Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2020 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Ludmiła Dulka – Twarogowska

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2020 roku w Wąbrzeźnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.

przeciwko: J. G. i E. S.

- o zapłatę

1)  oddala powództwo w całości w stosunku do E. S.;

2)  zasądza od powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz r.pr. J. W. prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego przy ul. (...) w G. kwotę 3.600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) podwyższoną o stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej E. S. z urzędu;

3)  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 16.528,59 zł (szesnaście tysięcy pięćset dwadzieścia osiem złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od tej kwoty za okres od 27 marca 2019 roku do dnia zapłaty;

4)  oddala powództwo w pozostałej części w stosunku do J. G.;

5)  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 1.553,04 zł (jeden tysiąc pięćset pięćdziesiąt trzy złote cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu;

6)  nakazuje pobrać od powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 2.516,68 zł (dwa tysiące pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt osiem groszy) tytułem kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, od których pozwana E. S. była zwolniona.

Sędzia

Ludmiła Dulka - Twarogowska

POUCZENIE

1.  (...)

2.  (...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...)

3.  (...)

W., dnia 30 listopada 2020 r.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

Sygn. akt I C 309/19

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. w K. wystąpiła z pozwem przeciwko J. G. i E. S. domagając się zasądzenia solidarnie 27.528,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, tj. od 27 marca 2019 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu (k.3-6). Po przekazaniu sprawy z elektronicznego postępowania upominawczego do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie powódka podtrzymała swoje żądanie (k.12-12v, 103, k.189-192v).

Pozwana E. S. wniosła o oddalenie powództwa w całości (k.54-k.57, k.60 - protokół rozprawy z 25.09.2019r., czas zapisu: od 00:03:39, k.71-72, k.187).

Pozwany J. G. uznał roszczenie strony powodowej (k.97 - protokół rozprawy z 30.10.2019r., czas zapisu: od 00:04:24).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu zwykłym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. za pośrednictwem platformy internetowej (...) złożył „on line” wniosek o udzielenie pożyczki, a następnie 05 października 2017 r. zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę pożyczki w kwocie 25.000 zł. Zgodnie z tą umową pozwany był zobowiązany zwrócić pożyczkodawcy kwotę pożyczki powiększoną o całkowity koszt pożyczki wynoszący 24.349,12 zł, na który składały się: prowizja za udzielnie pożyczki – 6.000 zł, opłata administracyjna – 11.000 zł, opłata weryfikacyjna - 1 zł oraz odsetki kapitałowe – 10% w skali roku, w 48 ratach po 1.028,57 zł każda, płatnych do drugiego dnia każdego miesiąca zgodnie z harmonogramem, w okresie od 02 listopada 2017 r. do 02 października 2021 r. W przypadku zalegania ze spłatą miesięcznej raty przez okres co najmniej 31 dni, powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy pożyczki ze skutkiem natychmiastowym oraz naliczenia odsetek karnych wysokości 14% w skali roku. W dniu 05 października 2017 r. pomiędzy powodem, a nieustaloną osobą zawarta została za pomocą środków porozumiewania się na odległość, tj. „on line” umowa o przystąpieniu do długu, potwierdzona w rozmowie telefonicznej z osobą podającą się za E. S., którą nie była pozwana. Kwota pożyczki została przelana na rachunek bankowy wskazany przez J. G., a należący do E. S.. Pozwana przekazała wskazaną kwotę J. G., który zobowiązał się wobec niej do spłaty całej pożyczki. J. G. spłacił pożyczkę w zakresie 14.471,41 zł, a następnie zaprzestał dokonywania dalszych wpłat na rzecz powoda.

Pismem z 03 lutego 2019 r. powód skierował do pozwanych wypowiedzenie umowy, z uwagi na zaleganie ze spłatą miesięcznej raty przez okres co najmniej 31 dni i wezwał ich do zapłaty kwoty 34.877.71 zł.

Dowody:

- pliki pdf na płycie CD zawierające: formularz informacyjny dot. kredytu konsumenckiego, warunki umowy pożyczki, harmonogram spłaty, wypowiedzenia umowy (k.18);

- opinia fonoskopijna biegłego nr(...) (k.133-165);

- zeznania pozwanej (k.60v - protokół rozprawy z 25.09.2019r., czas zapisu: od 00:13:34).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione wobec pozwanej E. S. oraz częściowo zasadne w stosunku do J. G..

W przedmiotowej sprawie powód dochodził od pozwanych solidarnej zapłaty należności objętej umową pożyczki zawartej z J. G. oraz umową przystąpienia do długu, która miała zostać zawarta z pozwaną.

Źródło zobowiązania pozwanej miała stanowić umowa przystąpienia do długu. W judykaturze przyjmuje się, że umowne przystąpienie do długu jest dopuszczalne w ramach zasady swobody umów, przyjętej w art. 353 ¹ k.c. Do takiej czynności może dojść w wyniku porozumienia zawartego między przystępującym (nowym dłużnikiem) i wierzycielem, a do wywołania skutków prawnych nie jest niezbędna zgoda (aprobata) dłużnika uczestniczącego w dotychczasowym zobowiązaniu. Dla jej skuteczności nie jest wymagane zachowanie przez strony jakiejkolwiek szczególnej formy. Skutkiem takiej czynności jest przekształcenie podmiotowe w zobowiązaniu, polegające na powiększeniu grona dłużników w wyniku wstąpienia nowego podmiotu w pasywną stronę stosunku obligacyjnego, obok dotychczasowego dłużnika. W jej wyniku nie powstaje nowy stosunek zobowiązaniowy między wierzycielem a przystępującym, który przystępuje do takiego długu jaki obciąża dłużnika, i dług ten staje się jego własnym długiem. Przystępujący do długu ponosi solidarną odpowiedzialność z dłużnikiem pierwotnym (vide: wyroki SN z 26.06.1998r. sygn. akt II CKN 825/97, z 23.09.2004r. sygn.. akt III CK 398/03, z 16.12.2003r. sygn.. akt II CK 340/02).

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu fonoskopii, to nie E. S. lecz inna osoba, która tylko się za nią podawała, potwierdziła telefonicznie zawarcie umowy przystąpienia do długu. W ocenie Sądu opinia biegłego była jasna, pełna, nie zawierała wewnętrznych sprzeczności, zaś autorytet i wiedza biegłego nie mogły budzić wątpliwości. Biegły przedstawił przesłanki swojego rozumowania, a podstawę wnioskowania stanowiły przede wszystkim posiadane przez niego wiadomości specjalne, które doprowadziły do sformułowania wniosków końcowych, które Sąd w całości podziela. Strona powodowa nie kwestionowała wydanej przez biegłego opinii. Jako nieprzydatne dla ustaleń faktycznych Sąd ocenił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków. W tej sytuacji należało przyjąć, iż pozwana nie była stroną przedmiotowej umowy, dlatego nie posiada ona w niniejszej sprawie legitymacji biernej. W konsekwencji w pkt 1 wyroku Sąd w całości oddalił powództwo powoda przeciwko E. S..

Pozwaną reprezentował pełnomocnik z urzędu, który wnioskował o przyznanie kosztów udzielonej i nieopłaconej pomocy prawnej. Dlatego za zasadne Sąd uznał w pkt 2 wyroku zasądzenie na jego rzecz od strony powodowej, która przegrała w tym zakresie spór sądowy, kwoty 3.600 zł podwyższonej o stawkę podatku VAT - ustalonej w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2019.68 j.t.) – zważając na duży nakład pracy pełnomocnika i stopień zawiłości sprawy.

Podstawę prawną roszczenia powoda wobec J. G. stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki w świetle unormowań kodeksu cywilnego może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny, a do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Pozwany jest konsumentem, zaś pierwotny wierzyciel przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2016.1528 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 określający, iż przez umowę o kredyt konsumencki należy rozumieć umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 wskazanej ustawy).

Mając na względzie przepisy o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi, wątpliwości Sądu wzbudził zapis umowny pozwalający na obciążenie pożyczkobiorcy, w związku z zawarciem umowy, opłatą administracyjną w wysokości 11.000 zł.

Art. 385 ¹ i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE z 1993 r. L 95). Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Umowa pożyczki sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, faktycznie stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalając mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych. Strony umowy łączył dobrowolny stosunek zobowiązaniowy i to one autonomicznie mogły decydować o jej warunkach. Pierwotny wierzyciel udzielając pożyczki, co do zasady był uprawniony do obciążenia kontrahenta kosztami/opłatami za różne czynności związane z zawarciem i wykonaniem umowy. Za niedopuszczalną należy uznać jednak sytuację, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w ten sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną prowadzącą do pokrzywdzenia drugiej strony – konsumenta, poprzez jego obciążenie nadmiernymi, rażąco wygórowanymi kosztami znacznie odbiegającymi od faktycznie poniesionych wydatków.

Na gruncie niniejszej sprawy taka właśnie sytuacji miała miejsce. W ocenie Sądu postanowienie przedmiotowej umowy pożyczki zawiera narzucony arbitralnie przez pożyczkodawcę koszt dodatkowy dotyczący opłaty administracyjnej w nadmiernej wysokości, przez co kształtuje prawa pożyczkobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, godząc w równowagę kontraktową tego stosunku i stanowiąc klauzulę niedozwoloną. Uwzględniając wysokość opłaty administracyjnej w stosunku do całej kwoty pożyczki, trzeba ją uznać za nadmiernie wygórowaną, skoro stanowi aż 44 %, a tym samym nieadekwatną do wartości zaciągniętego zobowiązania. Generowała ona dla pożyczkodawcy dodatkowy zysk, a unormowanie umowne ją przewidujące stanowiło faktyczne obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹, § 2 ² i § 2 ³ k.c.). Postanowienie to nie zostało uzgodnione indywidualnie z pozwanym, rażąco naruszało jego interesy, kształtowało obowiązki w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami i nie wynikało z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Tym samym zapis umowy pożyczki dotyczący opłaty administracyjnej, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiązał pozwanego, jako niedozwolona klauzula umowna, a więc nie jest on zobowiązany do zapłaty tej należności.

Pozwany w toku procesu uznał powództwo. Uznanie tego rodzaju stanowi akt dyspozycyjności materialnej pozwanego, który za zasadne uznaje zarówno roszczenie powoda, jak i przyznaje uzasadniające je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, a w konsekwencji godzi się na wydanie wyroku uwzględniającego żądanie pozwu (vide: wyrok SN z dnia 14 września 1983 r., sygn. III CRN 188/83, OSNCP 1984 nr 4, poz. 60, Legalis nr 23874). W świetle art. 213 § 2 k.p.c. sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W myśl art. 229 k.p.c., skutkiem przyznania niebudzącego wątpliwości, jest wyłączenie obligatoryjności przeprowadzania postępowania dowodowego, co do przyznanych okoliczności faktycznych.

Na gruncie niniejszej sprawy – za wyjątkiem omówionej klauzuli abuzywnej - okoliczności nie przemawiały za tym, aby uznanie powództwa można było uznać za sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo ocenić je, jako zmierzające do obejścia prawa. Pozwanego obciąża zatem tylko zwrot kwoty pożyczki 25.000 zł oraz 6.000 zł prowizji. Skoro jednak pożyczka już została spłacona w zakresie 14.471,41 zł, do zapłaty pozostało jedynie 16.528,59 zł, którą to kwotę Sąd zasądził od niego na rzecz strony powodowej w pkt 3 wyroku wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od tej kwoty od 27 marca 2019 r. do dnia zapłaty. W pozostałej części Sąd oddalił powództwo jako nieuzasadnione, w tym także roszczenie o odsetki kapitałowe, skoro do dnia wypowiedzenia umowy harmonogram spłaty nie przewidywał ich zapłaty (pkt 4 sentencji).

O kosztach procesu w pkt 5 wyroku Sąd orzekł zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 39,96 %, jego koszty wyniosły 4.994 zł, natomiast łączne koszty powoda i pozwanego zamykały się kwotą 8.611 zł. Tym samym pozwany winien pokryć koszty procesu powoda w zakresie 1.553,04 zł.

Ponadto Sąd nakazał pobrać od powoda kwotę 2.516,68 zł (pkt 6 wyroku), tytułem zwrotu kosztów sądowych poniesionych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa w toku procesu na wynagrodzenie biegłego. Podstawę prawną wskazanego rozstrzygnięcia stanowił art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2020.755 j.t.).

Sędzia

Ludmiła Dulka-Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

3.  (...)

W., 09.02.2021 r.

Sędzia Ludmiła Dulka-Twarogowska