Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Ledzion

Protokolant: stażysta Wioletta Wichrowska

bez udziału – powiadomionego wokandą

Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W.

po rozpoznaniu sprawy PR 1 Ds. (...)

o czyn z art. 152 § 2 k.k.

z zażalenia pełnomocnika instytucji zawiadamiającej - Instytutu na rzecz (...)

na postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. z dnia 22 maja 2018 roku o odmowie wszczęcia śledztwa

na podstawie art. 306 § 1 pkt 2 k.p.k., art. 329 § 1 i § 2 k.p.k. w zw. z art. 465 § 2 k.p.k.

postanawia

nie uwzględnić zażalenia i utrzymać w mocy postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. z dnia 22 maja 2018 roku o odmowie wszczęcia śledztwa.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 22 maja 2018 roku w sprawie PR 1 Ds. (...), na skutek zawiadomienia złożonego przez Instytut na rzecz (...), Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) w W. odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie udzielania w okresie od 4 kwietnia 2018r. na portalu (...) pomocy nieustalonym kobietom w przerywaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy poprzez zamieszczenie na ww. portalu postu o treści:

Warto przygotować się do aborcji, zwłaszcza tej farmakologicznej, by oszczędzić sobie strachu i nerwów. Poniżej kilka wskazówek:

⚫

miej przy sobie środki przeciwbólowe, najlepiej na bazie (...), nie bierz środków rozkurczowych

⚫

pożycz lub kup termofor

⚫

wcześniej przygotuj sobie jedzenie, które możesz szybko odgrzać i spożyć w trakcie poronienia

⚫

wypożycz film, znajdź jakieś, które lubisz oglądać bądź takie, które zawsze chciałaś obejrzeć

⚫

zaopatrz się w podpaski, wodę do picia

⚫

zaproś przyjaciółkę-przyjaciela, kogoś kto z Tobą będzie

⚫

naładuj telefon

Pamiętaj, że jesteś kochaną osobą i tylko Ty masz prawo podjąć tę decyzję. Ona może być trudna, ale może też być łatwa. Nie robisz nic złego, po prostu podjęłaś decyzję, tj. o czyn z art. 152 § 1 k.k. – na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł pełnomocnik Instytutu na rzecz (...) zaskarżając je w całości. Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 k.p.k. zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść postanowienia, tj. art. 7 § 1 k.p.k. polegającą na niepodjęciu żadnych czynności mających na celu wyjaśnienie okoliczności sprawy oraz dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodu w zakresie dopuszczalności pomocy w dokonaniu aborcji farmakologicznej, a w rezultacie wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa, które zapadło w oparciu o przekonanie prokuratora, które nie zostało poparte żadnymi dowodami;

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść postanowienia, tj. art. 10 § 1 k.p.k. polegającą na niezastosowaniu się do wyrażonej w tym przepisie zasady legalizmu, wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia i nieprzeprowadzenie postępowania przygotowawczego, podczas gdy istnieją poważne wątpliwości co do tego, czy nie zostały wypełnione przez niezidentyfikowanego użytkownika internetu prowadzącego profil na portalu społecznościowym (...) o nazwie (...)adres profilu (...) znamiona czynu zabronionego określonego w art. 152 § 2 k.k.;

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść postanowienia, tj. art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 2 Prawa o prokuraturze z dnia 28 stycznia 2016r. (Dz. U. z 2016r., poz. 177 ze zm., dalej jako: Prawo o prokuraturze) poprzez bezpodstawne przyjęcie, że w niniejszej sprawie nie doszło do wypełnienia znamion czynu zabronionego określonego w art. 152 § 1 k.k., ani żadnego innego przestępstwa, a w konsekwencji odmowa wszczęcia śledztwa;

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść postanowienia, tj. art. 297 § 1 pkt 1 i 4 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 9 k.p.k. poprzez niepodjęcie żadnych czynności mających na celu dokonanie prawdziwych ustaleń faktycznych, zaniechanie wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy oraz nieprzeprowadzenie niezbędnych dowodów, które mogłyby stanowić podstawę wydanego rozstrzygnięcia, w szczególności przesłuchania zawiadamiającego oraz sprawców, a w konsekwencji pospieszne podjęcie decyzji procesowej o odmowie wszczęcia śledztwa.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 i § 2 k.p.k. pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy prokuratorowi do ponownego rozpoznania.

Sąd zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, zaś podniesione w nim okoliczności nie dają podstaw do uchylenia zaskarżonego postanowienia.

