Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pabin

Protokolant: sek. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2021 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. i M. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Z.

o nakazanie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od J. K. i M. K. solidarnie a rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IC 75/21

UZASADNIENIE

W pozwie z 19 lutego 2021 r., skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Z., powodowie J. K. i M. K. domagali się nakazania pozwanemu na podstawie art. 439 k.c. zaprzestania prowadzenia egzekucji na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z 4 marca 2014 r. wydanego w sprawie IC17/11 z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. przeciwko J. K. oraz M. K. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, utrzymanego w mocy rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22 stycznia 2015 r. (sygn. akt I ACa 996/14).

Uzasadniając swoje żądanie powodowie wskazali, że A. N. - Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli prowadzi z ich udziałem na wniosek Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. w sprawie Km 166/17 egzekucję z nieruchomości stanowiących ich współwłasność. Egzekucja prowadzona jest w oparciu o administracyjne tytuły wykonawcze wystawione przeciwko A. i A. K. (1) oraz w oparciu o wydany wobec powodów wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 4 marca 2014 r. w sprawie IC17/11 z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, utrzymanego w mocy rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22 stycznia 2015 r. (sygn. akt I ACa 996/14). Zdaniem powodów, ponieważ egzekucja toczy się na podstawie administracyjnych tytułów wykonawczych innych aniżeli te które zostały wymienione w treści wyroku ze skargi pauliańskiej Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IC 17/11 – jej dalsze prowadzenie jest niedopuszczalne i bezprawne. Niestety, podejmowane przez nich dotychczas działania procesowe zarówno przed Sądem Rejonowym w Zduńskiej Woli jak i przed Sądem Okręgowym w Sieradzu służące doprowadzeniu do umorzenia egzekucji, okazały się nieskuteczne wobec uznania, że powodowie nie mają legitymacji procesowej do kwestionowania bezprawnych działań pozwanego w jakimkolwiek trybie. Z tych względów za jedyny sposób do merytorycznego rozstrzygnięcia przez sąd kwestii dopuszczalności prowadzenia egzekucji powodowie uznali wytoczenie niniejszego powództwa.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną RP wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Zdaniem pozwanego, jego działania nie nosząc cech czynu niedozwolonego – co stanowi przesłankę stosowania art. 439 k.c. Nakierowane są bowiem na zaspokojenie przysługujących Skarbowi Państwa wobec dłużników A. i A. K. (1) wierzytelności podatkowych – których wyegzekwowanie, dzięki wyrokowi Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IC 17/11 możliwe jest z majątku J. i M. K.. Działania te podejmowane zarówno w toku administracyjnego postępowania egzekucyjnego jak i przed komornikiem sądowym są usprawiedliwione treścią tytułów wykonawczych oraz zapadłych orzeczeń ze skargi pauliańskiej. Bez znaczenia, zdaniem pozwanego, pozostaje fakt zamiany administracyjnych tytułów wykonawczych stanowiących podstawę prowadzonej egzekucji w stosunku do tych które ujęte zostały w wyroku pauliańskim. Zmiana ta podyktowana była bowiem koniecznością prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego A. i A. K. (1). Nastąpiła ona przed prawomocnym zakończeniem procesu pauliańskiego a nowe tytuły wykonawcze obejmowały dokładnie te same należności, które wskazano w wyroku pauliańskim.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Wyrokiem łącznym z 4 marca 2014 r. wydanym w sprawie IC 17/11 z powództw Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. przeciwko M. K. oraz J. K., Sąd Okręgowy w Sieradzu uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda umowę darowizny: udziału wynoszącego 0,95 (dziewięćdziesiąt pięć setnych) części w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina Z. o powierzchni 1,1115 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...); udziału wynoszącego 0,95 (dziewięćdziesiąt pięć setnych) części w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina Z. o powierzchni 2,5968 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...); nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), o powierzchni 0,0802 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...) - zawartą w dniu 2 lutego 2006 roku w formie aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej notariusza R. B. w Z. za numerem Repertorium (...) pomiędzy A. K. (2) i A. K. (1) a pozwanym M. K. oraz umowę dożywocia udziału wynoszącego 0,95 (dziewięćdziesiąt pięć setnych) części w prawie własności nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), o powierzchni 2,0529 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...) zawartą w dniu 2 lutego 2006 roku w formie aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej notariusza R. B. w Z. za numerem Repertorium (...) pomiędzy A. K. (2) i A. K. (1) a pozwanym M. K. - dla ochrony wierzytelności Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. wobec A. K. (2) objętych administracyjnymi tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz wobec A. K. (1) objętych administracyjnymi tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...). Sąd zasądził od pozwanego M. K. na rzecz powoda Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. kwotę 7.200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Nie obciążył pozwanego M. K. nieuiszczoną opłatą od pozwu, od której powód był zwolniony z mocy prawa.

