono na podstawie art. 100 k.p.c. uwzględniając § 2 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W przedmiocie kosztów sądowych orzeczono w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy orzekł natomiast na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. rozstrzygnięto o rygorze natychmiastowej.

Od powyższego wyroku wniósł w dniu 16 listopada 2020 roku (data nadania w placówce pocztowej) apelację pełnomocnik powódek K. P. (2) i J. P..

Apelująca zaskarżyła wyrok w części, zarzucając mu:

1. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów:

– w sposób niewszechstronny bowiem z pominięciem:

• tej części zeznań matki małoletnich powódek Ż. P. z rozprawy z dnia 10 września 2020 roku, z których wynikało, że pozwany nie partycypuje w żadnej części kosztów leczenia ortodontycznego małoletniej J. oraz, że zaistniała jej potrzeba zakupu aparatu ortodontycznego stałego, dolnego, cienko łukowego za 1600 złotych (co także potwierdza zaświadczenie z dnia 12 lutego 2020 roku), matka małoletniej powódki samodzielnie pokryła koszt zakupu aparatu stałego górnego za 1.600 złotych w 2019 roku, czy istnieje jej potrzeba wizyt kontrolnych stałych u ortodonty, a to po 160 złotych co 2 miesiące (załączniki do pisma z dnia 28 lutego 2020 roku oraz zeznania matki powódek na rozprawie z dnia 10 września 2020 roku), czy istnieje jej potrzeba leczenia i dalszej diagnostyki jej głuchoty z zakupem aparatu słuchowego, którego koszt wynosi od 6.000-10.000 złotych (zaświadczenie z dnia 21 lutego 2020 roku oraz wyniki badań i dowody opłat za wizyty i badania w specjalistycznym ośrodku mowy i słuchu w K. za ponad 300 złotych – załączniki do pisma z dnia 28 lutego 2020 roku, zeznania matki małoletniej powódki na rozprawie w dniu 10 września 2020 roku, potrzebna niezaspokojona z uwagi na brak środków i chęci partycypowania w nich przez ojca) oraz, że istnieje potrzeba ponoszenia bardzo wysokich kosztów jej leczenia psychiatrycznego (od czerwca 2020 roku po 170 złotych miesięcznie – załączniki do pisma z dnia 8 września 2020 roku) oraz natężonych konsultacji psychologicznych (od czerwca 2020 roku po 320 złotych do 600 złotych miesięcznie – załączniki do pisma z dnia 28 lutego 2020 roku oraz z dnia 8 września 2020 roku) podczas, gdy ww. kosztów w dacie orzekania o obowiązku alimentacyjnym, tj. w dacie wyroku rozwodowego nie było; stąd nie zrozumiałym jest także uznanie Sądu Rejonowego, że w podstawie alimentacyjnej ze stycznia 2018 roku zostały zaliczone choćby koszty leczenia ortodontycznego, skoro w styczniu 2018 roku ich nie było (jak choćby zakup aparatów stałych górny i dolny), a nadto ustalone wówczas alimenty były stosunkowo niskie z uwagi na oświadczenie pozwanego, opisane poniżej;

• dowodu z załączonego do pozwu protokołu rozprawy rozwodowej stron ze stycznia 2018 roku, z którego wprost wynika, że pozwany oświadczał, że zobowiązuje się do partycypowania w kosztach leczenie ortodontycznego małoletniej powódki J., a przeprowadzenie przedmiotowego postępowania wykazało, że tego nie czynił; stąd niezrozumiałym jest uznanie Sądu Rejonowego w Bełchatowie, iż ww. koszty leczenia ortodontycznego znalazły się w podstawie alimentacyjnej, skoro kosztów tych nie było w taki zakresie jak od września 2018 roku (co zostało udowodnione załączonymi rachunkami) oraz z uwagi na oświadczenie pozwanego na rozprawie rozwodowej;

