Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2021 r. w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G.

przeciwko (...) S. A. V. (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 2 kwietnia 2021 r., sygn. akt I C 148/20 upr.

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„ 1. oddala powództwo;

2. zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G. na rzecz pozwanego (...) S. A. V. (...) z siedzibą w W. 287,00 (dwieście osiemdziesiąt siedem 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.”;

II.  zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G. na rzecz pozwanego (...) S. A. V. (...) z siedzibą w W. 235,00 (dwieście trzydzieści pięć 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia powodowi odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 359/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2021 r. wydanym w sprawie I C 148/20 upr. Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego (...) Spółce Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 1.118,07 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty (pkt 1.) jak również zasądził od pozwanego na rzecz powoda 387,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 2.).

Sąd Rejonowy w całości przychylił się do żądania powoda, uznając powództwo za zasadne. W pisemnym uzasadnieniu do orzeczenia wskazał, że najem pojazdu S. (...) (segment C) za uszkodzony pojazd marki V. (...) (segment D), przy zastosowaniu stawki 190 zł netto za dobę, nie wykraczał ponad uzasadnioną potrzebę, a zatem dochodzone pozwem wydatki na najem pojazdu zastępczego są celowe i ekonomicznie uzasadnione. Sąd I instancji wskazał nadto, że w oparciu o złożone wraz z pozwem oferty podmiotów oferujących najem pojazdów na rynku lokalnym należy przyjąć, że stawka zastosowana przez (...) Sp. z o. o. Sp. k. (wynajmującego samochód zastępczy) miała charakter rynkowy i mieściła się w ramach stawek proponowanych przez wskazane firmy.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanego, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

a)  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj:.

a.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewszechstronną, nielogiczną, wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań świadka P. P., co skutkowało ogólną błędną oceną dowodów i uznaniem za udowodnione, że koszty najmu pojazdu zastępczego wynoszą 2.103,30 zł w sytuacji zaś, gdy świadek potwierdził, że został poinformowany o stawkach, w oparciu o które pozwany za pośrednictwem wypożyczalni współpracujących był w stanie zagwarantować najem pojazdu zastępczego, co oznacza, że celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty odszkodowania tytułem najmu pojazdu zastępczego wynosiły 985,23 zł, czyli kwotę wypłaconą podczas postępowania likwidacyjnego.

b)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a.  naruszenie art. 361 § 1 i 2 k.c. przez obciążenie pozwanego odpowiedzialnością przekraczającą normalne następstwa działania z którego szkoda wynikła oraz uznanie odpowiedzialności pozwanego, gdy poszkodowany mógł skorzystać z tańszej oferty najmu pojazdu zastępczego oferowanego przez wypożyczalnię współpracującą z pozwanym za stawkę niższą od zastosowanej przez powoda;

b.  naruszenie art. 354 § 2 k.c. poprzez uznanie, iż zaniechanie poszkodowanego w zakresie skorzystania z równie korzystnej co do okoliczności, a zdecydowanie korzystniejszej w zakresie stawki najmu, oferty najmu pojazdu zastępczego nie stanowi naruszenia obowiązku współdziałania z dłużnikiem w zakresie wykonania zobowiązania.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Wniósł również o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja okazała się w pełni zasadna, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Na wstępie podnieść należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym. Wobec tego - zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. - skoro Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd Odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. III CZP 49/07, publ. OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. M. w: „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, W. 2013, s. 305 – 306). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie

Wszelkie podniesione w apelacji zarzuty sprowadzały się w istocie do zakwestionowania zasadności zasądzenia w ramach odszkodowania poniesionego kosztu najmu samochodu zastępczego przy stawce umówionej przez poszkodowanego z wynajmującym po 190 zł netto (233,70 zł brutto) za dobę przy uznawaniu przez pozwanego jeszcze na etapie postępowania likwidacyjnego uzasadnionego kosztu najmu przy stawce dziennej po 89 zł netto (109,47 zł brutto) za dobę - w przypadku najęcia samochodu z segmentu C.

W tym miejscu przypomnieć trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów powinno odpowiadać wartości stanowiącej pełną kompensatę poniesionego uszczerbku, zatem jednym z jego składników jest zwrot poniesionych kosztów korzystania z pojazdu zastępczego w zakresie obejmującym okres technologicznie uzasadnionej naprawy pojazdu uszkodzonego.