Dowód: kopia wyroku (k. 32-35).

Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy w Sieradzu uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. umowę darowizny: nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina Z. o powierzchni 5,5746 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...) oraz nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), o powierzchni 0,1118 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgą wieczystą Kw nr (...) zawartą w dniu 2 lutego 2006 roku w formie aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej notariusza R. B. w Z. za numerem Repertorium (...) pomiędzy A. K. (2) i A. K. (1) a pozwanym J. K. dla ochrony wierzytelności Skarbu Państwa – Urzędu Skarbowego w Z. wobec: A. K. (2) objętych administracyjnymi tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz wobec A. K. (1) objętych administracyjnymi tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...). Sąd zasądził od pozwanego J. K. na rzecz powoda Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. kwotę 7200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Nie obciążył pozwanego J. K. nieuiszczoną opłatą od pozwu, od której powód był zwolniony z mocy prawa,

Dowód: kopia wyroku (k. 32-35).

Rozstrzygając sprawę IC17/11 Sąd Okręgowy w Sieradzu ustalił, że umowami darowizny z dnia 2 lutego 2006r. A. K. (2) i A. K. (1) przenieśli na rzecz swoich synów własność udziałów w nieruchomościach położonych na terenie Z.. Tymczasem osoby te posiadały nieuregulowane wobec Skarbu Państwa należności podatkowe. W dniu 6 lipca 2009 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. wydał decyzję Nr (...), w której określił wysokość zobowiązania podatkowego A. K. (2) w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 rok w kwocie 58.131 zł. Decyzji tej został nadany rygor natychmiastowej wykonalności i stała się ona ostateczna. W dniu 3 grudnia 2010 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. wydał decyzję (...), w której określił wysokość zobowiązania podatkowego A. K. (2) w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 rok w kwocie 8.385.348 zł oraz z tytułu odsetek od zaliczek miesięcznych w wysokości 899.469 zł. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. W decyzjach Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. z dnia: 30 listopada 2009 roku, 29 października 2010 roku orzeczono m.in. o solidarnej odpowiedzialności A. K. (2) jako byłego (...) Spółki Jawnej (...) A. K. (3), A. K. (2) za zaległości podatkowe Spółki w podatku VAT za miesiące styczeń-luty 2004 roku, sierpień, wrzesień, październik, grudzień 2004 roku, styczeń – luty 2005 roku, wrzesień 2005-styczeń 2006 roku. Decyzjom nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzjami z dnia: 14 października 2009 roku, z dnia 30 listopada 2009 roku oraz z dnia 12 listopada 2010 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. określił zobowiązania podatkowe A. K. (2) w podatku od towarów i usług za miesiące: grudzień 2003-kwiecień 2004, maj-grudzień 2004 oraz styczeń-grudzień 2005 i styczeń 2006 z tytułu działalności gospodarczej w zakresie handlu olejem napędowym. Decyzjom został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. W dniu 6 lipca 2009 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. wydał decyzję Nr (...), w której określił wysokość zobowiązania podatkowego A. K. (1) w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 rok w kwocie 462 796 zł. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja ta stała się ostateczna. W dniu 23 sierpnia 2010 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. wydał decyzję (...) (...) w której określił wysokość zobowiązania podatkowego A. K. (1) w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 rok w kwocie 270 943 zł. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja ta stała się ostateczna.

Ostatecznymi decyzjami Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 6 grudnia 2010r. i 23 grudnia 2010r. określono wymiar zobowiązania A. K. (1) jako właścicielki Zakładu Handlowo-Usługowego (...) A. K. (1) z tytułu podatku VAT za okres styczeń-grudzień 2004 i styczeń-grudzień 2005 roku. Na podstawie wskazanych decyzji ustalających wymiar podatku zostały wystawione tytuły wykonawcze przeciwko A. K. (2) i przeciwko A. K. (1) oraz wszczęte zostało administracyjne postępowanie egzekucyjne.

