Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

18 czerwca 2021 roku

Sąd Rejonowy dla W. M.w W., Wydział I Cywilny,
w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Łukasz Baranowski

po rozpoznaniu 18 czerwca 2021 roku w W.

na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

sprawy z wniosku R. W. (1)

z udziałem A. W. (1), Romy W.

o stwierdzenie nabycia spadku

postanawia:

stwierdzić, że spadek po E. W., zmarłym w dniu 3 listopada 2018 roku w A. (USA), synu J. i B., ostatnio stale zamieszkałym w A. (USA), na podstawie ustawy nabyli:

- syn R. W. (1), syn W.,

- syn A. W. (1), syn Romy,

każdy z nich w udziale po 1/2.

Sygn. akt I Ns 421/19

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W.
z dnia 18 czerwca 2021 roku

Wnioskiem z dnia 17 czerwca 2019 r. A. W. (1) wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po E. W., zmarłym w dniu 3 listopada 2018 r. w A. w Stanach Zjednoczonych Ameryki, na rzecz spadkobierców ustawowych.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że spadkodawca posiadał polskie obywatelstwo. Spadkodawca za swojego życia był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa pozostawił syna R. W. (1), a z drugiego syna A. W. (1). Drugie małżeństwo z R. W. (2) zostało rozwiązane wyrokiem sądu stanu M. z dnia 23 marca 2016 r. Wyrok ten nie został jednak zalegalizowany w Polsce, a akt małżeństwa nie zawiera wzmianki o rozwodzie. Z tego powodu, w ocenie wnioskodawcy, do kręgu spadkodawców ustawowych należy również R. W. (2).

Wnioskodawca wskazał, że spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu, a także, że w skład spadku wchodziła nieruchomość z urządzoną księgą wieczystą.

(wniosek – k. 1)

Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 r. uczestnik R. W. (1) przychylił się do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku z zastrzeżeniem, że do kręgu spadkobierców ustawowych należą jedynie A. W. (1) oraz R. W. (1), wobec tego, że przed śmiercią spadkodawcy, jego małżeństwo z R. W. (2) zostało rozwiązane poprzez rozwód.

(protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2019 r. – k. 46-47)

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

E. W., syn J. i B., urodzony w dniu (...) w W. Wyżnym, ostatnio stale zamieszkały w Stanach Zjednoczonych Ameryki w stanie M. w miejscowości A., zmarł w dniu 3 listopada 2018 r. W chwili śmierci spadkodawca był rozwiedziony i miał dwóch synów R. W. (1) oraz A. W. (1).

(dowód: odpis aktu zgonu – k. 6, odpis aktu urodzenia A. W. (1) – k. 9, odpis aktu urodzenia A. W. (2) – k. 10, zapewnienie spadkowe R. W. (1) – k. 46v.)

Drugą żoną spadkodawcy była R. W. (2), związek małżeński został zawarty w dniu 28 października 1988 r. w Stanach Zjednoczonych Ameryki w miejscowości P..

W dniu 23 marca 2016 r. Sąd I instancji, wydział w H. (Stany Zjednoczone Ameryki) do spraw spadkowych i rodzinnych w sprawie (...)DR z powództwa Romy W. przeciwko E. W. o rozwód wydał wyrok rozwodowy warunkowy. Wyrok uprawomocnił się w dniu 21 czerwca 2016 r.

(dowód: odpis zupełny aktu małżeństwa – k. 7, wyrok rozwodowy warunkowy wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 72, 69-70)

Rozwód Romy W. oraz E. W. nie został zgłoszony za życia spadkodawcy w polskim urzędzie stanu cywilnego lub do innego polskiego urzędu.

(dowód: odpis zupełny aktu małżeństwa – k. 7)

E. W. nie sporządził testamentu.

(dowód: zapewnienie spadkowe R. W. (1) – k. 46v.)

W skład spadku po E. W. wchodzi udział w lokalu mieszkalny nr (...) położonym w budynku przy ul. (...) w W., dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...).

(dowód: wydruk z księgi wieczystej – k. 17)

Na dzień zamknięcia rozprawy nikt ze spadkobierców nie zrzekł się dziedziczenia, nie odrzucił spadku ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia po spadkodawcy.

(dowód: zapewnienie spadkowe R. W. (1) – k. 46v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z wymienionych powyżej dokumentów złożonych do akt sprawy przez strony postępowania. Uznanie przedmiotowych dokumentów za wiarygodne wynika z faktu, iż zarówno ich prawdziwość, jak i treść nie były kwestionowane przez strony oraz nie budziły wątpliwości Sądu.