• dowodu z załączonej do pisma z dnia 28 lutego 2020 roku korespondencji smsowej pomiędzy matką małoletnich powódek, a pozwanym, z której wynikają słowa pozwanego – „ (...) płace alimenty. Ode mnie nic nie wyciągniesz i tyle. (...) jak ci dzieci są ciężarem to chętnie mogę się nimi zająć”; co udowadnia brak partycypowania w zwiększonych kosztach leczenia małoletniej powódki J. (a to psychologicznego, psychiatrycznego czy ortodontycznego) i uwiarygadnia zeznania matki małoletnich powódek złożonych na rozprawie w dniu 10 września 2020 roku o zakresie bardzo wysokich kosztów utrzymania córek;

• dowodu z załączonych do pisma (wnioski dowodowe) z dnia 28 lutego 2020 roku – pisma zatytułowanego zgoda pacjenta na leczenie ortodontyczne wraz z kosztorysem leczenia dla małoletniej J. oraz faktur za jej wizyty kontrolne (po 200 złotych za wizytę) oraz zaświadczenia z dnia 12 lutego 2020 roku o potrzebie założenia aparatu ortodontycznego stałego dolnego dla J. (ze zgody i kosztorysu wynika koszt 1.600 złotych), z których wynika, że matka małoletniej powódki ponosi koszt 140 złotych miesięcznie za wizytę kontrolną ortodontyczną oraz potrzeba małoletniej powódki jest montaż ww. stałego aparatu dolnego za 1600 złotych, zaś matka małoletniej J. samodzielnie pokryła koszt montażu aparatu stałego górnego w 2019 roku, a co także pominął Sąd Rejonowy w Bełchatowie;

• dowodów z załączonych do pisma z dnia 8 września 2020 oku zaświadczenia z dnia 20 lipca 2020 roku o konsultacjach psychologicznych małoletniej J. od 19 czerwca 2020 roku, zaświadczenia od lekarza psychiatry z dnia 10 lipca 2020 roku o leczeniu psychiatrycznym i farmakologicznym małoletniej J. na okres 6 miesięcy, 3 faktur za konsultacje psychiatryczne po 170 złotych miesięcznie, faktur za konsultacje psychologiczne z lipca 2020 roku - na kwotę 600 złotych i z czerwca 2020 roku na kwotę 360 złotych, faktur za badania EEG i RTG na 220 złotych łącznie z czerwca 2020 roku, a które udowadniają bardzo wysokie koszty utrzymania J. z uwagi na powyższe potrzeby;

• tej części zeznań matki małoletnich powódek Ż. P., z których wynikało, że po ciągłym pobycie małoletnich powódek w domu rodziców pozwanego przez okres około 6 tygodni, tj. przełom marca i kwietnia br., powódki przebywał następnie stale z mamą w okresie maja i czerwca 2020 roku, gdzie wówczas Ż. P. zauważyła poważne problemy zdrowia psychicznego małoletniej J., co stało się przyczyną jej intensywnego leczenie psychologicznego, psychiatrycznego oraz farmakologicznego i wykonania serii badań (matka dziewczynek na rozprawie w dniu 10 września 2020 roku zeznała o myślach samobójczych dwunastoletniej J. oraz zaleceniach psychologa oraz co do konsultacji małoletniej J. u lekarza psychiatry);

• faktur za leczenie psychiatryczne małoletniej J. oraz zaświadczenia z dnia 10 lipca 2020 roku od lekarza psychiatry o leczeniu bezpośrednim i farmakologicznym małoletniej J., których koszt wyniósł matkę małoletnich powódki następująco: 170 złotych za wizytę w czerwcu 2020 roku, badanie EEG głowy dziecka 150 złotych w lipcu 2020 roku, badanie RTG dziecka 70 złotych w 2020 roku, 170 złotych za wizytę w lipcu 2020 roku, 170 złotych za wizytę w sierpniu 2020 roku;