Dowód: kopia uzasadnienia wyroku (k.199-207)

Sądu Okręgowy w Sieradzu ustalił także, że według stanu na dzień 18 lutego 2014 roku – egzekucja przeciwko A. K. (2) z tytułu zaległego podatku dochodowego za rok 2003 i 2004 oraz z tytułu podatku od towarów i usług prowadzona była w oparciu o tytuły wykonawcze wystawione na podstawie decyzji: (...) (...), (...), (...)-BS, (...)-BS, (...)-BS. Suma zobowiązań dochodzonych od A. K. (2) – na dzień 14 lutego 2014 roku – wynosiła 44.795.282,42 zł z tytułu należności głównej i 41.163.689,00 zł z tytułu odsetek, łącznie – 85.958 971,42 zł. W odniesieniu natomiast do A. K. (1) egzekucja z tytułu zaległego podatku dochodowego za rok 2003 i 2004 oraz z tytułu podatku od towarów i usług prowadzona była w oparciu o tytuły wykonawcze wystawione na podstawie decyzji: (...) (...), (...), (...), (...). Suma zobowiązań dochodzonych od A. K. (1) – na dzień 14 lutego 2014 roku – wynosi 956 180,66 zł z tytułu należności głównej i 981 228,00 zł z tytułu odsetek, łącznie –1 937 408,66 zł.

Dowód: kopia uzasadnienia wyroku (k.199-207)

Oceniając żądanie pozwu Sąd Okręgowy uznał, że istotą procesu pauliańskiego nie jest rozstrzyganie o zasadności wierzytelności publicznoprawnej. Istotne i jednocześnie wystarczające z punktu widzenia skargi było stwierdzenie istnienia takiej wierzytelności poprzez wydanie decyzji podatkowych i wystawienie na ich podstawie tytułów wykonawczych. Istnienie zobowiązań podatkowych wobec A. i A. K. (2) zostało zdaniem sądu stwierdzone – w przepisanej prawem dla takich obowiązków – formie. Powyższe wyczerpywało ocenę istnienia wierzytelności powoda i przesądzało pozytywnie o przesłance udzielenia mu ochrony prawnej. Sąd Okręgowy podkreślił, że zobowiązania podatkowe dłużników dotyczyły podatku dochodowego za lata 2003 i 2004 oraz podatku od towarów i usług (VAT) także za okres sprzed zawarcia kwestionowanych umów darowizny. W tych okolicznościach, zobowiązania podatkowe dłużników powstały z mocy ustawy z dniem zaistnienia zdarzeń, z którymi ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (art. 21 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity – Dz. U. 2012.749), art. 19 a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz. U. 2011.177.1054). Wydanie decyzji przez organ podatkowy było jedynie wynikiem tego, że A. i A. K. (2) nie zapłacili podatku i nie złożyli deklaracji – decyzje określały jedynie wysokość zobowiązań, nie statuowały samego zobowiązania. Powyższe doprowadziło sąd do wniosku, że wierzytelność powoda istniała już w dacie dokonywania kwestionowanych czynności prawnych – w dniu 2 lutego 2006 roku. Zatem ochrona dotyczy powoda nawet nie jako wierzyciela przyszłego z art. 530 k.c., ale mającego wierzytelność już także w dacie zawarcia umów między dłużnikami a ich synami.

Dowód: kopia uzasadnienia wyroku (k.207-216)

Redagując wyrok z dnia 4 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Sieradzu nie określił w jego treści wprost wysokości, rodzaju ani źródła wierzytelności Skarbu Państwa chronionych skargą pauliańską. Tym nie mniej w celu realizacji wymogu skonkretyzowania (określenia) tych wierzytelności pod względem przedmiotowym i podmiotowym sąd odwołał się do treści dokumentów urzędowych w postaci administracyjnych tytułów wykonawczych wystawionych przeciwko A. oraz A. K. (2) w oparciu o decyzje ustalające wymiar podatku od osób fizycznych za 2003 i 2004r oraz podatku VAT za okres poprzedzający zawarcie kwestionowanych umów darowizny. Przywołane w wyroku tytuły wykonawcze zawierały bowiem w swej treści dokładne określenie rodzaju podatku i okresu za jaki został naliczony, aktu normatywnego z którego wynikał obowiązek podatkowy dłużników, decyzji ustalającej jej wymiar oraz kwoty należności głównej wraz z odsetkami i terminem od którego odsetki powinny być naliczane. Tytuły wykonawcze opatrzone indywidualnymi numerami zostały enumeratywnie wymienione w sentencji wyroku co w powiązaniu z treścią tych dokumentów umożliwiało precyzyjną identyfikację chronionych wierzytelności zarówno pod względem przedmiotowym i podmiotowym.