Za wiarygodne Sąd uznał także zapewnienia spadkowe złożone przez uczestnika R. W. (1), który udzielił konkretnych odpowiedzi na zadanie pytania, wypowiadając się jedynie co do faktów, bez elementów ocennych.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ma na celu ustalenie, czy osoba wskazana we wniosku jako spadkodawca zmarła oraz kto i na jakiej podstawie jest jej spadkobiercą. Stosownie do art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Zgodnie z dyspozycją art. 926 § 1 k.c. powołanie do spadku wynika albo z ustawy albo z testamentu. Ustawa daje pierwszeństwo porządkowi dziedziczenia określonemu przez spadkodawcę w testamencie (art. 926 § 2 k.c.) (tak też: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1998 r., I CKU 206/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1997 r., II CKU 58/96). Sąd nie bada przy tym jakie składniki wchodzą w skład spadku, przy czym nawet ujawniony brak majątku spadkowego, nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu o nabyciu spadku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1977 r., III CRN 156/77).

W niniejszej sprawie, wobec faktu, iż spadkodawca ostatnie stałe miejsce zamieszkania miał w Stanach Zjednoczonych Ameryki, zbadać należało w pierwszej kolejności czy sąd polski ma jurysdykcję do orzekania w niniejszej sprawie. W przypadku stwierdzenia jurysdykcji sądu polskiego, rozstrzygnąć należało jakie prawo materialne jest właściwe do orzekania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po E. W..

Zgodnie z art. 1108 k.p.c., do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Spadkodawca w chwili śmierci miał obywatelstwo polskie. Wobec tego, niniejszy Sąd posiadał jurysdykcję do rozpoznania niniejszej sprawy.

Jurysdykcja Sądu wynikała także z art. 10 ust. 1 pkt a) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (dalej (...)). W myśl ww. przepisu w przypadku gdy miejsce zwykłego pobytu zmarłego w chwili jego śmierci nie znajduje się w państwie członkowskim, sądy państwa członkowskiego, w którym znajdują się składniki majątku spadkowego, pomimo tego mają jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku, jeżeli zmarły miał w chwili śmierci obywatelstwo tego państwa członkowskiego lub w przypadku.

Jak wynika z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, w skład spadku wchodziła nieruchomość położona w Polsce, stąd część składników majątku spadkowego niewątpliwie znajdowała się w Polsce. Nadto spadkodawca posiadał w chwili śmierci obywatelstwo polskie.

Dlatego też, na podstawie przywołanych powyżej przepisów Sąd polski miał jurysdykcję do orzekania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po E. W..

Na marginesie należy stwierdzić, że wyłączna jurysdykcja sądu polskiego w zakresie nieruchomości wchodzącej w skład spadku wynikała także z art. 1110 ² k.p.c., zgodnie z którym, jurysdykcja krajowa w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym jest wyłączna w zakresie, w którym rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych na nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej.

W drugiej kolejności koniecznym było rozstrzygnięcie jakie prawo jest właściwe do orzeczenia stwierdzenia nabycia spadku po E. W..

Wedle art. 21 ust. 1 Rozporządzenia jeżeli przepisy niniejszego rozporządzenia nie stanowią inaczej, prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci.

Zastosowanie w niniejszej sprawie miało więc prawo właściwe dla miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci.

Ostatnim miejscem zamieszkania spadkodawcy była miejscowość A. w stanie M. w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Prawem właściwym do orzekania było więc M. G. L. (dalej jako „ogólne przepisy prawa S. M.”).

W niniejszej sprawie wnioskodawca A. W. (1) wniósł o stwierdzenie, że spadek po E. W. nabyli na podstawie ustawy jego dzieci R. W. (1) i A. W. (1) oraz była małżonka R. W. (2). W ocenie wnioskodawcy wyrok rozwodowy nie został zalegalizowany lub zgłoszony, stąd nie obowiązywał on w Polsce. Uczestnik R. W. (1) wnosił o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy przez dwóch synów spadkodawcy.

Zgodnie z Rozdziałem (...), częścią 2-101 pkt (a) ogólnych przepisów prawa S. M. każda część spadku spadkodawcy, która nie została skutecznie rozdysponowana testamentem, przechodzi w drodze dziedziczenia ustawowego na spadkobierców spadkodawcy w sposób przewidziany przepisami niniejszej części, za wyjątkiem zmian wynikających z testamentu.

Zgodnie z częścią 2-103 pkt (1) każda część spadku przechodzącego na spadkobierców w drodze dziedziczenia ustawowego, która nie przechodzi na żyjącego współmałżonka spadkodawcy na podstawie części 2-102 lub cały spadek przechodzący na spadkobierców w drodze dziedziczenia ustawowego, jeśli nie ma żyjącego współmałżonka przechodzi na zstępnych osoby zmarłej na zasadzie „per capita” w każdym pokoleniu.