Ocena czy poniesione przez poszkodowanego koszty w tym względzie powinny być objęte odszkodowaniem musi być dokonana przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a w szczególności w zależności od ustalenia czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku, a zdarzeniem szkodzącym oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne (por. uchwała SN z dnia 18 maja 2004 r, III CZP 24/04, OSNC 2005, str. 7-8 poz. 117).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał okres uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego, na jaki wynajęty pozostał samochód zastępczy i wynosił on 9 dni. Kwestią sporną pozostawało jedynie rozstrzygnięcie jaką stawkę dobową wynajmu należy zakwalifikować jako koszt rzeczywiście konieczny i uzasadniony. W tym zakresie rację przyznać trzeba skarżącemu, że Sąd Rejonowy w sposób niedostateczny dokonał analizy zgromadzonego materiału dowodowego pod kątem obowiązku minimalizacji szkody przez poszkodowanego. Jak bowiem wynika ze zgromadzonego materiału, po zgłoszeniu szkody poszkodowany był poinformowany o warunkach refundacji przez ubezpieczyciela kosztów najmu pojazdu zastępczego w określonych segmentach. Informację tę w sposób wyczerpujący przekazał poszkodowanemu w piśmie z dnia 23 sierpnia 2019 r., wskazując na dane kontaktowe (numer telefonu i e-mail) pod którymi poszkodowany może zasięgnąć dodatkowych informacji w tym zakresie.

Poszkodowany miał zatem wiedzę, iż ubezpieczyciel jest w stanie zapewnić mu samochód zastępczy, oferowany po stawce znacznie niższej aniżeli przedsiębiorstwo (...). Powyższe w ocenie Sądu Okręgowego świadczy o niewywiązaniu się przez poszkodowanego z obowiązku minimalizacji szkody. Zupełnie niezrozumiałym jest bowiem korzystanie z oferty znacznie droższej w sytuacji, w której istotne warunki oferty zarówno w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem jak i wypożyczalni powódki są porównywalne. Sąd I instancji w niniejszej sprawie słusznie wskazał w pisemnym uzasadnieniu do wyroku na orzecznictwo Sądu Najwyższego, który wskazuje, że wyższe koszty najmu pojazdu zastępczego aniżeli proponowane przez ubezpieczyciela można uznać za celowe i ekonomicznie uzasadnione tylko wtedy, gdy najmujący wykaże szczególne racje, przemawiające za skorzystaniem z tej właśnie droższej oferty najmu. W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie jednak takie szczególne racje nie zostały przez powoda w żaden sposób wykazane Wprawdzie poszkodowany zwracał się (k. 15v – 16) do ubezpieczyciela z szeregiem pytań dotyczących warunków oferowanego najmu, jednak pytania te miały charakter bardzo ogólnikowy i w żaden sposób nie wskazywały, że któryś z warunków o które pytał poszkodowany jest dla niego szczególnie istotny. Poszkodowany przykładowo nie wskazał, że z jakichś przyczyn potrzebuje np. samochodu zastępczego z automatyczną skrzynią biegów, hakiem holowniczym czy też samochodu w którym poszkodowany będzie mógł przewozić zwierzęta. Sąd Okręgowy zwrócił również uwagę na fakt, że poszkodowany jest osobą z niepełnosprawnością. Jednakże z materiału dowodowego w żadnym stopniu nie wynika, że okoliczność ta implikowałaby jakieś szczególne wymagania co do najmowanego pojazdu zastępczego. Zadanie ubezpieczycielowi jedynie hipotetycznych pytań co do warunków najmu pojazdu zastępczego i nieuzyskanie na nie wprost odpowiedzi, nie jest wykazaniem „szczególnych racji”, które uzasadniałyby uznanie znacznie wyższej stawki najmu za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. Za wykazanie takowych szczególnych racji można by uznać przykładowo sytuację, w której poszkodowany wskazuje na konieczność dostosowania najmowanego samochodu do potrzeb osób z niepełnosprawnością czy też przewożenia zwierzęcia w samochodzie, podczas gdy oferta najmu pochodząca od ubezpieczyciela nie spełnia takowych wymagań poszkodowanego. Wówczas akceptowalne byłoby najęcie samochodu po wyższej stawce, który spełniałby te szczególne wymagania poszkodowanego. W niniejszej sprawie taka sytuacja jednak nie zachodziła.