Dowód: kopia wyroku (k. 32-35).

Egzekucja administracyjna należności podatkowych prowadzona przeciwko każdemu z dłużników w oparciu o tytuły wykonawcze przywołane w wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014r. z ich majątków odrębnych okazała się nieskuteczna. Z tych względów, w celu wszczęcia egzekucji z majątku wspólnego małżonków K. konieczne stało się wystawienie nowych tytułów wykonawczych obejmujących łącznie obojga małżonków. Postanowieniami z dnia 23 kwietnia 2014 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. umorzył na wniosek wierzyciela - Skarbu Państwa postępowania egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułów wymienionych w sentencji wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu za wyjątkiem postępowania prowadzonego na podstawie tytułu nr (...) wystawionego przeciwko A. K. (1). Umorzenie egzekucji nie spowodowało wygaśnięcia należności podatkowych stwierdzonych tytułami.

Dowód: kopia postanowień o umorzeniu egzekucji (k.250-254);

W dniu 23 kwietnia 2014 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. wystawił przeciwko A. K. (2) tytuły wykonawcze numer (...) Ponadto w dniu 24 kwietnia 2014 roku wystawił przeciwko niemu tytuł wykonawczy nr (...). W tytułach tych, w załączniku (...) wskazane zostały dane współmałżonka dłużnika tj. A. K. (1) w celu umożliwienia stosownie do treści art. 27c ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (według brzemienia z daty wystawienia tytułów) prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków K.. W odniesieniu do A. K. (1) Naczelnik US w Z. w dniu 23 kwietnia 2014r. wystawił nowe tytuły wykonawcze (...) Także w tym przypadku w załączniku (...) wskazane zostały dane współmałżonka dłużnika tj. A. K. (2) w celu umożliwienia prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków. Nowe tytuły obejmowały należności podatkowe, które uprzednio stwierdzone zostały tytułami przywołanymi w wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014r. za wyjątkiem tytułu nr (...) wystawionego przeciwko A. K. (1), który nie znalazł swojego nowego odpowiednika. We wszystkich przypadkach nowe tytułu obejmowały tożsame z poprzednimi zobowiązania podatkowe tj. ten sam rodzaj podatku za ten sam czas. W większości przypadków tożsamość dotyczyła także należności głównej, daty naliczania odsetek oraz numeru decyzji podatkowej ustalającej wymiar podatku. W odniesieniu do tytułu nr (...) wystawionego przeciwko A. K. któremu odpowiadał nowy tytuł nr (...) oraz tytułu numer (...) wystawionemu przeciwko A. K. któremu odpowiadał nowy tytuł nr (...) obniżeniu w stosunku do pierwotnej uległa kwota należności głównej co było podyktowane częściowym wyegzekwowaniem należności. W odniesieniu natomiast do tytułów wystawionych przeciwko A. K. nr (...) - nowy nr (...); (...) - nowy nr (...) (k.268,335); (...) nowy nr (...) (k.277,347); (...) nowy nr (...) (k.280,350); (...) nowy nr (...) (k.283,353); (...) nowy nr (...) (k.288,359); (...) nowy nr (...) (k.291, 362) oraz (...) nowy nr (...) (k.298,371) obejmujące odpowiednio podatek dochodowy od osób fizycznych za 2004r. oraz podatek VAT za 3,7,8,9,11 i 12. 2004r oraz 3. 2005r. obniżeniu w stosunku do pierwotnej uległa kwota należności głównej oraz zmianie uległo oznaczenie decyzji podatkowej ustalającej wymiar podatku.

Dowód: tytuły wykonawcze (k.256-482)

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014r. zaskarżyli M. K. i J. K.. Wyrokiem z 22 stycznia 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 996/14 Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił obie apelacje pozwanych.