Po przeanalizowaniu treści zawartych w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz zaskarżonego postanowienia z dnia 22 maja 2018r. Sąd doszedł do wniosku, że odmowa wszczęcia śledztwa w przedmiotowej sprawie jest decyzją prawidłową. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie Prokurator trafnie ocenił informacje przedstawione w zawiadomieniu i po dokonaniu ich analizy prawidłowo wskazał, że brak jest ustawowych znamion czynu zabronionego z art. 152 § 2 k.k. (omyłkowo zapisanego przez Prokuratora, jako czyn z art. 152 § 1 k.k.), które to stwierdzenie w przedmiotowej sprawie uznać należy za uzasadnione.

Odnosząc się do argumentacji podniesionej przez stronę skarżącą w zażaleniu stwierdzić należy, że skarżący w swoim zażaleniu nie podnosi żadnych nowych, istotnych okoliczności, które miałyby wpływ na merytoryczną ocenę informacji zawartych w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, a tym samym skutkowałyby uchyleniem zaskarżonego postanowienia. W ocenie Sądu argumentacja przedstawiona przez stronę skarżącą, stanowi subiektywną ocenę ustaleń poczynionych przez prokuratora, co do braku wypełnienia znamion czynu zabronionego z art. 152 § 2 k.k.

Na wstępie należy poczynić ogólne uwagi na temat instytucji odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego. Została ona przewidziana przez ustawodawcę z myślą o stosowaniu jej w sprawach, gdzie niezasadność prowadzenia postępowania karnego jest oczywista bez dokonywania jakichkolwiek czynności procesowych, w szczególności dowodowych, za wyjątkiem analizy zawiadomienia o przestępstwie lub przynajmniej jawi się jako zasadna po dokonaniu czynności sprawdzających. Racją tego rozwiązania jest zminimalizowanie sytuacji, w których organy ścigania przestępstw angażowałyby siły na prowadzenie spraw, gdzie przesłanki negatywne postępowania są oczywiste, ze szkodą dla postępowań, których prowadzenie jest zasadne. Podkreślenia wymaga, że samo wniesienie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nie stwarza po stronie prokuratora obowiązku doko­nania czynności sprawdzających. Samodzielnie ocenia on, czy mają one sens, czy też ma pewność co do podjęcia decyzji w przedmiocie odmowy wszczęcia śledztwa, a czynności sprawdzające byłyby jedynie marnotrawieniem sił i środków. W toku postępowania spraw­dzającego jako świadka przesłuchuje się co najwyżej osobę zawiadamiającą o przestępstwie (art. 307 § 3 k.p.k.). Art. 167 k.p.k. stanowi o obowiązku organu procesowego przeprowadzania dowodów w postępowaniu przygotowawczym, a nie na etapie go poprzedzającym – w odniesieniu do tej fazy zarzucać można jedynie niedokonanie czynności sprawdzających. Trudno przez to stawiać organowi procesowemu – który odmówił wszczęcia postępowania – zarzut nieprzeprowadzenia czynności dowodowych, które są właściwe dopiero dla etapu toczącego się postępowania przygotowawczego.

Zdaniem Sądu - przesłanka z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. (czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego), powołana w postanowieniu o odmowie wszczęcia śledztwa jest adekwatna do realiów niniejszej sprawy. Przesłanka ta dotyczy sytuacji, w której co prawda czyn (jako zdarzenie faktyczne) miał miejsce, jednakże nie zawiera on znamion przestępstwa i nie może zostać zakwalifikowany z żadnego artykułu ustawy karnej.

Ustawa nie określa, w jakich sytuacjach zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, konieczne do wszczęcia śledztwa bądź dochodzenia, o którym mówi art. 303 k.p.k. Przyjmuje się, że określenie to oznacza, że muszą istnieć przynajmniej poszlaki, aby podejrzenie mogło zostać uznane za uzasadnione. Zwykłe przypuszczenia nie są wystarczające. Brak możliwości zakwalifikowania czynu z konkretnego przepisu karnego, może wskazywać na brak uzasadnionego podejrzenia zaistnienia przestępstwa. Powinien istnieć co najmniej taki zespół danych, który obiektywnie uprawdopodabnia fakt popełnienia przestępstwa, subiektywnie zaś wywołuje co do tego faktu u organu ścigania wysoki stopień podejrzenia (J. Tylman, [w:] Grzegorczyk, Tylman, Polskie postępowanie, 1999, s. 567).

Zgodnie z dyspozycją art. 152 § 1 k.k. kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy , podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania (§ 2).

Przestępstwo z art. 152 § 2 k.k. (podobnie jak z art. 151 k.k.) stanowi typ przestępstwa sui generis obejmującego nakłanianie (synonim podżegania z art. 18 § 2 k.k.) albo pomoc (forma pomocnictwa z art. 18 § 3 k.k.). W sytuacji, gdy chodzi o podżeganie lub pomocnictwo do czynu, który po stronie sprawcy nie jest czynem zabronionym, do podżegania i pomocnictwa w ujęciu art. 152 § 2 k.k. nie stosuje się przepisów części ogólnej Kodeksu karnego dotyczących form współdziałania przestępnego, gdyż takie tutaj nie zachodzi. Zatem zbieżność opisu czynu zabronionego określonego w art. 152 § 2 k.k. z opisem podżegania w art. 18 § 2 k.k. albo pomocnictwa w art. 18 § 3 k.k. odnosi się jedynie do charakterystyki znamion sprawstwa (wyrok SN z 20 listopada 2014r., sygn. akt IV KK 257/14).