W myśl części 2-106 pkt (2) „żyjący zstępny” to zstępny, który przeżył osobę zmarłą. W myśl ppkt (b) jeśli na podstawie części 2-103(1) spadek spadkodawcy przechodzący na spadkobierców w drodze dziedziczenia ustawowego lub jego część przechodzi „per capita” w każdym pokoleniu na zstępnych spadkodawcy, spadek lub jego część jest dzielona na tyle równych części, ilu jest żyjących zstępnych w pokoleniu najbliższym spadkodawcy, w którym jest jeden żyjący zstępny lub większa liczba żyjących zstępnych i zmarłych zstępnych w tym samym pokoleniu, którzy postawili żyjących zstępnych, o ile takie osoby istnieją. Każdy żyjący zstępny w najbliższym pokoleniu otrzymuje 1 udział. Ewentualne pozostałe udziały są łączone, a następnie dzielone w taki sam sposób pomiędzy żyjących zstępnych zmarłych zstępnych, tak jakby żyjący zstępni w najbliższym pokoleniu i ich żyjący zstępni zmarli przed spadkodawcą.

Spadkodawca E. W. nie sporządził za swojego życia testamentu. Orzeczeniem Sądu, które uprawomocniło się 21 czerwca 2016 r. rozwiązano związek małżeński spadkodawcy oraz Romy W.. W dniu śmierci według prawa właściwego dla swojego ostatniego miejsca pobytu spadkodawca nie był więc żonaty. W chwili śmierci spadkodawca miał dwóch synów R. W. (1) oraz A. W. (1), którzy byli jego jedynymi żyjącymi zstępnymi.

Z przedstawionych powyżej powodów, Sąd uznał, że spadek po zmarłym E. W. na podstawie ustawy, tj. Rozdziału (...), części 2-103 pkt (1) oraz części 2-106 pkt (2) (b) ogólnych przepisów prawa S. M. nabyli jego synowie R. W. (1) oraz A. W. (1), każdy z nich w udziale po 1/2.

Sąd nie podzielił przy tym argumentów wnioskodawcy, iż w krąg spadkobierców ustawowych winna zaliczać się również była żona spadkodawcy R. W. (2), z uwagi na to, że rozwód nie został uznany lub w inny sposób zgłoszony w Polsce. Należy zauważyć, o czym była mowa powyżej, że prawem właściwym w niniejszej sprawie było prawo ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy, czyli ogólne przepisy prawa S. M.. Orzeczenie o rozwodzie E. W. oraz Romy W. uprawomocniło się w dniu 21 czerwca 2016 r., a spadkodawca zmarł 3 listopada 2018 r. Dlatego nie budziło wątpliwości Sądu, że według prawa właściwego spadkodawca w dniu śmierci był rozwiedziony, a fakt zgłoszenia czy uznania wyroku rozwodowego w Polsce nie miał żadnego znaczenia.

Również w zakresie rozstrzygnięcia, które dotyczyło praw rzeczowych na nieruchomości (art. 1110 ² k.p.c.) prawem właściwym byłoby prawo ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy, a nie przepisy polskiego kodeksu cywilnego.

Jedynie na marginesie Sąd pragnie podkreślić, że nawet, gdyby w sprawie właściwym było prawo polskie, to zgodnie z art. 1145 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2009 r., orzeczenia sądów państw obcych wydane w sprawach cywilnych podlegają uznaniu z mocy prawa, chyba że istnieją przeszkody określone w art. 1146. Art. 1146 k.p.c. wymienia w sposób enumeratywny przypadki, w których orzeczenie sądu państwa obcego nie podlega uznaniu, jednakże w ocenie tutejszego Sądu nie zaszła żadna z wymienionych w tym przepisie okoliczności. Mimo braku wyraźnego sformułowania w art. 1145 k.p.c., nie budzi wątpliwości, że z uznaniem orzeczenia zagranicznego wiąże się jego skuteczność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Przez skuteczność orzeczenia rozumie się w doktrynie wywoływanie wszelkich skutków innych niż wykonalność, a więc w szczególności skutek prawotwórczy w wypadku orzeczeń konstytutywnych, powagę rzeczy osądzonej oraz moc wiążącą orzeczenia (skutki przewidziane w art. 365 k.p.c.). Oznacza to, że do skuteczności zagranicznego orzeczenia nie jest konieczne przeprowadzenie jakiegokolwiek postępowania, którego wynikiem byłoby orzeczenie sądu o charakterze konstytutywnym, stwierdzające uznanie tego orzeczenia. Dlatego też, orzeczenie Sądu I instancji, wydziału w H. w Stanach Zjednoczonych Ameryki podlegało uznaniu z mocy prawa na podstawie art. 1145 k.p.c. i było wiążące dla tutejszego Sądu.

Z tych powodów Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Sygn. akt I Ns 421/19

ZARZĄDZENIE

1.  Odstąpić od dokonywania doręczeń za pośrednictwem portalu informacyjnego, o czym zawiadomić pełnomocnika wnioskodawcy A. W. (1) oraz uczestniczki Romy W.;

2.  Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy A. W. (1) oraz uczestniczki Romy W. (bez pouczenia).

W., 27 lipca 2021 roku

asesor sądowy Łukasz Baranowski