Dowód: kopa wyroku S.A. w Łodzi (k.217)

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, Sąd Apelacyjny w Łodzi podobnie jak sąd pierwszej instancji uznał, że będące przedmiotem ochrony pauliańskiej wierzytelności publiczno-prawne Skarbu Państwa z tytuły podatku dochodowego za lata 2003-2004 oraz podatku od towarów i usług (VAT) przysługujące wobec A. i A. K. (1) powstały ex lege, z chwilą zaistnienia zdarzeń z którymi ustawy podatkowe wiązały powstanie tych zobowiązań, niezależnie od późniejszych działań i decyzji organów podatkowych. W konsekwencji pokrzywdzenie dotyczyło wierzytelności już istniejących w chwili darowizny tj. w dniu 2 lutego 2006r. a nie wierzytelności przyszłych.

Dowód: kopa uzasadnienia wyroku S.A. w Łodzi (k.218-227)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014r. nie zaistniały zdarzenia skutkujące wygaśnięciem zobowiązań publicznoprawnych A. i A. K. (2) z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku VAT ustalonych decyzjami numer (...)-AW/D, (...)-BS, (...)-BS, (...)-BS oraz VIII-500- (...), (...), (...), (...). Organy podatkowe nie wydały w przepisanej prawem formie rozstrzygnięcia stwierdzającego, że obowiązania te wygasły lub nie mogą być egzekwowane (art. 840 § 2 kpc).

Twierdzenia pozwanego którym strona powodowa nie zaprzeczyła.

W oparciu o wystawione przeciwko małżonkom K. tytuły wykonawcze nr (...) oraz w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014 r. wydany w sprawie IC 17/11 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N., po rozstrzygnięciu zbiegu egzekucyjnego, na wniosek Skarbu Państwa – Naczelnika US w Z. prowadzi od 2017r. przeciwko A. K. (2) i A. K. (1) postępowanie egzekucyjne Km 166/17. Przedmiotem zajęcia i egzekucji są udziały wynoszące 95/100 części w prawie własności nieruchomości położonych w J. i Z. dla których Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli w V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...) przysługujące M. K. lecz nabyte od dłużników w drodze czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wobec Skarbu Państwa na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IC17/11. Postępowanie to toczy się nadal a komornik podejmuje czynności w celu zbycia zajętych składników w trybie licytacyjnym.

Dowód: doręczenie obwieszczenia o licytacji (k.503); obwieszczenie o drugiej licytacji (k.504-505v).

W oparciu o wystawione przeciwko małżonkom K. tytuły wykonawcze nr (...)oraz w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 4 marca 2014 r. wydany w sprawie IC 17/11 Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z., na wniosek Skarbu Państwa – Izby Skarbowej w Ł., prowadzi przeciwko A. K. (2) i A. K. (1) administracyjne postępowania egzekucyjne. Przedmiotem zajęcia i egzekucji jest prawo własności do nieruchomości położonych w Z. i B. dla których Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli w V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste nr (...) przysługujące obecnie J. K. lecz nabyte od dłużników w drodze czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wobec Skarbu Państwa wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IC17/11. Postępowanie to toczy się nadal a urząd skarbowy podejmuje czynności w celu zbycia zajętych nieruchomości.

Dowód: zajęcie nieruchomości (k.507-507v), protokoły opisu i oszacowania (k.508-513);

Powyższy stan faktyczny, zasadniczo niesporny między stronami sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy nieosobowy materiał dowodowy w postaci dokumentów prywatnych i urzędowych, których treści żadna ze stron nie kwestionowała. Istotne dla rozstrzygnięcia były także twierdzenia pozwanego co do braku zdarzeń skutkujących wygaśnięciem zobowiązań podatkowych A. i A. K. (2) stanowiących wierzytelności publicznoprawne chronione wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu, którym strona powodowa skutecznie nie zaprzeczyła poprzez wykazanie istnienia tego rodzaju zdarzeń. W tym stanie rzeczy spór między stronami nie dotyczył ustaleń faktycznych lecz oceny prawnej istniejącego stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Powództwo jest bezzasadne i podlega oddaleniu w całości.

Zgodnie z treścią art. 439 k.c. ten, komu wskutek zachowania się innej osoby, w szczególności wskutek braku należytego nadzoru nad ruchem kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu albo nad stanem posiadanego przez nią budynku lub innego urządzenia, zagraża bezpośrednio szkoda, może żądać, ażeby osoba ta przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a w razie potrzeby także, by dała odpowiednie zabezpieczenie.