• tej części zeznań matki małoletnich powódek oraz zaświadczeń z dnia 4 września 2020 roku o pobieraniu nauki języka ang. na kursie tego języka w sposób ciągły, także w okresie wakacyjnym 2020 roku i wcześniej 2019 roku, której koszt wyniósł w 2019 roku po 50 złotych, zaś w 2020 roku po 60 złotych za lekcję podczas, gdy Sąd Rejonowy bezzasadnie uznał, że koszty te były także podstawą orzekania w wyroku rozwodowym, skoro małoletnia J. co prawda pobierała wówczas naukę języka angielskiego, jednak w dużo mniejszym wymiarze aniżeli przez ostatnie 24 miesiące i także nie w sposób ciągły, bez przerw wakacyjnych, ale i przede wszystkim małoletnia K. również takowej nauki nie pobierała, a co ma miejsce obecnie;

• wyciągów bankowych matki małoletnich powódek (złożonych na rozprawie w dniu 19 lutego 2020 roku oraz dalsze wyciągi jako załączniki do pisma z dnia 8 września 2020 roku) za okres od 1 stycznia 2019 roku do 4 września 2020 roku, z których bezspornie wynika, jakie są koszty utrzymania małoletnich powódek (ich matka zazwyczaj posługuje się transakcjami bezgotówkowymi, a tam gdzie opłaca ona potrzeby powódek gotówką udowadnia to imiennymi fakturami), a które wynoszą około 2.800 złotych miesięcznie wraz z ich udziałem w opłatach mieszkaniowych i związanych ze szkołą, dodatkowymi wyjściami czy utrzymaniem auta, które wynoszą od 800-1000 złotych miesięcznie); stąd niezrozumiałym jest uznanie Sądu, że koszty utrzymania rodzeństwa wynoszą po 1.100 złotych miesięcznie oraz, że koszty utrzymania mieszkania wynoszą od 300-500 złotych, podczas gdy ww. wyciągi nie tylko udowadniają dużo wyższe koszty, ale i zeznania matki małoletnich powódek udowadniają wyższe koszty, jak np. czynsz za mieszkania wynosi od 300 złotych w 4 miesiące sezonu letniego, zaś zimowy około 600 złotych miesięcznie przez 8 miesięcy), czy opłaty za prąd (mieszkanie bez dostępu do gazu) wynoszą od 200 złotych do 300 złotych co 2 miesiące, jak i opłaty za Internet, abonament telewizyjny i telefoniczny wynoszą po 200 złotych miesięcznie, połowa raty kredytu hipotecznego 375 złotych miesięcznie, zakup chemii gospodarczej, środków czystości i higienicznych, kosmetycznych do domu po 200 złotych miesięcznie, czy wydatki związane z zakupem odzieży, obuwia i dodatków dla małoletnich powódek (wynika to wyciągów bankowych) po 280-300 złotych miesięcznie oraz wydatki związane z coraz to częstszymi wyjściami małoletnich powódek na atrakcje typu: kino, basen, pizza lub na urodziny do koleżanek, a to także po 300-350 złotych miesięcznie jak i wydatki związane ze szkołą czy przejazdami samochodem;

• dowodu z tej części zeznań matki małoletniej powódki, z których wynikało, że pokryła ona samodzielnie koszty pobytów wakacyjnych małoletnich powódek na Chorwacji w 2018 i 2019 roku oraz ich wyjazdów weekendowych w wakacje 2020 roku, a które wyniosły średnio po 2.000 złotych na zagraniczne wyjazdy oraz około 1000 złotych na weekendowe wycieczki;

• dowodu z tej części zeznań matki małoletnich powódek, z której wynikało, że pozwany dodatkowo zarobkował poprzez usługi jako kierowca w firmie jego kolegi, z czego już za czasów małżeństwa stron otrzymywał on dochody;

– w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego w odniesieniu do:

