Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Kamykowska

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2021 roku w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa G. S.

przeciwko Bankowi (...) SA z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  nie uwzględnia powództwa w pkt 1

II.  w zakresie powództwa ewentualnego pozbawia wobec G. S. w części tj. powyżej kwoty 5 103,10 zł ( pięć tysięcy sto trzy złote dziesięć groszy) wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego Banku (...) S.A. z dnia 13 maja 2014 r (nr. (...)), wystawiony przeciwko dłużnikom solidarnym, W. K., R. K., Z. S., L. S., opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 5 czerwca 2014 r.

III.  pozostawia strony przy poniesionych kosztach procesu

Sygn. akt III C 1878/19

UZASADNIENIE

Powód G. S. w dniu 6 grudnia 2019 r. (data prezentaty) wniósł pozew przeciwko Bank (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 13 maja 2014 r., opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia
5 czerwca 2014 r., wobec powoda w części powyżej kwoty 2.551,55 zł. Równocześnie powód wniósł roszczenie ewentualne o pozbawienie przedmiotowego tytułu wykonawczego wykonalności w części powyżej kwoty 5.103,10 zł. Ponad powyższe strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że wystawiony przez pozwaną spółkę (dalej: „Bank”) przedmiotowy bankowy tytuł egzekucyjny był wystawiony m.in. przeciwko Z. S., po którym powód nabył spadek w ½ części. W ocenie powoda przyjął on spadek z dobrodziejstwem inwentarza, z czego wywodził niemożność prowadzenia przeciwko niemu egzekucji w zakresie przekraczającym wartość czynną spadku.

(pozew k. 3-10).

W odpowiedzi na pozew, złożonej w dniu 5 lutego 2020 r. (data złożenia w placówce pocztowej), pozwana spółka uznała powództwo o ograniczenie tytułu wykonalności w części, tj. powyżej kwoty 5.103,10 zł i wniosła o oddalenie powództwa, co do dalszego roszczenia. Ponad powyższe pozwana wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictw i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew k. 40-42).

Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku strony podtrzymały swoje stanowiska (protokół k. 82-83).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 13 maja 2019 r. Bank (...) S.A. (następca prawny Banku (...) S.A.) wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) przeciwko dłużnikom solidarnym: W. K., R. K., Z. S. i L. S.. Przedmiotowy bankowy tytuł egzekucyjny został zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 2 czerwca 2014 r.

(dowód: bankowy tytuł egzekucyjny k. 28; postanowienie sygn. akt I Co 2995/14 k. 29).

Jeden z dłużników pozwanej spółki, Z. S., zmarł w dniu 21 lipca 2017 r. nie pozostawiając testamentu. Spadek po zmarłym na podstawie ustawy nabyli: L. S. w ½ części oraz G. S. w ½ części. W dniu 9 stycznia 2019 r. wobec L. S. i G. S. został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Przy jego sporządzaniu wyżej wymienieni zostali zapewnieni, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Stan czynny spadku został wyceniony na kwotę 5.103,10 zł.

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu k. 13; akt poświadczenia dziedziczenia Rep. A (...) k. 14-14v; protokół spisu inwentarza sygn. akt Kmn 1/18 k. 23-25; zeznania świadka L. S. k. 32-32v; zeznania powoda k. 82v-83).

Powód w okresie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule swojego powołania nie złożył żadnego oświadczenia dotyczącego przyjęcia bądź odrzucenia spadku. Nie został dokonany dział spadku.

(dowód: zeznania świadka L. S. jw., zeznania powoda jw.).

Postanowieniem z dnia 24 lipca 2019 r. przeciwko powodowi zostało podjęte postępowanie egzekucyjne w całości – uprzednio zawieszone na skutek śmierci pierwotnych dłużników.

(dowód: postanowienie sygn. akt Kmn 901/14 k. 15-16).

W odpowiedzi na powyższe, powód pismem z dnia 21 sierpnia 2019 r. zwrócił się do Komornika sądowego o formalne potwierdzenie wysokości zobowiązania powoda, jakie powstało na skutek dziedziczenia ustawowego po zmarłym Z. S.. Równocześnie powód oświadczył, że ww. zobowiązanie powstało na skutek dziedziczenia ustawowego z dobrodziejstwem inwentarza.

(dowód: pismo z dnia 21.08.2019 r. k. 20).