Zarówno doktryna jak i orzecznictwo zgodnie przyjmują, że źródła zagrożenia powstaniem szkody wymienione w art. 439 k.c. mają charakter przykładowy. W rzeczywistości więc w przepisie tym chodzi o źródła zagrożenia powstaniem każdej szkody (w mieniu lub na osobie) w postaci wszelkich sytuacji i związanych z nimi zachowań innych podmiotów. Przy czym opisane powyżej roszczenie prewencyjne chroni przed szkodą z deliktu a nie z naruszenia kontraktu. Przesłanką udzielenia ochrony nie jest wina osoby będącej źródłem zagrożenia, lecz obiektywna nieprawidłowość jej zachowań (por. Komentarz do Kodeksu Cywilnego po red. Jerzego Ciszewskiego i Piotra Nazaruka, publ. LEX/el 2021). Tak więc żądanie odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa może być kierowane nie tylko wobec osób które za potencjalnie wyrządzoną szkodę odpowiadałyby na zasadzie winy (domniemania winy), ale także wobec tych które odpowiadałyby na zasadzie ryzyka czy też na zasadzie słuszności. Tym nie mniej nie ulega wątpliwości, że roszczenie z art. 439 k.c. nie może skutecznie kierowane przeciwko zachowaniom legalnym i zgodnym z prawem innych podmiotów, w szczególności tym które stanowią realizację obowiązków ustawowych lub wykonanie własnych praw podmiotowych, nawet jeśli w wyniku takiego zachowania osoba zagrożona może doznać uszczerbku dóbr prawnie chronionych.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że działania Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego podejmowane w charakterze wierzyciela przeciwko M. K. w toku egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego jak również przeciwko J. K. w charakterze organu egzekucyjnego w toku egzekucji administracyjnej – nie noszą cech obiektywnej nieprawidłowości. Działania te podejmowane są na podstawie ważnych administracyjnych tytułów wykonawczych wydanych w oparciu o ostateczne decyzje administracyjne ustalające wymiar zobowiązania podatkowego A. i A. K. (2) oraz na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego ze skargi pauliańskiej, skutkującego możliwością prowadzenia egzekucji zobowiązań dłużników z określonych w wyroku pauliańskim składników majątkowych J. i M. K..

Poza sporem pozostaje to, że zarówno egzekucja sądowa jak i administracyjna prowadzona jest ze składników majątkowych wskazanych w wyroku pauliańskim. Nie ulega również wątpliwości, że po wydaniu tego wyroku nie nastąpiły zdarzenia skutkujące wygaśnięciem zobowiązań podatkowych A. i A. K. (2) stanowiących wierzytelności publicznoprawne tym wyrokiem chronione. Zdaniem sądu, do zdarzeń takich nie można zaliczyć wystawienia przez Skarb Państwa w 2014 roku przeciwko małżonkom K. nowych tytułów wykonawczych, co było związane z koniecznością skierowania egzekucji do ich majątku wspólnego ani też umorzenia egzekucji administracyjnych prowadzonych na podstawie dotychczasowych tytułów wykonawczych. Należy bowiem podkreślić, że chronione wyrokiem SO w Sieradzu w sprawie IC17/11 zobowiązania podatkowe A. i A. K. (2), jako dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług (VAT) powstały z mocy samego prawa tj. zgodnie z art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiązała powstanie tych zobowiązań a nie z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wymiar podatku, jako warunku konstytutywnego powstania zobowiązania (art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

Charakteru tej należności nie zmienia fakt późniejszego wydania przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym prowadzonym w trybie art. 21 § 3 i 3a Ordynacji podatkowej decyzji ustalających rzeczywisty wymiar tych podatków, albowiem decyzje te nie miały charakteru prawotwórczego w rozumieniu art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej a jedynie deklaratoryjny (potwierdzający istnienie i konkretyzujący wysokość zobowiązania) z uwagi na wcześniejsze nieprawidłowe wyliczenie i odprowadzenie podatków przez dłużników. Podatnicy zobligowani byli bowiem z mocy ustawy od początku do samodzielnego wyliczenia w sposób prawidłowy należności podatkowych i odprowadzenia ich do Skarbu Państwa w wysokości skonkretyzowanej w późniejszych ostatecznych decyzjach podatkowych.