W niniejszej sprawie zdaniem Sądu Prokurator słusznie uznał, że prezentowane przez zawiadamiającego zdarzenie, nie wypełnia znamion przestępstwa pomocnictwa w przerwaniu ciąży, określonego w art. 152 § 2 k.k. Twierdzenie przeciwne skarżącego stanowi jedynie polemikę z trafnym stanowiskiem zaskarżonego postanowienia, która na uwzględnienie nie zasługuje. W ocenie Sądu w treści zaskarżonego postanowienia Prokurator w sposób szczegółowy przedstawił znamiona wyżej wymienionego czynu oraz dokonał jego wyczerpującej analizy w kontekście faktów prezentowanych przez zawiadamiającego. Sąd nie dostrzega żadnych wadliwości w procesie oceny dokonanej przez Prokuratora w niniejszej sprawie. Wskazane przez skarżącego okoliczności nie mają żadnego odzwierciedlenia w postaci dowodów, wobec czego stanowią – co należy podkreślić – niczym niepoparte twierdzenia zawiadamiającego.

Podnieść również należy, że stanowisko skarżącego, co do przekazywania przez nieustalonych użytkowników portalu społecznościowego (...) w ramach utworzonej grupy – w ramach której umieszczone posty nie są dostępne dla skarżącego – informacji dotyczących sposobu przeprowadzenia zabiegu nielegalnej aborcji, nie znajduje żadnego potwierdzenia w analizie postów zamieszczonych na portalu (...), których wydruk został przekazany przez skarżącego. Posiadanie odmiennego poglądu na temat zabiegu aborcji od poglądu skarżącego nie oznacza jednocześnie, iż osoby o odmiennych poglądach popełniły czyn zabroniony stypizowany w treści art. 152 § 2 k.k. Niezasadne byłoby, tylko w oparciu o subiektywne przekonanie skarżącego, podejmowanie decyzji, że w realiach niniejszej sprawy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa z art. 152 § 2 k.k. Analiza zaskarżonego postanowienia prowadzi także do wniosku, że w zaskarżonym orzeczeniu nie zawarto tezy, że przekazywanie środków do aborcji farmakologicznej jest dozwolone. Przytoczenie informacji o aborcji farmakologicznej ze wskazaniem, jako jednego źródła, informacji przekazywanych przez Światową Organizację Zdrowia – w ocenie Sądu – miało na celu wskazanie do jakich kwestii odnosił się post o kwestionowanej przez skarżącego treści. Należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy brak jest jakichkolwiek danych wskazujących, iż ktokolwiek miałby przekazywać środki prowadzące do aborcji farmakologicznej. Analiza treści kwestionowanego postu oraz zamieszczonych komentarzy wskazuje tylko na zapewnienie poparcia dla podjętej przez daną osobę - tejże jakże poważnej - decyzji oraz wskazanie, jakie ewentualnie czynności mogłyby pomóc w tym trudnym dla danej osoby okresie. Nie można nie zauważyć, że informacje zawarte w kwestionowanym poście mają charakter ogólny, a ich treść jest całkowicie neutralna. Udzielenie komuś rady, aby w związku z podjętą decyzją, chociażby o aborcji farmakologicznej, posiadał przy sobie środki przeciwbólowe, podpaski, jedzenie, wodę do picia, telefon, czy też termofor, nie może być w żadnym zakresie uznane za wypełnienie znamion przestępstwa z art. 152 § 2 k.k.

Zgodnie z treścią art. 303 k.p.k. śledztwo wszczyna się jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa. Konieczne było zatem ustalenie, czy zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa dostarczyło podstaw do uznania, że zachodzi uzasadnione podejrzenie jego popełnienia. Skoro zatem uznano – zdaniem Sądu słusznie – że argumenty podnoszone przez Instytut na rzecz (...), nie są tego rodzaju by dały podstawę do wszczęcia postępowania o czyn z art. 152 § 2 k.k., należało odmówić wszczęcia śledztwa w tej sprawie.

Mając więc na uwadze prawidłowość oraz trafność podjętej decyzji o odmowie wszczęcia śledztwa w przedmiotowej sprawie, podzielając argumentację zawartą
w pisemnych motywach zaskarżonego postanowienia, Sąd – nie uwzględniając zażalenia – utrzymał je w mocy.