Pismem z dnia 21 października 2019 r. pozwana spółka złożyła do Komornika sądowego pismo, w którym wskazała, iż oceniając treść aktu poświadczenia dziedziczenia Rep. A (...), należało przyjąć, że powód przyjął spadek po zmarłym Z. S. wprost, z uwagi na brak wzmianki o dziedziczeniu z dobrodziejstwem inwentarza. Jednocześnie pozwana w przedmiotowym piśmie zaznaczyła, że do czasu przedłożenia przez dłużnika G. S. dokumentu potwierdzającego złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo innego dokumentu, z którego takie przyjęcie będzie jednoznacznie wynikało wierzyciel wniósł o prowadzenie egzekucji wobec kwoty 5.103,10 zł. Wierzyciel złożył wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia w terminie 30 dni dokumentów potwierdzających nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza pod rygorem wszczęcia egzekucji w zakresie całej egzekwowanej kwoty. Przedmiotowe pismo zostało doręczone powodowi w dniu 29 października 2019 r.

(dowód: pismo z dnia 21.10.2019 r. k. 17-18; protokół sygn. akt Km 901/14 k. 19).

Wobec powyższego pisma strony pozwanej, Komornik sądowy w dniu 29 października 2019 r. wszczął egzekucję przeciwko powodowi do kwoty 5.103,10 zł.

(dowód: zawiadomienie sygn. akt Km 901/14 k. 26-27).

Pismem z dnia 5 listopada 2019 r. powód ustosunkował się do stanowiska wierzyciela wskazując, iż spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza na skutek upływu czasu
i nie złożenia żadnego oświadczenia w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule swojego powołania.

(dowód: pismo z dnia 05.11.2019 r. k. 21-22).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, w oparciu
o następującą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Dowody z dokumentów urzędowych, w postaci skróconego aktu stanu cywilnego, orzeczeń sądowych, postanowień komorniczych oraz aktu notarialnego, zostały uznane za wiarygodne, gdyż stosownie do treści art. 244 k.p.c., stanowią one dowód tego, co w nich zaświadczono.

Sąd dał wiarę dokumentom prywatnym na okoliczności określone dyspozycjami art. 245 k.p.c. Sąd uznał przedmiotowe dokumenty za wiarygodne mając w tym zakresie na względzie art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.

Ponad powyższe, Sąd oparł swoje ustalenia o zeznania słuchanego w sprawie świadka. L. S. potwierdziła okoliczność wydania aktu poświadczenia dziedziczenia i intencje powoda w przedmiocie woli przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Sąd obdarzył zeznania wyżej wymienionej przymiotem wiarygodności albowiem były one logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym sprawy.

Sąd przesłuchał powoda uznając, że zachodzą przesłanki z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 302 § 1 k.p.c. Ograniczenie dowodu z przesłuchania stron, do przesłuchania powoda, jest zasadne wobec występowania po stronie pozwanej instytucji finansowej. Przeprowadzenie dowodu z przesłuchania przedstawiciela strony pozwanej byłoby niecelowe i nie wnosiło nic istotnego do sprawy, zwłaszcza że między stronami postepowania nie było kwestii spornych odnoszących się do stanu faktycznego. Pozwana spółka zajęła stanowisko w sprawie w złożonej odpowiedzi na pozew, przedstawiając swoje twierdzenia w sposób wyczerpujący.

Zeznania powoda należało uznać za wiarygodne. Powód w sposób spójny z zebranym materiałem dowodowym przedstawił okoliczności związane z nabyciem spadku po zmarłym Z. S..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części w zakresie zgłoszonego powództwa ewentualnego – tj. o ograniczenie tytułu wykonalności w części powyżej kwoty 5.103,10 zł. Powództwo w powyższym zakresie zostało uznane przez pozwanego.

Sąd jest związany uznaniem powództwa przez pozwanego. Obowiązany jest jednak dokonać oceny, czy czynność ta nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego oraz czy nie zamierza do obejścia prawa. Skoro strona pozwana uznała powództwo w powyższym zakresie, a jednocześnie w ocenie Sądu w sprawie nie zaistniały przesłanki negatywne stypizowane w art. 213 § 2 k.p.c., uznanie powództwa w powyższym zakresie było wiążące w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Powództwa przeciwegzekucyjne są środkami merytorycznej obrony przed egzekucją przysługującymi dłużnikowi oraz osobom trzecim. Istotą takiego powództwa jest wykazanie, że sam tytuł wykonawczy nie odpowiada istotnemu i rzeczywistemu stanowi rzeczy, z tym że powództwo to nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym, lecz bada jedynie wykonalności takiego tytułu.