Powyższe oznacza, że przedmiotem ochrony pauliańskiej w sprawie IC 17/11 SO w Sieradzu nie były i nie są administracyjne tytuły wykonawcze wymienione w sentencji tego wyroku ani też wierzytelności publicznoprawne Skarbu Państwa, które miałyby powstać w wyniku ich wystawienia lecz powstałe z mocy samego prawa w latach 2003-2006 zobowiązania podatkowe A. i A. K. (1), które w późniejszych ostatecznych decyzjach podatkowych zostały jedynie skonkretyzowane z uwagi na wcześniejsze ich nieprawidłowe wyliczenie i odprowadzenie przez podatników.

Powyższe oznacza również, że powołane w treści wyroku pauliańskiego tytuły wykonawcze należy postrzegać nie w kategoriach źródła zobowiązań dłużników A. i A. K. (2) z których istnieniem związana jest wierzytelność Skarbu Państwa, lecz jako dokumenty urzędowe w których treści dokładnie oznaczone zostały chronione wyrokiem wierzytelności. Odwołanie się zatem w treści wyroku do w/w dokumentów urzędowych miało zatem wymiar jedynie techniczno-redakcyjny pozwalający zapewnić zwięzłość orzeczenia przy zagwarantowaniu możliwości precyzyjnej identyfikacji chronionych wierzytelności zarówno pod względem przedmiotowym i podmiotowym. Tak więc okoliczność czy wskazane w wyroku tytuły wykonawcze obecnie funkcjonują w obrocie prawnym, nie ma żadnego znaczenia skoro z punktu widzenia skuteczności wykonania wyroku pauliańskiego istotne znaczenia ma ich treść jako dokumentu urzędowego pozwalającego na identyfikację chronionej wierzytelności.

Nie ulega wątpliwości, że wystawione w 2014r. tytuły egzekucyjne w oparciu o które prowadzona jest egzekucja komornicza i administracyjna obejmują te same wierzytelności publiczno-prawne, które ujęte zostały w tytułach egzekucyjnych wymienionych w wyroku pauliańskim. W tym stanie rzeczy, nie ma żadnych wątpliwości, że egzekucja dotyczy tych samych wierzytelności, które chronione są wyrokiem pauliańskim. Ewentualne różnice w treści części nowych tytułów, nie dotyczą źródła i rodzaju zobowiązań podatkowych a jedynie ich wymiaru co wynika bądź z częściowego ich wyegzekwowania bądź z wydania nowych decyzji wymiarowych – co ostatecznie nie wpływa jednak na przedmiot ochrony z wyroku pauliańskiego. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się bowiem, że dopuszczalność wystąpienia przeciwko osobie trzeciej ze skargą pauliańską nie jest warunkowana uprzednim uzyskaniem przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego wobec dłużnika. Należy bowiem podkreślić, że odpowiedzialność cywila osoby trzeciej wobec wierzyciela ograniczona jest z jednej strony rzeczowo - przedmiotem objętym skargą pauliańską, który wyszedł z majątku dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela, a z drugiej strony rozmiarem wierzytelności, której istnienie i zakres w razie sporu określa sąd w tytule wykonawczym. Dlatego też, późniejsze skonkretyzowanie w tytule egzekucyjnym wierzytelności chronionej wydanym wcześniej wyrokiem pauliańskim, nie pozbawia tego wyroku skuteczności o ile pomiędzy wierzytelnością objętą tytułem i wierzytelnością chronioną wyrokiem pauliańskim istnieje tożsamość przedmiotowa i podmiotowa.