Poszkodowany kierując się więc dyrektywą minimalizacji szkody powinien rozważyć skorzystanie z oferty podmiotu współpracującego z ubezpieczycielem i uniknąć tym samym generowania większych wydatków po stronie ubezpieczyciela. Poszkodowany nie wskazał z jakich powodów odmówił skorzystania z propozycji najmu samochodu u ubezpieczyciela. W świetle powyższego oczywistym pozostaje, że poszkodowany miał możliwość wybrać współpracę ze wskazaną przez ubezpieczyciela, tańszą wypożyczalnią samochodów w ramach ciążącego na nim obowiązku minimalizacji szkody, a jeśli tego nie uczynił, to czynił to na własne ryzyko.

Oczywistym pozostaje, że ubezpieczyciel nie może narzucać konkretnego podmiotu, z którym poszkodowany winien zawrzeć umowę najmu pojazdu zastępczego, co bynajmniej nie oznacza zupełnej dowolności w zakresie obciążania nadmiernie kosztami ubezpieczyciela biorącego na siebie odpowiedzialność za szkodę. Powyższe skłania do przyjęcia, że wbrew ustaleniom Sądu I instancji strona pozwana w sposób należyty wykazała, że uzasadniona stawka pojazdu zastępczego klasy C była możliwa na poziomie 89 zł netto, a nie aż 190 zł netto.

Sąd Okręgowy rozważał również kwestię różnicy w klasach (segmentach) uszkodzonego samochodu poszkodowanego oraz samochodu ostatecznie najętego. Uszkodzony samochód – V. (...) - należał do klasy D, zaś najęty przez poszkodowanego samochód marki S. (...) należał do klasy C. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, poszkodowanemu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje zwrot koniecznych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków na najem pojazdu zastępczego w takiej samej (porównywalnej) klasie jak pojazd uszkodzony. Oznacza to, że bezsprzecznie poszkodowany był uprawniony do domagania się zwrotu uzasadnionych ekonomicznie wydatków na najem pojazdu zastępczego w klasie odpowiadającej klasie jego uszkodzonego pojazdu (D). Fakt skorzystania przez poszkodowanego z oferty najmu samochodu klasy niższej (C) nie uprawnia go jednak do domagania się zwrotu kosztów najmu samochodu w klasie D, a zatem takiego, do najmu którego był uprawniony. Skoro bowiem jego potrzeba (polegająca na konieczności dojazdów do pracy, sklepu czy lekarza) została zaspokojona poprzez najęcie samochodu z segmentu niższego i taka była jego potrzeba, to jedynie ta kwota może być uznana za niezbędną i ekonomicznie uzasadnioną w procesie likwidacji szkody.

Dlatego też Sąd Okręgowy za uzasadniony i konieczny uznał najem pojazdu zastępczego w klasie C w stawce 89 zł netto za dobę i tylko w tym zakresie uznał odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela.

Z tych względów na gruncie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmodyfikować a powództwo w całości oddalić, wobec uiszczenia przez pozwanego na etapie przedsądowym odszkodowania w tej mierze przy uwzględnieniu powyższych podstaw, o czym orzeczono w pkt I. 1. wyroku.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji w zakresie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Ostateczne rozstrzygnięcie oznacza bowiem, że to pozwany wygrał proces w całości, zatem to na powodzie – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) – ciąży obowiązek poniesienia kosztów procesu. W związku z tym, zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 287,00 zł tytułem kosztów procesu, na które to składają się koszty zastępstwa prawnego pozwanego w I instancji oraz opłata od pełnomocnictwa wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

Z uwagi na fakt, że apelacja pozwanej okazała się w pełni zasadna, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzono od powoda i na rzecz pozwanego 235,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, na które to składają się koszty opłaty od apelacji oraz koszty zastępstwa prawnego pozwanej za II instancję - wraz z odsetkami ustalonymi w myśl art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia powódce odpisu wyroku do dnia zapłaty.