Tytułami egzekucyjnymi są dokumenty urzędowe stwierdzające obowiązek świadczenia dłużnika. Stanowią je nie tylko orzeczenia sądowe ale także tytuły egzekucyjne wydane na podstawie odrębnych przepisów w tym inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej – art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c. Przykładem tytułu egzekucyjnego wydanego na podstawie odrębnych przepisów jest bankowy tytuł egzekucyjny.

Wskazać należy, że banki na podstawie wyciągów z ksiąg bankowych oraz innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych, stwierdzających zobowiązania na rzecz banków, mogły wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne na podstawie art. 96 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz. U z 2002r. nr 72 poz. 665 ze zm.), obowiązującej w dacie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przez stronę pozwaną.

Stosownie zaś do treści art. 97 cytowanej ustawy, powyższy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej na podstawie przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Zgodnie z art. 792 k.p.c., jeżeli następca ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, należy w klauzuli wykonalności zastrzec mu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, o ile prawo to nie jest zastrzeżone już w tytule egzekucyjnym.

Jeżeli w tytule wykonawczym nie zamieszczono powyższego zastrzeżenia, następca może w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego żądać stosownego ograniczenia wykonalności tytułu wykonawczego (W. Siedlecki, w: Z. Resich, W. Siedlecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, s. 1126).

Zgodnie z art. 1021 § 2 k.c. w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego
w inwentarzu stanu czynnego spadku.

W przedmiotowej sprawie nie ulegało wątpliwości, że powód nabył po dłużniku Z. S. spadek z dobrodziejstwem inwentarza w myśl zapisów art. 1015 k.c. poprzez niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Powyższe wynika z materiału dowodowego sprawy. Co więcej z zeznań słuchanego świadka, jak i samego powoda wynika jednoznacznie, że intencją powoda było przyjęcie spadku
z dobrodziejstwem inwentarza. Powyższy sposób nabycia spadku przez powoda nie był kwestionowany przez stronę pozwaną, która przyznała powyższą okoliczność uznając powództwo w części.

Skoro odpowiedzialność powoda ogranicza się do stanu czynnego spadku, który wynosi 5.103,10 zł, zaś wartość całej kwoty dochodzonej przez pozwanego wynosi ponad 304.817,09 zł, żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności ze względu na ograniczoną odpowiedzialność z tytułu dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza należało uznać za zasadne. Na podstawie całokształtu materiału dowodowego oraz stanowiska procesowego pozwanej spółki, Sądu uznał za zasadne pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego
w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr. (...) z dnia 13 maja 2014 r. wobec G. S. w części, tj. do kwoty 5.103,10 zł, co znalazło swoje odzwierciedlenie w pkt. II wyroku.

Odnosząc się natomiast do wniosku powoda o ograniczenie odpowiedzialności powoda do kwoty 2.551,55 zł, tj. do udziału ½ w masie spadkowej, wskazać należało, że nie zasługiwał on na uwzględnienie. Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 1034 § 1 zd. pierwsze k.c. do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Dopiero od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów – zgodnie z § 2 powyższego przepisu.

Powyższa regulacja powoduje, że wierzyciel może żądać spełnienia całości lub części świadczenia od wszystkich spadkobierców łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna,
a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych – art. 366 § 1 k.c. Odpowiedzialność solidarna współspadkobierców przestaje istnieć dopiero w wyniku działu spadku, który obecnie jeszcze nie nastąpił. Dopiero wówczas, każdy ze spadkodawców będzie odpowiadał za swoją część długu. Tym samym na obecnym etapie nie jest możliwym ograniczenie odpowiedzialności powoda do przypadającego na niego udziału ½ w masie spadkowej. Wobec powyższego, żądanie powoda w powyższym zakresie podlegało oddaleniu, co zostało wyrażone w pkt. I wyroku.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. pierwsze k.p.c.

Zastosowanie zasady wyrażonej w art. 100 k.p.c. nastąpiło z uwagi na częściowe uwzględnienie żądań strony powodowej, a także częściowe uwzględnienie powództwa przez stronę pozwaną.