Poza podnoszonymi w pozwie kwestiami wystawienia wobec A. i A. K. (1) nowych tytułów wykonawczych a w konsekwencji prowadzenia wobec J. i M. K. egzekucji na podstawie wyroku pauliańskiego w którym tytuły te nie zostały ujęte, powodowie nie przedstawili, żadnych innych twierdzeń i dowodów z których wynikałoby, że po uprawomocnieniu się wyroku pauliańskiego nastąpiło zdarzenie skutkujące wygaśnięciem zobowiązań podatkowych dłużników. Tymczasem, jak już wskazano przywołanie w wyroku pauliańskim „starych” tytułów wykonawczych było zabiegiem czysto technicznym, służącym realizacji wymogu skonkretyzowania (określenia) w wyroku chronionych wierzytelności pod względem przedmiotowym i podmiotowym. W tym celu sąd odwołał się do treści dokumentów urzędowych w postaci administracyjnych tytułów wykonawczych. Przywołane w wyroku dokumenty zawierały bowiem w swej treści dokładne określenie rodzaju podatku i okresu za jaki został naliczony oraz aktu normatywnego z którego wynikał obowiązek podatkowy dłużników. Tytuły te opatrzone indywidualnymi numerami po ich enumeratywnym oznaczeniu w sentencji wyroku pozwalają w powiązaniu z treścią w/w dokumentów na precyzyjną identyfikację chronionych wierzytelności zarówno pod względem przedmiotowym i podmiotowym. Porównanie starych jak i nowych tytułów prowadzi do wniosku, że obejmują one te same zobowiązania podatkowe dłużników A. i A. K. (1) które powstałe z mocy prawa i są przedmiotem ochrony w wyroku pauliańskim co z łatwością można ustalić porównując wpisy z pozycji 29, 31 i 32 każdego z tych tytułów zawierające wskazanie podstawy prawnej zobowiązania, rodzaju należności oraz okresu za jaki ona przypada.

W tym stanie rzeczy pozwany wykonując w toku egzekucji administracyjnej w odniesieniu do J. K. w sposób prawidłowy obowiązki ustawowe jako organ egzekucyjny, a w przypadku egzekucji komorniczej w odniesieniu do M. K. dochodząc jako wierzyciel zaspokojenia swoich należności (tj. realizując własne prawo podmiotowe), działa zgodnie z prawem. Zachowania pozwanego są całkowicie legalne a w konsekwencji nie można ich ocenić jako obiektywnie nieprawidłowych w światle art. 439 k.c. W efekcie, kierowane wobec niego przez powodów roszczenie prewencyjne podlega oddaleniu w całości.

Marginalnie jedynie należy podkreślić, że pomimo podjęcia przez powodów wielu działań prawnych w celu wstrzymania toczącej się egzekucji komorniczej nie przedstawili oni w toku niniejszego postępowania jakiegokolwiek orzeczenia z którego wynikałoby, że działania te toczą się z naruszeniem ich praw. W szczególności kwestia prawidłowości prowadzenia egzekucji w oparciu o wyrok ze skargi pauliańskiej powinna być przedmiotem oceny sądu dokonywanej w ramach powództwa wytoczonego na podstawie art. 841 § 1 k.p.c., z którego możliwości wywiedzenia powodowie dotychczas nie skorzystali. Zgodnie bowiem z w w/w przepisem osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Do naruszenia prawa osoby trzeciej dojdzie zatem w przypadku skierowania egzekucji do przedmiotu majątkowego objętego wyrokiem pauliańskim w sposób wykraczający poza zakres ochrony udzielonej wierzycielowi tym wyrokiem. Tak więc środkiem merytorycznej obrony osoby trzeciej przed krzywdzącym i naruszającym jej prawa sposobem prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z przedmiotu majątkowego objętego wyrokiem pauliańskim jest żądanie zwolnienia tego przedmiotu z egzekucji. W toku postępowania wywołanego powództwem z art. 841 § 1 kpc sąd może badać nie tylko kwestię tożsamości wierzytelności chronionej wyrokiem pauliańskim z wierzytelnością egzekwowaną ale także to czy zakres egzekucji znajduje swoje oparcie w zakresie ochrony wierzytelności wynikającym z tego wyroku. Wprawdzie powództwo to osoba trzecia może wytoczyć w terminie miesiąca od dowiedzenia się o naruszeniu jej praw, tym nie mniej terminu tego w żadnej mierze nie można utożsamiać z datą powzięcia wiadomości o zajęciu przedmiotu przez komornika. W praktyce bowiem naruszenie praw osoby trzeciej może nastąpić także w wyniku działań bądź zdarzeń, zaistniałych w toku egzekucji, co uprawnia tę osobę do wytoczenia powództwa w terminie określonym w art. 841 § 3 k.p.c.

Reasumując, w okolicznościach sprawy roszczenie objęte pozwem jest całkowicie bezzasadne i podlega oddaleniu w całości.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc.