Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2020 r.

Sąd Rejonowy w Częstochowie XII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2020 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy z powództwa E. G. (G.)

przeciwko M. M. (1) (M.)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. M. (1) na rzecz powódki E. G. kwotę 4.600 zł. (cztery tysiące sześćset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 marca 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.002,84 zł. (jeden tysiąc dwa złote i osiemdziesiąt cztery grosze) tytułem części kosztów procesu, których powódka nie miała obowiązku uiścić;

5.  w pozostałej części kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt XII C 3113/19

UZASADNIENIE

Powódka E. G. w pozwie wniesionym w dniu 27 sierpnia 2019r., domagała się zasądzenia od pozwanego M. M. (1) kwoty 781 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 marca 2019 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania oraz kwoty 8.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 marca 2019 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, będącą następstwem zakażenia salmonellą w wyniku spożycia ciasta weselnego pochodzącego od pozwanego. Nadto powódka domagała się zasądzenia zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że w dniach 18-19.08.2018r. wraz z mężem uczestniczyła w przyjęciu weselnym gdzie podawano wyroby cukiernicze wyprodukowane przez „F.- (...) i Cukiernia” M. M. M. (1). Powódka zarówno w pierwszy jaki i w drugi dzień przyjęcia spożywała ciasto tj. sernik i rafaello. Po zakończeniu przyjęcia weselnego wydano gościom paczki z ciastem przygotowane przez cukiernię (...). Powódka spożyła ciasto w domu. Pierwsze poważne objawy pojawiły się 19.08.2018 r. w postaci nudności. W dniu 20.08.2018r. pojawiły się „skręty jelit”, wysoka gorączką (39 ⁰ C), biegunka, wymioty, bóle głowy, dreszcze, ogólnie złe samopoczucie. W dniu 22.08.2018r. E. G. udała się na (...) do Szpitala. Jednak z uwagi na dużą ilość przyjęć osób z zawałem odmówiono powódce przyjęcia. W dniu 23.08.2018r. po konsultacji medycznej z lekarzem w przychodni skierowano powódkę na badania i stwierdzono u niej podejrzenie zakażenia salmonellą. W dniu 24.08.2018r. powódka udała się na oddział (...) do kolejnego Szpitala, gdzie odradzono jej przyjęcie z uwagi na liczne zakażenia „żółtaczką”. Wszystkie objawy towarzyszyły powódce ok 2 tygodni, dopiero po upływie miesiąca wróciła do względnie dobrego stanu zdrowia i samopoczucia. Przez pierwszy tydzień powódka jedynie leżała w łóżku, opiekował się nią mąż oraz matka, która specjalnie w tym celu przyjechała z zagranicy. Powódka potrzebowała pomocy przez okres 8 dni po 2 godziny dziennie. E. G. wniosła o odszkodowanie w wysokości 781 zł na którą kwotę składają się koszty opieki o wartości 420 zł, koszty lekarstw, suplementów, środków czystości w łącznej kwocie 300 zł oraz koszty badań i wizyt lekarskich w kwocie 261 zł. Pozwany nie ustosunkował się do zgłoszonych przez E. G. roszczeń.

M. M. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Zakwestionował żądanie pozwu co do zasady i co do wysokości. Przyznał, że prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą M. M. M. (1) z siedzibą w W. i w ramach tej działalności zaopatrywał w wyroby cukiernicze przyjęcie weselne, które odbyło się w dniach 18-19.08.2018r. w restauracji w C.. Pozwany przyznał również, że po zakończeniu uroczystości uzyskał informację, że u gości weselnych oraz osób obdarowanych ciastem sąsiadów zaczęły występować objawy zatrucia pokarmowego. W konsekwencji wiele z tych osób wystąpiło z roszczeniami do pozwanego o wypłatę odszkodowań i zadośćuczynień. Jednak jak twierdzi pozwany w przypadku powódki brak jest dowodów wskazujących na istnienie związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy zjedzeniem weselnego ciasta, a występującymi dolegliwościami. Pozwany wskazał, że pierwsze i zarazem jedyne w sprawie informacje na temat występowania w organizmie E. G. pałeczek rodzaju Salmonella pojawiają się dopiero w kontekście samodzielnie i niezależnie zleconych przez powódkę badań kału wykonanych przez (...) Laboratorium (...). Wyniki badań pochodzą z września 2018 roku i dotyczą próbek kału pobranych w dniu 8.09.2018r. W świetle powyższego należy stwierdzić, że przedmiotowe badania oraz pobranie próbek do nich miały miejsce po upływie kilku tygodni po przyjęciu weselnym w restauracji (...) de sa”. W konsekwencji nie można wykluczyć, że do zakażenia u powódki doszło w innych okolicznościach niż wskazane w pozwie.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Pozwany prowadził działalność gospodarczą w postaci ciastkarni pod nazwą M. M. M. (1) z siedzibą w W. i w ramach tej działalności zaopatrywał w wyroby cukiernicze przyjęcie weselne organizowane przez P. i I. W., które odbyło się w dniu 18.08.2018r. w restauracji (...) de sa w C.. Ciasto było na stołach weselnych, jak również zostało wręczone gościom podczas opuszczania przez nich przyjęcia weselnego. W paczce znajdowało się, m. in. ciasto „rafaello”. Powódka spożywała ciasto w pierwszym i drugim dniu wesela. Spożywała je również w domu.

W drugim dniu wesela u powódki wystąpiły bóle brzucha. W kolejnych dniach pojawiły się drgawki, biegunka, wymioty. W dniu 22 sierpnia 2018 powódka udała się na (...) do Wojewódzkiego Szpitala (...) im. (...) w C., jednak nie została hospitalizowana z uwagi na dużą ilość pacjentów przyjętych z zawałem serca. W dniu 23 sierpnia 2018r. E. G. udała się do przychodni Przychodni (...) spółka z o.o. z siedzibą w C., gdzie stwierdzono u niej podejrzenie zakażeniem Salmonellą. Skierowano ją na badania i zapisano leki oraz suplementy w postaci enterolu, reasecu, polopiryny S oraz elektrolitów. W dniu 24 sierpnia 2018r. powódka udała się na oddziałał (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) im. (...) przy ul. PCK 7 w C., gdzie również nie została przyjęta z uwagi na zakażenie żółtaczką na oddziale. Powódka przez około 2 tygodnie wymiotowała i miała biegunkę. Badania laboratoryjne z dnia 08.09.2018 potwierdziły zakażenie salmonellą. Badanie z dnia 19.10.2018tr. i z dnia 22.10.2018r. nie wykazało już obecności bakterii. Przez cały okres leczenia powódka musiała stosować dietę lekkostrawną. Była osłabiona, korzystała z pomocy matki i męża przy wykonywaniu czynności dnia codziennego. Wynik negatywny na obecność bakterii salmonelli wystąpił u córki powódki i jej męża, oboje nie jedli ciasta rafaello.

E. G. miała podjąć zatrudnienie w przedszkolu nr (...) w C., jako salowa, jednak z uwagi na zakażenie salmonellą nie mogła tego uczynić. Z uwagi na brak ubezpieczenia zdrowotnego wszystkie badania powódka wykonała odpłatnie.

Pismem z dnia 29 stycznia 2019 roku powódka zgłosiła pozwanemu swoje roszczenie co do wypłaty odszkodowania w kwocie 1041 zł oraz zadośćuczynienia w kwocie 10.000 zł i wezwała go do zapłaty lub wskazania ubezpieczyciela na wypadek posiadania polisy.

Pozwany nie udzielił powódce żadnej odpowiedzi, ani informacji dotyczącej ubezpieczyciela, jak również nie wypłacił na jej rzecz żadnych świadczeń.

W związku z licznymi zgłoszeniami objawów zatrucia pokarmowego po przyjęciu weselnym państwa W. w prowadzonej przez pozwanego cukierni Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w C. przeprowadził kontrolę stanu sanitarno – technicznego pomieszczeń ciastkarni, dostawy, przechowywania, produkcji i dokumentacji oraz dokonano pobrania próbek żywnościowych i wymazów sanitarnych. W trakcie czynności kontrolnych w dniu 23.08.2018r. stwierdzono następujące nieprawidłowości:

-brak stosownej dokumentacji dla celów sanitarno – epidemiologicznych u czterech pracowników (tzw. książeczek ),

- brudna podłoga w miejscach trudno dostępnych,

- brudno utrzymane urządzenia produkcyjne.

Na powyższe nieprawidłowości nałożono mandat karny w wysokości 400 złotych. W czasie kontroli dokonano poboru próbek wyrobów cukierniczych (tj. sernik królewski, rafaello, deser czekoladowy), a także wymazy z rąk pracownika i właściciela, blatu roboczego i miksera. Wyniki zawarte w sprawozdaniu nr (...) potwierdziły obecność bakterii chorobotwórczych salmonelli w jednej pięciu pobranych prób ciasta rafaello, co jest równoznaczne z zakwestionowaniem środka spożywczego.

Decyzją z dnia 24.08.2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wCzęstochowie nakazał zamknięcie całego zakładu. Z ustaleń kontroli wynika, iż 6 osób z personelu mogło być nosicielami. W próbce ciasta (...) stwierdzono obecność bakterii Salmonella E.. Do zakażenia doszło podczas produkcji ciast w ciastkarni pozwanego. Wykluczono obecność pałeczek Salmonelli w surowcach. Ustalenia kontroli wskazywały na zanieczyszczenie sprzętu lub udział czynnika ludzkiego. Przyczyną zarażenia prawdopodobnie byli nosiciele, którzy nie zachowali odpowiednich procedur sanitarnych podczas produkcji wyrobów cukierniczych

Do zakażenia bakteryjnego Salmonella E. u powódki doszło na skutek zjedzenia zakażonego tą bakterią ciasta wytworzonego przez cukiernię pozwanego. Obecnie badania nie wykazują już w organizmie powódki pałeczek z rodzaju salmonella (dowody: dokumentacja medyczna powódki: k. 18-23, 26-27, pismo z dnia 29.02.2019 roku wraz z potwierdzeniem nadania k. 29-33verte; zeznania powódki E. G. k. 134-135, dokumentacja z Sanepidu dotycząca choroby powódki k. 24-25, zeznania świadka D. G. k. 67 verte-68, zeznania świadka I. W. k. 68, zeznania świadka D. P. k. 68 verte-69, zeznania pozwanego M. M. (1) k. -135-136, informacja od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w C. k. 54-55, opinie biegłego lekarza specjalisty chorób zakaźnych k. 72-74; opinia uzupełniająca biegłego lekarza specjalisty chorób zakaźnych 97-100 verte).

Autentyczność i wiarygodność dokumentów, na podstawie których dokonano ustaleń, nie była kwestionowana przez strony. Zeznania przesłuchanych stron postępowania oraz świadków również nie budziły wątpliwości, co do ich wiarygodności, sposobu przebiegu i leczenia zarażenia powódki salmonellą.

W zakresie sposobu, typowego przebiegu i leczenia zakażenia salmonellą Sąd posiłkował się opinią biegłego lekarza specjalisty chorób zakaźnych. Biegła A. M. zapoznała się z protokołem kontroli sanitarnej przeprowadzonej w cukierni pozwanego i innymi dotyczącymi kontroli zakażeń sanitarnych. Opisała szczegółowo proces zakażenia, diagnozowania i leczenia oraz eliminacji nosicielstwa, jak również dokonała badania powódki i zapoznała się z jej dokumentacją medyczną.

W badaniach wykonanych przez (...) w C. wykryto u powódki i próbkach przebadanego ciasta ten sam typ bakterii – Salmonella E. .

Proces diagnozowania i leczenia powódki, a nadto objawy zakażenia wynikają z dokumentacji medycznej powódki, wyników badań laboratoryjnych oraz zeznań samej powódki oraz jej męża. Ustalenia, że zakażenie powódki bakterią salmonella nastąpiło na skutek spożycia ciasta dostarczonego na wesele przez cukiernię pozwanego dokonano także na podstawie informacji sporządzonej przez (...) w C., która przeprowadziła kontrole w cukierni pozwanego.

Sąd Rejonowy zważył, że żądanie przez powódkę zasądzenia zadośćuczynienia znajduje oparcie w treści art. 415 kc oraz art. 445 § 1 kc w związku z art. 444 § 1 kc. W niniejszym przypadku w grę wchodzi bowiem odpowiedzialność deliktowa na zasadzie winy, co wymagało wykazania szkody, winy pozwanego oraz związku przyczynowego pomiędzy zawinionym zachowaniem pozwanego a powstałą szkodą (odpowiedzialność pozwanego za zawinione działania i zaniechania pracowników cukierni nie była kwestionowana). Te przesłanki zostały w toku procesu wykazane.

Pozwany nie kwestionował faktu zachorowania powódki w wyniku zakażenia bakterią Salmonella. Bezsporne jest także, że ciasto „rafaello” wytworzone w cukierni pozwanego, podane na przyjęciu weselnym P. i I. W., a także wchodzące w skład paczki z poczęstunkiem było zakażone bakterią salmonella. W ciastkarni pozwanego stwierdzono nieprawidłowości higieniczne, a także nieaktualne książeczki zdrowia do celów sanitarno- higienicznych. U siedmiu pracowników, stwierdzono obecność Salmonelli, z tym że jedna osoba spożywała ciasto i posiadała objawy chorobowe, co oznacza, że pozostałych sześć mogło być nosicielami Salmonelli przed 20.08.2018 r. Tych faktów pozwany nie podważał, a pozwalają one uznać, że spełniona została przesłanka winy pozwanego.

Nie był kwestionowany fakt zjedzenia przez powódkę w dniach 18 i 19 sierpnia 2018r. zakażonego ciasta.

Jeśli chodzi o sporny związek przyczynowy pomiędzy zawinionym zachowaniem pozwanego a powstałą szkodą, to Sąd zważył, że w bogatym orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwaliło się zasługujące na aprobatę stanowisko, że w tego typu sprawach nie można powodowi stawiać nierealnego wymogu ścisłego udowodnienia, jakimi drogami infekcja przedostała się do organizmu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.07.1974r., (...) 415/74, nie publ.). W braku dowodu pewnego zwłaszcza w sprawach tzw. lekarskich przyjmuje się, że wystarczające jest ustalenie wysokiego, graniczącego z pewnością stopnia prawdopodobieństwa, że zakażenie nastąpiło w szpitalu (m.in. orzeczenia SN z dnia 17.06.1969, II CR 165/69, (...) 1969, nr 7-8, poz. 155, z dnia 6.11.1998r.,III CKN 4/98, Lex 50231, (...) i in.).

Istnienie związku przyczynowego, gdy chodzi o zdrowie ludzkie, z reguły w ogóle nie może być absolutnie pewne, toteż wystarcza, gdy jest on ustalony z dostateczną dozą prawdopodobieństwa (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 czerwca 1969 r., II CR 165/69, z dnia 12 stycznia 1977 r., II CR 571/76, z dnia 21 października 1998 r., III CKN 589/97 i z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 402/11). W przypadku wielości możliwych przyczyn, decydujące znaczenie ma przeważające prawdopodobieństwo związku przyczynowego szkody z jedną z przyczyn (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2017 r., III CSK 167/16, wyrok z dnia 6 października 1976 r., IV CR 380/76, OSNC 1977, nr 5-6, poz. 93). Z powołanego orzecznictwa wynika też, że przy ustalaniu związku przyczynowego można wykorzystywać nie tylko dowody, lecz także domniemania faktyczne (art. 231 kpc.).

W okolicznościach niniejszej sprawy należy stwierdzić z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że do zakażenia powódki bakterią salmonella (które nie było kwestionowane) doszło w wyniku zjedzenia ciasta z wesela państwa W., o czym świadczą:

- wyniki postępowania prowadzonego przez Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w C., w tym fakt, że aż u sześciu pracowników stwierdzono obecność bakterii Salmonella, mogły więc być one wcześniej nosicielami tej bakterii;

- w badaniach wykonanych przez (...) w C. wykryto u powódki i próbkach przebadanego ciasta ten sam typ bakterii – Salmonella E. ;

- u kilkudziesięciu osób, które spożywały w tym czasie ciasta wytworzone przez pozwanego (w ramach trzech przyjęć weselnych), wstąpiły objawy zatrucia pokarmowego oraz stwierdzono zakażenie bakterią Salmonella (informacja od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w C.);

- wynikający z opinii biegłej przebieg procesu zakażenia, pojawienia się objawów, diagnozowania i leczenia oraz eliminacji nosicielstwa, odpowiadający ustaleniom dotyczącym powódki, a wynikającym z dokumentacji lekarskiej, wyników badań laboratoryjnych, zeznań rodziców powódki.

Z tych względów Sąd uznał, że przesłanka odpowiedzialności w postaci związku przyczynowego została również spełniona.

W ocenie Sądu zakażenia bakterią Salmonella E. przysporzyło powódce cierpień fizycznych i psychicznych: wymioty, biegunka, ból brzucha, osłabienie, konieczność przyjmowania przepisanych przez lekarza leków jak również korzystania z pomocy osób trzecich, brak możliwości opieki nad 5 letnią córką oraz podjęcia zatrudnienia.

Zadośćuczynienie przysługuje za doznaną krzywdę rozumianą jako cierpienie fizyczne i psychiczne. Ma na celu złagodzenie tych cierpień i zrekompensowanie doznanej krzywdy. Na wysokość zadośćuczynienia ma wpływ stopień i czas trwania cierpień fizycznych, czyli odczuwanego bólu i innych dolegliwości. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż zadośćuczynienie nie może być kwotą symboliczną, ale przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 grudnia 2010 roku, III APa 21/10, POSAG 2011/1/51-78).

Przy określeniu kwoty należnego zadośćuczynienia w sprawie niniejszej Sąd uwzględnił zatem stres, cierpienie i niedogodności związane z wystąpieniem objawów zatrucia pokarmowego: biegunka, osłabienie, odwodnienie, powodujące konieczność leczenia, utrzymujące się dłużej objawy o słabszym nasileniu, osłabienie organizmu, a także opisane wyżej negatywne konsekwencje. W ocenie Sądu żądane w pozwie zadośćuczynienie w wysokości 8.000,00 zł jest wygórowane. Trzeba podkreślić, że powódka nie doznała długotrwałego ani trwałego uszczerbku na zdrowiu, ani też nie była hospitalizowana. Nie wymagała również podania leków dożylnych. Jedynie przez okres 2 tygodni odczuwała nasilone dolegliwości żołądkowe. Rozmiar cierpień fizycznych był zatem umiarkowany. Powódka nie wykazała także nadmiernych cierpień związanych ze sferą psychiczną. W tych okolicznościach kwota 4000 zł tytułem zadośćuczynienia jest adekwatna zarówno w odniesieniu do obiektywnych przesłanek, a więc doznanych dolegliwości fizycznych jak i subiektywnych odczuć powódki. Przyznanie przez Sąd zadośćuczynienia, mieści się w granicach kompensacyjnego rozumienia zadośćuczynienia i niewątpliwie nie prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia pokrzywdzonej.

Sąd stwierdził, że uzasadnione częściowo jest również żądanie powódki w zakresie żądania zwrotu kosztów leczenia, w tym kosztów zakupu leków, środków dezynfekujących, kosztów wykonanych badań oraz opieki osób trzecich.

W myśl art. 444 §1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszystkie wynikłe z tego powodu koszty. Kodeks cywilny w żadnym przepisie, również w art. 361 k.c., nie zawiera definicji szkody ale wprowadza zasadę pełnego odszkodowania. Należne poszkodowanemu odszkodowanie powinno odpowiadać wysokości doznanej przez niego szkody i rekompensować uszczerbek. Szkoda, w rozumieniu art. 361 k.c. może występować w dwojakiej postaci, po pierwsze może ona obejmować straty, które poszkodowany poniósł albo też utratę korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Biegła w swej opinii wskazała, że nasilone dolegliwości trwały u powódki około 2 tygodni, z tym, że wymagała opieki osób trzecich około tygodnia w wymiarze 2 godzin dziennie. Powódka mogła odczuwać w późniejszym czasie dyskomfort w jamie brzusznej, niezbędnym było również stosowanie odpowiedniej diety. Powódka wymagała także stosowania leków tj. enterolu, reasecu, polopiryny S oraz elektrolitów. Z uwagi na brak w załączonych rachunkach wyszczególnienia kosztów stosowanych medykamentów, biegła określiła ich hipotetyczny koszt na łączną kwotę 150 zł.

Sąd w oparciu o opinię biegłego uznał, iż żądane w pozwie koszty opieki w kwocie 420 zł zasługują tylko na częściowe uwzględnienie tj. co do kwoty 280 zł (7 dni x 2hx 20 zł). Za uzasadnione Sąd uznał również koszty zakupu leków i stosowania diety wyliczone przez biegłego na kwotę 150 zł. Sąd w całości uznał koszt wykonania badań w wysokości łącznie 83,22 zł oraz koszty wizyty lekarskiej w wysokości 80 zł zgodnie z przedstawionymi rachunkami (k.23). W pozostałej części żądanie zwrotu kosztów Sąd uznał za nieuzasadnione i niewykazane. Powódka nie przedstawiła dokumentów z których wynikałoby, że poniosła koszty zakupu lekarstw i przestrzegania diety w kwocie przekraczającej wyliczenia biegłej. Łącznie koszty związane z leczeniem wyniosły w zaokrągleniu 600 zł (280zł + 150 zł+ 163,22 zł) i taką kwotę Sąd uwzględnił.

W świetle powyższego Sąd zasądził od pozwanego M. M. (1) na rzecz powódki E. G. kwotę 4600 zł, w tym kwotę 4000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 600 zł tytułem odszkodowania. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. pozwany został wezwany do zapłaty pismem z dnia 29 stycznia 2019 roku w terminie 30 dni. Wezwanie zostało doręczone 1 lutego 2019 roku, zatem żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 5 marca 2019 roku należy uznać za uzasadnione.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Powód poniósł koszty w łącznej wysokości 1834 zł, a pozwany w wysokości 1817 zł. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd zniósł wzajemnie koszty między stronami postępowania i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1002,84 zł tytułem części kosztów procesu, mając na uwadze wynik procesu, tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.