• dowodu z zeznań pozwanego, który zeznał na rozprawie w dniu 10 września 2020 roku, że leczy się na sacharoidozę oraz dermatologicznie i w związku z tym wydatkuje on na zakup leków kwotę aż 370 złotych miesięcznie podczas, gdy pozwany zeznając na rozprawie ww. dniu nie był w stanie podać nazw pobieranych leków, zaś przez cały tok postępowania składał obszerne wniosku dowodowe, w tym paragony, czy faktury za zakupy nawet z 2017 roku oraz jedynie 1 receptę od lekarza z lutego 2020 roku na leki za 29 złotych, a więc nie sposób przyjąć, jak Sąd Rejonowy w Bełchatowie, że pozwany wydatkuje ww. kwotę na leki i nie udowadnia tego wydatku fakturami (postępowanie trwało 12 miesięcy, więc pozwany miał wystarczającą ilość czasu, by udowodnić tak wysoki comiesięczny wydatek na leki), jak czyni to za zakupy i to sprzed 3 lat. Również pozwany złożył do akt sprawy paragon za zakup leków przeciw przeziębieniowych i na kłopoty z nerkami i niej również udowodnione ze zakup ten został poczyniony przez pozwanego z uwagi na to, że paragon nie identyfikuje nabywcę ujętych w nim rzeczy;

• dowodu z zeznań pozwanego w części dotyczącej kosztów za wakacje z dziećmi nad polskim morzem podczas, gdy załączona faktura do jego pisma z dnia 4 września 2020 roku jest o pobycie 3 osób (bez wyszczególnienia) podczas, gdy w tym wyjeździe uczestniczyła również matka pozwanego, tj. babcia tacierzysta małoletnich powódek, co nie pozwala uznać, że koszty te w całości dotyczą kosztów pobytu powódek, tym bardziej, że małoletnia K. ma zaledwie 9,5 roku i często ośrodki nie naliczają opłat związanych z pobytem dzieci do 10 roku życia;

• dowodu z zakupu okularów korekcyjnych do pracy z dnia 2 stycznia 2017 roku wystawionej na rzecz pozwanego, z której wynika, że niemalże 4 lata temu pozwany zakupił takowe okulary dla córki J., zaś matka małoletnich powódek zeznała, że pracodawca pozwanego zwrócił mu koszty zakupu tychże okularów oraz, że wówczas strony były małżeństwem; stąd nie zrozumiałym jest pominięcie przez Sąd Rejonowy tej części zeznań matki małoletniej powódki o potrzebie córki co do zmiany okularów z uwagi na wadę i upływ czasu (J. po prostu wyrosła z tychże okularów);

– w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu zasad logicznego rozumowania w odniesieniu do dowodu z:

• pit-u pozwanego na rok 2019, z którego wynika, że miesięczny dochód pozwanego wynosi 4457,23 złotych netto miesięcznie podczas, gdy Sąd Rejonowy ustalił tą kwotę 4350 złotych;

• zaświadczenia od pracodawcy matki małoletnich powódek z dnia 4 września 2020 roku (załącznik do pisma z dnia 8 września 2020 roku z którego wynika, że jej średni miesięczny dochód za okres od 1 stycznia 2020 roku do 31 sierpnia 2020 roku wynosi 2.150 złotych netto miesięcznie podczas, gdy Sąd Rejonowy ustalił kwotę 2387 złotych ze starszego nie aktualnego już zaświadczenia z dnia 7 lutego 2020 roku;

• rachunków za leczenie psychiatryczne, psychologiczne, badania lekarskie, zaświadczeń o naukach języka angielskiego, kosztów leczenia ortodontycznego, wyciągów bankowych z kont matki małoletnich powódek za okres od 1 stycznia 2019 roku do 4 września 2020 roku, z których logicznie po zsumowaniu wynika, że comiesięczne koszty utrzymania powódek szacują się w kwotach od 2600-2800 złotych miesięcznie podczas, gdy Sąd Rejonowy ustalił, że po 1.100 złotych miesięcznie, co jest nieadekwatne choćby do kosztów leczenia małoletniej J., czy kosztów nauki języka angielskiego, które bez innych kosztów wynoszą dla J. od 730 złotych do 990 złotych, bez innych kosztów w tym leczenia ortodontycznego;

b) art. 236 k.p.c. poprzez brak rozpoznania wniosków dowodowych pełnomocnika małoletnich powódek zawartych w punkcie 7 i 8 pisma z dnia 28 lutego 2020 roku, tj. o przeprowadzenie dowodu z pełnej historii rachunku bankowego pozwanego oraz zwrócenie się do systemu (...) podczas, gdy przeprowadzenie ww., wniosków dowodowych pozwoliłoby na ustalenie rzeczywistych możliwości majątkowych pozwanego oraz kosztów jego życia (choćby comiesięcznych wydatków na leki, czy wydatków na wakacje 2020 roku, jakie pozwany podnosił);

c) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania podstawy faktycznej czy prawnej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia w przedmiocie podwyższenia alimentów na rzecz małoletnich powódek począwszy od dnia wyrokowania, tj. od dnia 23 września 2020 roku podczas, gdy małoletnie powódki wnosiły o podwyższenie alimentów na ich rzecz począwszy od dnia 1 września 2019 roku, względnie od dnia złożenia pozwu, tj. od dnia 8 października 2019 roku; złożenie pozwu w dniu 8 października 2020 roku z wnioskowaniem o podwyższenie alimentów począwszy od 1 września 2020 roku jest zasadne z uwagi na zmianę zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletnich powódek, które wykazywała matka małoletnich powódek, a które ponosiła samodzielnie (nauka języka angielskiego w sposób ciągły przez obie powódki, matka powódek ponosiła koszty związane z leczeniem ortodontycznym, w tym założeniem aparatu ortodontycznego za 1.600 złotych, psychologicznym od 320 złotych do 600 złotych miesięcznie, psychiatrycznym 170 złotych miesięcznie, czy dodatkowymi badaniami powódki J. ((...)) za 250 złotych, czy kosztami zajęć z języka małoletnich powódek – koszt 300 złotych miesięcznie przez cały rok, włącznie z wakacjami, koszty organizacji przyjęcia komunijnego w 2018 roku dla małoletniej J. (zakup odzież, obuwia, składek klasowo kościelnych, przyjęcia na kwotę około 3500 złotych); również naczelną zasadą jest ich podwyższenia od daty wniesienia pozwu, zaś w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia nie wynika podstawa do odstąpienia od powyższego żądania pozwu;

2. art. 138 k.r.o. prawa materialnego poprzez uznanie, że usprawiedliwione kwotą na utrzymanie małoletnich jest kwota po 1.100 złotych miesięcznie w sytuacji, gdy matka małoletnich powódek wykazywała dowodami w postaci faktur imiennych, zaświadczeń od lekarzy, psychologów, nauczycieli czy złożonymi wynikami badań jak i wyciągami bankowymi za okres od 1 stycznia 2019 roku do 4 września 2020 roku, że usprawiedliwiona kwota na utrzymanie małoletnich powódek jest kwota około 2.800 złotych miesięcznie bacząc na możliwości majątkowe i zarobkowe obojga rodziców; żądanie od pozwanego łącznie kwoty 1.500 złotych alimentów na rzecz małoletnich powódek stanowi zaledwie 33% jego średniego wynagrodzenia, zaś pozwany zamieszkując ze swoimi rodzicami nie ponosi kosztów samodzielnego utrzymania gospodarstwa domowego. Nadto pozwany w październiku 2020 roku nie kontaktował się z córkami.

Wskazując na powyższe apelujący wnieśli o zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie od pozwanego na rzecz małoletniej córki K. P. (2) alimentów z kwoty po 500 złotych do kwoty po 700 złotych miesięcznie, a na rzecz małoletniej córki J. P. alimentów z kwoty po 500 złotych do kwoty po 800 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 1 września 2019 roku oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz małoletnich powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm za etap postępowania przez Sądem I i II instancji.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powódek na rzecz pozwanego kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na postanowienia zawarte w punktach „3” i „4” wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 23 września 2020 roku wniósł w dniu 26 października 2020 roku apelację pełnomocnik pozwanego K. P. (1). Skarżący zarzucił ww. postanowieniom naruszenie przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na rozstrzygnięcie w kwestii ustalenia zwrotu kosztów procesu oraz obciążenie kosztami sądowymi:

1. art. 98 k.p.c., art. 100 k.p.c. oraz § 2 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego od pozwanego na rzecz powódek,

2. art. 113 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie kosztów sądowych od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa;

3. § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego od pozwanego na rzecz powódek.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o uchylenie przez Sąd I instancji zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie kosztów sądowych w wysokości 126 złotych od powódek na rzecz Skarbu Państwa oraz zasądzenie pozostałych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, od powódek na rzecz pozwanego. Ponadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz od powódek kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 lutego 2021 roku pełnomocnik powódek wniosła o oddalenie zażalenia pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wniesiona w przedmiotowej sprawie skarga apelacyjna zawiera szereg zarzutów odnoszących się do zastosowania przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa procesowego.

Zarzutom tym nie można co do zasady odmówić słuszność. W szczególności należy zgodzić się ze skarżącą, że dokonane przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne odnoszące się do kosztów utrzymania małoletnich powódek nie uwzględniają wszystkich wynikających ze zgromadzonych w sprawie dowodów. Sąd pierwszej instancji pominął w szczególności zeznania matki małoletnich powódek oraz zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, w zakresie w jakim wynikają z nich koszty ich leczenia ( zakup aparatu ortodontycznego, leczenie głuchoty, konsultacji psychiatrycznych). Dla „aktualizacji” wysokości obowiązku alimentacyjnego pozwanego względem córek nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że pozwany zobowiązał się do partycypacji w kosztach leczenia małoletniej J.. Powyższe co do zasady uzasadnia zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe zastrzeżenia nie mogą jednak prowadzić do zmiany przyjętego przez Sąd pierwszej instancji założenia, że koszty miesięcznego utrzymania powódek zamykają się w kwocie około 1100 zł. Podkreślić należy, że ustalenie niezbędnych dla utrzymania dziecka wydatków musi uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, brać pod uwagę okoliczność, że część tych wydatków nie jest ponoszona w stały, powtarzając się sposób a ma wyjątkowy, często jednorazowy charakter. Taka okoliczność zachodzi w przedmiotowej sprawie. Niewątpliwe, zwłaszcza wydatki związane z leczeniem małoletniej J. mają właśnie wyjątkowy epizodyczny charakter. Podkreślić jednocześnie należy, że ustalenie kosztów utrzymania osoby uprawnionej do alimentacji nie może opierać się na matematycznym wyliczeniu wydatków związanym z tym utrzymaniem, musi uwzględniać różnice w miejscu życia, zakresie potrzeb występujące często nawet u osób w tym samym wieku.

Reasumując, pomimo że ustalenia Sądu pierwszej instancji w części nie pozwalają precyzyjnie wskazać jakie wydatki związane z utrzymaniem powódek zostały uznane za celowe i usprawiedliwione a co za tym idzie mają niewątpliwie ogólny charakter, Sąd Okręgowy uznaje je za wystarczające dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy przyjmując jednocześnie za własne.

Pomimo powyższego stanowiska apelację powódek należało uznać za częściowo uzasadnioną i skutkującą zmianą zaskarżonego wyroku polegającą na podwyższeniu świadczeń alimentacyjnych należnych od pozwanego na ich rzecz.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje, że od ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość zasądzonych alimentów upłynęło ponad 3 lata (prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. w sprawie I C 786/17 z zapadł w styczniu 2018 roku). W ocenie Sądu Okręgowego we wskazanym okresie uległy niewątpliwie zwiększeniu potrzeby małoletnich powódek, co wynika przede wszystkim z konieczności ich leczenia w przychodniach specjalistycznych, jak i kosztami nauki. Zmiana okoliczności rozumieniu przepisu art. 138 k.r.o. wynika również z upływu ponad dwóch lat od wydania ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość alimentów. W tym okresie niewątpliwie nastąpiła zmiana siły nabywczej pieniądza. W związku z powyższym, odnosząc się również do zasad doświadczenia życiowego oraz faktów notoryjnie znanych stwierdzić należy, że nawet przy braku inflacji nastąpił wzrost ceny dóbr pierwszej potrzeby (żywności, energii elektrycznej), a więc takich, w zakupie, których przedstawicielka ustawowa powódek nie może poczynić oszczędności.

W ocenie Sądu Okręgowego biorąc pod uwagę, że dochody pozwanego, jak i koszty utrzymania małoletnich, są w rzeczywistości – na co prawidłowo zwrócił uwagę pełnomocnik powódek w apelacji – okresowo wyższe niż to ustalił Sąd I instancji, konieczne było podwyższenie kwot alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich powódek, tj. z kwoty 600 złotych na rzecz małoletniej K. P. (2) do kwoty 650 złotych oraz z kwoty 600 złotych na rzecz małoletniej J. P. do kwoty 750 złotych miesięcznie, nie zaś jak tego żądają apelujące do kwot po 700 i 800 złotych miesięcznie. Wskazana wyżej zmiana wynika z założenia, że pozwany winien w większym niż to przyjął Sąd pierwszej instancji zakresie partycypować w kosztach bieżącego utrzymania córek, matka małoletnich poczynione w ten sposób oszczędności winna przeznaczać na pokrycie pojawiających się okresowo wydatków związanych z leczeniem lub innymi usprawiedliwionymi potrzebami córek (koszty leczenia, edukacji, wypoczynku). Wskazane kwoty są wyważone i nie przekraczają aktualnie możliwości finansowych pozwanego. Ustalenie kwot alimentów w takiej wysokości uzasadnia także i to, że pozwany utrzymuje z małoletnimi regularny kontakt i partycypuje w pewnym stopniu w kosztach utrzymania córek, np. opłaca abonament telefoniczny dla małoletniej J. P., zabiera dzieci na wyjazdy, ponosi w części koszty leczenia, kupuje prezenty, zabawki itp. Wskazane rozstrzygnięcie uwzględnia tym samym dyrektywy zawarte w art. 135 k.r.o.

Ma rację pełnomocnik apelujących, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo określił datę początkową przyznanych alimentów na dzień 23 września 2020 roku, tj. dopiero od daty wydania wyroku w sprawie. Poza sporem pozostaje, że pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 9 października 2019 roku. W dacie tej niewątpliwie zostały już spełnione przesłanki do podwyższenia alimentów określone w art. 138 k.r.o., co uzasadniało ich przyznanie już od daty wniesienia pozwu.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. uwzględnił w części apelację powódek i orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z zasadą stosunkowego rozliczenia kosztów procesu oraz przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Podkreślić należy, że małoletnie powódki występują w procesie jako współuczestniczki formalne.

Zażalenie pozwanego nie zasługiwało natomiast na uwzględnienie.

Wobec uwzględnienia co do zasady apelacji powódek należało oddalił zażalenie pozwanego kwestionujące rozstrzygnięcie Sądu I instancji w przedmiocie kosztów procesu, albowiem jako strona przegrywająca w istocie sprawę jest on obowiązany do poniesienia kosztów procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu określoną w art. 98 k.p.c., jak i do poniesienia nieuiszczonych kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa.

Dlatego też, Sąd Okręgowy oddalił zażalenie pozwanego jako bezzasadne na podstawie art. 397 § 3 k.p.c. w zw. art. 385 k.p.c.

Paweł Hochman